Anna Lemańska
Sprawozdanie z sesji "Filozofia
ewolucji a filozofia stwarzania.
Wkład ks. rektora Kazimierza
Kloskowskiego do współczesnego
ewolucjonizmu" : Warszawa, 12
kwietnia 2000 r.
Studia Philosophiae Christianae 37/1, 224-227
faktycznie istniejącym , dom agał się uprzedniej wiedzy o zaw arto ści idei tego bytu.
Prof. Stępień nie dostrzegł też zasadności przekonania, że tam , gdzie pojawił się term in „przedm iot”, tam rezygnowano z m etafi zyki, gdyż - jak powiedział - M ainong metafizyką się nie zajmował (na przekonanie to, obecne w filozofii przedw ojennej, zwrócił uwagę prof. Tadeusz Klimski). O dpow iadając na pytanie d r Ewy Podrez, prelegent stwierdził, że w klasycznie rozum ianej metafizy ce jest miejsce na problem y, k tóre podejm uje się w ontologii. N ie widać też potrzeby projektow ania odrębnej dyscypliny filozoficznej na wzór ontologii Ingardenowskiej, co sugerował ks. dr Jan Krokos, gdyż dzieje filozofii pouczają, jakie drogi dokąd prowadzą.
W dyskusji udział wzięli także dr K o rdu la Sw iętorzecka i ks. m gr R om an Tom anek, którzy nawiązali do w ątku logicznego re fe ratu prof. Stępnia.
Sesję zakończył dr A ndrzejuk, dziękując prelegentow i za udział w K onw ersatorium .
A N N A L E M A Ń S K A
W ydział Filozofii Chrześcijańskiej, U K SW
SPR A W O ZD A N IE Z S E S JI F IL O Z O F IA E W O L U C JI A F ILO ZO F IA
STW A R ZAN IA . W KŁAD KS. REK TO RA K A Z IM IE R Z A K LO SK O W SKIEG O D O W SP Ó ŁC ZE SN EG O E W O LU C JO N IZM U
WARSZAWA, 12 K W IETN IA 2000 R.
13 października 1999 r. w G dań sk u zm arł ks. prof, dr hab. K a zim ierz Kloskowski, p ro re k to r A kadem ii Teologii Katolickiej w W arszawie. S potkanie zorganizow ane przez C entrum U niw er salizmu przy U niw ersytecie W arszawskim, Wyższą Szkołę E k o lo gii i Z arząd zan ia w W arszawie, Fundację „W yzwania” oraz K ate dry: Filozofii Ekologii, E koteologii i Bioetyki, Teologii Życia D u chow ego U niw ersytetu K ardynała Stefan a W yszyńskiego zostało pośw ięcone przedstaw ieniu osiągnięć badawczych ks. K azim ierza Kloskowskiego. R eferaty wygłosili: prof, dr hab. Leszek Kuźnicki i ks. prof, dr hab. M ieczysław Lubański.
Prof. L. K uźnicki n a p o czątk u swego w ystąp ienia stw ierdził, że w teo riac h ew olucji m o żn a znaleźć dw a w ątki: naukow y i ideologiczny. Z aznaczył o d razu , że o tym o sta tn im nie b ę dzie m ówił. N a stę p n ie w skazał n a ź ró d ła te o rii d o b o ru n a tu ra l n ego K aro la D arw in a. W edług P re le g e n ta te o ria ta nie stanow i ła ko ntynuacji żad n ej z ko ncep cji ew ołucjonistów p rzedd arw i- now skich, a raczej była z a k o rz e n io n a w A rystotelesow skiej k oncepcji celow ościow ego ujm o w ania przyrody. Ta k oncepcja A ry sto telesa p rze trw a ła aż do czasów L in neusza, k tó ry zerw ał z finalistyczną in te rp re ta c ją zjaw isk z o b rę b u przyrody ożywio nej p rzez p o tra k to w a n ie św iata ożyw ionego ja k o statycznego. W edług L in n eu sza g atu n k i nie u leg ają zm ianie, istn ieją o d w iecznie tak, ja k zostały stw orzone. P rof. K uźnicki zwrócił uw a gę, że L in neu sz p o d naciskiem wyników pochodzących z o b se r w acji i dośw iadczeń hodow ców wycofał się później z n ie k tó rych swych poglądów . Z aczął m. in. dopuszczać m ożliw ość krzyżow ania, w w yniku k tó re g o pow stają now e odm iany. R ów nież w te o rii ew olucji J. L a m arc k a nie m a m iejsca n a celow ość. Z g o d n ie z tą te o rią now e g atu n k i p o w stają p o d wpływem o d działyw ania organizm ów ze środow iskiem , zaś głównym czynni kiem ew olucji je s t siła w ew n ętrzna, dzięki k tó re j organizm m o że się doskonalić. T eoria D arw ina w raca do celow ościow ego u jęcia A ry sto telesa. Z d a n iem L. K uźnickiego, D arw in widzi g e nezę celow ości w p ow staw aniu g atu nk ó w p rzez d o b ó r n a tu ra l ny. D o b ó r m ianow icie stanow i m echan izm ew olucji, k tó ry u k ie run ko w u je zm iany, n ad ając im c h a ra k te r celow ych p rzystoso w ań do d an e g o środow iska.
N a tym historycznym tle prof. Kuźnicki zreferow ał koncepcję autod eterm inizm u ewolucyjnego ks. prof. K. Kloskowskiego. K oncepcja ta została przedstaw iona w pracy: Zagadnienie deter-
m inizm u ewolucyjnego. Studium biofilozoficzne, G dańsk 1990,
a także w licznych artykułach K siędza Profesora. K oncepcja a u tod eterm in izm u ewolucyjnego ukazuje rolę zdarzeń przypadko wych w procesie ewolucji. Jest to pogląd, który przyjm uje w spół działanie zdarzeń przypadkow ych z czynnikam i determ inującym i proces ewolucji.
Przez p rzy p ad ek K. K loskow ski ro zu m ie z d arzen ie bez przy czyny, ale k tó re sam o m oże być przyczyną innych zdarzeń. Stw ierdza, że w ystępow ania z d arzeń przypadkow ych nie m ożna
u to żsam iać z ch aosem . E w olucja w id zian a z perspektyw y au to - d e te rm in iz m u ew olucyjnego p o d leg a zaró w no praw om d e te r m inistycznym , ja k i probabilistycznym . Z ależy isto tn ie od k o nieczności n a tu ra ln y c h i z d arzeń przypadkow ych. W swej k o n cepcji ks. K loskow ski p o d k reśla , że nie m am y w ew olucji do czynienia z altern aty w ą: d eterm in izm - in d eterm in izm , lecz z in teg raln y m zw iązaniem z d a rz e ń zd eterm ino w any ch z przy padkow ym i. Tak o tym pisze: „p ro ces ew olucji jaw i się ja k o w spółzależność d ete rm in iz m u i przypadkow ości; zarów no d e term in izm , ja k i przypadkow ość w m niejszym b ąd ź większym sto p n iu u w idaczniają się n a wszystkich e ta p a c h ew olucji b io lo gicznej (podczas k o n k u ren cji, a d a p ta c ji). C o w ięcej, sam e m e chanizm y ew olucji ze swej istoty są p rzypadkow e (m utacje, dryf genetyczny).
P ró b a in terp retacji zjawisk ewolucyjnych w ram ach d eterm in i zm u i indeterm in izm u okazuje się bezow ocna. (...) W ewolucji p anują zarów no jednoznaczne, jak i probabilistyczne uw arunko wania w sam ej stru k tu rze poszczególnych m echanizm ów i czyn ników ewolucji o raz pom iędzy nimi. (...)
Przez au to d eterm in izm rozum ie się: 1) pogląd, w edług którego ew olucja jest uporząd k o w an a jednoznacznie i probabilistycznie, 2) hipotezę, w której ram ach da się wytłumaczyć istotę ewolucji (jej determ inizm i przypadkow ość), 3) zasadę m etodologiczną, k tó ra n arzuca niezbędność uw zględniania przypadku w procesie ewolucji oraz koniunkcyjnego traktow ania prawidłowości ew olu cji zinterpretow anych jako konieczność i przypadek” (s. 179 książki K. Kloskowskiego).
W swym referacie L. Kuźnicki podkreślił, że w literaturze nie m a tak głębokich i wnikliwych analiz syntetycznej teorii ewolucji, jak te, których dokonał K. Kloskowski. Analizy ukazują wiele istotnych, często niedocenianych, aspektów tego bardzo złożonego procesu, jakim jest ewolucja. Zwłaszcza interesująca z tego punktu widzenia wydaje się być koncepcja autodeterm inizm u ewolucyjnego.
Ks. prof. M. L ubański poruszył zagadnienie m etody upraw iania refleksji filozoficznej. Zw rócił uwagę n a to, że ks. Kloskowski znał najnowsze osiągnięcia nauk szczegółowych i w swoich pracach opierał się n a w ynikach tych nauk. Podkreślił także, że koncepcje K. Kloskowskiego były osadzone b ard zo m ocno w realiach nauk przyrodniczych.
Ks. Lubański zadał n astęp n ie istotne w tym kontekście pytanie - k to przy b adan iu świata m aterialnego pow inien m ieć decydujący głos: przyrodnik czy filozof? N a przykładach z historii filozofii pokazał, że nieliczenie się filozofów z wynikam i nauk przyrodni czych prow adziło do tw orzenia błędnych koncepcji rzeczywistości m aterialnej.
W drugiej części swego w ystąpienia ks. prof. Lubański podał najw ażniejsze daty z życia ks. Kloskowskiego i zarysował jego sylwetkę naukow ą.
Po w ystąpieniach prelegentów wywiązała się ożywiona dysku sja. Toczyła się o n a głównie w okół statusu teorii ewolucji, a także zachodzenia sam ego procesu ewolucji. D yskutanci wskazywali na pew ne trudności i brak i współczesnej syntetycznej teo rii ewolucji. O dnotow ać należy też głosy kw estionujące zachodzenie sam ego procesu ewolucji. W dyskusji prof. Kuźnicki b ardzo m ocno p o d kreślił, że w praw dzie w spółczesna teo ria ewolucji nie rozwiązuje wszystkich pojaw iających się problem ów , lecz zachodzenie pro ce su ewolucji w przyrodzie nie ulega wątpliwości.
N a zakończenie spotk an ia odbyła się prom ocja trzeciego tom u serii Episteme. Seria Epistem e jest w ydaw ana przez Wydawnictwo W szechnicy M azurskiej w O lecku. Tom trzeci zatytułowany: K a
zimierz Kloskowski (1953-1999) zredagow any przez J. M. D ołęgę
i J. M ellera został poświęcony w całości życiu i działalności n a ukowej ks. K azim ierza Kloskowskiego.
A D A M Ś W IE Ż Y Ń S K I
SPRA W O ZD A N IE Z S Y M P O Z JU M ST W A R Z A N IE I EW O LUCJA
- P O G O D ZO N E B L IŹ N IA K I?
UKSW, 23.10.2000 R.
W dniu 23 października 2000 ro k u w auli U niw ersytetu K ardy n ała S tefana Wyszyńskiego w W arszawie odbyło się zorganizow a ne przez Sekcję Filozofii Przyrody W ydziału Filozofii C hrześci jańskiej U K SW sym pozjum Stwarzanie i ewolucja - pogodzone
