•
•
••
-l' ••
••
•
••
-
pare de
la villette
••
•
• •concours international .. paris
1982
•
•
..-•
•
•
•
•
•
•
nederlandse inzendingen
.--•
•
•
•
•
••
••
•
•
•
••
• ••
••
•
• ••
•
••
•
••
pare de la villette
Bibliotheek TU Delft
IIIII I IIII I II III II IIII I I I1II 1II IiI
C 0003831836
8337
136
o
pare de la villette
concours international parc de la villette - paris -1982
overzicht nederlandse inzendingen
redactie:
ir. rudi kegel
frans schokkenbroek
ir. clemens m. steenbergen
vakgroep landschapskunde en ecologie / t.h. -delft
Uitgegeven door:
Delftse Universitaire Pers Mijnbouwplein 11
2628 RT Delft (015) 783254
Copyright © 1983 by Delft University Press
No part of this book may be reproduced or used in any form or by any means -graphic, electronic, or mechanical, in-c1uding photocopying, recording, taping or information storage and retrieval systems - without written permission of the publisher: Delft University Press.
INHOUD
Voorwoord
1
Inleiding
3
Deelnemers
11
Inzendingen
15
Aantekeningen
139
VOORWOORD
Naarmate het stadspark door een com-plex van oorzaken steeds minder een brandpunt vormde van stedelijk leven, stokte daarmee ook de architectuurdis-cussie over vorm en idee van het stads-park. Het rationele programma heeft daarna in de parkarchitectuur helaas nauwelijks aanwijsbaar tot een eigen, uitgezuiverde nieuwe vorm geleid, wel vaak tot historicisme enerzijds en vormloosheid anderzijds. Zo werd het park ofwel een "technocratische" plaats voor georganiseerde (massa)-recreatie ofwel een "biocratische" plek waar "de natuur" zijn gang moest gaan en mense-lijk ingrijpen taboe was.
Een prijsvraag van allure voor een park-ontwerp midden in een metropool is daarom een welkome gelegenheid om de architectuurdiscussie over "het ver-schijnsel stadspark" nieuw leven in te blazen.
De tentoonstelling, bij gelegenheid waarvan enkele boekjes verschijnen, wil daartoe uitnodigen.
Het voor u liggende boekje omvat een
inleiding met de belangrijkste zakelijke gegevens omtrent de prijsvraag "Parc de la Villette, Paris" in 1982. Verder bevat het een overzicht van alle ons ter beschikking gestelde ontwerpen van de deelnemende Nederlandse groepen. De toelichtende teksten bij de ontwerpen zijn door de inzenders geschreven. Een tweede boekje, in de vorm van het tijd-schrift "Contour", zal onder de redac-tionele verantwoordelijkheid van "SI-SAL" te Groningen, critisch becommen-tariërend op de prijsvraag en de Neder-landse inzendingen ingaan. Tenslotte zal een derde boekje, als studentenwerk verr icht in het kader van een scr iptie "Stedelijk Groen" aan de afdeling der Bouwkunde te Delft, een aanzet tot sy-stematische plananalyse van dezelfde ontwerpen laten zien. De boekjes vullen elkaar aldus aan, en dienen naast elkaar te worden gelezen.
Graag spreken wij tenslotte onze dank r uit aan allen, in het bijzonder aan de deelnemende ontwerp-teams en de af-deling der Bouwkunde van de T.H.-Delft, die deze tentoonstelling hebben mogelijk gemaakt.
INLEIDING
Prijsvraag
In juni 1982 werd door het Etablisse-ment Public du Parc de la Villette te Parijs een internationele prijsvraag uit-geschreven voor het ontwerp van een groot stadspark in de Parijse binnen-stad. Het project is één van de grote her inr icht ings-stads vernieuw ingspro j ec-ten in Parijs, naast o.a. de herinrichting van "Les Halles", de terreinen van Citroën en Bercy. In al deze projecten is een hernieuwde aandacht voor het stadspark als een bijzondere architecto-nische uitdrukking van stedelijk leven. De inzendtermijn van de prijsvraag werd gesloten op 1 november 1982, zo-dat de mededingers ruim drie maanden de tijd hadden om hun ideeën op papier te zetten. Deelname aan het concours stond open voor teams met een samen-stelling naar keuze, onder de verplich-ting dat tenminste één landschapsarchi-tect deel uitmaakte van het team. Voor de beoordeling van de werkstukken was een internationale jury samengesteld, bestaande uit 21 leden met een ver-schillende achtergrond (o.a. kunsthisto-rici, schilders, architecten,
landschaps-architecten).
In eerste instantie bedroeg het aantal intekenaars op de prijsvraag 804 équi-pes uit 41 landen. Uiteindelijk hebben 470 groepen hun werkstuk ingezonden om mee te dingen naar de in het voor-uitzicht gestelde prijzen. Dit waren één eerste prijs van eén miljoen F.F. tesa-men met een uitvoeringsopdracht, en een tweede tot en met X-prijs voor een X-aantal laureaten, eveneens tesamen één miljoen F.F. In december 1982 kwam de jury voor de eerste maal bij-een; het resultaat hiervan was tenslotte dat negen werkstukken een ex-aequo eerste plaats werd toebedeeld, elk loond met 150.000 F.F. Hieronder be-vonden zich twee neder landse groepen. Daarnaast werden 11 laureaten toege-kend (50.000 F.F.) en een 5-tal eervolle vermeldingen (20.000 F.F .). De eerste prijswinnaars kregen bovendien een op-dracht tot nadere uitvoering van hun ideeën, om in een tweede ronde mee te dingen naar de eerste prijs. Hiervoor kwam de jury in april 1983 voor de tweede maal bijeen, waarna B. Tschumi (U.S.A.) uiteindelijk tot Ie prijswinnaar werd uitgeroepen.
Parc de ~a Vi~~ette en omgeving.
Het plangebied gezien vanuit het zuid-westen
met het Canal de l 'Ourcq als centrale doorsnij
-ding (opname februari 1982).
CONCOURS INTERNATiONAl
PARC DE LA VIu.ETTE
lf PlIRC OE LA rufTTE
Thema
Het thema van de prijsvraag was, zoals gezegd, het maken van een schetsont-werp voor een stadspark in de Parijse (stadsvernieuwings-)wijk La Villette; uit te werken in drie tekeningen (met een voorgeschreven inde lpg) op een for-maat van 90 x 135 cm • De eerste teke-ning omvatte een kaart 1 : 5.000 en een vrij deel. De tweede tekening besloeg het ontwerp 1 : 1000. De derde tekening had een vrije lay-out, maar moest ver-plichte onderdelen aan de orde stellen (o.a. een "astronomische tuin"). Daarnaast moest iedere deelnemer een toelichting op zijn ontwerp geven in de vorm van een boekje (maximaal 10 pa-gina's A3).
Doelstellingen
Door de organisatoren van de prijsvraag was een uitgebreide en interessante fi-losofie over vorm, functie en betekenis van het nieuwe stadspark opgesteld. Hierin werd de ontwerpers gevraagd re-kening te houden met een aantal be-langrijke aspecten. Zo werd aandacht gevraagd voor de symbolische functie van het park. Het nieuwe park zou een uitdrukking moeten worden van "plura-lisme", "dialoog" en "integratie". Van pluralismne bijvoorbeeld als uitdrukking van de pluralistische cultuur van de (he-terogene) Parijse bevolking, met veel gastarbeiders in de wijk La Villette. Van dialoog o.a. tussen techniek (mu-seum voor techniek) en cultuur (Cité de la musique). Tenslotte zou het park een uitdrukking moeten zijn van integratie, niet alleen van park en stad, maar ook van park met omliggende wijken.
Ten aanzien van het gebruik wilde men een intensief en permanent gebruik, mede als reactie op de constatering dat de Parijse parken momenteel vooral ge-bruikt worden door zgn. inactieve groe-pen (kinderen en bejaarden). Overheer-sing door sport werd afgewezen en een gelijke aandacht gevraagd voor "li-chaam" en "geest". Ook werd gepleit voor een opheffen van de scheiding tus-sen "weten" en "doen", en deze samen te brengen in alle mogelijke
experimen-ten, in ateliers voor techniek, muziek, film, expressie, theater, milieu enz. Behal ve voor symboliek en gebruik kre-gen de ontwerpers ook enige aanwijzin-gen voor het ruimteconcept. Het park moest zijn een plaats van verpozing in relatie met de gecultiveerde natuur. Maar ook moest "de stad" worden geïn-tegreerd in het park met bijvoorbeeld de Grande Halle als centrum van een zone vol permanente manifestaties en acti viteiten (bij voorbeeld Biennale van Parijs, antiekmarkten e.d.).
In plaats van een louter technisch con-cept voor anti-stedelijke recreatie in het groen, werd hier gevraagd om een nieuwe, VISiOnaire parkarchitectuur "een park voor de 21 e eeuw" om zo het stadspark terug te brengen waar het hoort: in de brandpunten van stedelijk leven.
Programma
Naast een uitvoerig ideëel betoog, kre-gen de deelnemers een zeer omvangrijk programma van eisen toegestuurd. De belangrijkste programmatische eisen die hierin werden toegelicht en uitge-werkt betroffen: het museum van we-tenschap, techniek en industrie; de Cité de la musique, de functionele relaties met de stad, de eventuele woningbouw, de bestaande gebouwen (vooral de Grande Halle), het eigenlijke parkpro-gramma, de beplanting, water, verlich-ting, meubilair en afsluiting.
Voor wat betreft het museum dienden de ontwerpers uit te gaan van een gege-ven ontwerp met o.a. een dubbele par-keer kelder, een NZ-passage op de bega-ne grond, OW-passages op de verdiepin-gen, een grachtencircuit om het ge-bouw, serres + daktuinen, ruimte voor buitenexposities enz.
De Cité de la musique moest globaal worden aangeduid, met o.a. auditoria, een conservatorium, een researchcen-trum en een muziekmuseum. Voor de functionele relaties met de stad hadden de deelnemers rekening te houden met de bestaande metrolijnen, de buiten ge-bruik zijnde spoorlijn naar het Parc des Buttes Chaumont, de benodigde toegan-gen en parkeerplaatsen en het
geluids-Vogelvluchtopname van La Villette~ vanuit het
noord-oosten met de voormalige abattoirs
(op-name 1975).
Westzijde van het museum3 rotonde des Vété
-rinaires~ de sluis in het Canal St. Denis
(op-name januari 1982).
---~.--~---
~---probleem veroorzaakt door spoorlijnen, verkeersknooppunten en Boulevard pé-r iphépé-r ique.
Van de bestaande gebouwen moest de Grande Halle, (architect Janvier, van de school van Baltard) zodanig in het park worden geïntegreerd dat de archi-tectuur ervan werd geaccentueerd en de ruimte bruikbaar bleef voor massale manifestaties. De paviljoens aan de noordzijde van de Grande Halle moch-ten naar keuze worden gespaard, die aan de zuidkant moesten in stand blij-ven, evenals de Fontaine aux Lions. De Rotonde des Vétérinaires mocht naar keuze worden verplaatst, terwijl de Halle aux Cuirs werd bestemd tot op-slag- en parkeerruimte.
Het eigenlijke parkprogramma was on-derverdeeld in vijf hoofdgroepen van activiteiten, met bij elke activiteit de benodigde oppervlaktes aan open, half overdekte en geheel overdekte ruimten. De eerste groep bestond uit centrale activiteiten zoals entertainment, ont-dekken en experimenteren, exposities (waaronder bijvoorbeeld een raket, een radiotelescoop, een gnomon), lichame-lijke expressie (o.a. thermen, baignades, sport), restaurant en café's. De tweede groep omvatte receptie, diensten en winkels. In de resterende groepen waren administratie en beheer, interne circu-latie en logistiek (onderhoud, veiligheid) ondergebracht.
Voor de beplanting werd het gebruik van de typische Parijse bomen (plata-nen, kastanjes) gesuggereerd, terwijl een lijst van een reeds voor gekweekt sortiment aan bomen en heesters aan het programma was toegevoegd. Ten aanzien van bepaalde vormen van aan-leg en/of beheer (van de begroeiing) werden in het programma geen uitspra-ken gedaan. Dit in tegenstelling tot een aantal technische details als automati-sche sproei-installatie, drinkwaterpun-ten (om de 50 mtr.) drainage, brandkra-nen, verlichting, parkmeubilair en af-sluitbaarheid (in gedeelten).
Situatie
Het terrein waarop de prijsvraag be-trekking had is gelegen in het N.O. van
de centrale stad, in de wijk la Villette, tegen de Boulevard Périphérique, welke laatste is aangelegd op de laatste Pa-rijse verdedigingsgordel. La Villette was oorspronkelijk een dorp met buiten-plaatsen en gelegen buiten de tolgrens ("mur des Fermiers Généraux") van Pa-rijs. Van deze tolgrens rest nu nog een Rotonde van Ledoux, aan de kop van het Bassin de la V illette.
Omstreeks 1805 werd het Canal de l'Ourcq gegraven vanaf de rivier de l'Ourcq tot en met het Bassin de la Vil-lette, ten behoeve van de watervoorzie-ning van Parijs. In hetzelfde jaar werd ook het Canal St. Denis gegraven om voor de scheepvaart een Seine-meander af te snijden. Daartoe werd ook het Bassin de la V illette door middel van het Canal St. Martin, met de Seine ver-bonden. In de kanalen zitten grote hoogteverschillen (10 mtr.) overbrugd door sluizencomplexen. Langs de kana-len vestigde zich voornamelijk indus-trie.
Op het prijsvraag-terrein werd tegen 1860 op het zuidelijke gedeelte een beestenmarkt aangelegd met hallen voor o.a. schapen en koeien. Op het noordelijk deel van het terrein kwamen abattoirs met een ondergrondse spoor-lijn. In de jaren 1960-1970 raakten de abattoirs en hallen verouderd, waarna besloten werd tot de bouw van een groot nieuw abattoir. In 1974 bleek dat ook dit project niet meer rendabel te maken zou zijn, waarna de abattoirs de-finitief werden gesloten en de Franse staat het terrein in eigendom verwierf. Het jaar daarop, in 1975 werd een idee-en-prijsvraag voor de bestemming van het terrein uitgeschreven. Het pro-gramma omvatte toen reeds een park, maar gecombineerd met een groot aan-tal woningen (4500). In 1979 besliste de Franse president, na enkele studies, dat op het terrein een museum, een mu-ziekcentrum en een park moesten wor-den ontwikkeld. Van staatswege werd voor de realisatie van een en ander een openbaar lichaam opgericht; het Eta-blissement Public du Parc de la Villet-te.
Begonnen werd met de ombouw van het in aanbouw zijnde abattoir tot een
La Grande Halle~ het plein met de fontein en de
paviljoens "Bourse" en "Janvier" (opname 1982).
Zuid-oost hoek van het plangebied~ op de achter
-grond de Boulevards Sérurier en Périphérique
museum voor wetenschap, techniek en industrie, waarvoor de architect Fain-silber in 1980 een opdracht kreeg. Naast de ingrijpende veranderingen die op het terrein zelf hebben plaatsgehad, is het van belang te wijzen op verande-ringen in het gebruik van de kanalen die door en langs het terrein lopen. Oor-spronkelijk druk bevaren, passeren er nu
nog 5
à
6 boten per dag in verband metde ongeschiktheid van kanalen en
slui-zen voor de moderne scheepvaart. De stad Parijs maakt daarom herinrich-tingsplannen voor de kanaalzones, ge-richt op wonen en waterrecreatie. T ot slot van dit overzicht kan deze inleiding worden afgesloten met het-zelfde als waarmee ze begon: in 1982 schreef het Etablissement Public du Parc de la Villette, de prijsvraag uit waarover dit boekje gaat.
DEELNEMERS
108
B. Beerman, architect
R. van Duivenbode, architect H. van Liere, landschapsarchitect B. Starzijnska, architect
122
A.D. Bekius, landschapsarchitect/plano-loog
F.R.J. Lewis, tuin- en landschapsarchi-tect
J. Visser, civiel ingenieur
P .IJ. Ziel, tuin- en landschapsarchitect 136
W. Straat, landschapsarchitect E.A. Boulan, architect
C.N. de Jong, stedebouwkundige I.J.H.M. Jongen, stedebouwkundige N. Karpov, beeldend kunstenaar S. Wüst, landschapsarchitect
Planbureau ir. Jongen Nederland b.v. 148
R. Bakker, tuin- en landschapsarchitect A. Bleeker, tuin- en landschapsarchi-tect
M. van Gessel, tuin- en landschapsar-chitect
P. van Walree, beeldend kunstenaar J. Jacobs, tuin- en landschapsarchitect M. Pemmelaar-Groot, tuin- en land-schapsarchitect
L. Rynja, assistent-ontwerper
K. Prak, assistent-ontwerper
L. Baljon, tuin- en landschapsarchitect
Bureau Bakker en Bleeker b.v. H. de Boer, stedebouwkundige
Bureau voor Ruimtelijke Ordening en Architectuur ir. H.R. de Boer
Christa van Santen, beeldend kunste-naar
227
H. Veldhoen, tuin- en landschapsarchi-tect
M. Ruys, tuin- en landschapsarchitect Tuinarchitectenbureau Mien Ruys en Hans Veldhoen b.v.
A. Volten, beeldhouwer
W. Snelders, stedebouwkundige B. Delmee, stedebouwkundige T. Algra, omgevingsontwerper Y. Feddes, landschapsarchitect G. v.d. Sterre, verkeerskundige H. Pruyssers, omgevingsontwerper Bureau voor Stedebouw ir. F.J. Zand-voort b.v.
P. Bronder , architect F.C. de Weger
Internationaal architecten- en
inge-nieursbureau
J.F. Caminada, belichtingsdeskundige Philips, lighting design and engineering centre
306
C.M. Steenbergen, landschapsarchitect R. Kegel, stedebouwkundige/land-schapsarchitect A. Schuivens, architect327
R. Koolhaas, architect E. Zenghelis, architect S. de Martino, architect A. Wall, architect K. Christiaanse, architect R. Roorda, architect J. Voorburg, landschapsarchitect m.m.v. H. Werleman C. v.d. Stelt R. Steiner M. Vriesendorp Z. Zenghelis A. KarssenbergOffice for Metropolitan Architecture
328
R. W.M. Pieterse, landschapsarchitect M.H. Dirksen, stedebouwkundige/archi-tect
A.J. Edzes, tekenaar/graficus G. Kornmann, landschapsarchitect G.H.C. Vossen, stedebouwkundige Stad en Landschap Zwolle
347
R. Ackerstaff, stedebouwkundige, land-schapsarchi tect
P. Boererna, architect
D. Boasson, stedebouwkundige/historica J. Bovenga, technisch-financiëel expert E. Visser, tekenaar
T j. Visser, stedebouwkundige
416
A. van den Eerenbeemt, tuin- en land-schapsarchi tect
M. Boom, stedebouwkundige, architect B. Oom en, stedebouwkundige/architect J. Sterens, stedebouwkundige/architect
426
P. Germeraad, landschapsarchitect K. van Ham, stedebouwkundige W. Beekhuis, stedebouwkundige A. Bijlholt, landschapsarchitect A. van Rooijen, landschapsarchitect M. Nelissen, landschapsarchitect Kuiper Compagnons b.v.
445
A. Blonk, architect W. Moret, landschapsarchitecto.
Wassenaar, constructeur512
W. Thijsen, landschapsarchitect J. Iding, landschapsarchitect T. Swinkels, technisch expert M. Thijsen, beeldend kunstenaresWerkplaats voor milieubouw ir. Wil Thijsen b.v.
530
W.J.A. Hermans, stedebouwkundige F.J. Cardinaal, tuin- en landschapsar-chitect
S.H. Evenblij, socioloog
J. Harberts, tuin- en landschapsarchi-tect
Centrum voor omgevingsontwerp J. Kristinson, architect E. Evenblij, interieurarchitect
538
J. Lörzing, landschapsarchitect H. de Moor, architect L. de Pauw, landschapsarchitect
-617
J. Hofman, landschapsarchitect R.E. Jansen, landschapsarchitect
H. Hofman Kuper, omgevingsontwerp-ster
640
C.P.M. van Empelen, tuin- en land-schapsarchitect
R.J.M. van Aaideren, tuin- en land-schapsarchitect
O. Greiner, architect M. van Goor, architect
648
R. v.d. Bosch, tuin- en landschapsarchi-tect
J. v.d. Lindeloof, tuin- en landschapsar-chitect
P. van Loenhout, grafisch vormgever H. Hoek, tuin- en landschapsarchitect B. Diepen, financiëel adviseur
R. Cardoen, medewerker W. Jansen, medewerker
806
Landschap Partners b.v. Adviesgroep Partners b.v. 823J. de Vries, tuin- en landschapsarchi-tect
M. Alma, beeldend kunstenaar G. van Huis, landschapsarchitect
844
E. Vreedenburg, architect G. van Es, architect J. Pesman, architect P.P. v.d. Wissen, architect Th. Asselbergs, architect 851
L. Wiegersma, tuin- en landschapsar-chitect
J.M. Kirkeby, architect
Bureau voor tuin- en landschapsarchi-tectuur L. W. Wiegersma
H. v.d. Boogert, cultuurtechnicus Bureau van den Boogert
929
M.C.J. van Gils, tuin- en landschaps-architect
F. Meijer, tuin- en landschapsarchitect 950
G. Roeleveld, landschapsarchitect G. Geenen, landschapsarchitect H. van Breda, architect
INZENDINGEN
108
Het "Parc de la Villette" en de overige gevraagde faciliteiten zijn op de eerste plaats met de stedelijke omgeving ver-bonden door het "Canal de l'Ourcq", dat vanuit Pantin naar de Rotonde van Le-doux loopt, als hoofdrichting te nemen. De as loodrecht op het kanaal in het midden van het park, die vanaf de "Por-te de Pantin" op de hemisfeer van het museum focust, vormt de basis van de hoofdstructuur, die voor het gehele ge-bied ontworpen is. Aan de noord- en zuidzijde vindt een aanpassing plaats en de daar aanwezige richtingen worden eveneens opgenomen, waardoor een bij-na moeiteloze inpassing tot stand komt. Los van deze samenhang van stedelijke ruimten, zijn de fiets- en voetpaden langs de kanalen, de aansluitingen met
B. Beerman, architect
R. van Duivenbode, architect
H. van Liere, landschapsarchitect B. Starzijnska, architect
het openbaar vervoer bij de twee hoofd-ingangen en de grote parkeermogelijk-heden langs de boulevards, een garantie dat het gebied volkomen een deel van de metropool zal vormen.
Het park wordt niet gezien als een park gelegen aan de rand van de stad, maar als een echt stadspark. Om de samen-hang en de continuïteit binnen het park te bevorderen en bovendien om een be-scherming te bieden tegen het ver-keerslawaai zijn er langs de rand gebou-wen ontworpen waarin parkeergarages en woningen zijn opgenomen die met de rug naar de boulevards gekeerd zijn en die een open voorzijde hebben naar het park toe.
De overall-compositie is gevonden door de confrontatie en integratie van de concepten van de beroemde Franse tui-nen en de negentiende eeuwse romanti-sche parken, zonder evenwel volledig te conformeren met de uniformiteit van de een of het naturalisme van de ander. Het symboliseert op deze wijze de plu-riformiteit van de huidige maatschappij en het vereiste kader dat deze plurifor-miteit verbindt en mogelijk maakt. De voorgestelde structuur maakt het ons mogelijk de grote wetenschappelij-ke en culturele faciliteiten en die van het park zelf, aan elkaar te relateren, in het bijzonder door middel van de ont-wikkelde hoofdas naar de gigantische globe, waarlangs een promenade ge-dacht is, die de twee gebieden aan weerszijden van het kanaal met elkaar verbindt door middel van een aquaduct.
Dit wordt nog eens duidelijk versterkt door de oprichting van een naald op de as.
De meeste functies zijn langs de pro-menade geprojecteerd, om zodoende een hoge dichtheid van mensen en acti-viteiten, kortom van stedelijk leven, als resultaat te hebben. De verschillende functies zijn met elkaar geïntegreerd, niet door ze te mengen, maar door ze met elkaar te confronteren op verschil-lende kruisingen, om op die manier nieuwe activiteiten te laten ontstaan. De structuur is duidelijk bepaald en ta-melijk streng. Binnen deze structuur is het echter mogelijk talloze verschillen-de functies, elementen en thema's op te nemen, zowel de functies die nu ge-vraagd worden als de nog niet bekende in de toekomst.
èONCOURS
-
INTERNATIONAL
PARIS
IoIdt\tnrlKbin~lfIttw'"'Pi«tb"(tMRJ ""
n thr P'l(qW dir«hn n. •• il,t r9lt lItIÇIft to ... ~,lqtt.t -.HIlhl! rNd.pow1f of ttltom to hnlltl
IN tIdt "lil lil b rulb 1ItId ... tt. SOIImfll _~I
''';ttófoJl ... hr:n
PARC
DE LA
-
VILLETTE
N"L!J~Lt~J
CONCOURS
PARIS
INTERNATIONAL
•
PARC
DE LA VILLeTTE
. _ - - - _ . . __ ... __ ..
1
--
CONCOURS IN1"EFiNATIONAl _
PA~C
~
DE
~
lA"ll
.
I.!
.
•
·;
.
.
~;JJ
.
.
i
TE.
.
..
.
M
~
.
:
122
Uitgangspunten van het ontwerp
1. Parc de la Villette heeft een sterke hoofdstructuur die bestand is tegen toekomstige veranderingen van ge-bruik.
Als uitgangspunt voor de structuur van het park is een grid-patroon ge-kozen met assen evenwijdig aan resp. loodrecht op de l'Ourcq.
2. De ruimtelijke hoofdstructuur heeft de l'Ourcq als ruggegraat.
20
De l'Ourcq verbindt het park zowel met het centrum van Parijs als met de periferie van Parijs. Een recrea-tieve route langs de l'Ourcq
ver-A.D. Bekius, landschapsarchitect/plano-loog
F.R.J. Lewis, tuin- en landschapsarchi-tect
J. Visser, civiel ingenieur
P .IJ. Ziel, tuin- en landschapsarchitect
sterkt dit gegeven.
3. Parc de la Villette biedt zones met een verschillend karakter.
Het programma van eisen voor het parkontwerp is veelomvattend. Zonering geeft mogelijkheden ook zwakkere functies als gebruik door de omliggende buurten tot zijn recht te doen komen.
Bijzonderheden van het ontwerp
De hoogteverschillen in het terrein ko-men tot uiting in een terrasvormige op-zet. Het hoogste terras bevindt zich langs de Boulevard MacDonald en langs
de Boulevard Sérurier. Vanaf dit terras waar auto's geparkeerd kunnen worden heeft men uitzicht over het park en over een deel van Parijs. Het tweede terras wordt gevormd door de thema-tuinen. Het grid-patroon op dit terras wordt schuin afgesneden door het hoog-ste terras.
Buurtparken zijn gesitueerd aan de westzijde van Parc de la Villette en
lig-gen perifeer ten opzicht van het 'inter-nationale' parkgedeelte. Een volledige integratie van buurtgebonden parkge-bruik en een internationaal massa-pu-bliek leek ons niet wenselijk.
De noord-zuid verbinding wordt voor voetgangers vergemakkelijkt door tra-jecten overdekt rollend trottoir, onder andere langs de oostgevel van de Gran-de Halle.
-L-
CONCOURS
PARIS
INTERNATIONAL _ PARe DE LA VILLETTE
·N°
R 04113
d
'r---
..
.
PARK DE LA VILLÉTTE HAS TO HAVE ASTRONG MAIN .STRUCTURE THAT LEAVESL
ENERAL ROOM FOR FUTURE CHANGES OF THE PARK.AIMS .THE SPATlAL MAIN.STRUCTURE HAS TO HAVE THE OURCQ AS BACKBONl!1
. PARK DE LA VILLETTE HAS TO OFFER ZONES OF DIFFERENT NATURE.
-BOUND~R;ES CROSS SECl'IONS 1:500 ARCH!TURE
.' ". r -;;':::", ~ I ' "~--.• -:: '~.::' -...,.- --.J,,-_. ;. ::---...--r .",'_~"'T~'_ ~ _ _ ...l. ~, A RECEPTION AREA
22
CONCOURS INT!ERNATIONAL _ PARe DE LA VILLETTE
PARIS
N°R.
:
o
4_i~!.3~ SITE PLAN SCALE 1:1000a-n-r--l.mr-23
"I
CONCOURS
L
PARIS
INTERNATIONAL
·
- PARe
ABTROHOIlICAL GARDIIf &ARTH GARDBNDE LA VILLETiEl
N°
R
Olli~
- - - , )U:lf.8TRtlCfUalt TRIl SPIelIS o-~ G-~ 8~~ E1 ... ~ G-~ E1w.w. .... ~ El~%~ 8 - - - - -. G-1IfIII;IoCIIIOI .... G""--'-136
Planbureau ir. Jongen Nederland b.v.
Het park ligt in zijn omgeving gevat als in de boog van Cupido. De "Tour de la Villette", het hoogste punt en centraal gelegen in de wijken la Villette, Flan-dres, Amerique, Pantin is een duidelijk herkenningspunt vanaf de autowegen en hoger gelegen delen van Parijs. Dich-terbij is de toren waar water en groen in een spiraalvorm naar beneden loopt herkenbaar vanuit alle delen van het park en vanaf de omringende wegen. Het gebruik van het park zal in de toe-komst te omschrijven zijn als: "alles, voor allen, altijd", voor alle wijkbewo-ners, toeristen, voor alle leeftijden, dag- en nacht, het hele jaar door.
W. Straat, landschapsarchitect E.A. Boulan, architect
e.N. de Jong, stedebouwkundige I.J.H.M. Jongen, stedebouwkundige N. Karpov, beeldend kunstenaar S. Wüst, landschapsarchitect
Het park zal na aanleg een plek zijn waar nieuw leven kan ontstaan (ecolo-gie). De "Tour de la Villette" is daarbij de bron van nieuw leven (water en groen).
De spiraalvorm rond de toren waaiert uit naar alle richtingen van het park en omsluit het museum, de "Grande Halle" en het muziekcentrum. Aan deze vor-men zijn allerlei elevor-menten en gebieden gekoppeld, bestemd voor de meest uit-eenlopende activiteiten.
De "Porte de la Musique" en "Porte de la Science" zijn beide door gebouwen omgeven pleinen met multifunctioneel
gebruik; tevens liggen hier de meest be-langrijke ingangen van het park met in-formatie, kiosken e.d.
De "Porte du Rond-Point" en "Porte de l'Ourcq" vormen eveneens belangrijke toegangen voor wandelaars en fietsers. Deze verbinding loopt langs het water en is 's avonds verlicht; fonteinen ver levendigen de route.
Naast en in de "Grande Halle" is een kinderspeelterrein geprojekteerd (klein - Lutecia); verderop ligt het Recreatie-paviljoen met bibliotheek, workshops, foto, cinema, video, sauna, termaalbad, golfslagbad.
De grote groene ruimte, aan te merken als stiltegebied in het drukke Parijs, heeft langs de Périphérique een golven-de geluidswand in golven-de vorm van golven-de zoge-naamde ecologische woongroep.
Onder deze woongroep kan worden ge-parkeerd; daarboven komt in terras-vorm experimentele woningbouw voor,
plantenkassen, zonne-energieproeven,
restaurants met gezondheidsvoedsel
e.d.
De museum tuin met besloten ruimte door reliëf en groen herbergt de the-matuinen met zonnewijzer, telescoop en de astronomische tuin.
· ... -_._---"-,,. . ... _-_ ... _---~
CONCOURS INTERNATIONAL _ PARC DE LA VILLETTE
PARtS
N
)
1 I 0 6 {l "4(IM ~. tt!'l"~ 4fIf ~t ~ "*'<~f~."'~ . ... < l > _ ... ~,..
..
' ... _lIt"''''''
..
...
27
CONCOURS INTERNATIONAL
..
PARC DE LA VILLETTE
PARIS
Nb
j 7 1 0 6 0-_
...
""'~\~. iIImgt .... 1loi._I.,. _""',. trJl'S\ .. JÓI _ ÖO_4t\1tofI ~ (,OIJfbtS • NfNV ~~CONCOURS INTERNATIONAL
_ PARe DE LA
VILLETTE
PARIS
N
J 1148
Ie ronde Ie prijs ex aequo
Bureau Bakker en Bleeker b.v.
Bureau voor Ruimtelijke Ordening en Architectuur ir. H.R. de Boer
Iedere opgave, van welke aard dan ook proberen wij steeds zo vrij en structu-reel mogelijk te benaderen, nooit met een vooropgezet idee. Veel aandacht wordt besteed aan de
aanknopingspun-30
R. Bakker, tuin- en landschapsarchitect A. Bleeker, tuin- en landschapsarchi-tect
M. van Gessel, tuin- en landschapsar-chitect
P. van Walree, beeldend kunstenaar J. Jacobs, tuin- en landschapsarchitect M. Pemmelaar-Groot, tuin- en land-schapsarchitect
L. Rynja, assistent-ontwerper
K. Prak, assistent-ontwerper
L. Baljon, tuin- en landschapsarchitect
H. de Boer, stedebouwkundige
Christa van Santen, beeldend kunste-naar
ten en kwaliteiten van een gegeven ge-bied en aan de ordening van het pro-gramma van eisen. Een ontwerp is altijd het resultaat van een proces van zoe-ken, de emotionele betekenis van vorm,
ruimte en materiaal speelt daarbij een belangrijke rol. Zo is het ook met Parc de la V illette gegaan. We hebben ons lang geconcentreerd op een organisatie-structuur, die de totaliteit van het ge-bied omvat en nauw verweven is met het omliggend stedelijk weefsel en te-gelijkertijd op een vanzelfsprekende manier het bijna onmogelijke program-ma van eisen in zich opnam.
De structuur van het park is eenvoudig en helder. Een hoofdas verbindt de twee avenues, langs deze avenues concen-treert zich van oudsher het stedelijk le-ven, de openbare vervoerslijnen onder-steunen dit. Loodrecht op de hoofdas zijn dwarsassen gezet, met ieder hun eigen verschillend en uitgesproken ka-rakter. Hierdoor komt men op de hoofd-as alle thema's van het park tegen. De belangrijkste activiteiten concentreren zich hier. De Grande Halle is het hoog-tepunt van het park; het middeldeel is verdiept.
De hoge wal in het oosten omarmt in één gebaar het park en maakt de struc-tuur af en stevig. De hoge wal be-schermt niet alleen, maar weert ook het geluid en biedt steeds wisselende uitzichten op het park en over Parijs. Langs de wal liggen spectaculaire ele-menten als de kassen en de pyramide, die de bezoekers van de hoofdas naar de dwarsassen lokken.
Vanuit het noorden gezien komt men de volgende dwarsassen tegen:
- Het museum van wetenschap, indus-trie en techniek: de tuin van de toe-komst ligt verborgen achter de hoge wal, het paradijs van de wetenschap. De cosmos, verbeeld in spectaculaire elementen als de raket, de bol en de pyramide; men kan zich klein voelen temidden van deze volumes en grote hoogteverschillen.
De ontdekkingstuinen, een serie op-windende tuinen op- en ingebed in een verhoogd terras; als thema zijn dieren gekozen; de dieren zijn vrij en kunnen zich royaal bewegen; zelf ben je gekooid en begeef je je over smal-le, slingerende en in hoogte
wisselen-de pawisselen-den.
- Het kanaal met zijn oevers, aan beide zijden omsloten door verhoogde ter-rassen; een parijse sfeer.
- De thematuinen; ook op een verhoogd terras; een serie van groene kamers, met hun eigen intimiteit en steeds wisselende karakter.
- De rotsen; een reeks van gestyleerde
abstracte rotsen; dit beeldhouwwerk vormt de overgang tussen de thema-tuinen en het grote open veld.
- Het geheel vanwatertuin, Grande Halle en grote veld; de watertuin om naar te kijken en om in te gaan, het water valt tot het verdiepte deel van de Halle, een cascade met alle vor-men van water; vallend, spuitend, sprankelend, verfrissend en kalme-rend en 's winters een fascinekalme-rende structuur. Het open veld is groot, glad en groen; om er alleen te zijn en je vrij te voelen of manifestaties of concerten te organiseren.
- De muziekstad tenslotte; de hoekste-nen ter weerszijden van het voor-plein; hier concentreert zich het nachtleven; theaters, bars, foyers, restaurants en bioscopen.
De dwarsassen contrasteren sterk en hebben scherpe grenzen. Hierdoor ont-staan randen en karakterverschillen die beide interessante mogelijkheden bie-den en er voor zorgen dat het park de meest uiteenlopende functies in zich kan opnemen. Dit is de essentie van een park voor de 21e eeuw; het schept mo-gelijkheden voor de toekomst, maar draagt gelijktijdig een uitgesproken ka-rakter. De hoofdlijnen en hoofdbestem-mingen zijn vastgelegd, de rest is net als de gebruiker veranderlijk. Daarom noemen wij het park een stedelijk bouwwerk. Een bouwwerk, uitgaande van de samenhangende stad, met alles erop en eraan, dus ook groen, groen met haar eigen specifieke waarde, niet ge-zien als hoofdzaak, niet gege-zien als bij-zaak. Wij hebben serieus aan de in de prijsvraag gestelde vraag willen beant-woorden en hebben dan ook een park gemaakt; een park in de traditionele èn moderne zin van het woord.
.,....,.~- ,
Ruimtelijke en funktionele ordening.
Nevenassen. inzending 2e ronde Boomsoortenkeuze.
11
~DDD~
__________ ~J rl---~ ··:~,·~·::"t· -;:' .. ' .. ,,. .... \'" .. ,. .",'-', ' "rr'
f·"'t·t l ....l
"~
. A<:
j"
;""l;:,,;·,~:t·:::~~
Hoofdas (N-Z).o
227
Tuinarchitectenbureau Mien Ruys en Hans Veldhoen b.v.
Bureau voor Stedebouw ir. F.l.
Zand-voort b.v. F.C. de Weger
Internationaal architecten- en
inge-nieursbureau
Philips, lighting design and engineering centre
In de hoofdstructuur van het park heb-ben we een visie op de 21e eeuw, als nieuw stadium in het bewustzijn van de
A. Volten, beeldhouwer
H. Veldhoen, tuin- en landschapsarchi-tect
M. Ruys, tuin- en landschapsarchitect F. Zandvoort, stedebouwkundige W. Snelders, stedebouwkundige B. Delmee, stedebouwkundige T. Algra, omgevingsontwerper Y. Feddes, landschapsarchitect G. v.d. Sterre, verkeerskundige H. Pruyssers, omgevingsontwerper P. Bronder , architect l.F. Caminada, belichtingsdeskundige
mensheid, tot uiting willen brengen. We denken dat het een tijdperk van grote helderheid en transparantie zal zijn,
een afsluiting van het perspectivische tijdperk en het begin van een tijdperk dat super-perspectivisch genoemd zou kunnen worden. Het 150 meter hoge te-ken dat de kunst (muziekcentrum) en de wetenschap (museum van techniek) ver-bindt en daar tevens een nieuwe dimen-sie aan toevoegt en de ontsluiting van het park door brede open grasstroken geven vorm aan deze visie op de 21 e eeuw. Deze grasstroken maken een steeds wisselende oriëntatie binnen het park mogelijk. Men kan zich vrij over het gras bewegen. Door de open stroken worden elementen uit de omgeving, zo-als pleintjes in de aangrenzende buurt of de kades langs het Canal de l'Ourcq, in het park voortgezet.
Omdat het park in een vlak gedeelte van Parijs ligt, tussen de heuvels van Les Buttes Chaumont en Montmartre, worden er geen kunstmatige hoogtever-schillen gemaakt en wordt water -in al-lerlei verschijningsvormen- als thema
38
gebruikt. Om de begrenzende werking en de "holte" van de Boulevard Périphé-rique als stadswal te benadrukken wordt er een gestapeld kassencomplex tegen-aan gebouwd. Op de platforrns tussen de kassen bevinden zich daktuinen en ter-rassen. De open grasstroken verdelen het park in een aantal door beplanting verdichte, introverte gebieden.
In het Zuidelijk deel van het park is in deze gebieden, in aansluiting bij de sfeer van het muziekcentrum, "de tuin in de stad" gecreëerd: ontdekkingstui-nen en picknickplaatsen. In het Noorde-lijk deel liggen, rond het museum voor techniek, op basis van een strak stra-mien vormgegeven thematuinen. De Grande Halle wordt niet opgedeeld; het blijft een groot dak waaronder manifes-taties gehouden kunnen worden. Op een centrale plek in het park, tussen de Grande Halle en het Canal de l'Ourcq, ligt een concentratiepunt van stedelijke activiteiten (horeca, gezondheidscen-trum enz.).
CONCOURS
.
INTERNATIONAL
PA RIS
l!~":~~~=~ ~~",=;'~=,~_""'~.f .. ".C"",""""""'-"_~~.rd"""",,,kj\I"9,",,_""""",""",,-.,.._.nI"' ...
~n.~<f<I"9n9_a,.,n"""", !hey«me<!~"","""" ...
.rd_
"",,,,,,, ..
1d!hey~=::::;n._Ól'I]f1<'tJ"'""*mto<...,_~, Er<lo><'Ó"''''
"""""""'''''''''''''_119>
~"'frn""'•
• 1hoo,,..,.!O,,,,,,,~ .• _,,",,,,,1ho<~ tr.:>(t"M!f("!,'-AOJhA~.W~.rd~•
PARC DE LA VILLETTE
l
'
- __ .1 •,~ • .... _ ""J39
q
o
,
fJ
CONCOURS INTERNATIONAL • PARC DE LA VILLETTE
CONCOURS INTERNATIONAL • PARe DE LA VILLETTE
PARIS
.
"
.
'
\ 1
1
. " i\
~
j
\
.
"'--
,
-
~-'r-
,
:
II!II
:
t
·
@.
"
·
11IT
... ~. .{ ,t '::::.:1 .• .".
:&
-~. ' , !l6
'
~ } j , , ( )" , l<'( - ~'~ ~ - i 4 • Ü ~ " 0 •t1)
,.
ri
)
, ..
..
.
..,..:hJ.!
, " L ASTRONOMY GARDEN C · .. " ).
. seENT GAROEN _'"".'~ .. ~ ~ ... "--.r 0" 0, ...306
Idee
• herwaarder ing van
- stadspark als architectonische ver-beelding van natuur en (stedelijke) cultuur
- stadspark als brandpunt van stede-lijk leven
- stadspark als illusoire tuin van rust, beschouwing, romantiek
Concept
• éénheid met de stad
- verankering van het park in de for-mele stedelijke structuur middels een orthogonaal assenstelsel (Canal de l'Ourcq en twee loodrechte parkassen)
C.M. Steenbergen, landschapsarchitect
R. Kegel,
stedebouwkundige/land-schapsarchitect
A. Schuivens, architect
• éénheid met woonwijk
- synthese middels wederzijdse door-dringing van "groen" en "steen" - synthese door voortzetting van
richtingen uit stedelijke rand in het park
Compositie
• twee ten opzichte van elkaar ge-draaide ruimtestelseis (orthogonaal
stelsel + stelsel voortkomend uit
stedelijke rand)
Symboliek
• stad in park
-het orthogonale stelsel van Canal de l'Ourcq en 2 parkassen met
Mu-sée en Grande Halle, vormt in het park een brandpunt van stedelijk leven
• park in stad
- een informeel landschap en tuinen in het deel van de compositie dat onder een hoek staat met het or-thogonale stelsel
• park en stad
- de draaiing tussen beide ruimte-stelsels is in de expressie niet
con-flictueus (co-existentie)
Programma
• synthese van onderdelen in reeksen - een promenade
- een kanalencircuit - een parcours de l'eau - een manifestatiestrip - een expositie-avenue - een glazen tuinstad
CONCOURS INTERNATIONAL .
,
PARe
,
DE
LA
PARIS
~. SYNTHêSE
CONCOURS
PARIS
INTERNATIONAL
PARC DE LA VILLETTE
N°
B 7 4_29.1 ~.'-' :;:.' ; 1:.:-f_ ,.i'/~""" p"'-"'-~ • ~j.lfl~"'''''''''.t. 4.:"""" 1 _ A"'II ~ ,?I:....,~,... r _ 4_ Q~ t !7'"t,,.t'~~ L-;;:::... .... ..-o; "' ~.-• tl...,. .. _1. ~ - • .~~r;:;.~,t..~. ", .. ~ _9i-."" .. - ... J::.~('~~;;..t~~-:~~l'~ _&~_.,,,,, .t.. "' ... 4_ ,uA'-"' ... ". ~N , - . ~'."'" ,,,..!- ,,~ .. _ .Jt..';~ -.::%... ---_ -K'''W I • ~.~~lr~.~~~ <11 I,J.-.A . ..... 4 .... 1-L /aw-.-IrG;."M".., .~ . =-i~.PAÁo..~ _'-;~..6M_ .. f-...:-I><~~.y/'-{..- I:~.,,-' .'...
-,~~~.",;". -b:~- 4 -f"M' A ?~,,?r::-;i::_,~ -.... f-" ". (-. f..~""-~'" I (106. R.I :d! ___ Aw'i-~ I , .oN ,,/,,'CONCOURS INTERNATIONAL - PARC DE LA VILLETTE
PARIS
JARDIN MATHEMATIQUE
327
Ie ronde Ie prijs ex aequo
Office
tor
Metropolitan ArchitectureUitgangspunt
De locatie van la Villette is te klein en het programma voor Parc de la Villette te groot om te kunnen spreken van een park in de traditionele zin van het woord. Een conventioneel park is een bepaalde hoeveelheid natuur met een minimaal aantal voorzieningen; het
pro-R. Koolhaas, architect E. Zenghelis, architect S. de Martino, architect A. Wall, architect K. Christiaanse, architect R. Roorda, architect J. Voorburg, landschapsarchitect m.m.v. H. Werleman C. v.d. Stelt R. Steiner M. Vriesendorp Z. Zenghelis A. Karssenberg
gram ma van la Villette strekt zich uit als een dicht pakket sociaal instrumen-tarium over de situatie; het gebruik van natuur is hierbij één van de vele ele-menten die samen het park vormen. We kunnen veilig aannemen dat gedurende het bestaan van het park het program-ma een constante verandering en aan-passing zal ondergaan.
Hoe meer het park werkt, hoe meer het in een continue staat van revisie zal zijn. Het "ontwerp" dient derhalve te zijn: een voorstel voor een methode die architectonische specificatie combi-neert met programmatische onbepaald-heid. Dit onderliggende principe van programmatische onbepaaldheid als ba-sis voor het formele concept staat elke verschuiving, verandering of vervanging toe om uitgevoerd te worden, zonder dat het uitgangspunt wordt aangetast. De essentie van de prijsvraag -de meest economische inzet van intelligentie- is derhal ve: hoe orkestreren we op een metropolitaine locatie de meest dyna-mische coëxistentie van activiteiten x, y en z en genereren we door hun weder-zijdse beïnvloeding een kettingreactie van nieuwe onverwachte gebeurtenis-sen; of: hoe ontwerpen we een sociale condensor gebaseerd op horizontale verdichting. We stellen de volgende projecties voor die, over elkaar op de situatie gelegd, het park zullen vormen.
Stroken
De hele locatie wordt verdeeld in een serie parallelle stroken -lopend van oost naar west- die in principe de belangrijk-ste programma-onderdelen kunnen op-nemen: thematische tuinen, speelwei-den, ontdekkingstuinen etc. Op deze manier wordt concentratie of clustering van programma-onderdelen vermeden: de strook kan gedeeltelijk willekeurig, gedeeltelijk volgens een logica ontleend aan bestaande situatieve randvoorwaar-den over het terrein verdeeld worrandvoorwaar-den. Deze tactiek van gelaagdheid zal een maximale lengte aan "grenzen" tussen een maximaal aantal verschillende pro-gramma-onderdelen scheppen en daar-door een maximale daar-doordringbaarheid tussen de stroken onderling garanderen -en hierdoor een maximaal aantal pro-grammatische mutaties.
De richting van de stroken is zó geko-zen, dat de zich reeds op het terrein bevindende dominante elementen -het Wetenschapsmuseum en de Grande Hal-le- opgenomen worden in het systeem. De stroken hebben bestaande stand-aardafmetingen om verandering of
ver-vanging zonder verstoring van de rest mogelijk te maken en om vaste punten voor de infrastructuur te creëren. Blok-ken of schermen van bomen langs de grenzen en de verschillende tuinen zul-len als verschilzul-lende coulissen van een decor werken: zij zullen de illusie van verschillende landschappen, van diepte suggereren, zonder in het voorbUgaan enige substantie te hebben.
Deze gelaagdheid is niet ongelijk een hoogbouwcomplex: met zijn opeenge-stapelde vloeren, die alle een ander programma dragen en toch samen iets vormen dat meer is dan de som van de afzonder lijke delen.
Puntrasters of confetti
Voor kleine programma-onderdelen, die regelmatig voorkomen -zoals kiosken, speelplaatsen, verkooppunten, bars, picknickplaatsen etc.-, geldt een ander distributiesysteem. Hun verdeling vol-gens verschillende puntrasters over het terrein -zelfs binnen het Museum, de Grande Halle en andere belangrijke in-stellingen als de Thermen- wordt wis-kundig bepaald op basis van hun gewen-ste frequentie, zodoende gelijke "in-vloedssferen" garanderend en een opti-male beschikbaarheid van de noodzake-lijke voorzieningen op het terrein. Omdat het park als geheel verdeeld is in stroken, volgt hieruit dat de elemen-ten op de puntrasters elke keer in ver-schillende zones voorkomen, hierbij de atmosfeer van de "gastzone" zowel overnemend als beïnvloedend. De toe-vallige nabijheid van de verschillende elementen verdeeld als deel van de ver-schillende rasters leidt tot willekeurige "clusteringen" die elk puntenstelsel z'n unieke configuratie en karakter geven. Naast hun autonome identiteit, die een herkenbare aanblik van elke voorziening op verschillende intervallen verschaft, en hun intentie om geabsorbeerd te worden door hun plaatselijkheid en vice versa, creëert hun projectie over het hele terrein een eenheid door fragmen-tatie.
Hoewel klein zullen de episodes van de puntrasters bestaan uit compositorische variaties van een serie identieke,
ster-ke, kleurrijster-ke, herkenbare elementen die over het terrein verstrooid zijn als tectonische confetti.
Circulatie
Het circulatiesysteem voedt de onder-delen van het park en verzekert hun meest intense exploitatie. Het bestaat uit twee hoofdelementen:
1. De Boulevard: Lopend van noord naar zuid, systematisch alle stroken onder een rechte hoek snijdend, ver-bindt deze ook de belangrijkste ar-chitectonische onderdelen: het Mu-seum en de Thermen in het noorden, de Muziekzone en de Grande Halle in het zuiden.
2. De Promenade: Complementair aan
de -gefixeerde- Boulevard is de
Promenade een soort kromme,
waarvan de loop bepaald wordt door gebeurtenissen op belangrijke door-sneden in de stroken, waar een ver-hoogde programmatische activiteit heerst. Een verbindingslijn tussen kernen van actie: deze "locaties bin-nen de locatie" worden verder uitge-rust met apparaten zoals kleine am-fitheaters, zitjes, schaaktafeis, tr i-bunes, poppentheaters etc. Elk van hen herbergt ook een plantenkas, zodat een wandeling langs de Pro-menade een ononderbroken bezoek aan alle kassen is. De Boulevard en de Promenade worden verbonden
door paden op de grenzen van de stroken; de Boulevard is 24 uur per dag open. Zelfs wanneer het park dicht is zal de afgebakende Boule-vard met z'n commerciële voorzie-ningen een belangrijk element zijn in de textuur van Parijs, een laat 20e eeuwse versie van de Arcades. De laatste laag
De laatste laag is een composite van belangrijke elementen -ontworpen of ter plaatse gevonden- die te groot zijn of te uniek om volgens een mathemati-sche formule of een systeem gesitueerd te worden. De relatieve regelmaat en neutraliteit van de eerste drie lagen vormt een ondergrond waarop deze
ele-menten naar vore-ri treden. Het zijn de
middelgrote en unieke objecten zoals de bol van het Museum, de Ariane, de Ro-tonde des V étérinaires, die geplaatst worden volgens organiserende lijnen, geëxtrapoleerd uit de situatie of geab-sorbeerd waar mogelijk als deel van de intenties van het park.
De grootschalige compositie bestaat voorts uit de twee hoofd "gegevens" -het Museum en de Grande Halle- ver-sterkt door het ronde bos en een serie architectonische ingrepen die de gren-zen van het park helpen bepalen zonder noodzakelijkerwijs met z'n randen sa-men te vallen.
CONCOURS INTERNATIONAL • PARC DE LA VIL'LETTE
PARIS
N°
x
5 4 3 2 1,'
.. :.~
,
... C J._ •. ' •• ' . .... ',~, ifc.50
r---~---~---~--~"i
CONCOURS
'
===--
:==-===
=-=
=-:r.::-"_ = =::..;;::;..
=
PARIS
::=.:=-=
="=---=
.
=r.:...
=..-_.-..
---
'
=.":=-INTERNATIONAL
::
aD
::
i :: r. ai::J:: ;~ cia ;: :: oP ::. •PARC
:~ cic :: :: ao::' .--_.-
..._---
- -- - --, I ' =::-=---== =--...:....~ ==::,.- ==';."::.::.~-to_, _ _ . _ _ -"-..,). [~:--' :"r ..OU=::,'==-CONCOURS INTERNATIONAL • PARC DE LA VILLETTE
.
.
.
, :·
·
·
·
... " , ,. .
.
«",-:' •.
.
.
'.
• ' •• * .. '...
:.
.
..
.
: t : : 11 il 11.
...
.
.....
.. .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. .. ',+ . . . .. . "....
....
"::::.. .
....
.... .... ........
.... .. .. " ~..
~~.
.
.
...
,. .,~.-
..,'-,t""
...
...
,. ......
" ... .,...
~.:... ..
...
,... .
.. .. .. .. .. .... .. .. .. .. .....
.. .. ...
.. .. .. .. .. .. ..••
.
...
.. .. ...
.. .. ....
.....
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ,. ... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .....
.....
... ..
..
...
'..
.,...
, ..... .. :::: ::~:::! :::: ::::::::: :::: ::::t: ::::: :::::..
..
..
..
..
.
.
..
.
.
..
..
..
..
..
..
..
..
"..
..
,-"..
.., .,.
,'.
.
.
.
. .
.
.
.
.
.
.
.
Mis-en-scène van de drie categorieën "natuur".
inzending 2e ronde
~~
"'~;:1lT
I111 ~~
M""""
.
]:u
II---~
j
I
,HU'I" .. ulU.m .UUUHUU...
,
... ..
,
...
,
...
,.,
... ..
...
: r • ~, ' . • "... ..
inzending 2e ronde54
-...
..
Boomsoortenkeuze.328
Stad en Landschap Zwolle
Uitgangspunten
Het in het programma van eisen ge-vraagde zeer uiteenlopende scala van activiteiten is in onze visie opgenomen en de potentiële spanningen en conflic-ten zijn uitgebuit.
Een park van dit moment ten behoeve van de mens en de gemeenschap van de-ze tijd moet rekening houden met het sociale en ruimtelijk pluralisme van de-ze tijd.
De ruimtelijke reeks open overdekt -gebouwd met daaraan toegevoegd een groot aantal realistische en
pseudo-fic-R. W.M. P ieterse, landschapsarchitect M.H. Dirksen, stedebouwkundige/archi-tect
A.J. Edzes, tekenaar/graficus G. Kommann, landschapsarchitect G.H.C. Vossen, stedebouwkundige
tieve vormen is daarbij door de uiteen-gelegde gemeenschap gewenst.
Onze visie voor een park van dit mo
-ment en van de toekomst gaat uit van het plaatsbieden aan het individu, aan het collectief en aan de gemeenschap. In het ruimtelijke plan voor deze socia-le structuur is dan ook een aantal ruim-tes uiteenlopend vorm gegeven: de in-tieme begrensde ruimte voor het indivi-du; de grote oppervlakte voor een mani-festatie-uiting van het collectief. De ruimtelijke organisatie van deze visie houdt rekening met de behoefte aan duidelijkheid in het complexe aanbod.
De dragers van het thema zijn een tweetal functionele elementen die aan-sluiten op de omgeving. Deze dienen door vormgeving voornamelijk in lineai-re zin, door architectuur en door aan-sluitingspunten met de omgeving in functionele en structurele zin het
gehe-Ie parkgebied te ontsluiten. Het kruis-punt van deze functionele elementen is dan ook het verdeelpunt, maar bovenal het concentratie- en uitstralingspunt van het park. Deze centrumfunctie wordt met behulp van laser-verbindin-gen ondersteund.
RARe DE LA
·
...
_
... ..
PARe
-.WUtfN Awn't.~WIt)IJgI
!
347
Vanwege de ligging van het gebied in de randzone van de 1ge eeuwse stad en naast de Boulevard Périphérique is de oostrand tussen de Boulevard Jean Jau-rès en het Canal de l'Ourcq vormgege-ven als een bolwerk, eindigend in een bastion, waarin zich de watervoorzie-ning voor het park bevindt. Ten noorden van het Canal de l'Ourcq wordt het bol-werk voortgezet in een bomenplateau, waarin een lichttuin is op&enomen. Langs de Boulevard Jean Jaures is het straatprofiel doorgezet in de gebouwen voor het muziekcentrum en het audito-r ium, veaudito-rbonden dooaudito-r een hekweaudito-rk. Aan de noordkant werkt een krisallijn
woon-60
R. Ackerstaff, stedebouwkundige, land-schapsarchitect
P. Boerema, architect
D. Boasson, stedebouwkundige/historica
J. Bovenga, technisch-financiëel expert E. Visser, tekenaar
Tj. Visser, stedebouwkundige
gebouw, waarvan de bovenhelft is inge-richt met voorzieningen voor het op-wekken van zonne-energie, als blikvan-ger, zowel vanuit de stad, als met name voor wie uit het noorden de stad bin-nenkomt. Het gebouw ligt in de as van de Grande Halle en vormt daardoor een verbinding tussen het noordelijk en het zuidelijk gedeelte van het park.
Een hooggelegen voetgangerspassage verbindt de voorstad Le Pré St. Gervais over de Boulevard Périphérique en de Boulevard Sérur ier heen met het park. De passage heeft drie stijgpunten in het park, en eindigt bij de Rotonde des Ca-naux, waar het model van de Ariane is
geplaatst. De raket vormt samen met de halve cirkel van bomen een herken-ningspunt van het park vanaf het Bassin de La V ilette.
Op grond van het programma is onder-scheid gemaakt tussen de recreatieve voorzieningen, die vooral voor de wijk bestemd zijn, de algemene voorzienin-gen die veel activiteiten teweeg zullen brengen, en de algemene voorzieningen die een minder aktief karakter hebben. De wijkvoorzieningen zijn zo dicht mo-gelijk bij de wijk La Villette gelegd. De huidige kinderspeelplaats is er in opge-nomen. De drukke algemene voorzienin-gen zijn centraal in het park gelegd, als een kloppend hart, waar de twee hoofd-assen -door de Grande Halle en door het Museum- met elkaar verbonden worden. In dit centrale gedeelte, opgevat als
een "machine
à
récréer", zijn dether-men, het gezondheidscentrum, de werk-plaatsen, de restaurants, het zwembad, de rolschaatsbaan en andere voorzienin-gen ondergebracht. Voor de watervoor-ziening van de thermen en het zwembad loopt een bovengrondse leiding vanaf het waterbastion naar het thermenge-bouw.
De ontdekkingstuinen en thematische tuinen zijn gesitueerd in de zone tussen het Museum en het Canal de l'Ourcq en langs de oostrand van het park. Op de oplopende helling van het bolwerk zijn
terrassen aangelegd, waarvan de water-huishouding met een eenvoudig kanalen-systeem geregeld wordt. Aan de voet van het bolwerk liggen de kassen en het openluchttheater.
De toegangen aan de noord- en zuidkant hebben een verschillend karakter. De noordkant is opengelaten om het Mu-seum tot zijn recht te laten komen. De Rotonde des Vétérinaires is naar de oostkant verplaatst en heeft een func-tie als bezoekerscentrum. De westkant is een waterbassin, in zichzelf deel van de ontdekkingstuinen, waarover een brede brug naar de ingang van het Mu-seum leidt. De zuidelijke toegang is meer besloten, gericht op de Grande Halle en de twee paviljoens. De ruimte wordt begrensd door twee rijen bomen, waarachter de gebouwen van het mu-ziekcentrum en het auditorium een ge-sloten wand vormen. De wand van het muziekcentrum is in het park doorgezet als een onderbroken muur, die een scheiding vormt tussen de wijkvoorzie-ningen en het centrale parkgedeelte. Naast de hoofdtoegang in de as van de Grande Halle, zijn twee zij-ingangen gemaakt onder de bomenrijen. De ge-bouwen hebben een ingang buiten het park. Naast de parkeerkelders onder de gebouwen is een parkeervoorziening in twee lagen onder het bolwerk gelegd, bereikbaar vanaf de Boulevard Sérurier.
