ZAMIAST URLOPU
WYCHOWAWCZEGO MOŻNA
OBNIŻYĆ ETAT
2
Kierownik grupy wydawniczej:
Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca:
Agnieszka Gorczyca Redaktor prowadzący:
Leszek Skupski
ISBN 978-83-269-5343-9
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2016 Skład i łamanie:
„Triograf” Dariusz Kołacz
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10
Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim.
Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cyto- wania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym porad- niku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji.
Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko orga- nów i urzędów państwowych.
W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za
zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do
konkretnych przypadków.
Spis treści
Obniżenie – nie bardziej niż do połowy etatu 4
Konieczna forma pisemna wniosku 4
Zmiana umowy o pracę – konieczna 5
Ochrona od dnia złożenia wniosku 6
4
Sposobem na pogodzenie pracy i opieki nad dziećmi jest praca w niepełnym wy- miarze czasu pracy. Taką możliwość przepisy wprost stwarzają pracownikowi uprawnionemu do urlopu wychowawczego – może on bowiem złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby ko- rzystać z takiego urlopu. Skorzystanie z tej możliwości oznacza, że pracownik nie korzysta z urlopu wychowawczego, ale wraca do pracy.
Obniżenie – nie bardziej niż do połowy etatu
Pracownik może wnioskować o obniżenie mu wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.
Pracownik może więc wnioskować o obniżenie mu etatu np. do 8/10, 3/4 lub 2/3 i taki wniosek pracodawca musi zaakceptować. Natomiast pracownikowi nie przy- sługuje uprawnienie do obniżenia wymiaru etatu poniżej 1/2 pełnego wymiaru cza- su pracy, czyli np. do 4/10 lub 1/4 etatu.
Trzeba też podkreślić, że do pracownika należy jedynie wybór wymiaru czasu pracy, w jakim będzie zatrudniony po powrocie z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego (zamiast korzystania z urlopu wychowawczego). Natomiast czym innym jest rozkład czasu pracy, tj. określenie dni i godzin pracy. Przepis art. 1867 Kodeksu pracy przyznał pracownikowi tylko prawo decydowania o wymiarze czasu pracy, natomiast decyzja o rozkładzie czasu pracy pracownika – w ramach tego wymiaru czasu pracy – należy do pracodawcy, będąc jednym z jego uprawnień kierowniczych.
Konieczna forma pisemna wniosku
Warunkiem skutecznego złożenia przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego, jest zachowanie formy pisemnej tego wniosku. A zatem wniosek złożony tylko ustnie nie będzie dla pracodawcy wiążący, tj. pracodawca nie będzie obowiązany obni- żyć pracownikowi wymiaru czasu pracy (chociaż może przychylić się do takiego wniosku pracownika – przy czym w razie ewentualnego sporu może być trudne do ustalenia, kiedy taki ustny wniosek został złożony, a tym samym od kiedy stosunek pracy pracownika podlega ochronie).
WAŻNE
Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy złożony przez pracownika za pośrednictwem e- -maila (bez opatrzenia go bezpiecznym podpisem elektronicznym) nie jest traktowany jako złożony w formie pisemnej, co wynika z art. 78 § 2 Kodeksu cywilnego. A zatem pracodawca nie ma obowiązku uwzględnienia takiego wniosku.
Jednocześnie trzeba podkreślić, że pisemny wniosek pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego o obniżenie wymiaru etatu jest dla pracodawcy wiążą- cy. A zatem ma on obowiązek ten wniosek zaakceptować, jeśli tylko jest złożony zgodnie z przepisami.
Zielona Góra, 18 sierpnia 2016 r.
Magdalena Zielińska Wydział Zamówień
Do Pana Szymona Pawlikowskiego dyrektora Działu Kadr
ABCD sp. z o.o.
WNIOSEK O OBNIŻENIE WYMIARU ETATU ZAMIAST KORZYSTANIA Z URLOPU WYCHOWAWCZEGO
Na podstawie art. 1867 Kodeksu pracy składam wniosek o obniżenie mi wymiaru etatu do 1/2 etatu w okresie od 1 września 2016 r. do 31 sierpnia 2017 r. zamiast korzystania z urlopu wychowawczego na mojego syna Andrzeja Zielińskiego, urodzonego 21 lipca 2015 r.
Oświadczam, że nie korzystałam dotychczas z urlopu wychowawczego na to dziecko ani z obniżenia wymiaru etatu zamiast urlopu wychowawczego.
Magdalena Zielińska
Wniosek o obniżenie wymiaru etatu składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wyko- nywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku.
Zmiana umowy o pracę – konieczna
Wniosek pracownika o obniżenie etatu zamiast urlopu wychowawczego, na podsta- wie art. 1867 Kodeksu pracy, stanowi wystarczającą podstawę dla obniżenia etatu (jeśli tylko nie żąda większego obniżenia niż do 1/2 etatu). Do zmiany wymiaru eta- tu nie jest więc w tym wypadku potrzebny aneks do umowy o pracę (porozumienie zmieniające umowę o pracę). Nie ulega bowiem zmianie treść stosunku prawnego łączącego pracodawcę z pracownikiem, poza okresowym obniżeniem obowiązują- cego pracownika wymiaru czasu pracy.
6
Niemniej jednak pracownik, uprawniony do urlopu wychowawczego, któremu obni- żono wymiar czasu pracy, staje się pracownikiem niepełnoetatowym. Taki pracow- nik musi zaś mieć wskazaną w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pra- cy ponad określony jego wymiar czasu pracy pracownika, których przekroczenie uprawnia go, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku jak za pracę w godzi- nach nadliczbowych (art. 151 § 5 Kodeksu pracy). Dotyczy to każdego pracownika zatrudnianego w niepełnym wymiarze czasu pracy – bez żadnych wyjątków. A więc musi też objąć przypadek pracownika dotychczas pełnoetatowego, któremu obni- żono etat (również na jego wniosek zamiast urlopu wychowawczego).
Pracownicy korzystający z uprawnienia do obniżenia wymiaru czasu pracy w okre- sie, w jakim są uprawnieni do urlopu wychowawczego, powinni być bowiem trakto- wani w taki sam sposób jak pozostali pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymia- rze czasu pracy. W praktyce oznacza to, że również mają prawo do wynagrodzenia powiększonego o stosowny dodatek, po przekroczeniu umówionej liczby godzin ponadwymiarowych.
Aby zaś wprowadzić wspomniany zapis o godzinach ponadwymiarowych do umowy, sam wniosek pracownika już nie wystarczy. Trzeba zmienić umowę o pracę anek- sem, wprowadzając do niej wspomnianą klauzulę o godzinach ponadwymiarowych.
W aneksie do umowy można zapisać np. „w związku z czasową zmianą wymiaru czasu pracy na podstawie art. 1867 Kodeksu pracy pracownikowi w okresie pra- cy w obniżonym wymiarze czasu pracy przysługuje wynagrodzenie jak za godziny nadliczbowe po przepracowaniu X godzin”. Przy takim zapisie po powrocie pracow- nika na pełny etat nie będzie trzeba ponownie aneksować umowy.
WAŻNE
Nie ma potrzeby zmiany umowy i wprowadzania do niej ww. klauzuli, jeśli przepisy re- gulujące stosunek pracy danej grupy pracowników (np. pracowników samorządowych) nie przewidują wypłaty dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy powoduje jednocześnie proporcjonal- ne obniżenie wynagrodzenia pracownika. Tego obniżenia nie trzeba odnotowywać w umowie o pracę, a więc nie należy go wprowadzać aneksem do umowy. Niższą pensję wypłaca się na podstawie samego wniosku pracownika, zgodnie z zasadą wynagradzania jedynie pracy wykonanej.
Ochrona od dnia złożenia wniosku
Od momentu złożenia wniosku o obniżenie wymiaru etatu przez cały okres jego trwania (jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy) pracownik jest chroniony przed
wypowiedzeniem umowy o pracę. Zgodnie z brzmieniem przepisu ochrona obo- wiązuje od dnia złożenia wniosku, a nie od dnia rozpoczęcia pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.
Ochrona obowiązuje maksymalnie przez 12 miesięcy, ale obniżony wymiar pra- codawca powinien utrzymywać przez tak długi czas, jaki wskazał pracownik we wniosku (nawet jeśli przekracza 12 miesięcy). Pod warunkiem jednak że nie jest dłuższy niż okres, w czasie którego pracownik mógłby korzystać z urlopu wycho- wawczego. Korzystanie z obniżonego wymiaru etatu zastępuje bowiem korzystanie z urlopu wychowawczego.
Podstawa prawna:
art. 1867 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz.
1502 ze zm.).
2BC77
