UZASADNIENIE
Przedłożony projekt rozporządzenia Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych i placówek artystycznych stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215 oraz z 2021 r. poz. 4).
Na podstawie tego przepisu w stosunku do nauczycieli szkół artystycznych minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, wskazując w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów szkół i placówek, warunki uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języków obcych, także poprzez egzaminy znajomości języka i wykaz tych egzaminów oraz może określić szkoły i wypadki, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, uwzględniając w szczególności potrzeby kształcenia zawodowego.
Na podstawie powyższego upoważnienia zostało wydane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. poz. 1575 oraz z 2020 r. poz. 1289), zawierające regulacje prawne w zakresie szkolnictwa ogólnego. W związku z powyższym konieczne stało się dostosowanie obowiązującej regulacji ujętej w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz. 784) w zakresie dotyczącym kwalifikacji nauczycieli szkół artystycznych prowadzących kształcenie ogólne do uprawnień wynikających z ww.
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej. Ponadto przepisy ww. rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wymagają dostosowania do regulacji wynikających z wejścia w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.
U. z 2020 r. poz. 85, 374, 695, 875 i 1086 oraz z 2021 r. poz. 159), przede wszystkim w zakresie zastosowania przepisów w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, jak również ogólnej aktualizacji terminologii. Mając powyższe na uwadze oraz konieczność wprowadzenia zmian w zakresie kwalifikacji nauczycieli w szczególności do nauczania w szkołach artystycznych realizujących kształcenie
muzyczne minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego podjął decyzję o wydaniu nowego rozporządzenia w przedmiotowej sprawie.
Obserwowana przede wszystkim w szkolnictwie muzycznym wzrastająca z każdym rokiem szkolnym liczba wniosków składanych do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wydanie zgody na zatrudnienie nauczyciela bez wymaganych kwalifikacji, wynikająca z przyjętych zbyt ogólnych przepisów, umożliwiających niejednorodną ich interpretację w skali kraju, wskazuje na konieczność doprecyzowania jednoznacznych kryteriów doboru kadr pedagogicznych w powiązaniu z posiadanym przez kandydata wykształceniem. Zachowanie obecnego stanu rzeczy może w dłuższej perspektywie czasowej wpłynąć destrukcyjnie na poziom kształcenia w szkołach artystycznych. Rozwiązania proponowane w przedkładanym projekcie mają za zadanie zapobiec wyżej wspomnianym skutkom i zapewnić utrzymanie poziomu kształcenia, a w kolejnych latach stymulować jego podniesienie.
W słownikowym § 2 definiuje się pojęcia:
a) kursu kwalifikacyjnego, organizowanego zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli,
b) przygotowania pedagogicznego, obejmującego nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki (metodyki) w trakcie zajęć prowadzonych przez uczelnię oraz odbycie praktyk pedagogicznych w jednostkach systemu oświaty, zgodnie z przepisami w sprawie standardów kształcenia nauczycieli. Powiązanie z tymi przepisami stanowi zmianę w porównaniu z dotychczas obowiązującym rozporządzeniem, w którym w definicji przygotowania pedagogicznego określano ilość godzin poszczególnych zajęć, wymaganych do uzyskania przygotowania pedagogicznego. Ponieważ dane te zostały określone w przepisach w zakresie standardów kształcenia nauczycieli, prawodawca nie definiuje ich w tym rozporządzeniu. W przypadku nauczycieli zajęć edukacyjnych artystycznych, w celu osiągnięcia należytego przygotowania do prowadzenia określonych zajęć, ustala się, że nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu dydaktyki (metodyki) tych zajęć następuje w uczelni artystycznej.
Dopuszcza się również uzyskanie przygotowania pedagogicznego przez nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych oraz nauczyciela praktycznej nauki zawodu poprzez ukończenie kursu kwalifikacyjnego prowadzonego
zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli. W porównaniu z obowiązującym rozporządzeniem zaprzestaje się uznawania uprawnień nadanych przez Centralny Ośrodek Pedagogiczny Szkolnictwa Artystycznego.
Określa się także terminy uogólnione dotyczące ogólnokształcącej szkoły artystycznej, szkoły muzycznej, szkoły plastycznej i szkoły baletowej.
Materialne przepisy rozporządzenia zawierają określenie osób uprawnionych do prowadzenia określonych zajęć edukacyjnych lub zajmowania określonych stanowisk nauczyciela w szkołach artystycznych. Podstawowe kwalifikacje do prowadzenia zajęć edukacyjnych artystycznych definiuje § 3 projektu.
Podstawowym założeniem nowego modelu kwalifikacji dla nauczycieli zajęć edukacyjnych artystycznych w szkołach artystycznych jest – oprócz posiadania przez kandydata przygotowania pedagogicznego – powiązanie posiadanego kierunkowego wykształcenia zdobytego na studiach pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiach magisterskich w uczelni artystycznej z nauczanym przedmiotem lub z rodzajem prowadzonych zajęć (§ 3 pkt 1). Odstępuje się w zakresie wszystkich szkół artystycznych od funkcjonującego dotąd rozwiązania, iż zdobycie kwalifikacji do prowadzenia zajęć może nastąpić w ramach studiów na dowolnym kierunku lub specjalności, w ramach których kandydat nabył niezbędną wiedzę merytoryczną do prowadzenia odpowiednich zajęć.
Kryterium to, wielokrotnie nadużywane tak przez kandydatów, jak i dyrektorów szkół, udowodniło swoją wadliwość i nie będzie kontynuowane. Mając jednakże świadomość, iż nie wszystkie zajęcie edukacyjne artystyczne posiadają bezpośrednie odpowiedniki w postaci przedmiotów, na które kandydat na stanowisko nauczyciela uczęszczał podczas studiów, uznaje się, że kwalifikacje do prowadzenia danych zajęć edukacyjnych artystycznych, posiada także osoba, która – pod warunkiem posiadania przygotowania pedagogicznego – ukończyła studia pierwszego i drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie w uczelni artystycznej, na kierunku, który obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu lub tych zajęć na odpowiednim etapie edukacyjnym (§ 3 pkt 2) lub na kierunku innym niż powyżej wymienione, a jedynie w dyscyplinie artystycznej zgodnej z typem szkoły, w której będzie nauczać oraz która ukończyła studia podyplomowe w uczelni artystycznej w zakresie nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć) – (§ 3 pkt 3). Dyrektor szkoły będzie mógł zweryfikować wykształcenie posiadane przez
kandydata na stanowisko nauczyciela na podstawie suplementu do dyplomu ukończenia studiów oraz kierunkowych efektów kształcenia, ustalonych przez uczelnię artystyczną.
Konstrukcja przepisu § 3 pozwala na uwzględnienie pojawiających się licznych postulatów przede wszystkim w zakresie absolwentów studiów na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej lub pokrewnych. Weryfikacja powyżej przedstawionych dokumentów, a przede wszystkim stwierdzenie, czy podczas studiów kandydat spełnił wszystkie warunki przewidziane przepisami w zakresie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela określonych zajęć edukacyjnych artystycznych, w opinii prawodawcy umożliwia podjęcie absolwentom studiów na wzmiankowanym kierunku pracy na stanowisku nauczyciela wielu zajęć edukacyjnych artystycznych w szkole muzycznej. Powyższe będzie miało także analogiczne znaczenie dla absolwentów kierunków kompozycja i teoria muzyki oraz dyrygentura i pokrewnych, jak również licznych kierunków studiów w zakresie sztuk pięknych – w przypadku zamiaru podjęcia pracy w szkole plastycznej.
§ 4 – 9 zawierają przepisy szczególne związane z określonymi typami szkół artystycznych i rodzajami prowadzonych w nich zajęć edukacyjnych artystycznych.
Rozszerzają one katalog osób uprawnionych do zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela określonych zajęć poza wymagania określone w § 3.
W § 4 określa się następujące przepisy szczególne w zakresie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela w szkole muzycznej:
1) Absolwent studiów w zakresie jazzu lub muzyki estradowej albo wykonawstwa muzyki dawnej będzie mógł nauczać instrumentu głównego w ogólnokształcącej szkole muzycznej I stopnia i szkole muzycznej I stopnia w zakresie gry na tym samym instrumencie, który był przedmiotem jego studiów, pod warunkiem ukończenia ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia lub szkoły muzycznej II stopnia w specjalizacji gry na instrumencie, którego będzie nauczać, oraz posiadania przygotowania pedagogicznego (§ 4 ust. 1). W zakresie odpowiednich instrumentów ukończonych jako specjalizacja średniego szkolnictwa muzycznego (fortepian, klawesyn, organy) absolwent wykonawstwa muzyki dawnej będzie miał uprawnienia do realizacji akompaniamentu w szkole muzycznej (§ 4 ust. 3 pkt 2), natomiast absolwent fortepianu jazzowego lub wykonawstwa muzyki dawnej na instrumentach
klawiszowych – do zajmowania stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych fortepianu dodatkowego w podstawowym szkolnictwie muzycznym (§
4 ust. 4 pkt 2). Prawodawca wychodzi naprzeciw postulatom środowiskowym, jednakże zastrzega, iż ukończenie szkoły muzycznej dającej wykształcenie zawodowe w technice gry na danym instrumencie, w której nauczyciel będzie dzielił się wiedzą i umiejętnościami, jest nieodzowne dla prawidłowości procesu dydaktyczno-metodycznego.
2) Osoba, która ukończyła studia pierwszego i drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie w uczelni artystycznej, kształcącej w dyscyplinie artystycznej zgodnej z typem szkoły, w której będzie nauczać (za to na dowolnym kierunku), posiada przygotowanie pedagogiczne oraz która ukończyła ogólnokształcącą szkołę muzyczną II stopnia lub szkołę muzyczną II stopnia w specjalności rytmika, będzie posiadała kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych rytmiki i kształcenia słuchu w klasach I-III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia i szkoły muzycznej I stopnia o sześcioletnim cyklu kształcenia (§ 4 ust. 2 pkt 1). Prawodawca stwierdza, że w ramach specjalności rytmika w średnim szkolnictwie muzycznym zdobywa się wiedzę i umiejętności, które pozwalają na prowadzenie powyższych zajęć w wymienionych klasach, szczególnie w przypadku trudności ze skompletowaniem kadry nauczycielskiej spełniającej wymogi § 3 projektu. Takie same uprawnienia będzie posiadał absolwent ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia lub szkoły muzycznej II stopnia oraz studiów podyplomowych w uczelni artystycznej w zakresie rytmiki, posiadający przygotowanie pedagogiczne.
3) Kwalifikacje do realizacji akompaniamentu oraz do zajmowania stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych fortepianu dodatkowego w podstawowym szkolnictwie muzycznym, oprócz osób wymienionych powyżej, będzie miał także absolwent studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w uczelni artystycznej w zakresie gry na klawesynie lub organach lub w zakresie muzyki kościelnej lub w zakresie rytmiki, posiadający przygotowanie pedagogiczne (§ 4 ust. 3 pkt 1 i ust. 4 pkt 1). Osoby te zdobywają podczas studiów należyte doświadczenie w zakresie gry na fortepianie, wystarczające do objęcia powyższych stanowisk.
4) Absolwenci studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w zakresie muzykologii uzyskują uprawnienia do zajmowania stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych audycji muzycznych, literatury muzycznej, historii muzyki i form muzycznych w szkole muzycznej, pod warunkiem posiadania przygotowania pedagogicznego. Zakres merytoryczny studiów w zakresie muzykologii pozwala zdaniem prawodawcy na skuteczne i kompetentne nauczanie powyżej wymienionych zajęć edukacyjnych artystycznych.
5) Ukończenie studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w zakresie gry na instrumencie należącym odpowiednio do zespołu instrumentalnego lub zespołu kameralnego, wraz z posiadaniem przygotowania pedagogicznego, umożliwi podjęcie pracy w charakterze nauczyciela tych zespołów.
Powyższe otwiera możliwość nauczania tych zajęć absolwentom studiów w zakresie instrumentalistyki o profilu innym niż kameralistyka.
6) Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych akustyki lutniczej w szkole muzycznej będzie posiadać także osoba, które legitymuje się przygotowaniem pedagogicznym oraz ukończyła studia pierwszego i drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie w uczelni artystycznej w zakresie kompozycji i teorii muzyki lub reżyserii dźwięku albo studia pierwszego i drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na dowolnej uczelni w zakresie fizyki. Zagadnienia akustyki na powyżej wymienionych studiach są wykładane w zakresie wystarczającym do objęcia powyższego stanowiska.
W § 5 określa się następujące przepisy szczególne w zakresie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela w szkole plastycznej:
1) Dopuszcza się, aby kandydat do stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych w szkole plastycznej, posiadający przygotowanie pedagogiczne, był absolwentem studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w uczelni innej niż artystyczna w zakresie zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, pod warunkiem ukończenia studiów podyplomowych w uczelni artystycznej w zakresie zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami (§ 5 ust. 1).
2) Szczególnym przepisem obejmuje się zajęcia edukacyjne artystyczne historii sztuki w szkołach plastycznych (§ 5 ust. 2), które może prowadzić posiadający
przygotowanie pedagogiczne absolwent studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w zakresie historii sztuki. Jest to nowe rozwiązanie.
3) Wymagania dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu w szkole plastycznej (§ 5 ust.
3) dostosowuje się do wprowadzonego ustawą z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U z 2020 r. poz. 910 i 1387) systemu kształcenia zawodowego. Poza osobami wymienionymi w § 3 oraz w § 5 ust. 1 uprawnienia przysługują zatem również osobie, która:
a) ukończyła studia pierwszego stopnia na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
b) ukończyła studia pierwszego stopnia na kierunku, którego efekty uczenia się, o których mowa w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
c) ukończyła studia pierwszego stopnia, na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2, którego program umożliwiał uzyskanie efektów uczenia się odpowiadających wymaganiom ogólnym odpowiedniej podstawy programowej, a ponadto studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć) oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
d) legitymuje się dyplomem ukończenia pedagogicznego studium technicznego, lub
e) ukończyła szkołę plastyczną lub szkołę policealną lub technikum lub branżową szkołę II stopnia w zakresie odpowiedniej specjalności, oraz posiada co najmniej dwuletni staż pracy w tej specjalności, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
f) posiada świadectwo dojrzałości i dokument potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zakresie zawodu, którego będzie nauczać, oraz posiada także co najmniej dwuletni staż pracy w zawodzie, którego będzie nauczać, oraz przygotowanie pedagogiczne, lub
g) posiada tytuł mistrza w zawodzie, którego będzie nauczać, oraz przygotowanie pedagogiczne.
W § 6 określa się następujące przepisy szczególne w zakresie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela w szkole baletowej:
1) Wobec nauczycieli zajęć edukacyjnych artystycznych o profilu tanecznym (taniec klasyczny, taniec współczesny, taniec ludowy i charakterystyczny, taniec dawny, partnerowanie, repertuar, techniki uzupełniające) nie ustanawia się wymogu ukończenia studiów – wymagane jest przygotowanie pedagogiczne oraz dyplom ukończenia szkoły baletowej oraz posiadanie co najmniej pięcioletniego zawodowego stażu pracy w zakresie nauczanego przedmiotu lub w zakresie rodzaju prowadzonych zajęć. Jest to rozszerzenie dotychczasowych uprawnień na kandydatów na nauczycieli zajęć edukacyjnych artystycznych partnerowania, repertuaru i technik uzupełniających (§ 6 ust. 1 pkt 1). Jednocześnie do prowadzenia powyższych zajęć uprawnia się także posiadających przygotowanie pedagogiczne absolwentów studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w zakresie zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, również pod warunkiem ukończenia szkoły baletowej (§ 6 ust. 1 pkt 2). Sformułowanie wymagań w powyższy sposób zapewni oczekiwany przez środowiska szkół baletowych poziom realizacji tych ściśle zawodowych zajęć.
2) Wymagania kwalifikacyjne do prowadzenia zajęć o profilu muzycznym (rytmika i umuzykalnienie, audycje muzyczne) oraz do realizacji akompaniamentu ustala się na poziomie identycznym, co w przypadkach analogicznych w szkole muzycznej (§ 6 ust. 2-4).
3) Kwalifikacje do prowadzenia zajęć w zakresie charakteryzacji przeniesiono do kategorii innych zajęć edukacyjnych artystycznych.
W § 7 określa się następujące przepisy szczególne w zakresie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela w szkole sztuki cyrkowej:
1) Poza osobami, o których mowa w § 3, w szkole sztuki cyrkowej mogą być również zatrudnione na stanowisku nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych osoby, które spełniają wymóg posiadania przygotowania pedagogicznego oraz dyplomu ukończenia szkoły sztuki cyrkowej – jest to nowe rozwiązanie – lub co najmniej
pięcioletniego zawodowego stażu pracy w zakresie prowadzonych zajęć (§ 7 ust. 1).
Wygasza się uprawnienia do nauczania dotychczas posiadane przez absolwenta policealnego studium cyrkowego.
2) Kwalifikacje do prowadzenia zajęć w zakresie podstaw charakteryzacji definiuje się kategorii innych zajęć edukacyjnych artystycznych.
3) Ze względu na zmiany w przepisach w zakresie ramowych planów nauczania ustala się kwalifikacje do nauczania języka obcego nowożytnego jako tożsame z wymaganymi od nauczyciela tych zajęć w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne na poziomie ponadpodstawowym.
W § 8 określa się następujące przepisy szczególne w zakresie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela w policealnej szkole artystycznej innej niż policealna szkoła muzyczna lub policealna szkoła plastyczna (szkoły działające na zasadzie eksperymentu):
1) Poza ogólnymi warunkami kwalifikacji dopuszcza się osoby posiadające przygotowanie pedagogiczne, które ukończyły studia pierwszego i drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie w uczelni innej niż artystyczna, pod analogicznymi warunkami, jak w przypadku przepisów ogólnych, czyli:
a) na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami lub
b) na kierunku, który obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu lub tych zajęć na odpowiednim etapie edukacyjnym lub
c) na kierunku innym niż wymienione powyżej i które ukończyły studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć) 2) Kwalifikacje nauczycielskie w takich szkołach artystycznych będą posiadać także
osoby, które posiadają przygotowanie pedagogiczne, ukończyły studia pierwszego i drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku innym niż wymienione w 1a) i 1b) oraz które posiadają co najmniej dwuletni zawodowy staż pracy w zakresie zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami.
Określenie kwalifikacji zawodowych nauczycieli szkół wymienionych w § 8 jest niezbędne, ponieważ w porozumieniach zawieranych w sprawie eksperymentu pedagogicznego tych kwalifikacji nie określa się.
W § 9 określa się przepisy szczególne w zakresie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela zajęć edukacyjnych artystycznych, określanych jako inne zajęcia edukacyjne. Poza dopuszczeniem na zasadzie uprawnień ogólnych (§ 3), określa się, że kwalifikacje do prowadzenia tych zajęć posiada również osoba, która ukończyła szkołę policealną, której podstawa programowa obejmowała treści w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz która posiada co najmniej dwuletni zawodowy staż pracy w zakresie zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.
W przedłożonym projekcie rezygnuje się z opisu kwalifikacji wymaganych od nauczycieli zatrudnionych w pomaturalnych szkołach bibliotekarskich i animatorów kultury (§
7 uprzedniego rozporządzenia), ponieważ szkoły tego typu zakończyły działalność.
Z dotychczasowych § 3-5 wyłącza się do odrębnego przepisu (§ 10 projektu) wymagania, które powinna spełniać osoba posiadająca kwalifikacje do nauczania zajęć edukacyjnych ogólnokształcących w szkołach artystycznych realizujących kształcenie ogólne i kształcenie artystyczne, przywołując trzy możliwości uzyskania kwalifikacji:
1) ukończenie studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich, na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiadanie przygotowania pedagogicznego, lub
2) ukończenie studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich, na kierunku, którego efekty uczenia się, o których mowa w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym, oraz posiadanie przygotowania pedagogicznego, lub
3) ukończenie studiów pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich, na kierunku innym niż wymieniony w pkt 1, którego program umożliwiał uzyskanie efektów uczenia się odpowiadających wymaganiom ogólnym odpowiedniej podstawy programowej, która ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć) oraz posiadanie przygotowania pedagogicznego.
Powyższe pozostaje w zgodzie z propozycjami Ministerstwa Edukacji i Nauki w przedmiotowym zakresie. Zastrzega się przy tym, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela zajęć edukacyjnych ogólnokształcących w klasach I-III ogólnokształcącej szkoły
muzycznej I stopnia, posiada osoba legitymująca się przygotowaniem pedagogicznym, która ukończyła jednolite studia magisterskie na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna (§ 10 ust. 2).
W § 11 projektu określa się kwalifikacje wymagane do nauczania języków obcych w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne i kształcenie artystyczne, które odzwierciedlają propozycje Ministerstwa Edukacji i Nauki w przedmiotowym zakresie.
Powyższe wymagania, podobnie jak w przypadku przepisów § 10, różnicuje się w zależności od klasy szkoły artystycznej, w której dane zajęcia są realizowane.
W § 12 projektu określa się kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć w placówkach artystycznych, ustanawiając wymóg posiadania przygotowania pedagogicznego i ukończenia szkoły artystycznej dającej wykształcenie zawodowe w specjalności zgodnej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć. Jest to nowa regulacja. Ze względu na to, że w roku szkolnym 2020/2021 nie będzie jeszcze absolwentów liceum sztuk plastycznych w trybie zwykłym, natomiast będzie możliwe uzyskanie dyplomu tej szkoły na podstawie egzaminów eksternistycznych, rozdziela się uprawnienia do nauczania w placówkach artystycznych o specjalności plastycznej na dwa odrębne przepisy (§ 12 ust. 2 pkt 1 i 2). Z uwagi na powyższe przepis § 12 ust. 2 pkt 1, zezwalający na podjęcie pracy nauczyciela absolwentowi liceum sztuk plastycznych w trybie zwykłym, wejdzie w życie w po zakończeniu roku szkolnego, w którym w szkole tego typu zostaną przeprowadzone po raz pierwszy egzaminy dyplomowe w trybie zwykłym, czyli 1 września 2024 r. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w placówce artystycznej będą posiadać także absolwenci studiów, wymienieni w odpowiednich przepisach § 3-5.
W § 13-21 ujmuje się przepisy w zakresie kwalifikacji wymaganych od:
1) osoby prowadzącej zajęcia w zakresie: nauczania religii w szkole artystycznej realizującej kształcenia ogólne i kształcenie artystyczne (§ 13) udzielania pierwszej pomocy (§ 14), wychowania fizycznego inne niż obowiązkowe (§ 15), 2) nauczyciela bibliotekarza (§ 16),
3) nauczyciela psychologa (§ 17), 4) nauczyciela pedagoga (§ 18), 5) nauczyciela logopedy (§ 19),
6) nauczyciela wychowawcy w świetlicy, internacie lub bursie szkolnictwa artystycznego (§ 20),
7) osoby prowadzącej zajęcia rewalidacyjne (§ 21).
Aby zachować spójność systemu oświaty, co do zasady zachowuje się tożsamość wymagań określonych w § 13-21 z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.
U. poz. 1575 oraz z 2020 r. poz. 1289).
W § 22 utrzymuje się uprawnienia do nauczania w szkole i placówce artystycznej dla osób posiadających odpowiednie stopnie lub tytuły naukowe albo stopnie lub tytuły w zakresie sztuki.
Uwzględniając sugestie środowiska pedagogicznego, wprowadza się przepis § 23.
Stanowi on, że w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, uzupełniających przygotowanie pedagogiczne, organizowane zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli, za odbycie praktyki pedagogicznej uznaje się pracę w szkole lub placówce artystycznej, pod warunkiem uzyskania jej pozytywnej oceny. Unika się w ten sposób konieczności dwukrotnego uzyskiwania tych samych uprawnień w zakresie przygotowania pedagogicznego.
W § 24 podtrzymuje się uznanie osiągniętego przygotowania pedagogicznego przez osoby, które uzyskały je przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w wymiarze i formach zgodnych z wcześniejszymi przepisami, dookreślając jednocześnie, że rozumie się przez to przepisy obowiązujące w momencie otrzymania dokumentu potwierdzającego uzyskanie przygotowania pedagogicznego.
Załącznik do projektu rozporządzenia zawiera wykaz egzaminów potwierdzających kwalifikacje do nauczania języków obcych, zaktualizowany według brzmienia analogicznego dokumentu załączonego do odpowiednich przepisów wykonawczych Ministra Edukacji i Nauki. Zgodnie z brzmieniem powyżej wspomnianych przepisów dokonano również zmiany formuły tego załącznika, który w obowiązującym rozporządzeniu zawiera wykaz świadectw potwierdzających znajomość języków obcych.
Przepisy przejściowe i dostosowujące umieszczone w projekcie rozporządzenia zawierają następujące uregulowania:
1) uprawnienie osób, które spełniają wymagania kwalifikacyjne określone w projektowanym rozporządzeniu w zakresie szkół plastycznych, do prowadzenia odpowiednich zajęć edukacyjnych i zajmowania odpowiednich stanowisk nauczyciela w dotychczasowej ogólnokształcącej szkole sztuk pięknych, do czasu zakończenia ich działalności, oraz w klasach dotychczasowej ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych i dotychczasowego liceum plastycznego działających w liceum sztuk plastycznych, do czasu wygaśnięcia tych klas (§ 25);
2) uznanie kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w placówkach artystycznych o specjalności plastycznej przez osoby, które ukończyły szkoły dające wykształcenie zawodowe w zawodzie plastyk, powołane na podstawie ustawy o systemie oświaty – dotychczasowe ogólnokształcące szkoły sztuk pięknych i licea plastyczne (§ 26);
3) podtrzymanie możliwości nauczania przez osoby zwolnione z wymagań kwalifikacyjnych na podstawie dotychczasowych przepisów, w zakresie określonym w zwolnieniu (§ 27 ust. 1);
4) określenie, że osoby, których kwalifikacje uznano za zbliżone do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, w zakresie określonym w uznaniu (§ 27 ust.
2);
5) zachowanie uzyskanych uprawnień kwalifikacyjnych przez nauczycieli, którzy spełniali lub zachowali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, ale nie spełnialiby ich na podstawie przepisów projektowanego rozporządzenia, w zakresie danego typu szkoły artystycznej lub rodzaju placówki artystycznej, także w przypadku zmiany miejsca pracy lub przekształcenia dotychczasowego miejsca pracy (§ 27 ust. 3);
6) uregulowanie nadające uprawnienia do nauczania osobom, które w okresie przed wejściem w życie rozporządzenia rozpoczęły studia podyplomowe umożliwiające uzyskanie kwalifikacji do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć edukacyjnych artystycznych, z dniem ukończenia tych studiów (§ 27 ust. 4);
7) uregulowania w zakresie nauczycieli uzupełniających zajęć edukacyjnych ogólnokształcących prowadzonych zgodnie z ramowym planem nauczania dla dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego – zajęcia przyrody oraz historii i społeczeństwa (§ 28); ze względu na epizodyczność tych przepisów,
zostały one przeniesione z części materialnej, w której znajdowały się w dotychczasowym rozporządzeniu;
8) wprowadzenie analogicznych jak w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. poz. 1575 oraz z 2020 r. poz. 1289) Ministerstwa Edukacji Narodowej standardów w zakresie kwalifikacji do:
zajmowania stanowiska nauczyciela wychowawcy w internacie lub bursie szkolnictwa artystycznego oraz
nauczania języka obcego w szkołach artystycznych realizujących kształcenie ogólne na poziomie ponadpodstawowym oraz kształcenie artystyczne,
wobec osób, które ukończyły studia pierwszego stopnia prowadzone na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131) – § 29.
W przepisach końcowych zawiera się utratę mocy dotychczas obowiązującego rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz. 784).
Projekt rozporządzenia wprowadza również szereg zmian redakcyjnych, z których najistotniejszą jest rezygnacja ze sformułowania „placówka kształcenia artystycznego” jako nie mającego odpowiednika w nadrzędnych aktach prawnych, a w szczególności w ustawie – Prawo oświatowe. Zostało ono zastąpione zwrotem „placówka artystyczna”, poprawnym z punktu widzenia obowiązującego prawodawstwa, użytym m. in. w tytule projektowanego rozporządzenia.
Proponuje się wejście projektowanego rozporządzenia w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu § 12 ust. 2 pkt 1, który ze względu na odsunięcie w czasie przeprowadzania egzaminów dyplomowych dla uczniów liceum sztuk plastycznych, uczących się w trybie zwykłym, wszedłby w życie z dniem 1 września 2024 r.
Jednocześnie należy wskazać, że nie ma możliwości podjęcia alternatywnych w stosunku do projektowanego rozporządzenia środków umożliwiających osiągnięcie zamierzonego celu.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248) projekt rozporządzenia został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny, zgodnie z § 52 ust. 1 uchwały Nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. z 2016 r. poz. 1006, z późn.
zm.). Wyniki konsultacji publicznych zawiera raport z tych konsultacji.
Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039 oraz z 2004 r. poz. 597) i w związku z tym nie podlega notyfikacji.
W zakresie zgodności projektu z przepisami prawa Unii Europejskiej, minister właściwy do spraw członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej przedstawił w dniu 27 listopada 2020 r. opinię (znak KPDPUE.920.1327.2020.MH (2)) stwierdzającą, iż projekt rozporządzenia nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, pod warunkiem przedstawienia oceny, o której mowa w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/958 z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów (Dz. Urz. UE. L 2018 Nr 173, str. 25). Stosowną ocenę sporządzono jako załącznik do oceny skutków regulacji niniejszego projektu, zgodnie z art. 50f ust. 1 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 220 i z 2021 r. poz. 78).
Projekt rozporządzenia nie wymaga przedstawienia właściwym organom i instytucjom Unii Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, w celu uzyskania opinii, dokonania powiadomienia, konsultacji lub uzgodnienia.
Rozporządzenie nie ma wpływu na działalność mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw.
