Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W muzeum

2

in spir acj e / wi edza

Koncepcja, tekst, skład, korekta: Marta Kryś

Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

O projekcie:

https://myikultura.home.blog/

https://issuu.com/zaangazowani

https://www.facebook.com/ProjektZaangazowani/?modal=admin_todo_tour

Gliwice 2019

Publikacja dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0

3

in spir acj e / wi edza

W muzeum

Ustawa o muzeach definiuje tę instytucję w następujący sposób:

Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartoś- ciach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów¹.

W art. 10 pkt. 3 tej ustawy wymieniony jest katalog uprawnionych do ulg w opłacie za wstęp do muzeum. Są to m.in. uczniowie szkół systemu oświaty, studenci, nauczyciele, osoby powyżej 65. roku życia, ale i osoby niepełnosprawne wraz z opiekunami. Z punktu widzenia osoby z niepełnosprawnością prawo do ulgi jest istotne, warto jednak także pamiętać, że zgodnie z ustawą dyrektor muzeum winien wyznaczyć jeden dzień

1 D. Ustaw Poz. 720

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000720/O/D20 180720.pdf

tygodnia, w którym wstęp na wystawy stałe jest bezpłatny. Wybierając się więc do muzeum warto sprawdzić cennik i informacje o dniu z bezpłatnym wstępem. W świetle powyższego bariera finansowa nie powinna być znaczącą przeszkodą, utrudniającą taką formę uczestniczenia w kulturze. Czy są zatem inne przeszkody?

W badaniu poziomu uczestniczenia w kulturze osób z niepełnosprawnością w wieku powyżej 15 lat konieczność ponoszenia kosztów zyskała najwięcej wskazań jako utrudnienie. Kolejne miejsce zajęła konieczność dojazdu.

Następnym najczęściej wskazywanym utrudnieniem był brak informacji – i to zarówno dotyczący danych, co i kiedy się odbywa, jak i dostępności danego wydarzenia dla niepełno- sprawnych. Stosunkowo niewiele wskazań zyskały bariery architektoniczne, którym

4

in spir acj e / wi edza

poświęca w kampaniach społecznych czy w debacie publicznej nieproporcjonalnie do wyniku badania dużo uwagi.

W artykule Muzeum: definicja i pojęcie. Czym jest muzeum dzisiaj? Dorota Folga- Januszewska wskazuje na istotną zmianę w tej instytucji:

Przemiana, jaka dokonywała się i dokonuje obecnie, ma tylko pozornie charakter zmiany medium i zmiany techniki. W istocie jesteśmy świadkami bardzo głębokiej zmiany odczuwania fizyczności zjawisk i obiektów, rzutującej na rodzaj wrażliwości i rodzaj potrzeb ludzi uczestniczących w procesie tworzenia i odbioru sztuki, kultury, nauki.

Trwający od wielu dziesięcioleci proces zastępowania rzeczywistości fizykalnej rzeczywistością reprodukcji uległ olbrzymiemu przyspieszeniu i cywilizacja zdarzeń cyfrowych (gry komputerowe, animacje, multimedialne interaktywne programy edukacyjne) wkroczyła także do muzeów².

To „wkroczenie” cywilizacji cyfrowej do muzeów otworzyło kolekcje również dla osób z niepełnosprawnością, szczególnie tych, dla których komputer stał się oknem na świat.

Na stronie internetowej Muzeum Narodowego w Krakowie w zakładce z informacjami dla

2 Dorota Folga-Januszewska, Muzeum: Definicja i pojęcie. Czym jest muzeum dzisiaj, „Muzealnictwo” 2008, nr 49, s. 201. Dostęp online:

zwiedzających można znaleźć szczegółowe informacje na temat dostępności dla niepełnosprawnych. Dotyczą one wielu aspektów – począwszy od strony www muzeum, poprzez zniżki przysługujące osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom, po informacje o filmach o dziełach z kolekcji muzeum, które zostały przetłumaczone na Polski Język Migowy. Odwiedzający stronę mogą zapoznać się także z tematyką projektów związanych z udostępnianiem zbiorów osobom z różnymi niepełnosprawnościami. Są to:



Okolice sztuki. Audiodeskrypcja – integracja – ekspresja - realizowany przez Fundację Siódmy Zmysł, w ramach którego powstaje audiodeskrypcja dla wybranych eksponatów z kolekcji Muzeum znaj-dujących się na co dzień w Domu Jana Matejki, EUROPEUM, Domu Józefa Mehoffera oraz w willi „Atma” w Zakopanem.



Kultura przekracza granicę dźwięku - realizowany przez Krakowską Fundację Rozwoju Edukacji Niesłyszących im. Marka Mazurka „Między Uszami”. Celem projektu jest przekazanie wiedzy na temat polskiej kultury i sztuki osobom głuchym w ich własnym kanale komunikacji, czyli w Polskim Języku Migowym (PJM). Rezultatem projektu jest strona internetowa stylizowana na wirtualne muzeum kultury i sztuki polskiej. Znajdują w

https://muzealnictworocznik.com/resources/html/article/details?id=43241 [20.03.2019 r.].

5

in spir acj e / wi edza

niej „sale tematyczne” dotyczące literatury, malar-stwa oraz „sztuk różnych”, a także strona wprowadzająca w Kulturę Głuchych³.

Dostosowanie oddziałów i ekspozycji odbywa się poprzez: zamontowanie wind zewnętrznych i wewnętrznych, platform schodowych oraz przenośnych szyn (Gmach Główny, Pałac Biskupa Erazma Ciołka), umożliwienie osobom niewidomym dotykania rzeźb na wystawie Sytuacja się zmieniła (Gmach Główny).

W Pałacu Biskupa Erazma Ciołka wyeks- ponowano kopie dzieł sztuki gotyckiej:

Madonny z Krużlowej i Madonny z Dzieciątkiem z Grybowa z komentarzem pisanym brajlem, dostępny jest także przewodnik pisany tym alfabetem.

Muzeum wskazuje także jasno, które obiekty nie są dostosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach (np. Dom Jana Matejki, Biblioteka Książąt Czartoryskich).

Wszelkie wątpliwości dotyczące dostępności obiektów można jednak wyjaśnić, kontaktując się ze wskazanym pracownikiem.

Personel muzeum jest szkolony w zakresie pracy z odbiorcami niepełnosprawnymi.

Przewodnicy muzeum zostali przeszkoleni z dostosowania sposobu oprowadzania do potrzeb osób niewidomych. Pracownicy tzw.

3 Dostęp online: https://mnk.pl/udogodnienia-dla-niepelnosprawnych [20.03.2019 r.].

4 Dostęp online: https://mnk.pl/udogodnienia-dla-niepelnosprawnych [20.03.2019 r.].

pierwszego kontaktu biorą udział w szkoleniach dotyczących obsługi widzów o specjalnych potrzebach.

Muzeum Narodowe współpracuje ze szkołami, organizacjami pozarządowymi, specjalis- tycznymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi dla dzieci niesłyszących i niewidomych.

Skala tych działań i ich ciągłość (zwiększanie dostępności jest w muzeum procesem, nie jednorazową akcją) znalazła odbicie w przyznanych instytucji nagrodach.

W konkursie Kraków bez barier organizowanym przez Urząd Miasta Krakowa oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji Muzeum Narodowe otrzymało m.in.:



2007 - pierwsze miejsce dla Pałacu Biskupa Erazma Ciołka w kategorii „obiekt zabytkowy”;



2010 - nagroda dla Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach jako miejsca najlepiej przystosowanego dla osób niepełnosprawnych w kategorii „obiekty i przestrzenie zabytkowe”;



2018 - nagroda dla EUROPEUM w 3.

edycji Konkursu Architektoniczno- Urbanistycznego „Lider Dostępności”⁴.

6

in spir acj e / wi edza

Kolejnym dobrym przykładem realizowania idei muzeum dostępnego jest Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. W instytucji tej, oprócz biletów ulgowych dla osób z niepełno- sprawnościami, zwiedzanie z przewodnikiem dla grup tychże osób jest bezpłatne. Ciekawą usługą jest także możliwość skorzystania z pomocy asystenta, który pomoże osobie niepełnosprawnej dostać się do muzeum, a także będzie do jej dyspozycji w trakcie zwiedzania. Aby skorzystać z tej możliwości, należy skontaktować się z muzeum telefonicznie lub mejlowo na tydzień przed planowaną wizytą.

POLIN podaje informacje o dostępności, dzieląc je na adekwatne dla poszczególnych typów niepełnosprawności. Osoby z niepełno- sprawnością ruchową otrzymują taką informację:

1. Nawierzchnia wokół budynku wykonana jest z kamiennej kostki, która może sprawiać trudność w dojściu do budynku osobom poruszającym się na wózkach oraz za pomocą kul i balkoników.

2. Na parkingu od strony ulicy Anielewicza wyznaczone są 2 miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnościami. Aby skorzystać z miejsca parkingowego, należy podjechać samochodem do szlabanu (…).

3. Po wejściu do budynku od strony ulicy

5 Dostęp online: https://www.POLIN.pl/pl/informacje-dla- niepelnosprawnych [20.03.2019 r.].

Zamenhoffa (wejście główne) należy pokonać pochylnię o długości 18 metrów i nachyleniu 8 stopni. Pochylnia nie jest wyposażona w poręcze, nie ma spocznika. Asystę w pokonaniu przejścia mogą zapewnić pracownicy ochrony budynku.

4. Wózki dla osób dorosłych (4 sztuki) są dostępne przy kasach oraz przy stanowisku ochrony przy wejściu głównym. Wózki są dostępne bezpłatnie, bez konieczności wcześniejszej rezerwacji⁵.

Szereg udogodnień przygotowano dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Jest to ścieżka zwiedzania wystawy stałej z audiodeskrypcją (wgrana na audioprzewodnik), tyflografiki wybranych obiektów wystawy stałej wraz z opisami w alfabecie brajla, model budynku muzeum z podpisami w piśmie brajla. Złożenie podpisu na dokumentach ułatwią specjalne ramki, którymi dysponują wszyscy pracownicy muzeum. POLIN oferuje także lupy do oglądania eksponatów (są one dostępne w kasach).

Ciekawą inicjatywą POLIN jest prowadzenie grupy na portalu Facebook pn. POLIN Muzeum Dostępne⁶. Jest to grupa zamknięta, adresowana także do pracowników instytucji kultury, którym bliskie są zagadnienia dostępności:

6 Dostęp online: https://www.facebook.com/groups/390721998207526/

[20.03.2019 r.].

7

in spir acj e / wi edza

Do grupy zapraszamy osoby z różnymi niepełnosprawnościami, które chcą być odbiorcami kultury i szukają informacji o wydarzeniach dostępnych oraz chcą wiedzieć, jakie rozwiązania w zakresie dostępności funkcjonują w Muzeum POLIN.

Grupę dedykujemy także osobom zaangażowanym w działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami w fundacjach i stowarzyszeniach, które szukają oferty wydarzeń kulturalnych dla swoich Beneficjentów.

Chcemy, aby to było miejsce wymiany doświadczeń oraz dyskusji dla koordynatorów dostępności z instytucji kultury. Zachęcamy Was do odwiedzania grupy, ale również do jej współtworzenia!⁷

Znamienne, że nie tylko tak duża instytucja jak POLIN jest gotowa inicjować dyskusję oraz wymianę doświadczeń w zakresie dostępności.

Podobnie działać chce Muzeum Regionalne w Stalowej Woli. Realizuje ono od kilku już lat projekt Dostępne Muzeum. W jego ramach powstała np. Galeria przez Dotyk. Jest to plenerowa ekspozycja rzeźb przeznaczonych do oglądania poprzez dotyk właśnie. Rzeźby są opisane w brajlu, ale niewidomi i słabowidzący mogą także skorzystać z mówionych opisów rzeźb przygotowanych do odtworzenia na

7 Ibid.

8 Dostęp online:

http://www.muzeum.stalowawola.pl/pl/projekty/dostepne-muzeum-gosc- niepelnosprawny-w-muzeum [20.03.2019 r.].

indywidualnych odtwarzaczach mp3.

Wracając jednak do zwiększania dostępności i wymiany doświadczeń – na stronie www muzeum czytamy:

Ta witryna ma służyć popularyzacji sprawdzonych przez nas rozwiązań, publikacji ważnych materiałów, wymianie doświadczeń i dyskusji między muzealnikami. Zapraszamy Państwa do jej odwiedzania i współtworzenia⁸.

Muzeum Narodowe w Kielcach wymienia likwidację barier utrudniających niepełno- sprawnym korzystanie z oferty instytucji jako jedno ze swoich podstawowych zadań⁹. Realizuje ideę dostępności w trzech obszarach.

Pierwszy jest związany z dostosowaniem przestrzeni publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W obiektach muzeum są więc dostępne rampy podjazdowe, windy i platformy, podjazdy. W obszarze nazwanym na stronie muzeum „Zobaczyć niewidoczne”, czyli w zakresie pracy z odwiedzającym niewidomym lub słabowidzącym, muzeum wprowadziło audioprzewodniki, możliwość dotykania wybranych eksponatów, przewodnik pisany brajlem, plany i grafiki w druku wypukłym, opisy eksponatów w wersji dźwiękowej. Ostatni obszar dotyczy

9 Dostęp online: https://mnki.pl/pl/dla_zwiedzajacych/niepelnosprawni [20.03.2019 r.].

8

in spir acj e / wi edza

niepełnosprawności słuchu. I tutaj zasto- sowano: pętle indukcyjne oraz urządzenie wspomagające dźwięk. Muzeum umożliwia także osobom z niepełnosprawnością darmowy wstęp na wystawy stałe. Udogodnienia dotyczą więc wielu aspektów i są rzeczywistym ułatwieniem dla odwiedzających.

Podobnie rzecz się ma w przypadku Muzeum Śląskiego. Warto odnotować, że instytucja ta została wyróżniona Nagrodą Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne Roku 2018 w kategorii Dokonania z zakresu inicjatyw edukacyjnych oraz popularyzacji dziedzictwa kulturowego za projekt: Sztuka łączenia. Program edukacji włączającej dla osób niesłyszących. Otrzymała także certyfikat Miejsca przyjaznego osobie z autyzmem Fundacji Prodeste.

Działaniami włączającymi osoby z niepełno- sprawnością zajmuje się w Muzeum Śląskim Dział Edukacji. Organizuje on zajęcia dla dzieci z dysfunkcjami intelektualnymi, autyzmem oraz wykluczonych społecznie. Szeroko współpracuje także z instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz tych środowisk. O dostępności Muzeum Śląskiego zgodziła się porozmawiać ze mną Dagmara Stanosz, koordynatorka Programu edukacji włączającej w tej instytucji.

Rozumiem, że zwiększanie dostępności jest w Muzeum procesem, a nie jednorazową akcją? Jakie są plany w tej kwestii? Czy

Muzeum posiada tu jakąś politykę, plan, wskaźniki, które chce osiągnąć?

Dagmara Stanosz: Plany Muzeum w tym zakresie przedstawiają się – oczywiście w dużym skrócie – następująco:

1. Realizacja programu edukacji włączającej dla różnych grup mniejszościowych (działania długofalowe).

2. Wprowadzanie innowacyjnych metod pracy w obszarze edukacji nieformalnej przez sztukę (oraz możliwości włączania ich w procesy terapeutyczno-rehabilitacyjne).

3. Rozwój programu wolontariackiego dla osób z niepełnosprawnościami.

4. Wdrażanie narzędzi komunikacji ułatwiających samodzielne korzystanie z oferty dla grup o różnych potrzebach i sposobach percepcji (dotyczy ekspozycji, wydawnictw, wydarzeń)

5. Programowe działanie na rzecz różnorodności i równości w obszarze wewnętrznym (pracownicy) oraz zewnętrznym (oferta, przestrzeń).

Chciałabym także zwrócić uwagę na to, co wydarzyło się do tej pory. Od 2010 roku Muzeum Śląskie rozwija działania edukacyjne dla osób niewidomych. Obecnie dostępne są dwie ścieżki dotyku. W 2014 roku zostało wyróżnione certyfikatem instytucji przyjaznej osobom ze spektrum autyzmu i w tym zakresie działania również są stale rozwijane - prowadzimy lekcje muzealne oraz warsztaty Którędy do sztuki? dla rodzin z dziećmi ze

9

in spir acj e / wi edza

spektrum. Od 2020 roku zostaną też wprowadzone ciche godziny zwiedzania.

Dostępna jest Strefa Wyciszenia Interim, w kasach do wypożyczenia są słuchawki wyciszające.

Obecnie Muzeum realizuje program edukacji włączającej, którego celem jest rozwój przy ścisłej współpracy z grupami mniejszościowymi oraz samorzecznikami środowisk osób o utrudnionym dostępie do kultury. Szczególną uwagę poświęcamy obecnie środowisku osób niewidomych, niesłyszących oraz osób ze spektrum autyzmu. Program ma charakter długofalowy i kompleksowy.

Standardowe działania edukacyjne obejmują ponadto pracę z dziećmi z niepełno-

sprawnością intelektualną, niepełnosprawnościami sprzę- żonymi, niepełnosprawnością ruchu. W perspektywie będzie rozwijany program edukacyj- ny dla osób z demencją oraz zaburzeniami neurologicz- nymi, który wiąże się również z prowadzoną przez muzeum działalnością dla seniorów.

Od 2017 roku realizujemy program włączający spo- łeczność Głuchych. Program został nagrodzony I nagrodą Marszałka Województwa Śląs- kiego za działania edukacyjne w 2018 roku.

W 2019 roku Muzeum zostało także wyróżnione nagrodą Instytucji najbardziej dostępnej dla osób niewidomych w konkursie regionalnym REHA Fundacji Szansa dla Niewidomych.

Równolegle opracowywane są rozwiązania mające podnosić dostępność przestrzeni, publikacji, informacji dla osób z niepełnosprawnościami. Działania w kierunku inkluzji społecznej i dostępności są częścią strategii muzeum, w której istotnym elementem jest partycypacja.

To naprawdę imponujący dorobek i cieszy, że jest także doceniany przez organizacje pozarządowe czy administrację samorzą- dową. Czy Muzeum współpracuje z innymi

10

in spir acj e / wi edza

instytucjami w zakresie dostępności?

Prowadzimy szkolenia dla nauczycieli i pracowników innych instytucji kultury w zakresie dostępności i edukacji alterna- tywnej.

Współpracujemy z innymi instytucjami przy wspólnych projektach, np.: z Teatrem Śląskim przy realizacji Międzynarodowego Festiwalu Open the Door, z Silesia Film i Kinem Światowid przy realizacji projektu Kino Wrażliwe, czy chociażby z Fundacją Tiff przy projekcie Be Together.

Które z wprowadzonych rozwiązań sprawdza się najlepiej, spotyka się z najlepszym odbiorem osób odwiedzających Muzeum?

Działania dla każdej z grup są konsultowane i według informacji zwrotnych - oceniane.

Najbardziej rozbudowany jest obecnie program dla osób Głuchych, którego celem jest zwrócenie uwagi na tożsamość językowo- kulturową tej grupy mniejszościowej. Program obejmuje lekcje, warsztaty, wykłady, seminaria i wydarzenia artystyczne prowadzone w Polskim Języku Migowym i tłumaczone na polski język foniczny, a także wybrane wydarzenia ze stałej oferty z tłumaczeniem na Polski Język Migowy.

Prowadzimy tez badania nad śląską odmianą języka migowego i przygotowujemy wystawę dotyczącą kultury osób z niepełnosprawnością słuchu.

Jak wygląda i czemu dokładnie służy

wspomniana Strefa Wyciszenia?

Strefa Wyciszenia Interim to miejsce dedykowane szczególnie dla osób ze spectrum autyzmu, które mogą tam odizolować się od nadmiaru bodźców w galeriach, a także osób niewidomych, które mogą komfortowo skorzystać z publikacji brajlowskich dostępnych w tej przestrzeni. W przestrzeni prezentowane jest również zawsze jedno dzieło ze zbiorów Muzeum Śląskiego oraz towarzysząca mu broszura z opisem audiodeskryptywnym, brajlowskim i tyflo- grafiką. Strefa jest zaprojektowana zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego i jest dedykowana dla wszystkich, z szczególnym uwzględnieniem potrzeb osób ze spektrum oraz osób niewidomych.

W strefie dostępne są również piłeczki antystresowe.

Dziękuję za rozmowę. Gratuluję świetnych inicjatyw i życzę realizacji wszystkich planów.

Muzeum Śląskie uczestniczy w projekcie Fundacji Kultury bez Barier pn. Czytanie obrazów. Jest to ciekawa inicjatywa, realizowane we współpracy z muzeami i galeriami z całej Polski, m.in. z: Galeria Arsenał, Muzeum Wojska w Białymstoku, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, Cricotekę, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Lubelskie, Centrum

11

in spir acj e / wi edza

Dobranocek, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Łazienki Królewskie, Muzeum Narodowe w Warszawie czy Muzeum Ziemi Lubuskiej.

Idea Czytania obrazów to zwiększanie dostępności dzieł sztuki plastycznej.

Wykorzystywane są do tego różne środki. Na

stronie www projektu czytamy:

10 Dostęp online: http://czytanieobrazow.pl/o-nas/ [20.03.2019 r.].

Czytanie obrazów to kolejny pomysł na likwidowanie barier w dostępie do kultury. Na naszej stronie i w naszej aplikacji znajdują się więc eksponaty zdigitalizowane w ten sposób, by każdy znalazł coś dla siebie. Są audiodeskrypcje, tłumaczenia na polski język migowy, teksty uproszczone, zdjęcia, karty obiektów, są opisy dzieł – słowem wszystko, co udało nam się wymyślić, by oddać kulturę i sztukę każdemu¹⁰.

Oddać kulturę i sztukę każdemu – to ambitny cel, który może zostać zrealizowany tylko dzięki połączeniu sił instytucji, organizacji, społeczników i pasjonatów.

Zdjęcia ilustrujące tekst zostały wykonane podczas wizyty uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Gliwicach w Muzeum Śląskim, zorganizowanej w ramach projektu.

12

sc enar iu sz

Audiodeskrypcja to werbalny, dźwiękowy opis obrazu i treści wizualnych zawartych bajdiasdh

Doświadczyć sztuki

Zajęcia adresowane są do grupy osób z niepełnosprawnością innego rodzaju niż dysfunkcja wzroku. Mogą być także z powodzeniem przeprowadzone wśród pracow- ników instytucji kultury, animatorów lub np. młodzieży. Zapoznają z metodą audio- deskrypcji oraz uwrażliwiają na potrzeby i problemy osób niewidomych.

60

MINUT

8 – 12

OSÓB

CELE



Uczestnicy wiedzą, czym jest audiodeskrypcja.



Uczestnicy podejmują własne próby tworzenia opisów audiodeskrypcyjnych.



Uczestnicy zwiększają swoją wiedzę o dostępności instytucji kultury.

CO PRZYGOTOWAĆ WCZEŚNIEJ

?



Podczas zajęć każdy uczestnik powinien mieć dostęp do komputera (ewentualnie tabletu) z dostępem do internetu oraz z możliwością odtworzenia dźwięku.



Optymalnie każdy powinien mieć także słuchawki. Uczestnicy mogą korzystać z własnych urządzeń (smartfony, tablety).

Prowadzący powinien dysponować rzutnikiem, ekranem i komputerem oraz głośnikami.



kartki papieru, przybory do pisania i rysowania (kredki, mazaki, ołówki, długopisy etc.), duży arkusz papieru (albo tzw. flipchart) i markery



egzemplarz Poradnika Początkującego Audiodeskryptora dla każdego uczestnika (wydruk ze strony nr 15)

PRZEBIEG SPOTKANIA

1. Prowadzący rozpoczyna spotkanie od zaproszenia uczestników do przedstawienia się oraz opowiedzenia, jakie muzeum ostatnio odwiedzili. Mogą to być wizyty niedawne, może się także okazać, że uczestnicy w muzeum bywają rzadko albo wcale. Tym cenniejsze będą dla nich te zajęcia. Ta część powinna trwać ok. 10 minut i zakończyć się przedstawieniem przez prowadzącego tematu oraz celu spotkania.

2. Kolejnym etapem będzie poznanie terminu audiodeskrypcja. Warto uprościć definicję podaną w Ustawie o radiofonii telewizji z dnia 25 marca 2011 r. i przedstawić ją własnymi słowami:

13

sc enar iu sz

w audycji audiowizualnej, przeznaczony dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu wzroku, umieszczony w audycji lub rozpowszechniany równocześnie z audycją.

Definicję można wyświetlić na ekranie, wykorzystując rzutnik.

3. Prowadzący, znów z wykorzystaniem rzutnika, wyświetla adres strony www, którą powinni na urządzeniach wyświetlić wszyscy uczestnicy:

http://czytanieobrazow.pl/

4. Warto, aby prowadzący przybliżył funkcjonalności portalu oraz pokazał nawigację po nim. Następnie stawia przed uczestnikami zadanie: odnaleźć obraz Czajki Józefa Chełmońskiego i odpowiedzieć na pytanie, w zbiorach jakiej instytucji znajduje się ten obraz?

5. Czas na zapoznanie się z opisami audiodeskrypcyjnymi. Zanim uczestnicy nałożą słuchawki i zaczną słuchać, należy poinformować ich, że powinni odsłuchać co najmniej 3 opisy. Wybór dzieł pozostaje w ich gestii.

6. Prowadzący sygnalizuje, że czas na słuchanie zakończył się. Zaprasza uczestników do wspólnej pracy. Na tablicy bądź flipcharcie zapisuje ich sugestie dotyczące tego, jakie elementy powinien zawierać i jakie cechy powinien posiadać opis audiodeskrypcyjny?

7. Wymienione wspólnie cechy warto uzupełnić tymi z Poradnika Początkującego Audiodeskryptora. Prowadzący rozdaje uczestnikom poradniki. Omawia z grupą kolejne punkty.

8. Kolejne ćwiczenie każdy wykonuje indywidualnie. Należy rozdać uczestnikom kartki papieru oraz przybory do rysowania / pisania. Zadaniem uczestników będzie narysowanie dzieła, którego opis za chwile usłyszą. Następnie prowadzący odtwarza audiodeskrypcję, dbając, by nie pokazać zdjęcia rzeźby na rzutniku:

http://czytanieobrazow.pl/materialy/figurka- jezdzca/

9. Wykonane przez uczestników rysunki należy wyeksponować w widocznym miejscu.

Prace nie powinny być podpisane. Należy zwrócić uwagę na podobieństwa i różnice.

Wszyscy słuchali tego samego tekstu, jednak nieco inaczej „zobaczyli” dzieło.

10. Podczas kolejnego ćwiczenia uczestnicy będą pracować w parach. Prowadzący wyświetla na ekranie obraz Człowiek z papugą Józefa Simmlera ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie:

https://zbiory.mnk.pl/pl/najcenniejsze/katalo g/285408

Zadaniem każdej pary jest sporządzenie opisu audiodeskrypcyjnego tego dzieła. Pomocne będą otrzymane wcześniej poradniki.

Uczestnicy mogą korzystać z komputerów. Czas

14

sc enar iu sz

na wykonanie ćwiczenia to 15 minut. Po tym czasie następuje prezentacja jednego lub kilku opisów (liczba zależy od prowadzącego lub woli grupy) oraz ich omówienie.

11. Spotkanie warto zakończyć krótką rozmową o trudnościach, z jakimi uczestnicy borykali się podczas tworzenia opisów oraz z odczuciami, gdy wyobrażali sobie dzieło, słuchając opisu.

15

sc enar iu sz

PORADNIK POCZĄTKUJĄCEGO AUDIODESKRYPTORA

1. Przyjrzyj się dokładnie przedmiotowi opisu.

2. Zdobądź informacje o jego twórcy, o technice, w której został wykonany itp.

3. Opisz to, co widzisz. Stosuj zasadę: od ogółu do szczegółu. Posługuj się pojęciem planu: na pierwszym planie, na drugim…

4. Kolory i kształty nazywaj precyzyjnie, ale unikaj fachowej terminologii (np. z żabiej perspektywy).

5. Staraj się pobudzić wyobraźnię odbiorcy – używaj epitetów, porównań, metafor.

6. W opisie unikaj czasownika widać.

7. Nie zawieraj w opisie własnych odczuć, opinii. Opis całkowicie obiektywny nie jest możliwy, ale należy unikać prezentowania własnych sądów.

Oprac. na podstawie: https://dzieciom.pl/wp-content/uploads/2012/09/Audiodeskrypcja-zasady-tworzenia.pdf