Nicienie - budowa i czynności życiowe - Biologia.net.pl
Królestwo Zwierzęta (Animalia) Przegląd systematyczny zwierząt:
Typ: Nicienie
Cechy ogólne typu
Są to robaki obłe, czyli obleńce.
• Kształt ciała wrzecionowaty, wydłużony, drożny układ pokarmowy, symetria dwuboczna, jama ciała jest wypełniona płynem.
• Ciało jest okryte nabłonkiem jednowarstwowym wielokomórkowym lub syncytialnym, nazywany jest hypodermą.
• Hypoderma pokryta jest przez oskórek, czyli kutikula, która od wnętrza ciała tworzy cztery zgrubienia nazywane wałkami hypodermalnymi, w których po bokach ciała biegną elementy układu wydalniczego i główne pnie nerwowe.
• Pod hypodermą znajduje się warstwa mięśni podłużnych, które umożliwiają tym zwierzętom rozmaite ruchy ciała. Opór dla mięśni tworzy płyn, który wypełnia jamę ciała, pełniąc funkcję tzw. szkieletu hydraulicznego.
Czynności życiowe:
• Układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym, a kończy odbytowym. Trawienie składników pokarmowym ma miejsce na drodze trawienia zewnątrzkomórkowego, za pomocą komórek gruczołowych. Wchłonięte związki są prowadzone do płynu jam ciała, pełniącego tym samym funkcję układu krążenia. Niestrawione resztki pokarmowe usuwane są na zewnątrz przez otwór odbytowy. Drożny układ pokarmowy występuje u nicieni pierwszy raz. Zapewnia potokową obróbkę pokarmu i wyspecjalizowanie odcinków jelita.
• Wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała. Formy pasożytnicze oddychają beztlenowo.
• Większość to organizmy rozdzielnopłciowe, występuje dymorfizm płciowy. Zapłodnienie jest poprzedzone kopulacją. Są gatunki jajorodne i żyworodne. Dochodzi u nich do linienia, czyli okresowego zrzucania oskórka.
Ryc. Przekrój przez ciało nicienia
• Należą do tego typu liczne gatunki pasożytnicze roślin, zwierząt i człowieka oraz gatunki wolno-żyjące.
• Do pasożytów roślin należą mątwik buraczany, mątwik ziemniaczany, węgorek niszczyk.
Do pasożytów zwierząt i człowieka – glista ludzka, owsik, włosień spiralny.
Glista ludzka:
Ryc. Dymorfizm płciowy nicieni na przykładzie glisty ludzkiej Cykl życiowy glisty ludzkiej:
• Postaci dojrzałe pasożytują w jelicie cienkim, wchłaniając składniki pokarmowe gospodarza.
Nie mają narządów czepnych, aktywnie poruszają się w przewodzie pokarmowym.
• Silny dymorfizm płciowy. Samce są mniejsze od samicy. Ich ciało osiąga długość 25 cm, a samice 40 cm.
• Po kopulacji samica składa jaja, które wraz z kałem usuwane są na zewnątrz organizmu.
• Człowiek ulega zarażeniu przez połknięcie jaj tego pasożyta, podczas spożycia brudnych warzyw i owoców oraz po wypiciu zanieczyszczonej odchodami ludzkimi wody. Z jaj w
1 / 2
Nicienie - budowa i czynności życiowe - Biologia.net.pl
przewodzie pokarmowym wykluwają się larwy, przebijając ścianę jelita dostają się do naczyń krwionośnych, następnie do płuc, gdzie szybko zwiększają swe rozmiary. Z płuc dostają się do tchawicy, gdzie drażnią ruchami nabłonek oddechowy, wywołując odruch kaszlu i zostają ponownie połknięte. W jelicie dojrzewają, kopulują, po czym ponownie składają jaja.
• Cykl życiowy zachodzi bez zmiany żywiciela. Człowiek jest jednocześnie żywicielem pośrednim i ostatecznym dla tego pasożyta. Choroba wywoływana przez glistę ludzką to
glistnica (askarydoza). Objawy to nudności, bóle brzucha, wymioty i zawroty głowy. Leczenie tej choroby polega na podaniu odpowiednich leków, a także przestrzeganiu zasad higieny
posiłków.
Owsik
Cykl życiowy owsika
• Postaci dojrzałe bytują w jelicie grubym, osiągają długość 1 cm. Po kopulacji samice składają jaja w okolicach otworu odbytowego żywiciela, wywołując tym samym uczucie silnego
swędzenia.
• Człowiek połykając jaja podczas spożycia zanieczyszczonego pokarmu i wypiciu zakażonej wody, ulega zarażeniu tym pasożytem. W przewodzie pokarmowym z jaj wykluwają się larwy, które w jelicie grubym przechodzą w postaci dojrzałe. Cykl życiowy tego nicienia zachodzi bez zmiany żywiciela.
• Choroba wywoływana przez owsiki to enterobioza (owsica). Najczęściej chorują na nią dzieci w wieku 4-7 lat. Objawy to bóle brzucha, nudności, wymioty, silne swędzenie okolic odbytu.
Leczenie opiera się głównie na podaniu odpowiednich leków. Profilaktyka polega zwłaszcza na przestrzeganiu zasad higieny osobistej.
Włosień kręty
Cykl życiowy włośnia krętego: • Jest pasożytem powszechnym u szczurów, a szczury stają się źródłem zakażenia dla innych zwierząt. Zarażenie włośniem ma miejsce w skutek spożycia larw zawartych w mięsie, a nie przez połknięcie jaj. Każdy osobnik jest najpierw żywicielem ostatecznym (dojrzewanie larw w jelicie cienkim), a później pośrednim ( wędrówka larw wraz z krwią i osadzanie się w mięśniach).
2 / 2
