Anna SZYFERKO-ŚUWiCZYŃSKA
Problemy stratygrafii piaskowca - pstrego w północno-wschodniei części Niżu Polskiego
Trias na Niżu Po.lskim występuje we właściwym dla Euro.Py środko
wejwy'kształcen'iu epikontyn:entalinym, dla którego sto.sowany jest trój-
członowy podział na: -trias dolny (piaskowiec pstryJ) , -środko-wy -~apień
muszlowy) i gór~y ('kaj:per). -
Bezpośrednie wskaźniki -stratygraficzne w postaci przewodniej fauny znallle są dotychczas na obszarze Niżu Po.ls1ci'ego Jedynie z wapienia mu- szlo.wego. ora-z najwyższej części triasu dolnego -~ retu. Określenia sta- nowi!ska straty:graficznego. powstałych ogniw triasu dokonuJemy, o.gólnie rzecz biorąc, metodą pośrednią na podstawie ich poło.żenia w pro.filu, w opa'l'ciu o a:rialo.gie litolo.giczno-sedymentolo.giczne i powiązania po- szczególnych profili w większych regionach geOlogicznych.
Szczegó1:nie trudne jest zagadnienie stratygrafii do1nego. i środlkowego.
piasko.wca pstrego., którego bliższe poznanie na Niżu Po.lslcim nastąpiło
dopiero. w wyniku badań prowadzonych w ostatnicfu latach. Trudność tę potęguje fakt bardzo różnorodnego., talk miąższościowo., jak i facja1nie, ro.zwoju piaskOlWca pstrego. w różnych regio.nacih Niżu.
PienwszyJm nasuwającym się tu zagadnieniem jest sprawa do.l!nej gra- nicy piasko.wca pstrego., a ściślej mówiąc granicy cechsZJtyn - piaskiowiec pstry. Jest szcrególnie isto.tne z uwa-gi lIla to, że granica cechsztyn - pia!Slrowiec pstry j'est nie tylko granicą między okresem permskim i tria- sowym, lecz co ważnieJsze także granicą między erą paJeo-i mezozoiczną.
Na prawie całym o.bszarze występowania piaskowca pstrego. na Niżu
Po.lsikim istnieje ciągłość sedymentacyjna między cecilsztynem i piaSkow- cem pstrym.
Analogic:zma sytuacja istnieje na znacznym o.bszarze Niemiec, gdzie
powyiŻej uttwo~6w czwartego. cyk;'lotemu cechsztynu (Aner) występuJe
seria czerwo.nych i zielonych iłołupków z wtrąceniami anhydrytu i dolo- mitu. Utwory te określane jako. tzw. "Zechsteinletten" zalicza się tam o.becnre jeszcze do cechsztynu. lPonad utwo.rami "Zechsteinletten", trak- towanymi jaJko. piąty niepełny cyklo.tem cechsztynu, występuje poziom tzw. "Brockelschiefer", czyli zlepieńcowatego. łupku, uważany za .począ
tek do.lnego piaSloowca pstrego. (H. Boig'k, 1959).
Problemy stratygrafii· ipia!ikQlWCa pstrego 57S
Na omawianym niżej obszarze półno<:no-wschodniej rFoJski klasycz- nych, odpowi'edników "Brockebchiejer" nie stwierdzono dO'tychczas w żadnym profilu. Niezależnie jednak od tego, grarnica prowadzona w ten spod międ.zy permem i piaskowoem pstrym jest jedynie granicą.
umowną·
:Nao'bszarze granicz.nym w stosunku do północno-wsChodniej Polski, tzn. na obszarze o;łmi'Żenia litewskiego 'zagadnienie granicy cechsztyn - trias 'było także Ibardzo długo dyskusyjne. Kry,teria stosowane olbecnie przy rozdzieleniu 'litworów permu i triasu są kryteriami natury minera- logiczno-paleon'tologicznej (A. l'!. Vala, 1959).
iW obni'Żeniu litewskim, poniżej utworów piętra rwiclŁużskiego (lIlaj- niz.sm część piaskowca pstrego), leży seria osadów od kilkunastu - do-
kilkudziesięciu metrów miąższości,oikreślona jako warstwy suduwskie~
Są to bruna,tne z niebieskawymi plamami, dolomityczne iły z gipsem w szczelinach iWYSychania, 'z przeławiceniami mułowca i dolomitu.
, Utwory 'te, ma!kroskopowo '2<bli:żone:,do utworó'w piętra wietłużsldegor
róŻlnią się od .nich zespołem minerałów terygenicznyCh. i aui1;igenicznych~
BadanJia. cmiikroflorystyczne wykazały • w nich oJbecność chaa:-akterystycz.- nego zespołu pyłków i spor, oIkr€Ślających wiek tych skał jako tatarski.
W utworach piętra wietłużskiego,poza odmiennym od charaktery- stycznego dla warstw suduwskich zes'poł,em mineralogicznym, występują
taIcie przewodnie dla tego piętra I:'hyllopoda: Estheria gutta L u t k.
i E. aequale L u t k. (E. M. Lutkiewicz, 1957; A. N. Vala, 1959) .
• • •
Na znacznym OIbsza'rze p6łnocno-wschodniej Polski, na wymeSleniu.
Łeby i w synekli'zie perybałtycldej utwory: piaskQIWca pstrego leżą ~god
nie na osadach cechsz:tym.u (Łeba, Lębork, Bytów, Pasł.ęlk, Bartoszyce,
Gołdap).
WyjąitJkiem jest jedynie wyniesienie mazurSko-suwalskie. PiaskowieC' pstry leży tu 'bądź to wprost na prekambrze i(Ełk, Ostrów Mazowiecka, Olszyny\), 'bądź też na ikambrze (Nidzica), lub na arkoZOIWych seriach paleozoicznydh, dokładnie stratygraficznie nie oikreślonych (SzliJnokiemie"
Pi'gz).
Na wyniesieniu Illa!zursko-suwalSkim dolna granica tTansgresywnie-
położonych utworów dolnego triasu jest oczywiście bardzo wyraźna, na
pozostałym OIbszarze natomiast, gdzie mamy do czynienia z mniej luJb.
bardziej wyraźną ciągłością sedymenta<!yjną między cechsztynem a pia- skowcem pstrym, ustalenie granicy stratygraficznej mięldzytymi utwo- rami jest :bardzo trudne.
Nawiązanie do schematu stratygraficznego ustalonego dla .obszaru Litwy jest na naszym obszarze niezupe:1:nie moŻ'liwe. Badania petro- gra'ID.cme nie są u nas prQIWadzO'ne na taką skalę, aby można było W .opar- ciu o .lIlie dochodzić do wniosków straty:gJ"aficznych, nie prowadzi się taklże badań mikTOiflorystycznych osadów tej seriii.
'Na całym olbszarze północnej !Polski, powyżej niewątpliwie cechsztyń..,.
skic'h ulbworów anhydrytowo-solnych, leży seria czel'lWonobrunatnych,
pa,rtiam~ dolomitycznych iłowców ze skupieniami gipsu i anhydrytu,.
.576 Anna SzytpeI"ko-Śliwczyń9ka
lokalnie ze smugam~ mułowcowo-piaszczysŁymi. Seria ta stopniowo lagodmie ,przechodzi w utwory piaskowca pstrego, w ta'kże czerwono- brunatnej ,barwy serię utworów ilasto-mułowcowych, mar.glistych, lokal- nie z prrewarstlwieniami piaszczystymi i nieco mniej licznymi skupie- niami !gipsu i anhydrytu.
W serii tej, w odległości kilkunastu do Ikilkudziesięciu metrów od ..stropu utworów anib.yd.ryto,wo-solnych, pojawiają się wtkładki wapieni
piaszczystych i oolitowych.
Jedynymi wlsikaźnikami stratj1lgraficznymi, jakimi obecnie na naszym -obszarze dla tych utworów dysponuj'emy, jest mikrofauna. Badania .mikropaleontoloOgiczne prowadzone w Zalkładzie Stratygrafii I. G. przez O. Styk we wszystkich n:'emal znanych z tego obszaru proOfilach wyka-
..zują obecność ~ku galtunków małżoraczków, charakterystycznych dla triasu 1(0. StY'k, 195'9'---'1962).
Pierwsza z tych form - Triassinella chramovi S.c h (ll e i d e r, zna- na dotyChczas j'edynie z piaskoOwca pstregoO, pojawia się z pewną prawi-
.~:lłowością w kilku profilach w odległości 25+50 m powyżej niewątpli
wyeh utworów cechsztynu i występują dość ob:fiicie na przestrzeni killku- .dziesieciometro'wej serii.
Wy,ż·ej noOtuje się także inne świadczące jednoznacznie .o triasowym wieku tej -serii gatumki małżora·czków: Darvinula rotunda ta, D. adducta, D. promissa, D. ingrata, D. liassica (fig. 1). .
W ten sposćfu !kwestia g·ranicy cechsztyn - 'Piaskowiec pstry zawęża .się do o!kreślenia sta!noOwiska stratygraficznegoO tej killrudziesięciometro
wej serii, 'leżącej poniżej warstw zawierających mikr()faunę. ProOblem -ten na amawia.nym obszarze, podOIbnie zresztą jak na obszarze całegoO
Niżu PoOlSkiegoO, jest wciąż problemem otwartym, a granicę przyjmowaną
obecnie w :poszczegóLnych profila·ch traktować .należy jako granicę rohoczą·
Granicę tę prowadzę we wszystkich omawianych łbu ,profiladh oikoło
:20+30 m poniżej warstw z Triassinella chramovi. Na głębokości tej w.e wszystikich profilach zachodniej i środkoOwej części syne:klizy ,pery-
bałtyckiej zaznacza się pewna zmiana charakteru litologicznego utwo- rów. Następuje tu jednocześnie: wyraźny spadek zawartości utworow
gi~wo-anhydry'towych, zastąpienie występującegoO w utwoOrach ilasto-
-mułowcowyah CaMg(dOah przez CaCOa, oraz .pojawienie się nielicmych
_szczątków organicznych (nie we wszystkich oOtwoOrach).
W proOfilach tyah pomiędzy górną granicą 3 cyklotemu cechsztynu a prolWadzoną IW 'ten sposób doJną granicą piaskowca pstregoO występują
-odpowiedniki cY'klotemu 4 oraz tzw. warstwy przejścioOwe (J. lPoIborski, 1962), odpowiadające prawdopodobnie wydzielanelnu ;przez geologów niemieckJich 5 ... teimu niepełnemu cyklotemowi cechsztynu.
Za takim ujęciem tego zagadnienia przemawia profil Gołdapi oraz .opracowany mikropaleontologiczni e profil piaskowca pstrego Tłuszcza.
W Gołdapi granica cechsztyn - trias zaznacza się !wyraźnie. Około
:25 m poniżej warstw z Triassinella chramovi, ponad odpowiednikami 4-tego a ewentualnie i 5-tego cyłklotemu cechsitynu, wykształoonymi wyłączmie w postaci iłowców ze Skupieniami 19ipsu i anlhydrytu, wystę
pują utwory zlepieńcowate, zawierające otoczaki ilaste kilkunastocenty- metrowej średnicy.
Problemy straty.grafii ipiaskOW'Ca pstrego 577
W Tłuszczu granica ta jest jeszczepewndejsza. Na utwO'rach cechsZlty""
nu, wyQmztałoonego IW facji właściwej dla peryferycznej części z,biornika
cechsztyńskiegO', piaskowiec pstry .leży z hiatusem, rO'zpoczynając się
utworami piaszczystymi, zawierającymi pojedY'ncze wkładki wa!pienne oraz esterne. Na szczególną tiwagęzasługuje fakt, 'Że i w tym profiLu charakterystyczma Triassinella chramovi pojawia się dopiero wyżej, około
ao
m nad granicą cechsztyn - trias.Próbę jednolitego przeprOłWadzenia grafiicy cechszt)Tin - trias przed- stawia fig. 1.
PIJ!If/t
Fig. 1. Tablica korelacyjna wa1'Stw przejściowych od cechsztynu do triasu CorrelaUon ltableof transition beds from Ze·cbstein to Triassic
"}
.. T.chranmvr
..
"l - Zlepieńce; 2 - pil\8kowce; 3 - mułowce; 4 - iłowce; 5 - iłowce ze smugami ooli- tów; 6 - wapien!.e; 7 - wa.pienie oolitowe; 8 - diolowty; 9 - skały g1psowo-a.nhydry1;owe;
10 - małJ!:oraczki nie o:jlllaczone; 11 - mał!llora.czki oznaczone gSlwmrowo; l~ - esterie l - oonglomerate5; 2 - sandstones; 3 - sil'tstones; 4 - cl&ystones; 5 - cl&lYStones With ool1t1c banda; 6 - l1melJbOnes. 7 - oolitic limestones; 8 - dolowtes; 9 - gypsum- -a.nhydr1te !rocka; .lO - lndetermlna.ble ostracoda; 1 1 - ostracoda. genetlcally dete!rm1- nable; 12 - eater1ae
Dolny piaskowiec pstry w synekliZJi·e perybałtyokiejina wyniesieniu
Łeby wylk:ształcony je'st w facji dość jednolitej. Jest 'to seria !I'ÓŻin.obarw
nych iłowc6w i mułowców ze skupieniami gipru i anydrybu, dochodząca
ma'ksy'ma1nie do około 350 m miąższości ~asłęk.), z kilka.kroątie powta-
rzającymi się w profilu partiami zawierającymi wkładki wapieni pia- szc'zystych i oolitowych.
Na'wliązując do schematu stratygraficznego stworzonego przez geo,lo-
gĆ1.W litewskich (A. N. Vala, 1959) dla piaSkowca pstrego LiItwy,
w.
pro- filaclh wszystkich wykonanych na tym obszarze dworów znaleźć mo,żemy odpowl'edlI1łki ohu wydzielonych w tym schemacie serii, tj. niemeńskieji połąSkiej t{A. Szy:perk.o-ŚliW'czyńska., 1962).
Kwartalnik GeOlogiczny - 8
578 Anna Szypel1ko-ŚliwczyńSlka·
W 'oibrębie obu tych serii maŻlliwe jest dokonanie szczegółowsze.go podziału .na podstawie dbserwowanej w nich cylkliCZIlości sedymentacji.
Próby !tego pod'ział1J. są jednak jeszcze w stadium początkowym.
UtwOry, dolneg9 piaskowca pstrego w analogicZIlYJIll! <wykształceniu występują także' W . zachodniej .części, wyniesienia ma,rursko-suwaISkiego,
skąd znamy je z wykonanych ostatnio :otworów Oloszy;ny i Nidzica.
Już wstępna korelacja profili tych otworów z profilami znanymi z o.'bszaru synekllizy perybałtyckiej wy1kaiuje, że na tym obsml ze brak
najniżs.zej części dolinego piaskowca pstrego<;>. Prawdopodobnie brak tu
zupełnie odpocwi.edn.ikówcałej serii niemeńskiej. Wniosek ten pdtwi.&- dzony został przez wyniki badań mikropaleotntologicznych. W obu prom- lach brak ma'łżoraczka Triassinella chramovi charaJmerystycznego. dla
najilliższ.ej części doJnego pstrego piaskowca.
IW najwyższej części profi<lu dolnego piaskowca pstrego występuje tu bardzo charakterystyczna seria skał ilastych z. Wkładkami wapiend ooli- towych i pizolitowych, zawierająca partiami bardzo obfite szczątki zwie-
rzęce - ułamki k.ości, łuski. i zęby ryb, ora,z dość JJiczneesterie. 'Iden-
tyczną serię stwierdzono poprzednio w tej samej pozycji stratygraficznej
w otworze Bartoszyce. , .: ..
Problęm granicy dolny - śr~o<wypiasko.wiecpstry jest podohnie jak problem domejg,ranicy piaSkowca pstrego bardzó iStotny. IPooolbnie jak w poprzednlim przypadku ibralk tu zupełnie wskaźników pa,leonto- logicznych. iProlblem ten istnieje zresztą nie tylko na o,bszarze Niżu
Po,lskie,go. ,
,Przeprowadzona w ostatnich latach przez geologów niemieckiCh (G. Gunzert, 1954; H. Boi'gk, 19'59; A. Herrmann, 1959; W. Hoppe, 1959;
F. Kutscher, 1960) rewizja poglądów na stratygrafię piaSkowca pSltrego
wykazała, że 'grankamiędzy dolnynl"a 'środ'kowym piaSlrowcem . pstrym przyjmowan·a przez 'różnyCh autorów dla rÓŻnyCh re~o.nów nie jest jednoznaczna. 'Z zestawienia tych rÓ2m.ych podziałów stratygraficznych z obszaru Niemiec, a także z obszaru Polski wynika, że przy wprowadze- niu jednolitego schema'tu stratygraficznego, niezależnie od rÓŻnic w wy-
kształceniu piaSkowca pstrego. w różnych regionach, wszędzie środkowy
piaskowiec pstry rozpoczyna nowy etap sedymentacji. Charakteryzuje
się on, mówiąc najo.gó.Iniej, wyraźnym zwiększeniem udzialu osadów gruboldastycznych,zna·czni'e większą illiż w dolnym piaskowcu pstrym
różnoziar:ndstością osadów klastyc~ych, a w centralinych partiach zbiQT- ni'ka wygaśnięciem sedymentacji chemicznej, wyrażającej się tam w dol- nym piaSkowcu pstrym obecnością utJwor6w gipsowo-aiIllhydrytowych.
Na obszarze syne!klizy pery;bałtyckiej ta zmiailla typu sedymentacji, traktowana tu jako kryterium wyznaczenia granicy pomiędzy dolnym a środkowym piaskowcem pstrym, zaznacza się /bardzo wyraźnie.
Powyżej opi5aiIlej poprzednio serii ilastej z obfitymi wkładkami wa- pieni oolitowych występują utwory, o.gólnie rzecz biorąc, mułowCC)lWOo-,pia
szczyste, w części wyższej z wkładkami zlepieńcowatymi, a parltiami z dość obfitymi SZlCzątkami roślin. Granica między tymi o.gniwami IW wię.,.
ksdci profili jest barom ostra .
. Środik:owy pia'skowiec :pstry, określaillY na O'OOzarze syneklizy pery-
bałtyckiej mianem serii warmińskiej (A. Szyperko-Sliwczyńska, 1,962),
Problemy straty,grafii piaskowca pstrego 579
osiąga tu malksytmalnie okołO' 200 m-miąższości ,(pasłęk). Szczegóło:wszy podział tej serii oparto znów na przesłankach sedymentolO'gicznych.
Jego doIńą część (seria warmińska dolna) twozrzą utwory-muło,wco
wo--piasZ'Czyste, pstre, o przeważającej ba~ie czerwonej, z wkła1dkami
ilastymi. W seriIi tej olb~rwuJe się często przekątne warstwowanie osa- dów, liczne spękania, szczeliny, pojroYłIlcze hieroglify. Ze szczątków orga- nicznych spotyka się tu rzadko łuski ryb i zwęglone szczą'1lki roślin;
Górną część tej serii (seria 'warmińska górna) o analogicznym, ogólnie rzecz lbiO'rąc, charakterze rozpoczyna wszędzie kompl'eks ,szaTych skał
zlepieńcowatych, zawierających dość O'bfite zwęglone szczątki roślin . . Klasyczne odpowiedniki 'zarówno dolnej, jak i górnej serfi wa,rmiń
mej występują także w zachodniej części wyniesienia ma2lUTsko-suwal- ski'ego {OlszYłIlY, ~idzica), gdzie osiągają s'uJmaryczną miąższość około
100 m.
Te ostatnie prOlf.ile rzucają nowe światło na stanowisko stratygra,ficzne utworów pia:skowca pstregO' znanych już g;a'Wlliej z wyniesiania ma'ZU1'- sko-suwalskie.go {Pisz, Ostró,w !Mazow>iecka, Ełk). 'Z ich korelacji WYłIlika,
że na obszarze tym brak całej niższej części dolnego piaskowca pstr:ego, a transgresywnie na utworach paleozoiku i prekambru leżą tu dopiero jego najwyższe ogniwa, jakkolwiek w facji różnej niż na obsmrze syne- klizy perybałtycldej i zachodniej części wyruieSienia.
O 'prawidłO'wości przeprowadze!Ilia tej 'korelacji, mimo bliskości punk- tów, z których pochodzą zesta-wiane prof.i'le (Olszyny, Pisz), przekO!Ilać
nas mogą jednak dopiero dalsze badania, szczególni,e mineralogiczno-se- dymentologiczne.
PrO,blem górnej graniCy środkowego piaskowca pstrego z retem na ca-
łyln. O'mawianym obszarze właściwi'e lIlie istnieje. Powyżej środkowego
pstr,egO' piaskowca miała miej'sce na całym tym obszarze różnej długości
luka sedymentacyjna, połącwna z denudacją tych utworów.
W syneklizie perybałtyckiej i na wyniesieniu mazursko-suwalskim brak wyższych ogniw środ!kowegO' piaskowca pstrego, a na jego ogniwa
niższe transgredują 'bądź to różne piętra jury,lbądź też dolny wapień
muszlowy.
Na wyniesieniu Łeby utworów środkowego piaskowca pstregi() 'brak
już zupełnie, a na dolnym piaskowcu pstrym leży traill'sgresywnie dopiero
!kreda .
. Zakład GeologU Niżu I. G.
NadesłalllO 24 września 1963 r.
PISMIENNICTWO
BOIGK H. ,~1959) - Zur Gliederu'llg und Fa'Zies des· Bunt.sandsteins zw:ischeri Harz und Emsland.~l. Jb., 76, p. 597-S36. Hannover.
GUN2lERT -G. '(1954) ..:... iDie Grelll7lZiehung 7lWischen unteren und mittleren :8unt- soamdsteins in Hessen. Notizbl. Hess. Land. Bodenforsch., 82, Po 138-151.
iWiesbaden.
500 Anna Szypel'lko-SHwczyńl1ka
HERRlMANN A. (195.9) - Die Stra1tigraphie des milttlerenBuntsandrsteins ~ei Wre- xe'nIWaM.ec'k. Not'izbl. Hess. Land. Bodenfor.sch., 87, 'P. 326-334. Wies- baden.
HOPPE W. (1959) - Zyklische Gliederung des unteren und mittleren Buntsandstein in Thu'rin'gen. Ber. Geol. Ges., 4, p. 3-58, z. 1. Berlin.
[{'UT,sCHlE'R F. (1960) - stratigraphische Tagesfu"agen. Notizbl. Hess. Land. Bo.den- forsch., 88,. p. 243-245. Wiesbaden.
JIIOTKEBJftI E. M. (1957) - BeJIopyCCK:aH CCP - TPHao. B: O'lepKJ{ no. reoJIOl'ID1 CCCP, 2, corp. 156--157. JIeHJ1Hrpa~.
STYK O. ;(1959'-1962) - Orzeczenia mikropaleontologiozne dotyczą're itriasu mwo- rfTw Pasłęk, Lębork., BytfTw, GoŁdap, BartoSzY'Ce. Arch. IDlSt. Geol. (ma- i&zynopiB). Warszawa.
SZYPERKo-śLIWCZYN"SKA A. (L962) - Za:rys strBJtygra,fij piaskow:ea pstrego w 9k.rajnsie ,północnej Polsce. Prz.geo.l., '10, p. 1&7--192, nr ~5. War- Sza'Wa.
BAJIbA A. H. ,(1950) - Kpa"l'KH':tł O'lepK reoJI<mm: JIHTOBCKO:l1: CCP - TpHac.
CTP. 53-56. BHJIbHO.
AHHa mHIIEPKO-CbJIHB't!JfiIbCKA
llPOBJIEMLI CTPATHI'PAcI»HH DECTPOro DEC~AHHKA CEBEPO-BOCTO'łHOO ~CTH DOJILCKOO BH3MEHBOCTH
Pe3lOMe
H3 MHOrHX iIpOOJIeM no cTJ)aTm'pacł>MH necTpOro nec<łaHHKa CeBepo-BOCTO'lHo:l1:
IIOJIbWH Kpa:l1:He BaJKHbIM HBJtJłeTCH BOn:poc rpaHHqhI Me1K~y qexwTe:l1:HOM H neCT- phIM nec<łaHHKOM. 3m rpaH~a pe:3KO nO~'1ePKHBaeTCJl: TOJIbKO JIHWb Ha Ma3ypcKO- -CYBa'JIhCiKOM no~nrn:, r~e necTPhnł necq!IH;{K 3anerae-r H~corBeHHo Ha 60JIee . ~eBHHX naJIeo3o:l1:OKHX HJW ~oKeM6p~c:KHX 06pa3OBaH~. Ha OCTaJIhHO:l1: TeppH-
TOPp", r~e ;(MeeM ~eJIO c HmpephIBHhIM Oca~OHaKOIIJIeHHeM MeJK~y qexWTe:l1:HOBhIMH H TPHaCOBhIMH 06pa30BaHHJłMH 3TOT B<mpOc BechMa CJIOlKeH.
3TY rpaaHI.:\y Ha reppHTOpHH CeBepo-BoCTO'lHo:l1: IIOJIhWH npoBO~HTCJł 10 + 20.M.
BhIWe qexIIITeWł:OBhIX l'HIICOBo-aHrH~pHTOBhIX 06pa3QBamdt, T. e. B MeCTe r~e B Ma-
JtoBepoJłTHO~ aprHJIJIHTOBo-rJIHHHCT01ł CBHTe Ha6JIlO~aeTCJł H3MeHeHH:e JIHTOJIOI'H'I&- CKoro xapaXTepa ropHbOC IIopO~. O~HOBpeMeHHO 3~ech npoHCXO~: 1) YMeHhWeHHe
co~eplKaHHJł rHIICOBo-~H.TOBbIX 06pa30B~; 2) IIOHBJIeHHe npOCJIOOi:KoB H3-
BeC'I'HJłKOB; 3) IIOHBJIeHHe opraHH'lecKHX QCTaTKOB.
B pJł~e 6ypoBhIX, .. CKBaJKHH, B 20 + 30.M. BhIllie, BCTpe'laeTCJł xapaKTepHaJł ~JIJł
necTPoro IIeC'l:aHHKa - Triassinella ' chramovi.
BTOphIM KPa:i1:He Ba1KHhIM BOIIpoCOM HBJIJłeTCH BOIIpoc rp!liH'HqhI MeJK,lI;y HH1KHHM H Cpe~HHM, necTphIM necqamm:OM. BB~ nOJIHOrO OTCyTCTBHJł Ha H3Y'1aeMOO TePPH-
TOP~ naJIeOHTOJIOI'H'IecKHXYKa3aTeJIe:l1: aBrop npHHHMaer B Ka'leCTBe KpHTepHJł ,lI;JIJł npOBe~eHHJł 3TO:l1: rpaHHqhI '1eTKoe H3M€IH€lHJre THIIa oca,ll;KOB, 3aKJIlO'IalO~eecH B 3Ha- '1HTeJIhHOM YBeJIH'leHHH: B 3TO:l1: CBHTe co~ep2KaHHJł KPyIIHOKJl'aCTH'leCKHX IIOpO,ll;,
Streszezeni·e 581
B 3Ha'D1TeJIbHOH pa3H03epHKCTOCTH KJracmqeOKKX O~KOB, B nOJlBJIeHHH 60JIbIllerO KOJIK'!ecTBa paCTHTeJIbHbIX QCTaTKOB, a B ~eH'!l)aJIhHbIX Y'laCTKax 6acceHHa TaKlKe B HC'le3HOBeHJ1'H XHMK'!eCKoro OCaWCOHaKOIIJIeHHl'I.
Anna SZYPERKO-SLIWCZYNSKA
STRATIGRAPHICAL PROBLEMS OF THE BUNTSANDSTEIN IN THE NORTHEASTERN 'PART OF THE POLISH LOWLAND AREA
Summary
Among various problems 'e<fncernlng stratigraphy of the Buntsandstein in the northeastern area of Poland, the prdblem of bou«l!dary between Zechstein and Buntsandstein is the most .important one.
The boundary under consideration may be Observed onily in the a·rea of the Mazury'--Swwalki elevation, where the Buntsandste~n directly rests on the older Palaeozoic .orPrecambrian formations. In the remain:iJng area, however, where a eontinuity in seddmentation may ,be traced between Zechstein and Triassiic, this problem is very difficult one. . .
In the .area of northeastern Poland this boundary may be draW!ll a'bowt 10+2() m above the gypsum-anhydrite. Zechstein formations at that point. where a litho- logi'cal change of rocks appears in a siltstone-argillaeeous $J.roblemaitical series.
Simultaneously, there may be seen here: 1) decrease in eontents 0If gyps~m-an
hydrite deposits, 2) appearance of limestone intercalations and 3) occurrence of organic remains.
Higher up, about 20+30 rn, a characteristic form of the Buntsandstein, i.e.
TriassineUa chramovi occurs in various 'bore holes.
The problem of boundary between the L()Iwer and Middle BUntsandstein is here
¥ery ~ortant, too. On a'ccount of a complete lack of p8!laeontological data, the . author is forced to accept, for the area uru:ler ,study, the di,st~nct change Oif sedi-
mentary type a·s a· sole criterion iri drawing the· boundary under ·consWeration.
This change is here e~pressed by a considerable increase of ooarse-crystaiUne material, by clastic sediments of various grain size, by increase of plant remains.
as weU as by extinguishing of chemical sedimenta,ry processes in the 'central part of the basin.
