Program Gender Studies ISNS UW w semestrze ZIMOWYM 2015/2016
wszystkie zajęcia odbywają się na Żurawiej 4 w sali nr 50 lub innej wolnej
SOBOTA: 10.10; 24.10; 14.11; 28.11; 12.12; 9.01; 23.01.
Seminarium I – godz.10.00-13.00
Dr Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet w Geteborgu, Szwecja)
Macierzyństwo, ojcostwo i bezdzietność. Doświadczenie, polityka, feminizm
W badaniach zdecydowana większość osób deklaruje, że chciałoby mieć (więcej) dzieci ale w praktyce dzietność spada. Czy w takim razie państwo powinno w pełni refundować leczenie niepłodności, np. in vitro? Czy powinna być dopuszczalna surogacja? Na dzieci nie decydują się jednak również kobiety nie mające problemu z płodnością – warto zapytać dlaczego. Nie stać ich na to? A może nie chcą? Czy macierzyństwo to jedynie wartość deklarowana? Czy trzeba być matką by czuć się
„prawdziwą kobietą”? Czy maternalizm to nowy feminizm? A co z mężczyznami – czy istnieje społeczne oczekiwanie by zostali ojcami? Podczas seminarium zadamy sobie te i inne pytania dotyczące macierzyństwa i ojcostwa oraz bezdzietności. Skupimy się na aktualnych sporach dotyczących wartości rodzicielstwa i bezdzietności, kwestii in vitro, obecności dzieci i rodziców w miejscach publicznych czy maternalizmu jako strategii feministycznej. Macierzyństwo i ojcostwo są tu traktowane jako teren sporny, czyli przestrzeń konfrontacji różnych wizji i ideologii życia społecznego, w tym życia rodzinnego, obywatelstwa i płci.
Seminaria będą interakcyjne i interdyscyplinarne. Będziemy nie tylko czytać ale przede wszystkim rozmawiać, spierać się, oglądać filmy i dzieła sztuki, uczestniczyć w dyskusjach w Internecie. Celem zajęć jest nie tylko przyswojenie określonej dawki wiedzy, ale przede wszystkim zrozumienie procesów kulturowych, ekonomicznych i politycznych, które wpływają na kształt rodzicielstwa we współczesnym świecie oraz nabycie umiejętności krytycznego odniesienia się do aktualnych debat.
Lektury: Młodawska Agata Tradycyjna polska stygmatyzacja czy ponowoczesne neoliberalne wykluczenie? Analiza internetowego dyskursu kobiecej bezdzietności, Warszawa 2012; Hryciuk, Renata i Korolczuk, Elżbieta Konteksty upolitycznienia macierzyństwa i ojcostwa we współczesnej Polsce, w:
Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka Warszawa 2015; Donath, Orna Regretting Motherhood: a Sociopolitical Analysis, 2012 Signs; Kubicki, Paweł Przemiany ojcostwa we współczesnej Polsce, w: Być rodzicem we współczesnej Polsce. Nowe wzory w konfrontacji ze współczesnością, red. M. Sikorska, Warszawa 2009; Åberg, Pelle i Rodin, Johnny (w druku) Civil Society and Fatherhood in the Borderlands: Promoting Active Fathers in Northwestern Russia, w:
Rebellious Parents: Parental Movements in Central and Eastern Europe and Russia, Fabian Katalin i Korolczuk Elżbieta red. Indiana University Press; Feminist perspectives on motherhood and reproduction, SPaDE Working Paper; Parens, Erik i Asch, Adrienne Special Supplement: the Disability Rights Critique of Prenatal Genetic Testing Reflections and Recommendations, The Hastings Center Report 1999, Vol. 29: 5; DiQuinzio, Patrice The Politics of the Mothers’ Movement in the United States.
Possibilities and Pitfalls, Journal of the Association for Research on Mothering, 2006; Graff, Agnieszka Matka Feministka, Warszawa 2014; Snitow, Ann Feminizm i macierzyństwo, Pełnym Głosem, 1995.
Seminarium II – godz. 13.30-16.30
Dr Anna Zawadzka (Instytut Slawistyki, Polska Akademia Nauk) O kobietach we współczesnych serialach zachodnich
Lubisz oglądać nowe seriale, ale masz wyrzuty sumienia, bo to strata czasu? Nic podobnego.
Seriale to fenomen, dzięki poznaniu którego dowiesz więcej o ideologiach, napięciach i paradoksach współczesnej kultury. Kiedyś pogardzany jako kiczowaty produkt dla mas i bagatelizowany jako sentymentalny produkt dla kobiet, dziś doceniony przez arbitrów z dziedziny szlachectwa kulturowego, ten gatunek telewizyjny przeżywa obecnie renesans.
Praca zawodowa, domowa i emocjonalna kobiet, funkcja społeczna żony, kobiece love/hate, kobiety jako ofiary przestępstw seksualnych, uzależnienia i choroby psychiczne kobiet, rasowe, klasowe, płciowe uprzedzenia kobiet i wobec kobiet, seks jako ambiwalentna przestrzeń pomiędzy swobodą a przymusem, profesjonalistki w roli mentorek – to tematy, które zaskakująco zgodnie podejmują współczesne seriale zachodnie. Ukazując swoje bohaterki w sytuacji permanentnego kryzysu oraz stawiając bardziej na uporczywość niż na widowiskowość problemów, serial stał się miejscem krytyki niektórych aspektów dominującej kultury. Nie będąc płaszczyzną radykalnej redefinicji symbolicznego uniwersum, ani nawet jednoznacznych jego subwersji, nowe seriale ujawniają jednak materialny i hierarchiczny wymiar relacji międzyludzkich. Wizję świata społecznego jako pełnego harmonii i konsensusu dekonstruują jako parawan zasłaniający rzeczywiste walki między społecznymi, nierówno wobec siebie uplasowanymi aktorami. Walki, których stawką jest m.in. proces emancypacji kobiet.
Proponowane seriale: Boardwalk Empire, Boss, Breaking Bad, Demages, Friday Night Lights, Girls, Good Wife, Happy Valley, Homeland, Honourable Woman, House of Cards, Mad Men, Manhattan, Masters of Sex, Nurse Jackie, Olive Kitteridge, Office, Orange is New Black, Peaky Blinders, Politicans Husband, Shameless, Silicon Valley, Transparent, The Americans, The Bletchey Circle, The Corner, The Fall, The Killing, The Knick, Tudors, Treme, True Detective, United States of Tara.
Proponowane lektury: Ahmed, Sara. 2004. The Cultural Politics of Emotion. New York: Routledge;
Ahmed Sara. 2010. The Promise of Happiness, Durham and London: Duke University Press; De Certeau, Michel. 2008. Wynaleźć codzienność. Sztuki działania. Tłum. Katarzyna Thiel-Jańczuk.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fiske, John. 2010. Zrozumieć kulturę popularną.
Tum. Katarzyna Sawicka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Hall, Stewart. 1981.
„Notes of Deconstructing «The Popular»”. W: People’s History and Socialist Theory, red. R. Samuel, London, Boston and Henley: Routledge and Kegan Paul; Modleski, Tania. 1991. „Opera mydlana:
wszystko dla pań”,. Tłum. Katarzyna Ciażyńska. W: Dialog 5-6/1991; Wallerstein, Immanuel, i Smith,, Joan. 2012. „Gospodarstwa domowe jako instytucja gospodarki-świata”. Tłum. Jakub Maciejczyk. W:
Recykling Idei 13/2012
Seminarium III – godz.17.00-20.00
Dr Joanna Fomina (Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk) Czy wielokulturowość jest dobra dla kobiet?
Zastanawiałyście/liście się kiedyś, czy różnorodność kulturowa jest z definicji czymś dobrym i należy bezwzględnie wspierać i promować? Chcecie dokładniej przyjrzeć się polityce wielokulturowości aktywnie wdrażanej przez rządy w wielu państwach zachodnich w ostatnich dziesięcioleciach i dowiedzieć się, dlaczego w ostatnim czasie co raz częściej jest krytykowana, nie tylko przez konserwatystów, lecz również przez feministki?
Na tych zajęciach zastanowimy się, czy w imię promowania różnorodności i poszanowania kultur i praw grup etnicznych, religijnych i kulturowych możemy się zgodzić na ograniczenie praw wybranych przedstawicieli tych grup. Będziemy rozmawiać nie tylko o hijabach, zabójstwach honorowych, małżeństwach zaaranżowanych i przymusowych, obrzezaniu kobiet, ale też o tym, kto decyduje, jakie tradycje są warte poszanowania, a jakie – nie, kto mówi w imieniu kobiet; kto ma prawo krytykować kulturę. Będziemy czytać teksty teoretyczne i literaturę piękną, oglądać filmy dokumentalne i fabularne.
Spróbujemy razem odpowiedzieć na pytania: na czym polega konflikt pomiędzy feminizmem a multikulturalizmem; jaka jest relacja pomiędzy polityką wielokulturowości a patriarchatem; jakie są przyczyny ponoszenia przez kobiety większego ciężaru i kosztów wdrażania założeń polityki wielokulturowości; i czy da się pogodzić feminizm i wielokulturowość w teorii, polityce i praktyce.
Bibliografia: Benhabib, S., The Claims of Culture. Equality and Diversity in the Global Era, Princeton 2002; Cohen, J., M. Howard and M. Nussbaum, eds, Is Multiculturalism Bad for Women? Princeton, NJ:
Princeton University Press, 1999; Fomina, J., Immigration and Diversity in Europe. Lessons from British Multiculturalism, VDM Verlag, 2010; Kymlicka, W., Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights, Oxford: Oxford University Press, 1996; Malik, K. The Failure of Multiculturalism.
Community Versus Society in Europe, Foreign Affairs, March/April issue, 2015; Okin, S.M., Is Multiculturalism Bad for Women?, Princeton 1999; Parekh, B. C., Rethinking Multiculturalism:
Cultural Diversity and Political Theory, Cambridge, MA: Harvard University Press, 2002; Pasamonik, B. Prawa Kobiet i Europejski Kryzys Multikulturalizmu, Kultura i Społeczńetwo, 2013, nr. 3; Phillips, A. Multiculturalism without Culture, Princeton UP, 2007; Reitman, O., Multiculturalism and feminism.
Incompatibility, compatibility, or synonymity? Ethnicities 5, 2 (2005) 216-247; Szahaj, A., E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności, Kraków 2004; Taylor, Ch., Multiculturalism and the Politics of Recognition, Princeton UP, 1992.
