Podstawy rachunków narodowych

(1)

Podstawy rachunków narodowych

I rok AG 2014/2015

(2)

Bazy danych o gospodarkach europejskich i światowych

Polska – GUS (www.stat.gov.pl)

W sekcji dotyczącej rachunków narodowych znajdują się dane na temat:

• PKB – szacunki roczne i kwartalne, komunikaty dotyczące szacunków wstępnych.

dotyczące szacunków wstępnych.

• Dług i deficyt sektora finansów publicznych

• Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych

• Rachunki finansowe

• Tablice podaży i wykorzystania wyrobów i usług

Większość danych jest obecnie dostępna w formie elektronicznej.

(3)

Metadane (metainformacje) – „dane o danych” – ich strukturach i klasyfikacjach, zakresie czasowym i podmiotowym, pojęciach związanych z danymi etc.

Informacje pomagające znaleźć i odpowiednio interpretować dane.

Co zawierają metadane – to można sprawdzić na stronie internetowej GUS.

Bazy danych OECD (Organisation for Economic Bazy danych OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development – poza krajami UE należą do niej m.in. USA, Kanada, Japonia,

Australia).

Adres internetowy: stats.oecd.org

(4)

Eurostat – urząd Komisji Europejskiej, którego zadaniem jest dostarczanie danych statystycznych na temat państw Unii Europejskiej, a także harmonizacja metod statystycznych

stosowanych w krajach członkowskich, krajach kandydujących do UE oraz krajach EFTA (European Free Trade Association: Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria).

Adres internetowy: ec.europa.eu/eurostat

Na stronie internetowej wchodzimy w sekcję „Statistics”, gdzie dane pogrupowane są m.in. według obszarów tematycznych:

• General and regional statistics

• Economy and finance (tu znajdują się dane z rachunków narodowych)

• Population and social conditions

• Industry, trade and services

• Agriculture and fisheries

• External trade

• Transport

• Environment and energy

• Science and technology

Większość danych Eurostat to dane o częstotliwości rocznej lub kwartalnej. (?)

(5)

PKB

PKB jest najpowszechniej używaną miarą spośród statystyk definiowanych przez rachunki narodowe.

Jest to miara produkcji całej gospodarki.

.

PKB nie jest po prostu sumą wartości produkcji wszystkich przedsiębiorstw działających w gospodarce, lecz sumą wartości dodanych (powiększoną o podatki pośrednie).

(6)

PKB jest – w przeciwieństwie do produkcji globalnej – miarą wolną od problemu podwójnego (wielokrotnego) księgowania.

PKB = Σ wartość_dodana (+Σ podatki_od_produktow – Σ dotacje_do_produktow) Lub:

PKB = Σ produkcja_globalna – Σ zużycie_pośrednie (+Σ podatki_od_produktow – Σ dotacje_do_produktow)

Składniki wartości dodanej:

Wartość_dodana = koszty_związane_z_zatrudnieniem + nadwyżka operacyjna_brutto + Wartość_dodana = koszty_związane_z_zatrudnieniem + nadwyżka operacyjna_brutto +

podatki_od_producentów – dotacje_do_producentów

(7)

Tożsamość PKB od strony popytu:

PKB = konsumpcja + akumulacja + eksport netto

W tym:

Konsumpcja = spożycie indywidualne + spożycie zbiorowe

Akumulacja = nakłady brutto na środki trwałe + przyrost zapasów + +przyrost aktywów o wyjątkowej wartości

Eksport netto = eksport – import

Ostatecznie można mówić o trzech sposobach liczenia PKB:

Od strony produkcji – suma wartości dodanych brutto w przedsiębiorstwach (+podatki pośrednie pomniejszone o dotacje do produktów).

Od strony popytu – suma agregatów popytu.

Od strony dochodów – suma agregatów dochodów: dochody z pracy i kapitału (+podatki od producentów i od produktów, pomniejszone o dotacje).

W przypadku porównań dynamiki PKB lepiej posługiwać się kategorią PKB per capita, ze względu na możliwe różnice w tempach wzrostu liczby ludności w poszczególnych krajach.

(8)

Przykład – dane dla Polski za rok 2007 (w mln zł):

Produkcja globalna 2 438 084

Podatki od produktów minus dotacje do produktów 147 295

Zużycie pośrednie 1 408 642

PKB 1 176 737

Spożycie: 922 899

w tym spożycie indywidualne w sektorze gosp. dom. 701 556

Akumulacja 287 657

w tym:

nakłady brutto na środki trwałe 253 729 przyrost rzeczowych środków obrotowych 33 729 przyrost aktywów o wyjątkowej wartości 199 przyrost aktywów o wyjątkowej wartości 199

Import 513 425

Eksport 479 606

PKB 1 176 737

Koszty związane z zatrudnieniem (wynagrodzenia) 418 206 Podatki od producentów minus dotacje dla produc. 8 769 Nadwyżka operacyjna brutto („zyski”) 602 467 Podatki od produktów minus dotacje do produktów 147 295

PKB 1 176 737

(9)

Indeksy, tempa wzrostu.

Zmienne nominalne i realne. Pojęcie deflatora.

W gospodarce bezpośredniej obserwacji podlegają zmiany wartości (PKB, konsumpcji, inwestycji, dochodów ludności, etc.). Natomiast w analizach dotyczących np. wzrostu gospodarczego

powinno się brać pod uwagę zmiany „realne” (inaczej – zmiany wolumenów).

Definicja deflatora

Wskaźnik wyrażający koszt nabycia dóbr i usług finalnych uwzględnianych w produkcie

narodowym brutto w danym roku, w stosunku do kosztu nabycia tych samych pozycji w roku przyjętym za bazowy; jest miernikiem inflacji lub deflacji w badanym okresie. Stosowany jest do przeliczania wartości dóbr i usług w okresie badanym w celu ustalenia ich realnej wartości.

Źródło: http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-88.htm

Deflator jest indeksem cen, który pozwala przekształcić wielkość nominalną (wartość) w wolumen.

Np. Indeks_ wolumenu_PKB = indeks_wartości_PKB / deflator_PKB.

lub

Wolumen_inwestycji = Wartość inwestycji / deflator_inwestycji Ogólnie: wartość = wolumen * deflator

0 0

0

0 ( )

) ( )

( ) (

f f p

p p

f

p

f _t _t _t _t

PKB PKB PKB

PKB =

⋅

0 0

) ( )

( f p

p p p

f _t ⋅ _t ^t = PKB _t ⋅ PKB

⋅ )0

( ) (

f f _t PKB

PKB 







 p0

p_t

→ deflator

(10)

Przykład z podręcznika „Understanding national accounts”:

Średni roczne tempa wzrostu PKB w cenach bieżących w okresie (1980-2003):

Holandia: +4,6%

Meksyk: +37,1%

Turcja: +62,3%

Analogiczne tempa dla wolumenów PKB:

Holandia: +2,3%

Meksyk: +2,4%

Turcja: +4,1%

oraz cen:

Holandia: +2,3%

Meksyk: +33,9%

Turcja: +60,0%

Uwagi

• W praktyce indeksy wolumenów pokazują coś więcej niż zmiany ilości – pokazują one także zmiany o charakterze jakościowym (np. jeśli rośnie jakość konsumowanych dóbr, to wolumen konsumpcji też rośnie).

• Najczęściej stosuje się indeksy wolumenów według formuły Laspeyresa i indeksy cen według formuły Paaschego (alternatywą jest stosowanie indeksów Fishera).

• Zazwyczaj dla obliczania szeregów danych (wolumenów) stosuje się metodę nawiązania

łańcuchowego. Np. licząc przyrost konsumpcji wyraża się ją zawsze w cenach roku poprzedniego i mnoży tak uzyskane indeksy wolumenów konsumpcji, aby uzyskać indeks pokazujący wzrost na przestrzeni kilkunastu lat.

(11)

Tablica 1. Deflatory PKB, spożycia i nakładów brutto na środki trwałe

1 2 3

PKB Spożycie Nakłady brutto na środki trwałe Wyszczególnienie

Rok poprzedni = 100

2000 107,2 109,9 105,9

2001 103,5 104 101,1

2002 102,3 103,1 100,2

2003 100,4 100,5 101,6

2004 104,2 103,1 102,2

2005 102,7 102,5 100,7

2006 101,5 101,5 101,2

2007 103,9 103,1 103,6

2008 103,1 104,3 102,1

2009 103,6 102,6 101,5

Źródło: Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych 2006-2009, s. 50,

(12)

Tablica 2. PKB w cenach bieżących i stałych

1 2 3 4 5

Rok PKB (w cenach bieżących) w mln

zł

deflator (rok 2000 = 100)

PKB (w cenach stałych z 2000

roku)

PKB (w cenach stałych z 2009

roku)

2000 744378 100,0 744378 78,0 953853

2001 779564 103,5 753202 80,8 965160

2002 808578 105,9 763670 82,6 978574

2003 843156 106,3 793155 83,0 1016357

2004 924538 110,8 834656 86,4 1069536

2005 983302 113,8 864369 88,8 1107610

2006 1060031 115,5 918046 90,1 1176393

2007 1176737 120,0 980867 93,6 1256892

2008 1275432 123,7 1031167 96,5 1321348

2009 1343366 128,1 1048350 100,0 1343366

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS (Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych) według następujących zasad:

- deflatory w kolumnie 2 powstają przez przeliczenie delatorów łańcuchowych z tablicy 1(kolumna 1) na deflatory jednopodstawowe, np.: dla 2002 roku 105,9/100=103,5/100*102,3/100,

- deflatory w kolumnie 4 powstają poprzez zmianę podstawy deflatora z kolumny 2, np.: dla 2000 roku 78,0/100=100,0/128,1.

- PKB w cenach stałych powstaje poprzez podzielenie wartości PKB w cenach bieżących przez odpowiedni deflator, np.: PKB z kolumny 3 dla 2001 roku: 779564/103,5*100

(jeśli deflatory nie są podane w procentach jak w powyższych tablicach nie ma potrzeby mnożyć/dzielić przez 100 w pokazanych przeliczeniach)

(13)

(14)

Tablica 3. Nakłady brutto na środki trwałe (inwestycje) w cenach bieżących i stałych

1 2 3 4 5

Rok Inwestycje (w cenach bieżących)

w mln zł

Inwestycje (w cenach stałych z

2000 roku)

Inwestycje (w cenach stałych z

2009 roku)

2000 176739 100,0 176739 86,9 203403

2001 161277 101,1 159522 87,8 183589

2002 151472 101,3 149525 88,0 172083

2003 153758 102,9 149391 89,4 171929

2004 167158 105,2 158915 91,4 182889

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS (Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych) według zasad omówionych wcześniej

2004 167158 105,2 158915 91,4 182889

2005 179180 105,9 169160 92,0 194680

2006 208308 107,2 194327 93,1 223644

2007 253729 111,1 228474 96,5 262943

2008 283906 113,4 250389 98,5 288165

2009 284649 115,1 247334 100,0 284649

(15)

(16)

Tablica 4. Spożycie w cenach bieżących i stałych (rozwiązanie powyższego zadania)

1 2 3 4 5

Rok Spożycie (w cenach bieżących)

w mln zł

Spożycie (w cenach stałych z

2000 roku)

Spożycie (w cenach stałych z

2009 roku)

2000 607206 100,0 607206 78,4 774342

2001 646210 104,0 621356 81,6 792387

2002 685992 107,2 639775 84,1 815876

2003 707815 107,8 656843 84,5 837642

2004 760730 111,1 684721 87,1 873194

2005 801145 113,9 703510 89,3 897155

2006 856020 115,6 740589 90,6 944440

2007 922899 119,2 774442 93,4 987611

2008 1021218 124,3 821616 97,5 1047770

2009 1068789 127,5 838098 100,0 1068789

(17)

Deflator oszczędności - średnia ważona z wskaźnika cen nakładów brutto na środki trwałe i wskaźnika cen dóbr i usług konsumpcyjnych, gdzie wagą dla pierwszego składnika średniej są relacje nakładów brutto na środki trwałe danego sektora do jego oszczędności w przypadku, gdy oszczędności przewyższają nakłady na środki trwałe, w przeciwnym wypadku deflator ten jest równy wskaźnikowi cen nakładów brutto na środki trwałe.

Np., deflator dla 2001 roku obliczany jest na podstawie deflatorów inwestycji (tablica 3 kolumna 2) i spożycia (tablica 5 kolumna 2) w następujący sposób: 102,7=0,451*101,1+(1-0,451)*104,0

(18)

Tablica 5. Oszczędności gospodarstw domowych w cenach bieżących i stałych

1 2 3 4

Rok

Oszczędności brutto gospodarstw domowych (w cenach bieżących)

relacja oszczędności do

inwestycji

Deflator oszczędności (rok

2000 = 100)

Oszczędności brutto gospodarstw domowych (w cenach stałych z 2000

roku)

2000 65202 0,548 100,0 65202

2001 80638 0,451 102,7 78524

2002 60048 0,642 103,4 58060

2003 60534 0,689 104,4 57968

2004 65467 0,694 107,0 61184

2005 64336 0,749 107,9 59616

2006 69694 0,721 109,5 63628

2007 64220 0,940 111,5 57574

2008 27663 2,450 113,4 24397

2009 89663 0,751 118,2 75866

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS

(19)

Problematyka porównań międzynarodowych –

parytet siły nabywczej

Podobnie jak kwestię porównywalności danych ekonomicznych w czasie (problem

wyznaczania wolumenów na podstawie danych wyrażonych w kategoriach nominalnych i indeksów cen), analizować można porównywalności przestrzennej (międzynarodowej, międzyregionalnej etc.). Jednym z celów budowy SNA była chęć zapewnienia

międzynarodowej porównywalności danych, dzięki wprowadzeniu jednolitej metodologii szacunków (stosowanie jednolitych zasad ESA w UE ma zresztą charakter obowiązku prawnego). Niezależnie od tego porównywalność danych nie jest sprawą oczywistą, ze względu na 3 problemy:

• mimo wysiłków w kierunku ujednolicenia metodologii szacunków statystycznych między krajami mogą występować w tym zakresie pewne różnice,

krajami mogą występować w tym zakresie pewne różnice,

• kraje mogą różnić się strukturami/rozwiązaniami instytucjonalnymi,

• między krajami występują różnice cen i stosowanych walut.

Do porównań międzynarodowych można używać różnego typu mierników:

• temp wzrostu

• udziałów/proporcji

• poziomów.

Najbardziej problematyczne jest porównywanie poziomów zmiennych, których nie można wyrazić w jednostkach fizycznych (zmienne typu PKB, dochodów) – w tym przypadku stosowane jest podejście oparte na tzw. parytecie siły nabywczej.

(20)

Porównania temp wzrostu:

• Generalnie tempa wzrostu są porównywalne, o ile dana kategoria (np. PKB) obliczana jest na podstawie jednakowych metodologii.

– Różnice między tempami wzrostu interpretujemy w „punktach procentowych”!

– Niewielkie różnice w rocznych tempach wzrostu mogą prowadzić do znaczących różnic w dynamice na przestrzeni np. 10 lat. [Przykład]

• W przypadku porównań dynamiki PKB lepiej posługiwać się

kategorią PKB per capita, ze względu na możliwe różnice w

tempach wzrostu liczby ludności w poszczególnych krajach.

(21)

Porównanie poziomów zmiennych

Pojęcie parytetu siły nabywczej (purchasing power parity – PPP).

Dlaczego trzeba stosować parytet siły nabywczej? – ze względu na różnice cen w poszczególnych krajach (wyrażenie rozważanej kategorii jako wielkości nominalnej w jednakowej walucie jest tu niewystarczające; niezbędne jest wyrażenie danej kategorii jako wolumenu).

Przykład (dane umowne!)

Przypuśćmy, że w Hiszpanii obiad kosztuje 10 euro, w Polsce (taki sam obiad) 30 zł.

Przeciętny dochód na osobę w Polsce wynosi 1200 zł, a w Hiszpanii 500 euro.

Kurs walutowy wynosi 4 zł/euro.

Zastosowanie metody parytetu siły nabywczej w tym przykładzie polega na tym, aby dochody porównywać w kategoriach ilości dóbr, które można za nie nabyć

(w tym przypadku obiadów; takie podejście będzie całkowicie poprawne jeśli założymy, że dochody przeznaczane są wyłącznie na zakup obiadów).

W Hiszpanii dochód 500 euro wystarcza do zakupu 50 obiadów, w Polsce zaś dochód 1200 zł pozwala kupić 40 obiadów. Mierząc w tych kategoriach realne dochody

Hiszpanów są o 25% większe niż dochody Polaków.

(22)

Parytetem siły nabywczej (Polski względem Hiszpanii) nazwiemy relację cen:

PPP = [Cena obiadu w Polsce w zł] / [Cena obiadu w Hiszpanii w euro] =

= 30 zł / 10 Euro = 3 zł/euro.

Liczbę tę można interpretować następująco: Za 3 zł w Polsce można kupić tyle samo obiadów (czy też w naszym przykładzie – taką samą część obiadu), co za 1 euro w Hiszpanii.

Jeżeli podzielimy dochody w Polsce przez PPP wyznaczony powyżej, otrzymamy:

1200 zł / (3 zł/euro) = 400 euro.

Otrzymujemy wówczas dochód porównywalny z dochodami w Hiszpanii

(ale tym razem wyrażony w jednostkach pieniężnych – nie za pomocą liczby obiadów).

Relacja dochodów Hiszpanów do dochodów Polaków wynosi 500/400 =

= 1,25 (ponownie widzimy, że dochody w Hiszpanii są o 25% wyższe niż w Polsce).

W powyższym przykładzie 400 euro jest to dochód w Polsce skorygowany według parytetu siły nabywczej.

Uwaga – dla porównań dochodów nie wystarczy wyrazić ich we wspólnej walucie, ponieważ kurs walutowy nie musi być równy parytetowi siły nabywczej (kurs walutowy może np. podlegać fluktuacjom pod wpływem

międzynarodowych przepływów kapitałowych). W przykładzie dochód w Polsce wyrażony w euro w oparciu o bieżący kurs walutowy 4 zł/euro wynosi 300 euro.

(23)

Wybrane pojęcia Systemu Rachunków Narodowych

Według definicji ESA „jednostka instytucjonalna jest elementarnym ośrodkiem podejmowania decyzji ekonomicznych, charakteryzującym się jednolitością zachowań i autonomią podejmowania decyzji w

odniesieniu do pełnienia przez nią jej podstawowej funkcji” (ESA 1995, 2000, s. 32). Jednostki instytucjonalne grupowane są ze względu na funkcję i rodzaj działalności, tworząc tzw. sektory instytucjonalne.

Wyróżnia się sześć sektorów instytucjonalnych:

• przedsiębiorstwa,

• instytucje finansowe,

• instytucje rządowe i samorządowe,

• gospodarstwa domowe,

• instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych,

• sektor zagranicy.

(24)

Do sektora przedsiębiorstw należą jednostki, których działalność polega na produkcji wyrobów i usług rynkowych o charakterze niefinansowym.

W sektorze instytucji finansowych grupuje się banki (w tym NBP) i instytucje ubezpieczeniowe.

Sektor instytucji rządowych i samorządowych obejmuje organy władzy i administracji państwowej (centralnej, regionalnej i samorządowej) oraz różne podmioty funkcjonujące jako jednostki budżetowe (np. jednostki różne podmioty funkcjonujące jako jednostki budżetowe (np. jednostki wojskowe, jednostki policji, szkoły, sądy itd.), zakłady budżetowe,

gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne jednostek budżetowych, fundusze celowe, fundusze ubezpieczeń społecznych (wraz z

obsługującymi je instytucjami), jak również inne instytucje, których podstawowym źródłem finansowania jest budżet państwa (np. szkoły wyższe, samodzielne zakłady opieki zdrowotnej, państwowe instytucje kultury).

(25)

Gospodarstwo domowe jest to – według definicji SRN – osoba fizyczna bądź grupa osób fizycznych, które wspólnie zamieszkują i utrzymują się (Rachunki narodowe...,2004, s. 338–339). Gospodarstwa domowe to nie tylko rodziny, ale też np. żołnierze w jednostce wojskowej lub zakonnicy we wspólnocie.

Rachunki gospodarstw domowych mogą odzwierciedlać również transakcje związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – sektor ten obejmuje bowiem także gospodarstwa rolników indywidualnych oraz firmy

jednoosobowe, zatrudniające do 9 osób.

Instytucje niekomercyjne są jednostkami świadczącymi usługi nierynkowe na rzecz gospodarstw domowych. Zalicza się do nich

organizacje społeczne, partie polityczne, związki zawodowe, fundacje itp.

Sektor zagranicy grupuje jednostki zróżnicowane pod względem pełnionych przez nie funkcji, mające związki gospodarcze z jednostkami krajowymi.

(26)

Sektory instytucjonalne dzielą się dodatkowo na podsektory.

Obok podziału na sektory instytucjonalne stosowana jest w rachunkach narodowych również klasyfikacja według rodzajów działalności, przy czym dotyczy ona wyłącznie podmiotów wytwarzających produkty i świadczących

usługi (klasyfikacja PKD) oraz klasyfikacja wyrobów i

usług (PKWiU)

(27)

KLASYFIKACJA PKD (2007)

przykład dla sekcji PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE (C), dział PRODUKCJA WYROBÓW TEKSTYLNYCH (13)

SEKCJA DZIAŁ GRUPA KLASA PODKLASA NAZWA GRUPOWANIA

C PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE

…

13 PRODUKCJA WYROBÓW TEKSTYLNYCH

13.1 13.10 Przygotowanie i przędzenie włókien tekstylnych

13.10.A Produkcja przędzy bawełnianej

13.10.B Produkcja przędzy wełnianej

13.10.C Produkcja przędzy z włókien chemicznych

13.10.D Produkcja przędzy z pozostałych włókien tekstylnych, włączając produkcję nici

13.2 13.20 Produkcja tkanin

13.20.A Produkcja tkanin bawełnianych

13.20.B Produkcja tkanin wełnianych

13.20.C Produkcja tkanin z włókien chemicznych

13.20.D Produkcja pozostałych tkanin

13.3 13.30 13.30.Z Wykończanie wyrobów włókienniczych

13.9 Produkcja pozostałych wyrobów tekstylnych

13.91 13.91.Z Produkcja dzianin metrażowych

13.92 13.92.Z Produkcja gotowych wyrobów tekstylnych

13.93 13.93.Z Produkcja dywanów i chodników

13.94 13.94.Z Produkcja wyrobów powroźniczych, lin, szpagatów i wyrobów sieciowych 13.95 13.95.Z Produkcja włóknin i wyrobów wykonanych z włóknin,

z wyłączeniem odzieży

13.96 13.96.Z Produkcja pozostałych technicznych i przemysłowych wyrobów tekstylnych 13.99 13.99.Z Produkcja pozostałych wyrobów tekstylnych, gdzie indziej niesklasyfikowana

(28)

KLASYFIKACJA PKWiU (2008)

Symbol PKWiU NAZWA GRUPOWANIA

13.1 13.10 PRZĘDZA I NICI

13.10.1 13.10.10 13.10.10.0 Tłuszcz z wełny, włączając lanolinę

13.10.2 Włókna tekstylne naturalne, przygotowane do przędzenia

13.10.21 13.10.21.0 Jedwab surowy (nieskręcany)

13.10.22 13.10.22.0 Wełna odtłuszczona lub karbonizowana, niezgrzeblona ani nieczesana

13.10.24 13.10.24.0 Wełna i sierść zwierzęca, zgrzeblona lub czesana

13.10.25 13.10.25.0 Bawełna zgrzeblona lub czesana

13.10.26 13.10.26.0 Juta i pozostałe włókna tekstylne (z wyłączeniem lnu, konopi i ramii) przetworzone, ale nieprzędzione

13.10.29 13.10.29.0 Pozostałe roślinne włókna tekstylne przetworzone, ale nieprzędzione

13

13.10.3 Włókna tekstylne chemiczne, odcinkowe, przygotowane do przędzenia

13.10.31 13.10.31.0

Włókna syntetyczne odcinkowe, zgrzeblone, czesane lub w inny sposób przygotowane do przędzenia

13.10.32 13.10.32.0

Włókna sztuczne odcinkowe, zgrzeblone, czesane lub w inny sposób przygotowane do przędzenia

13.10.4 13.10.40 13.10.40.0 Przędza jedwabna oraz przędza z odpadów jedwabiu

Itd.

(29)

Transakcje. Pod pojęciem transakcji rozumie się przepływ ekonomiczny między jednostkami instytucjonalnymi. Przepływy takie mogą obejmować sprzedaż towarów i usług, ale też np. wypłatę wynagrodzeń bądź dochodów z własności, przekazanie różnego rodzaju świadczeń społecznych,

płatności podatków itp. Ponadto do transakcji zalicza się nabycie i sprzedaż aktywów ekonomicznych. W rachunkach narodowych w formie transakcji ujmuje się też wytwarzanie wyrobów i (czasem) usług na własny użytek – np. „przekazanie” produkcji gospodarstwa rolnego na cele własnej

konsumpcji.

W SRN transakcje rejestrowane są na podstawie zasady memoriałowej.

Według tej zasady transakcja zachodzi w momencie, gdy powstaje, ulega przekształceniu lub jest niszczona wartość ekonomiczna, czy też

zobowiązanie bądź należność (ESA 1995, 2000, s. 24–25). W związku z tym, dochód jest rejestrowany wraz z powstaniem należności, wynikającej np. ze stosunku pracy, nie zaś w momencie dokonania płatności.

(30)

Okrężny obieg dochodów w gospodarce – sekwencja rachunków

System ESA definiuje rachunek jako środek służący rejestracji rozchodów i przychodów lub też zmian albo stanów aktywów i pasywów w danym

aspekcie życia gospodarczego (ESA 1995, 2000, s. 22). Rachunki tworzą sekwencję, pozwalającą na uporządkowany opis okrężnego obiegu

dochodów w gospodarce. Sekwencja ta obejmuje rachunki:

• produkcji,

• tworzenia dochodów,

• podziału pierwotnego dochodów,

• podziału wtórnego dochodów (redystrybucji),

• wykorzystania dochodów do dyspozycji,

• kapitałowy

Sekwencja rachunków przeanalizowana zostanie na podstawie rachunku gospodarstw domowych za rok 2007 (źródło: „Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych”, tablice 110–116,

http://www.stat.gov.pl).

(31)