Czesław Cekiera
"Psychiatry and Catholicism", J.H.
Vander Veidt, New York 1957 :
[recenzja]
Studia Philosophiae Christianae 4/1, 218-220
10, 249—254; trz e c ia w e rsja : III T he m e a su re m e n t of sy m p to m atic d e p ression, J. P sychol. 1942, 14, 73—84, oraz w yd. u zupełnione: The M innesota M u ltip h asic P e rso n a lity In v e n to ry , M inneapolis: U niver. of M innesota P re ss 1943.
'2. W. S i m o n , W. M. H a l e s — N ote on a suicide k ey in th e M M PI, A m er. Jo u rn . P sy ch iat. 1949, 106, 222—223, oraz: W. S i m ο n —· A tte m te d suicide am ong v e te ra n s: a co m p arativ e stu d y of fifty cases, J. M ent. Dis. 1950, 111, 451—468.
3. A. R o s e n , W. M. H a l e s i W. S i m o n — C lassification of „su ic id a l” p a tie n ts, Jo u rn . S o n su lt P sychol. 1954, 18, 359.
4. N. L. F a r b e r ow — P e rso n a lity p a tte r n s of suicidal m e n ta l h o sp ital p a tie n ts, G enet. P sychol. M onogr. 1950, 42, 3—80..
■5. J. D. H о 1 z b e r g, E. R. C a h e n i E. К. W ilk — S uicide: A psy ch o logical stu d y of se lf-d e stru c tio n , Jo u rn . P ro j. Techn. 1951, 15, 339—354. 6. S. R. H a t h a w a y , P. E. M e e h 1 — An A tlas fo r th e clinical use
of th e M M PI, M inneapolis: U niver. of M in n eso ta P re ss 1951.
V a n d e r V e l d t J. H., P syc h ia tr y and Catholicism, N ew Y o rk 1957, ss. 474.
P o lite c h n iz a c ja w spółczesnej cyw ilizacji, m inione dw ie w o jn y św iatow e o ra z głębokie p rze m ian y so cjaln e i p o lityczne zrodziły now e p ro b lem y zaró w n o w życiu in d y w id u a ln y m ja k i k o n ta k ta c h społecznych. W raz ze zdobyczam i now oczesnej te c h n ik i p o w sta je szereg anom alii, zaburzeń i cho ró b w dziedzinie so m atycznej, psychicznej oraz m o raln ej.
V/ lite ra tu rz e a m e ry k a ń sk ie j, w o sta tn im d w udziestoleciu ukazało się w iele a rty k u łó w i m onograficznych op raco w ań dow ożących zagad n ien ia rozw oju i s tr u k tu r y osobow ości oraz zjaw isk psychicznych z pogranicza p atologii i norm y.
P ew nego ro d za ju C om pendium ty c h zag ad n ień stan o w i p ra c a J. H. V an der V eld t’a i R. P. O d en w ald ’a pt. P sy c h ia tria a katolicyzm , w k tó re j om ów ione zostały p ro b lem y z dziedziny p sy c h iatrii, psychologii i d u sz p a s te rs tw a w św ietle zasad ety k i k ato lic k iej. J a k w y k a z u ją a u to rz y n i n ie jsz ej k siążk i — a p o tw ie rd z a ją to f a k ty z codziennego życia — w spół p ra c a psychologa, p sy c h ia try i księdza m a doniosłe znaczenie w tro sce o zdrow ie p sychiczne i m o raln e człow ieka.
O baj a u to rz y są p ro fe so ra m i K atolickiego U n iw e rsy te tu w N. Y ork. O jciec Ja k u b V an d er V eldt, fra n ciszk an in , sto p ień d o k to ra filozofii uzyskał w L ow anium ; obecnie je st zasłużonym p ro feso rem psychologii oraz szeroko znanym a u to re m w ielu p ra c i a rty k u łó w z dziedziny psychologii. R. P. O denw ald, d o k to r m edycyny, p sy c h ia tra , D y re k to r C hild G u id an c e C enter p rzy k ato lic k im un iw ersy tecie, członek A m er. T o w arzy stw a P sy c h ia try c z nego, znaw ca i a u to ry te t w dziedzinie n e u ro p sy c h iatrii.
P ra c a sk ła d a się ze w stę p u oraz dw óch części. W stęp zaw iera w y ja ś n ie n ie ta k ic h te rm in ó w ja k : p sy c h ia tria , psychopatologia, psychologia „ a n o r m a ln a ”, h ig ien a psychiczna, oraz dane sta ty sty c z n e w sk az u ją ce na a k tu a l ność za g ad n ien ia i p alą c ą p o trzeb ę pom ocy p sy c h iatry c zn e j ludziom cierp iący m n a różnego ro d za ju z a b u rzen ia psychiczne i em ocjonalne. W sam ej ty lk o A m eryce Półn. n o tu je się ostatn io p onad 1 500 000 psy ch o - tyków , 700 000 n eu ro ty k ó w , 4 000 000 alkoholików , każdego ro k u ok. 17 000 sam obójstw , a p ra w ie 10 000 000 osób p o trz e b u je pom ocy psy ch iatry czn ej.
W p ierw szej części („J. V an d er V eldt) p rze d staw io n e zostały głów ne zasady p sy c h ia trii w aspekcie filo zo ficzn o -relig ijn y m (katolickim ). D ru g a część (Dr R. P. O denw ald) stan o w i m e d y cz n o -p rak ty czn y p u n k t w idzenia n a zagad n ien ie p sy c h ia trii oraz jej sto su n ek do c h rz eśc ija ń sk iej etyki. Całość o b ejm u je 28 rozdziałów . D otyczą one n a stę p u ją c y c h zagadnień: ■osoba i osobowość (R. 1), praw o m o raln e, su m ien ie i odpow iedzialność (2), pojęcie za b u rzen ia psychicznego i p sychosom atyczne pojęcie choroby (3, 4), ■fizykochemiczne m eto d y p sy c h o terap ii (6, 7), fre u d o w sk a psych o an aliza 1 je j ocena (8, 9), rozw ój psychologii głębi (10), now e k ie ru n k i w psycho te ra p ii (11), p sy c h o d y n am ik a i m eto d a psychogogiczna (12, 13), relig ia i p sy c h ia tria (14), k a p ła n a zdrow ie p sychiczne (15), psychologia k lin icz n a a p ra c a społeczna (16), p o rad n ic tw o (17), psychozy (18, 19), upośledzenie u m ysłow e (20), p sy c h o n erw ice (21), osobowość psy ch o p aty czn a (22), sk ru - p u la c tw o (23), alkoholizm (24), zag ad n ien ia se k su aln e (25, 26, 27), p sy c h ia try c z n e i psychologiczne asp e k ty p ro b lem ó w m ałżeń sk ich (28).
P ro b le m a ty k a p o ru szo n a w p u b lik a c ji sta n o w i syntezę w y n ik ó w b ad a ń i dośw iadczenia w spółczesnej p sy c h ia trii oraz d u sz p aste rstw a. O potrzeb ie w sp ó łp rac y duchow nych, psychologów i p sy c h ia tró w zn a m ie n n a je st w y pow iedź R. B. C atella: „M ożliwość, że rac zej duchow ny niż psycholog lub le k a rz je s t ostatecznym sp e cja listą w p rzy sto so w a n iu człow ieka je st n a j b ard z iej w sposób n ie n au k o w y ig n o ro w a n a ” (s. 249).
W p rocesie rozw oju osobow ości bez w ą tp ie n ia w ażnym czynnikiem k sz ta łtu ją c y m i decy d u jący m o s tr u k tu rz e osobowości je s t sum ienie, praw o m o ra ln e oraz poczucie odpow iedzialności za sw oje czyny. Osobowość w p rac y ro z p a try w a n a je st w u jęciu filozoficznym — ontologicznym oraz w znaczeniu psychologicznym , ja k o c a ło k sz tałt cech i w łaściw ości psy ch o fizycznych. W edług w ielu p sy c h ia tró w oprócz czynników w rodzonyh, śro dow iskow ych, w olityw nych (ch a ra k ter) w k sz ta łto w a n iu osobowości dużą rolę o d g ry w a cz w arty czynnik — n ad p rz y ro d z o n y — łaska. T ru d n iejsze k w estie i w ątp liw o ści z dziedziny m o ra ln e j w y ja śn io n e zostały w op arciu o zasady ety czn e i w ypow iedzi p apieskie. D otyczą one m. i. sto so w an ia n ie k tó ry c h b a d a ń psychologicznych, p ew n y ch fo rm p sychoanalizy, o g ra n iczan ia w olności w oli, ta je m n ic y zaw odow ej itp.
P sy ch o a n aliza n ie stan o w i niebezp ieczeń stw a dla człow ieka w ierzącego ■dopóki p sy c h ia tra czy psycholog stoi m ocno n a g ru n cie filozofii
chrzęści-ja ń sk ie j, m oże n a to m ia st okazać się b ard z o szkodliw ą, gdy w m etodzie p sy c h o an a lity c zn e j k ie ru je się filozofią m a teria listy czn ą . P o niew aż filo zoficzny i re lig ijn y system F re u d a i jego o rto d o k sy jn y c h zw olenników n eg u je o b ie k ty w n e istn ie n ie Boga i n o rm etycznych, dlatego p sy ch o an aliza fre u d o w s k a je st nie do p rzy ję cia dla k a to lik a i z ty c h ra c ji n ależy je od rzucić. W p sy c h o terap ii bow iem po w in n y być' uw zględnione w arto śc i r e li g ijn e danego p a c je n ta , k tó re m ogą stan o w ić dla niego ośrodek dyn am iczn y ro zw o ju jego osobow ości i jej e w e n tu a ln y c h dew iacji.
W p ra c y szeroko om ów ione zostały ró żn e g ru p y psy ch o n erw ic oraz psych o p aty czn y ch cech osobow ości w ra z z ich k la sy fik a c ja m i i te o riam i w ed łu g różn y ch auto ró w . Tego ro d z a ju za b u rzen ia w y stę p u ją dość często w p o ra d n ic tw ie d u sz p aste rsk im i p sy c h iatry c zn y m . O brazy k lin icz n e ró ż n y ch za b u rzeń osobowości ilu s tro w a n e są licznym i p rz y k ła d a m i oraz w sk a zów kam i te ra p eu ty c zn y m i.
W psychologii klin iczn ej, ja k o m eto d y pom ocnicze do w y k ry w a n ia ró ż n y ch za b u rzeń psychicznych a u to rz y w y m ie n ia ją n a s tę p u ją c e te s ty osobo w ości: S k a la In te lig e n c ji W echslera, M M PI, TAT, R orschacha, Szondi’ego, T est M ozaiki. W p sy c h o terap ii, jako m eto d y d ając e dość d obre w y n ik i p o d k reślo n o szczególnie: sugestię, auto su g estię, h etero su g estię oraz różnego ro d z a ju k u ra c je dietetyczne, w odne, p ow ietrzne. D obre w y n ik i d aje ró w nież m eto d a p ersw azji, u sp o k a ja n ia oraz d o d aw a n ia odw agi (encouragm ent). K ażdy te ra p e u ta uw aża oczywiście, że jego w ła sn a m eto d a je s t n ajlep sza i n a p o p arcie sw ojego tw ie rd z e n ia ogłasza d an e sta ty sty c zn e . D ośw iadczenie mówii, że żadna m e to d a nie d aje p ełn ej g w a ra n c ji pow odzenia. P ra w d ą je s t n ato m ia st, że ja k a ś m eto d a m oże okazać się sk u te cz n a w n ie k tó ry c h p rzy p a d k ach .
P ra c a za w iera b ogaty m a te ria l pom ocniczy w p ra c y psychologa, dusz p a s te rz a , p sy c h iatry . W y d a je się je d n ak , że nie dość w y ra źn ie p o d kreślono w n iej rolę czynników etiologicznych w za b u rzen iac h psychicznych i n e r w ow ych, zw łaszcza w d zieciństw ie i ok resie m łodzieńczym . W p rocesie reso c jaliza cji po p rze b y te j chorobie czy w o k resie rek o n w alesc en cji n ie doceniono rów n ież należy cie te ra p ii zajęciow ej ja k o m eto d y pom ocniczej, w w ielu w y p ad k a ch bard zo skutecznej.
P u b lik a c ja ta dla polskiego cz y teln ik a m oże być b ardzo p ożyteczna — m u ta tis m u ta n d is — m a ją c n a uw adze odrębność środow iska. Ten sw oistego ro d za ju du et a u to rsk i — k sięd za i p sy c h ia try — sta n o w i in te g ra ln e u jęcie p ro b lem u osobowości, w k tó ry m doceniony został a s p e k t w arto śc i r e li gijnych. Tego ro d za ju ujęcie osobowości było b ardzo p o trze b n e ze w zględu n a b ra k ta k ic h opracow ań. P o zy cja ta w y p ełn ia w ięc p ow ażną lu k ę w lite r a tu r z e m ięd zy n aro d o w ej, szczególnie jeżeli chodzi o now sze i całościow e u ję cia o m aw ianych w p ra c y zagadnień.
