Analiza porównawcza minerałów ciężkich z drobnoziarnistych utworów czwartorzędowych górnokredowych Wyżyny Lubelskiej

UKD 549.903.12 :552.524+551.332.212+552.541 :551.79 :551.763.3(438.14

Wyżyna

Lubelska)

Homan GWÓZD:l, Roman RACiINOWSKI

Analiza porównawcza minerałów ciężkich z drobnoziarnistych utworów czwartorzędowych

górnokredowych Wyżyny Lubelskiei

WSTĘP

Utwory py~owe Wyżyny Lubelskiej, a ^głównie lessy od dawna ^budzą

duże zainteresowanie. Jednym z ważniejszych zagadnień dotyczących

tego utworu jest pochodzenie materiału, z którego uformowany jest less.

Poglądy na ten temat ^są bardzo ^różne. Tak np. ^wśród autorów, którzy wypowiadali ^się za eoliczną genezą lessu, jedni przypisywali dominującą rolę transportowi lokalnemu (A. Malicki, 1950), a inni transportowi na

większą odległość (A. J ahn, 1950). Te rozbieżności między poglądami do-

tyczącymi pyłu lessowego skłoniły nas do rozpatrzenia tego zagadnienia w &wiet~e badań minerałów ciężkich. W badaniach uwzględniliśmy lessy subaeralne, mułki wodnego pochodzenia, gliny zwałowe oraz węglanowe skały podłoża wieku kredowego i dano-paleoceńskiego. Mułki i gliny zwa-

łowe występują głównie lila terenach przyległych do Wyżyny LubelSkiej.

Dlatego też uwzględniliśmy w badaniach ^również obszar najbliższego, północnego przedpola Wyżyny - Grzędę Sokalską, stanowiącą część składową Wyżyny Wołyńskiej, i północno-wschodnią część Kotliny San- domierskiej (okolice Biłgoraja). .

Minerały ciężkie określono z frakcji poniżej 0,1 mm, dokonując rów-

nocześnie pomiarów wielkości, a właściwie długości ziarn w badanym przez nas przedziale

^1.

Zagadnienie to omawiamy na początku pracy dla

ułatwienia interpretacji wyników analiz minerałów ciężkich badanych osadów. Przy określaniu minerałów ciężkich wyodrębniliśmy minerały

nieprzezroczyste i glaukonit

²

od ^minerałów przezroczystych, co ^pozwoliło

uzyskać większą porównywalność wyników. Zestawienie wyników badall dla 9 grup wyróżnionych przez nas utworów przedstawia tab. 1.

1 lM4erzono

na~dł>uższą oś

400 Z'larn

minerałów

z danej ipr6bkL W oparciu

o{)

o1lNymane wynik,i

SiPorządzono

histogramy

I!la~'częstszego rozkładu dług·~ci ,(wiellk<>ści) minerałów

(fig. 11).

W trakcie pomiarów

olalzało się, rte

w IPrepa.raltach -roik· rasllropewych

m8lteriału

!przesianego przez sito o oczkach 0,11

mmlWY.stępują

ziarna, których

długość

dochodzi nawet do 0,'114 mm.

D1atego ,tet na

If'lg, ;l największe

rniarna wY'dZielono dako

'edną grupę pawytej

0.08 mm.

I

Minerały nlepr'Z~roczys1;e d

glaukonit

występują

w bardzo

zt'6łnicowanych udziałach

zarówno w

obrę·bie ~6źnych

genetycznie utworów,

jak i

w poszczególnych badanych sta- nowlskac!b,

stanowiąc

niekiedY ponad 90% wszystkich zia·rn.

Kwartalnik Geologiczny, nr 2, 1988 r.

Analiza porównawcza

minerałów' "ciężkich

389- Ce~hy charakterystyczne' minerałów w· analizowanyCh osadach są podobne do opisanyć;h t?l.in. pr~ez Z.S.ujkowskiego (1930~,J. Trembaczow"';

skiego (1949), M. Turhau:"'Morawską (1949, 1950), A. Jahna i M. Turnau-

-Morawską (1952), B. Grabow~ą (1961) i J.Morawskięgo (196lY.). Dlatego

też w niniejszej pracy nie omawiamy ich, poświęcając więcej uwagi ana- lizie ilościowej składu minerałów ciężkich: . . .

Na zakończenie uwag wstępnych pragniemy złożyć serdeczne podzię­

. kowanie prof. drowi H. Maruszczakowiz;:li dyskusję oraz cenne wska-

zówki dotyczące pracy, jak również mgrowi J. Rzechowskiemu i drowi J, Bumczyńskieml;l za udostępnienie (ltiIkunastu próbek.

WYNIKI POMIARÓW WIE,LKOŚCI MINERiAŁOW CIĘZKiICH Zróżnicowanie wielkości minerałów ciężkich w utworach ^pyłowych Lu- belszczyzny jest ^wypadkową szeregu czynników, z których ^bodajże naj-

ważniejszymi są:·1 - wielkość minerałów w.osadach wyjściowych, a ^więc w skałach węglanowych kredy i dano-paleocenu oraz glinach zwało­

wych; 2 ~ rodzaj transportu i akumulacji. W oparciu o wyniki pomiarów

la Ib Ic 2a 2b 2c 3 4 '"

1«<>1<0,02

B

^{0,02-0,04 0,04-0.06 . '.}0.06-0,08 • • o.08mm

. FiLIt 1 . . RoZkład ' Wie'lkości minerałów ciętkicll GPrzedział

^W

!IIl!Hilmebraeh) Sizę distribu'ti.on of beavy minerals,(intervSJs m mm)

1 -óSady " kr~dowe: a -:- ma~gl~ I' ~~eda, 1> - opoka, c-opoki i ge2;y Roztocza;;

2 -

osady

dan.~eocenu:

a - wa!pienie,

b -

gezy wapniste, c

-Iły; ~.:- cienkłe.:pokryWy.pyłowe

na wa;pien1a.ch; 4-less; .5.,-

muł-o

ki

ebp}ej,gtoceńskie:

a ..., z

,obsza~u WYŻyny

LUbclsJrlej,

.

b

·'-'- z ,ob~

nia

,Wyżyny

LUbelsk,iej;

6 "..., mułki mezo-neoplejstoceńslde:

a - z do- rzecza iBystr· zy<:y,

.

b - z okoli<:

Nalę<:Zowa,<:

- z ok·ollc

. Chel:ma,

d

~ z olrolic Biłgorada; '1 -

gJ:lny

zwałowe:

a, 'b -dwa-

naj<:zęści.ej'

spotyka •

.

ne

rozkłady wielko,ści .

1 -

Cretaoeous deposlts: a - marIs

^and

<:halik:,

^{Ib -}

opoka c - opoka and gadze ,of

:Roztocze

reglon;

2 -

Danian-iPaleocene depaslts' a - llme- stanes, ,b - CIII1careous gaJtzes, c - clays;

II -

thin sMty covers on lline-

,stanes; 4 -, loess; 5 ..,...

Eo:pleiBtocene sllts:

Ą - , f.riml.

the area ot the

Lu'blin:

Up1and, b - fl'lOlD. the margina[ ZOIle

of

·thls

upland; 6 - Meso-

-Neoplei:stocene

s'iłtsi

a - fram the Bystrzyca river

'basin,.

b - fr· otn

Ithe viclnity

of Nałęczów,

c -, from the vicinity ot

^Chełm,

d - tram

the

vłcinity

of

Biłgoradi

7 - boulder

clays:

a, b

.~

two commonest

size distributions

390 ^Roman

^Gwóźdź,

^Roman

:ąacinowski

(fig. 1) stwierdzić można, że w r6żnych typach skał węglanowych wy-

stępuje doŚĆ duże zr6żnicowanie wielkości minerał6w ciężkich: naj- mniejsze wymiary stwierdza się w marglach i kredzie piszącej (ok. 80

^0/0

ziarn poniżej 0,04 mm), nieco większe w opokach 'Wy'żyny Lubelskiej (ok. 700/Q składnik6w ma średnice 0,02+0,06 mm), a największe w gezach i opokach Roztocza (ok. 60% minerał6w we frakcji 0,04+0,08 mm).

Zmienność tę prawdopodobnie należy wiąZłlć ze strefowością akumulacji w stosunku do brzegu morza kredowego. Skały dano-paleocenskie zawie-

rają minerały ciężkie zbliżone wielkością do tych, jakie występują w opo- kach kredowych. Gliny zwałowe na: og6ł są zasobniejsze w minerały

o większych średnicach, przy czym ilość ziarn wzrasta w miarę zwiększa­

nia się średnic (por. fig. 1, poz. 7a), jednak ziarna minerał6w cię2Jkich są

nie . wysegregowane i w wydzielonych przedZiałach długości wystę­

pują w ipodabnym odsetku

³

(por. ftg. 1 poz. 7b). Rodzaj transportu i akumulacji ma pewien wpływ na wielkość i wysortow~ie minerał6w ciężkich w utworach pyłowych Lubelszczyzny. Materiał osadzony w wy- niku przemieszczania zboczowego zbliżony jest pod względem wielkości

ziarn mineralnych do skał wyjściowych (np. do glin ^zwałowych w przy- padku ^mułk6w z okolic ^Biłgoraju - fig. 1, poz. 6d). Natomiast transport wodny, a jeszcze bardziej eoliczny powoduje ^wyraźne wysortowanie w stosunku do minerał6w z glin zwałowych (por. fig. 1, poz. 4, 5a, 5b, Sa, 6b, 6c).

MINERAŁY CIĘZKIE

IW CIENKICH 'POKRYWACH

PYŁOWYCH

NA WAPIENIACH

Na utworach wapiennych Wyżyny Lubelskiej bardzo często zalegają

utwory pyłowe o miąższości od kilkudziesięciu centymetr6w do 2 metr6w,

przechodzące ku dołowi bezpośrednio w rumosz skał węglanowych. Ana-

lizę minerał6w ciężkich przeprowadzono dla 25 pr6bek z 21 odsłonięć.

Srednia zawartość w.agowa minerał6w ciężkich w takich pokrywach pyło­

wych wynosi 0,160/ .. , a więc jest znacznie większa niż w skałach węglano­

wych podłoża. Wśród minerał6w przezroczystych podstawową rolę od- grywa cyrkon (19+55%) i granat (11+45°/ .. ). W mniejszych ilościach wy-

stępuje rutyl i turmalin (por. tab. 1, fig. 2). !Pokrywy pyłowe w stosunku do niżej leżących skał kredowych i dano-paleocenskich zawierają zazwy- czaJ wyższe ilości granatu -oraz minerałów nieodpornych na niszczenie mechaniczne i chemiczne, tj. amfibolu i biotytu (w niekt6rych pr6bkach

łączna zawartość tych ostatnich może przekraczać 8

⁰

/Q). Tylko w 3 stano- wiskach cienkich pokryw pyłowych, kt6rych miąższość z reguły nie prze-

kraczała 1 m, skład mineralny jest zbliżony do skał wapiennego podłoża

(np. z Woli Gałęzowskiej). W przestrzennym rozmieszczeniu minerał6w ciężkich w pokrywach pyłowych nie stwierdza się większego zróżnico­

wania.

li Histog~amy c'hara'kteryz~ące gMnę zwałową

(:fig. 1, pOZo 7a,

'i!b)

naaety

traktować od- rę·bn1e, .

gdy!

są

one Itylko wyc!inkowym obrazem

lW·ielk·ości minerał6w

w osad0ie. W pueci-

wieńatwie do :1nnych

omalWtanyeh w pracy t.i,twor6w, glina

zwałowa

posIada

znaczną ilość minerałów c1ęt>kich

we fl'a!kcj-I powytej 0,1 mm.

Osady

Liczba pr6bek

.Minerały ciężkie

w % % waa;owych Mine<aly niepnJe-

zroczyste

Minerały

przuro-

czyste

Glaukonit

Amfibol

Andaluzyt

Apatyt

u

~

w

Biotyt

'"

N

Chloryt

u

o Cyrkon

~

.. Dysten

"

.. Epidot

~

'" ^Granat

'" ^Piroksen

- _..

~

Rutyl

u

" ^Spinel

.-

~

Staur olit .

Sylimanit

Turmalin

I

Cienltie pokrywy

pyłowe

na

SrednI. proce.to".

_ I y

ml ... ów

clę1kIch li'

osatIscll WytyDy Lubelskltl

(w nawias&c:h ^{podano wartołci} skr.joe)

I subaeralny ^Less soliflukcyjuy ^Less

coplejsto~ ^{Mułki mew-Mułki}

^Margiel

i

neopl~-

jeziorny

i aluwiabiy

ceńskie

Glina

zwałowa

wapieniacb .

stoceńskie

25 98 I ^{13 39 40 6 52}

0,16 0,15 0,20 0,40 0,38 0,31 0,62

(O,~,5)

(0,04-0,5)

(O,~,6)

(0,06-0,9)

(O,~,9)

(0,1--0,72) (0,2-1,3)

33 33 25 35 23 42 23

(20-63) (14-44) (12--#) (10-76) (5-54) (12-86) (2-42)

64 65 72 63 75 53 73

(33-79) (28-lI6) (52-81) (24-90) (55-94) (14-85) (53-98)

3 2 3 2 2 5 4 '

(0-16) (0-55) (0-15) (0-32) (0-10) (0-14) (0-25)

3 7 8 3 10 6 21

(0-9) (1-18) (4-14) (0-10) (0-30) (1-12) (14--10)

+ - ^{- - -} + -

(0-1) (0-2)

+ + + + + - ¹

(0-1) (0-2) (0-1) (0-4) (0-3) (0-5)

I I 5 20 2 7 10 11

(0-5) (0-11) (3-39) (0-12) (0-24) (2- 25) (3-47)

I I ^{l I + - - -}

(0-4) (0-10) (0-4) (0-5)

39 40 28 29 25 20 14

(1~55)

(12-59) (16--36) (15-62)

(~54)

(11-41) (1-29)

4 2 . 2 4 3 I 3

(1-24) (0-8) (I-S) (0-11) (0-11) (0-2) (0-6)

+ ^{I I I I l :i}

(0-2) (0-3) (0-2) (0-3) (0-5) ~2) (0-7)

24 19 17 28 26 39 28

(11-45) (4-38) (11-24) (6--55) (5-51) . (24-53) (7-53)

+ + + + ^I + ^.1

(0-2) (0-1) (0-2) (0-3) (0-3) (0-1) (0-4)

14 14 lO 17 I l 5 9

(6--26) (4-28) (4-25) (2-31) (2-38) (3-8) (1-15)

- + ^- - - - -

(0-1)

6 2 I 7 6 5 4

(1-18) (0-10) (0-4) (2-24) (1-16) (3-8) (0-11)

. + + + ^{- - -} +

(0-1) (0-2) (0-1) (0-1)

8 I ^{9 12 9 9 13 · 6}

(1- 11) (1- 21) (5-21) (3-22) . (2-21) .

(7~20)

(0-13)

Tabela I

. Wapicoic:

Wapienie dano- kredowe pal ...

oceńskie

~

20

0,02 0,02

41 50

(1~9O)

(21-98)

45 40

(6--74) (2-55)

14 lO

(0-54) (0-31)

+ +

(0-2) (0-2)

+ +

(0-2) (0-1)

+ +

(0-2) (0-1)

- ^-

3 l

(0-13) (0-5)

43 45

(i2-78) (29-66)

3 3

(0-8) (0-9)

+ +

(0-2) (0-1)

11 lO

(0-25) (1-26)

+ +

(0-1) (0-1)

23 I ²⁵

(8-35) (4-36)

+ +

(0-1) (0-1)

3 2

(0-15) (0-4)

+ +

(0-2) (0-1)

14 14

(2-33) (2-25)

Analiza porównawcza

minerałów ciężkich

Fig. 2.

lMinerałyaiężkdre

w cienkiich po-

391

.16

• 17 krywach

pyłowych

na wapieniJacll

'---'---.:""'---==----~

Hea'Vy mmera1s in thin siU

co~e.rs

on limest0ne8 _2~9129 -hYlI r.---"""

A -

miejsca pobrania ,próbek; ·B

- f4/65/21

t---I~

skład

mineralny próbek; C - proOCen- -/68/32

towy udział w pr6bce: gIaukon1t/ml-

11/65/31

J - - - -...

nerały przezroczyste/minerały

nle- -/68/32

t----~lQSl!

przezroczyste; D - cyrkon; E - ru- -/62/38

tyl;

Jl' -

turmalLn; G - dysten

i Iilta'll-

-/73/27 t - - - . d ' . I ! rolit;

OH - g~a<Ilaot; I -

amfibol;

J -

-/73/27'--_-,,"""'=

biotyt;

iK - ,pozostałe m-inm-ały -167/33 t-'--..IććdE3

LokaUzacja

!Itanowlsk:

('PosLtlQll

al

-/65/35

sampllng .poin1:s):

'll -

MarynIn,

II ,...

-/14/26 t---"''''''

Kanie, 3 - Fa.jsłarwice, 4 - ClImlel,

4/33/63

5 -

Wierzch<>wlce,

6 -

Wola Gałę- " -/71/

29

ł==:::J~~~~

zowska,

'l - SpławY,

8 - OlSzailka, -/67/ 33

)---l~

9 - Wi1k·ołaz, 10 -

IKSawer6wka,

H- -

+/71/29

t---~I888!~~~

Franciszków,

lJ2 -

Wysokie,

13 -

Tu-

15/65/20

robin,

14 -

Antoniówka

1'5

~ 2abn<>, - /67/33 . 1 - - - -...

18 -

U'bunie,

111 -

Ta'rnawatka,

-18 -

1/72/27 ) -_ _ _ -' iK.rasnobi'6d, 19 - J6zefów,20 - Te- 1/64/35 1 - - - -

res1!pol, m -

SZC'zdy

1/73126

A - sampllng s!tes, B -.., mlneral com- -/63/37 ł---,., positlon

al

rock samples, C - per- 2/57/41

centage ot mineraJs in sampie: gJau- 3/45/52 t---"""""''''''

conlte /transparent mlnerals/ opaque 16/43/41

'----r-,.--,--,..JQl;

minerałs;

[) - zirc<>n., E - ruotUe, F - tourmaline, G - d-isthene 8<Ild stau-

rolite, :H -

garnet,

'1 -

a'mpb.ib<>le,

J -

bLotiJte,

'K -

other m4nerails 08 1/32/61 C

DO_t_FaG

_H_' ^DJ_K

MINERAŁY C!ĘŻlKlLE

.W

~

_Charakterystykę minerałów ciężkich

oparto na analizie 98 próbek

z 39 profili lessu, ł"eprezentujących fację subaeralną i aluwialną (~. E.

Mojski, 1965). Osady obu tych facji ^połączono w jedną grupę, gdyż pod

względem składu minerałów ciężkich nie wykazywały one ^wyraźnych

różnic. Srednia wagowa zawartość minerałów ciężkich w lessach Wynosi 0,15°/0. We wszystkich czterech pasach lessu, ciągnących się równoleżni­

kowo przez Wyżynę Lubelską (pas kazimiersko-Iubelski, wierzchowin, Roztocza 'Zachodniego, ^Grzędy SokalSkiej), występują jakościowo i ilo-

ściowo podobne minerały ciężkie {por. tab. 1, fig. 3). Podstawową rolę

odgrywa cyrkon i granat, a w mniejszym stopniu rutyl, turmalin, amfibol i biotyt. Otrzymane wyniki analiz składu minerałów ciężkich w lessach

są podobne. do uzyskanych uprzednio przez B. Dobrzańskiego i A. Malic-

kiego (1949), A.Jahna i M. Turanu-Morawską (1952), J. Malinowskiego,

J. E. Mojskiego (19601), J. Malinowskiego (1964) i J. Cegłę (1965). Są to

392 ^{Roman .}

^Gw6~di;

Romail Racinowski

4173/23

1/77/22 1 - - - - _ 4/64/32 f - - - - -/77/23

-/79/21 1 - - - - - -/8//29 f - - - " ' ' ' ' ' ' -/70/30

-/_1/78/21 72/28

t-I-=======J~~ _{1-_ _ _} ---,""

-/66/34 f - - - - -...

-/63/37

- / 6 1 / 3 9 / - - - , . , 1/66/33 /--'-'-'_~_....J 1762/37

t---'--

L -_ _ ~ _ _ ~~ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _=~~ 2/62f.W

1/71/28)-

t-========~

1/76/23 / -__ ""--'"+-:'- -/73/27 /-~c-'---::-­

+1ó4I36

"/79/Z/ f---7-:"-',

2/83//5

2/79/19 f---~--.

1/77/22 1----'-,,,--'---"'-'-

-/68/34 f----~-

=g

1---'-;..

1/69/30 /-~-":'~

-173/27

2/68/30 t---"""

-/64/36 t---',-- 217EMO

-/86114 t---",,""

1/89/30

-178124 I----~---,- 1/70/29 I--_~-.

-/75/25 f---~-' 2I84IJ4

-/62/38 1 - ' - - - - - //65/34 f - - - - , . , -/73/27 f----'-:---'"

. 1/71/28 1--'''''';'''..-;-'-''-'-'--'-'''1 -/7612A

1i$7/32 .. t----'-~--' -/68/321--_'---'-_

2/74/24 1--_ _ _ _

1/71/28

~m~§

5/59/36 ł- 2/66/32

4177119 1 - - - - 1/70/29

-/71/29 1 - - - - -/64/36 1--_ _ -....

4/82/34 1--____ . . _ 2/73/25

1/73/26 I----~=!!

4/70/26 I--____ ".,.~

3/68/29 L--.--.-..JOO(>l'l

:Fi:g. 3'.

Min'ea.'ały cl~żkie

w lessach

-/59141

-/68/32 1 - - - ' - - 2I"ulJI3()

1/93136 1 - - ' - - - -

·1!iW35 1-____

---=

3/64/33 1--____ --""

3/W/30 I--_~ _ _ +/73/27

2/75/23 1---"'''''' +/68/32 1-______ - ' 2/74/24

1-________ _

7168/25 /-_~ _ _ ---J

-/56/44

118413S

t--t-========:::::;,";~

-/69/31

t---

-160/40 / -_ _ _ --..

61B7/27 1--_ _ _ --'"

2175/23 1 - - - - 11801f9 I--_ _ _ ~

-/66/34

+/70/30 f----~

1/64/35 1 - - - -

3/66/31 I--~_~_

-170130 f - - - ' "

3/54/33

-/61/39

t-t-======~;;;;;;;;

~/6!il35 t---"""!2S12I!2S

-/63/37

2/74/26

t---.,7QQQ

1/66/33 I--_ _ ~~

2/62/36 -/60/40 1 - - - " " ' = 4156140

m~lt--- 5/61/34 1---"''''''''' 1O/70/'llJ

1/53/46 I---~- 7170/23 1--_ _ _ --....:

4/58/44 f-~-'---'-'-""'"

55I28If7

-14IJ/60

1---""""

. . iieIWY

ni1.nerliłs

in loesses

L~ilzacją, stan~

(pOsiJtLon of sampling points):

Il'-'ł

- IKa.zimierz: 4--{;

NałęczóW,

6-9 - LUblin; 10-11 - Olblęcln, 12 - Blin6w, 13 - TUrobln. 14 - Tokary, 15 - Go- dzisz9tw, '16.- Chłandów, 0.'1-,19 -, ~ebrzeszyn, CIO - OlszanIta, 21 - !Izbica, 2Z--G3 -;- H.ol'lOdySlro.M - 'WabuczyL1l, 125 _ StrzytóWl. 116 - Nieledew, ~ - II;ładDStów, '28-4!r -

HWcze, 30 - Choclroł6w,

.:n -

Arle1l.na, i3I2 - Liwcize, 00 - Gazdów, 34 - stara Wieś koło lLrup1eszowa, .35 _ IDqłhobycz6w,.36 . .,-,JJzlekanÓW, 37 -Horodło, 38 - Teraotyn.

39 - Grabow:lec " . .

pozostałe .objaśnienia jak nafLg. 2 RemainlngexPlanaJtions as ln Flg~ .. 2

przy tym rezultaty podobne jakie . uzyskano dla lessów z innych części

Polski oraz Ukrainy Zachodniej~ Wskazują na to analizy da.nych zamiesz-

czonych w pracach J. TakarSkiego(1935, 1936, 19611), R Grabowskiej

(1961) iJ. Cegły (1965). Zawartość minerałów ciężkich w kierunku piono:":

393

wyro w poszczególnych profilach lessów jest

^różna.

Charakter tego

^zróż­

nicowania nie daje jednak podstawy do przeprowadzania stratyfikacji lessów. ; Wynika to

^również

z analiz podanych przez J. Malinowskiego i .T. E. Mojskiego (1960).Z:miany

składu minęralnego

w poszczególnych profilach,

być może, odzwierciedlają

lokalne warunki akumulacji lub

też mogą być wywołane

procesami wietrzeniowymi.

. Lessy facji soliflukcyjnej (J. E. Mojski, 1965)

^odbiegają

nieco charak- terem ^składu mineralnego od przedstawionych ^wyżej

wyników. Zasadni- cza

^różnica

tkwi w fakcie

występowania

Vi zespole mineralnym -- jako jednego z

^głównych

- biotytu, który

występować może

nawet w

^ilości

około 3Óo/o. Mniejszy jest natomiast ^udział cyrkonu. Wyniki analiz mine-

rałów ciężkich

tej frakcji lessu sygnalizujemy tylko w tab. 1, przeanali-

zowaliśmy

bowiem tylko 13 próbek z 4 stan'Owisk(Liwcze, Hulcze, Ade- lin, Lublin).

Ml'NERALY OIp;Z'KIE IW M'UlJR;;AQH

Minerały ciężkie wydzielone ^zostały z mułków występujących na te-

renię

.,Wytyny Lubelskiej oraz na jej

p6łp.ocnym.

i

południowym

przed- polu; Od lessów utwory te

różnią się pozycją stratygraficzną

i uziarnie- niem,

gdyż zawierają więcej

ziarn frakcji piaszczystych i ilastych ^(R. Ha- cinowski, J. Hzechowski, 1960; ^R. Racinowski, 1968). Badane przez nas

muł:ld nie zawsze są należycie udakumentowanepod ^względem wieko- wym. Dlatego

^też

unikamy

szczegółowego

precyzowania ich pozycji stra- tygraficznej i dzielimy je na dwie grupy wiekowe.

a)

mułki występujące

pod osadami

lądolodu południowopolskiego,

a

więc

najprawdopodobniej

eoplejstoceńskie;

b)

^mułki

mezo- i

neoplejstoceńskie, występujące

w kompleksie osa-

, dów zlodowacenia

południowopolskiego

i ponad nimi.

Mu

^ł

k i e o p l e j s t o c e

^ńs

k i e. AnaIjzy

minerałów ciężkich

wyko- nano dla 39 próbek z 13 profili.

^U~ział

wagowy , frakcji

^ciężkiej

wynosi w nich ^średnio 0,400/0. ^Przeważa w niej ^wyraźnie granat i cyrkon, a w mniejszej

ilości występują

rutyl, staurolit i turmalin (tab. l, fig. 4). Bada-

ne przez nas mułki różnią się od opisanych przez A. Jahna i IM. Turnau-

-Morawską :(1952!) większą zawartością granatu. lVIulki ze środkowej

części Wyżyny

Lubelskiej

^są

podobne, do utworów kredowych. W typo- wym dla nich zespole

minerałów ciężkich

dominuje cyrkon, którego

udział wynosi ^średnio 470/0 (29+62°/0) i rutyl - 18°/0 (12+31010). ^Udział granatu stanowi

^około

¹²

^41/0,

a amfibolu i biotytu nie przekracza

^łącznie

5% {fig. 4J. W

przeciwieństwie

do

powyższych mułki eoplejstoceńskie

okolic

^Biłgoraja

i

Chełma mają wyższy udział

granatu

^{--< średnio}

30

41/0

(11+55°/0) oraz amfibolu i biotytu - ^łącznie 11

^41/0

(1+190f0). W mniej- szym odsetku natomiast

^występuje

cyrkon - ²⁴

^%

(15+40%) i rutyl .-

12

^41/0

(2+20

⁰

/o). Wykazują więc one podobieństwo raczej z utworami lo-

dowcowymi.

Między mułkami chełmskimi

i

biłgorajskimi różnice są

nie- wielkie. W osadach

chełmskich występują wyższe udziały

amfibolu i bio- tytu, natomiast w biIgorajskich - granatu; rutylu i turmalinu. "

Mułki

mezo- ⁱ

neoplejstoceńskie. Minerały 'ciężkie

wy- dzielono z 40 próbe'k pochodzących z 24 profili (fig. 4). Sredniazawartość

wagowa

minerałów ciężkieh

wynosi 0,38

^{% •} Głównymi minerałami" są:

cyrkon, granat i rutyl. W mniejszych odsetkach

^występują

turmalin,

394

A

3/48/491--_---.

-/24/76 1--_ _ -' 1/69/30

-/66/34

Roman

Gwóźdź,

Roman Racinowski

GląbokośĆ ~8 __ .".

~~~I! ".,.,.",,....c.w.,,m,,, -/84/16

~

-/79/21

3.0,,2B 29

32/37/31 1/68/31 -/54/46

-/60/40 I---~---"'"

2/85/13

10/69/21 5/75/20

2/59/39

-/80/20

3/85/12 8/75/19 3/66/31 2/75/23- 4/85/11

7/80/13

-/92/8

-/62/~ 1--_ _ _ _

=

-/63/37

- / 5 7 1 4 3 1 - - - -

-/62/381--_ _ _ _ _ -/63/37 ~=:::::::B:li 1/56/43 f-

3/54/43

3/45/521---'lE

-/90/101-_ _ .., -/67/33

-,/66/34

-/74/26

-/73/27 -/66/3-4 -/62/38

2175/23 5/65/30

-/66/34 -/68/32 -/61/39 -/71/29 -/64/36 4/67/29

-/69/31

1/77/221--_ _ 1/67/321-_ _

f;~Zj~~ ~====~ _1/74/25

2/66/321---...

1/78/21

L-.,..-..,.JS

5/67/28 1-...,.,==

14170/161--J<E====

7/54/39

1/65/34 t:=:::Ji~~~~

2170/28

1/73/261---~

2170/28 1--_ _

-=

-/91/9 1--_ _ -"'"

-/93/7

-/90110

~======~

3/77120 1--_--,----"..., 1173/26 I -_ _ """!~

2/76/22

I--_ _ -"'"''"'''''~~

-/52/48

I-~

_ _ _

---'~

3/63/34

1--_ _ _ _

1/45/54

-/14/86 1-1-======;::

-/14/861--_ _

... =

-167/33 1----..,,,,, 1/94/5

-/85/15

3179/18

3/81/16 -/81/19 3/68/29 1/75/24

Fl;g. 4.

Minerały cięż1de

w niiU&aoeh

eaplejstdceń'S1k.ich (IĄ.)

i

mezo-neqplejstoceń­

skic'h

,~)

HealVY mIDel'alsin Eqp]Jeistocene shlJts

~A)

.and M($IO-INoo.p1eiStocene sdUs Lokalizacja stanowisk (Posltlon ot samp1ing points): 1 - Bialopole, 2 - W6lka Lesz-

czańska,

3 - Kum6w Majoracki, 4 - Grabówka, 5 - Turobln, 6 - Tereszpol, 7-8 -

Biłgoraj,

9 - S61, 10 - Bukowa, 11

-

Sm6lsko, 12

-

Markowice, 13 - MB3dan stary 14 - Serebryszcze, 15 -

Kamień,

18 - Kocz6w, 19 - Kleszt6w, 20 - Lipinki, 21 -

Pobołowice,

22 - Andrzej6w, 24 - Horodyszcze, 25 - Kajetan6wka·, 26 - Kleszt6w·, 27 - Andrzej6w·, 28 - Seweryn-zag.·, 29 Hulcze·, 30 - Adellna*, 31 -

Łuck,

32 Spiczyn, 33 - Hajd6w, 34 - Zemborzyce, 35 - Bystrzyca, 36 - Tarnog6ra, 37 -

Nałęcz6w,

38 - Podlesie, 39 -

Dąbrowica,

40 - Bukowa,

• - margle jeziorne (lacustrlne marls)

Pozostałe objaśnienia

jak na tig. 2

Remaining explanatlons as

in

Fig. 2

Analiza porównawcza

minerał6wciężkich

.' 395

staurolit, amfibol i biotyt. W ' rozmieszczeniu poszczególnych minerałów

zaznacza się wyraźne

'

zróżnicowanie między mułkami z okolic

Chełma

oraz pozostałego obszaru

Wyżyny

Lubelskiej. Te pierwsze wy'kazują wy-

raźny związek z. utworami lodowcowymi, o czym świadczą znaczne od- setki amfibolu (1+20%), biotytu ; (2+24'0/0) i granatu (17+51' Ofo). Mułki pozostałych piennego podłoża, obszarów jak o

wykazują

tym świadczy bardzo znaczny

wyraźny związek

udział cyrkonu ze skałami (25+54%), wa- rutylu (4+38%) i turmalinu (4+27'0/0'). Granat występuje w nich w ma-

łej ilości (3+23%, wyjątkowo 49'0/0), podobnie jak amfibol (1+12°/0') oraz biotyt (0+5

% ).

Minerały cięż'kie w

mułkach

okolic Biłgoraja zawierają

jako dwa główne składniki granat (19+31

% )

i amfibol (13+3011/0), udział

cyrkonu jest mniejszy (10+21o/oi), podobnie jak rutylu (10+170/0. Mułki

te, tak jak i chełmskie wyka'zują powiązanie z utworami lodowcowymi.

Wydzielone zostały również minerały ciężkie z próbek pobranych w 6 złożach margli jeziornych. Średnia zawartość minerałów ciężkich

wynosi w nich 0,3l!%. Skład minerałów ciężkich jest podobny jak w opi- sanych mułkach. W marglach jeziornych występuje jednak więcej gra- natu i turmalinu, a mniej cyrkonu (tab. 1) .

.MlIiNERAŁ

y

CIĘZ:KIE

W GLINA'OH

~WtAWWYIOH

Wydzielono minerały ciężkie z glin zwałowych zlodowacenia połud­

niowopolskiego, występujących na

Wyżynie

Lubelskiej i na jej południo­

wym przedpolu (okolice Biłgoraja) oraz z glin zlodowacenia środkowo­

polskiego z północnego obrzeżenia Wyżyny. Łącznie przeanalizowano ₅₂ próbki z 30 profili. Średnia zawartość minerałów ciężkich w badanych frakcjach tych glin wynosi 0,62%. Głównymi minerałami są amfibole i granat; udział biotytu i cyrkonu jest mniejszy. Stwierdza się występo­

wanie przeważnie minerałów słabo i średnio odpornych o(tab. l). W gli- nach

zwałowych występujących

na powierzchni badanego terenu, daje

się zaobserwować w kierunku

południowym

wzrost udziału cyrkonu, dystenu, rutylu i turmalinu. Na

północnym obrzeżeniu Wyżyny

wymie- nione składniki stanowią 21%, na Wyżynie - 25% i w północno-wschod­

niej części Kotliny Sandomierskiej - 36% ogólnej ilości przezroczystych

minerałów ciężkich. Podobnie, ale w słabszym stopniu zmienia się udział

granatu O(Z 2f1l/0 do 32% i do 30

% ,).

Zmniejsza się natomia' st, w tym sa- mym kierunku, ilość amfibolu i biotytu, których łączny udział na północ­

nym obrzeżeniu Wyżyny Lubelskiej wynosi 3911/0, na Wyżynie - ao%,

a na południe od niej tyLko 28%.

Gliny

zwałowe

zlodowacenia południowopolskiego, pobrane z wier-

ceń na przedpolu

północnym Wyżyny

Lubelskiej, zawierają mniejszą ilOŚć amfibolu, biotytu i piroksenu niż występujące tu gliny zlodowace- nia środkowopolskiego. Zróżnicowanie zawartości tych składników wśród różnowiekowych, chociaż litologicznie jednakowych osadów

_{może być}

uwarunkowane długością trwania procesów wietrzeniowych.

JI.m(~ERAŁ y CIĘżJG:E 'W UTWO'RACH iKlR:EIDQWYlbH

Charakterystyka minerałów ciężkich w wapiennych utworach kre-

. dowych oparta została na analizie 48 próbek z 47 stanowisk rozmieszczo-

nych na całym obszarze

Wyżyny

Lubelskiej (fig. 6). Próbki pobierano

:396 ^Roman

^Gwóźdź,

^Roman

Racinow~ki

:z ()dsłonięć i ikamieniołomów. Zawartość wagowa minerałów ciężkich

w utworach kredowyCh jest bardźo mała i rzadko prżekracza 0,02°/0.

Wśród minerałów przezroczystych decydującą_ rolę .odgrywa cyrk<m,_

-rutyl i turmalin; nieco mniejsze znaczenie ma granat (por. tab. l, fig. 6) .

--177/23 --/65/35 -/76124 -/80120

-/79/21

6/68126 '

5/68/27 -/74/26 -/77/23

• 3

.19

15:.19 14

.18 ( " ·,6 ·,2

.20 . 2~

28 '

29·25

2f

.2! ••

^{ja •}

, 27 :23

24

2/52/86 ,---:--...-- A

3/61/34 7/61/32 9/64/27

8/60/32 2/60/38 2/60/38

4/75/21

h~~~~@f~

5/80/15

-178122 r~~f7f?~

5/67/28

f - - - = 317B/f9

8/70/22 7/69/24

5/81/14 5/84/11 3/74/23 -/67/33 3/86/11 1/78/21 1/86/13 3/72/25 -/75/25 1/74/25 1/74/25 1/81/18

1174/25 '-""!IieH*

1/62/37 '" 4/79/17

6;ębOilO§~

-/85/15

I---r:Miii~

7/77/16

2/BO/18

-/98/2 8/75/22

-/75125

1/78/21

5/80/15

4/73/23

7174;19

H--H,*"""""".,~,*" 25/60/15 1---.."

3/89/8

~~amm

17/53/30 '--...---'1"'"

9"''''ł''''<Lf''"

--/80120 L-~~uq.,"r.c,.00<L<j~

.Fig. 5. lMinwałycięż'k:ie w glim:ach zwałowych Heavy mine'.l'lals in boulde:r c1ays

Lokalizacja

stanoOWisk ~PoBHf.on ot sampJlng

points): 1 - ,

Radzyń,

2 -

Sława

tycze,

3 - Jabłoń, 4 -

ROOanka,

5 -

lKock,

6 -

OWlncentów,

7 -

Syrniki,

8 -

Kurów,

9 -

Jalku'baWice,

W -

Ciecierzyn,

1ll - Łowcza, 12 -

lKulonia Ignatów,

13 - W,ołIko­

wiany,

lI!! ~ Kamień, il5 -

Kleszczów,

16 -

-Siele.:,

11'7 - 'Pawłów, 8 -

Batorz,

19 - To- ,kary. 20 -

Jan6w Lub.

21 -

Czartowczyk,

32 -

Clchm>6rz,

23 -

Markow,l-ce,

24 -

Krzeszów,

25 - Biłgoraj, 26 -

S6l,

27 -

Bidaczów,

28--29 -

Bukowa, -

30 -

Smó1sko

A -

gliny

zwa'Łowe

zlodowacenia

.połudnlowopolskieg,o;

B - gliny

zwaŁowe

zlod,o- wacenia

śr,~owopo.Lsklego ^#

o:>.ozostaleobjaśnien1a

jak na fig.

2

A -

,boulder clays

of Sourth-Polish glaciation;

iB ...,

boulder clays

of

Mlddle-Pollsh gla'ciation

Remaining explanartions as in Fig. 2

Wyniki te pokrywają się z uzyskanymi przez Z. Sujkowskiego (1930) . dla

.kredy z obszaru Lubelszczyzny. Podobne ^były rezultaty analiz dla pias-

kowca albskiego z Rachowa (M~ Turnau-Morawska, 1949) oraz analiz

Analiza por6wnawcza

minerałów ciężkich

397 utworów kredowych Zachodniej Ukrainy (D. W.

Gurżij,

W. 'I.

Kołtun,

1965; 'E. K.

Łazarenko,

L. N. Kudrin, 1956).

Udział

poszczególnych mine.-

rałów

zmienia

^się

w przestrzent Cyrkon w

południowej części Wyżyny

LubelSkiej, między Szczebrzeszynem i Tomaszowem Lubelskim, stanowi 600/0 {43+78

⁰

/0) ogólnej

ilości

ziarn przezroczystych. W

południowo-za­

chodniej, centralnej oraz wschodniej

części Wyżyny l -

400/0 (21+630/01), a w północno-zachodniej około 300/0 (18+45%). Rutyl stanowi w zachod-

4- -.6 21 27 20 _ 5 •

13

_{• • • •}

7.· ^{19 "'8}

_Li

Ó

14 -11 - 8 15 i6 _17

~ -10 12

37

44 -

31 3.2 ... 28 -

n ²⁹

·22 -46 ·18 40_

T

Qnew

41- _ 42 -35 38 _

4J _47

39 -45

]';i.g. 6.

MiIle\llły ciężkie

w

'Skałia·ch wę­

glanowych (kreda)

Heavy minerals in carbonate ro.cks

(Crętaeeous)

LoIkalizacja stanowisk

'

('PosloUon

ol

sam:pling points): a. -

Ka~mierlZ, 2 -

Boch.otniea,

3 -

lKarczewice,

4 - Ba-

bin,

~

-

Krętnica, 7 - KIełezewI­

ce,

8 - Wllkołaz, 9 -

Piotrowin,

10 - LlśnIk, l!l. - Suchodoły, ~

-

Kraśnik,

· m -

Ludmlł6wka, JI4 - 'KSięłomlerz, lS -

Bystrzyca,

16 -

Stara

Wieś, .lt1 -

MacIej6w

Nawy. 13 -

Kajetan6wka,

:Ul ....,

wola

Gałęzowska, 00 - lDębszczy­

zna,

.21; - , Jabłonna, a2 -

Jgnas1n,

33 -

2ulin,

24 -

Blskuplce,

25 - Fajsławi-

ce,

rIJ6 -

lRybczewlce,

'", -

Piaski,

28-129 - Chełm, .3o-.'łl, -

RejOwiec,

3i2 -

Jan6w,

33 -

UChanle,

34 -

Hru- blei9Z6w,

lIS - GrodY5łaW'lce, 36 -

Mircze,

37 -

'l'Urobm.

38 - Długi Kąt,

39 -

Susiec,

40 -

Zwierzyniec,

41· -

Tereszpol,

42 -

Krasnobr6d,

43 -

Paa-

rr,

44 - 1Szcze'brz'esrqn, 45 -

NaroI, 46 - KosobUdy,

iI{1 -

Tomasz6w

Pozostałe Objaśnienia

ja'k na

f.Ig.2

Rema!Lning~naUonsaslnFig.1I

18/44/38 ~=====J 8/50/42 31/38/31

t - - - " "

12148/401-_ _ -'- 7/53/40 1-_---."'"

-120/80

27/411321---....lIIlóill5ł

30/55/151--_ _ _ --.

21/55/241-_ _ _ --' 54/27/191-_ _ _ ...".,.

34/35/31

t - - - . .

35/35/30

t - - - "

24/53/23 1-_ _ _ _ --"""

24/47/291-_ _ _ ---,"'"

18/50/321--_ _

""""'~

25/4 7/28

t---..~~

1 0/39 / 51

t----""""""" ...

43/38/19

t---..,."""'"

10/47/43

13/53/34

1---".,9~

14/48/381--_ _ _ ----""'"

4/42/54

4/70/26 ~=========:

5/52/43

18/45/371---"

5/50/45

28/36/361---,----"""'"

7/51/42 1---.., -/19/81

t - - - " "

2 /6/ 92

18/45/371---..., 6/64180 1-_ _ _ _ _ 5/55140 ~===::I§!lll§§§

3/35/62

I-

2/48/50

I--_~_~~

8/56/36

29/46/251---'~

1/74/25 1--_ _ _ _ _

1/32/67 I-_ _ _ _ _ _ _

~

1/56/43

16156/28 1 - - - , 17/61/22

I--_ _ _ _ ~~

1/6/93

1 / 6 7 / 3 2 1 - - - - -... ""

3/57/40

1---~!l6\l!

1/34/65 1--_ _ _ _ _ _ _ "'"

5/62/33

I---~od

1/56/ 43 L--r---.---'---r-r-"l"""~

niej

części Wyżyny

Lubelskiej

około

27% (16+350 /0I), w centralnej i po-

łudniowej około 22% ;(12+31 9/0), a we wschodniej ok. 160/0 (8+26 0/Ot).

Turmalin jest rozmieszczony bardziej równoiniernie. Udział jego wynosi

średnio

170/0 (7+33%) i jedynie w

południowej części Wyżyny zmnięjsza się

do 7°/01 (2+14%). Podobnie jak turmalin rozmieszczony jest granat.

W zachodniej i centralnej części Wyżyny udział jego wynosi ok. 12°/0- (5+18%) i tylko w południowo-wschodniej jej części spada do około 6°/1) (0+14%).

Kwartalnik Geologiczny -

12

398

R~an Gwóźdź,

Roman Raclnowski

.1

4/52/45

27/42/311---"","'"

35/34/31

15/45/40 ~=====:;;

9/55/46

f - , - - - - "

6/52/42 f - - - . 4/53/43

4/24/72 1---'---

1/9/90 1---_ _ -""""=

2/77/21

21/51/28

f - - - "

+/2/98

4/51/45

f---l""""''''''

-/3/97

2/52/46

1 - - - "

1/52/47

f---""""'"

9/49/42

f - - - -

6/39/55

31/31/3B f - - - -...

32/30/38

L-..,.----,--,--,---ł"'"'

LUBLIN _14

_7

-20 _g8 -lO .-5

-15

li

60 70 /JO

Fig. 7.

iMinerały dężk:ie

w

węglanowyoh

skalooh dano-paloooonu

-Heavy miner. in oorboinalte roaks ol Danian-:P:alJeocene

Lokalizacja sta,nlYWisk :CBosition ,of sampling points):

il -

'S-ochotnica,

2 -

Celejów,

~

-

Wąwolnica, 6-6 -

WIerzchowiska,

'1 - lMełgiew, ~

- Domin6w, a.o - 'WiJ.czopole, 11 -

Łusz­

cz6w, Ul - Chmiel. 13 - iPiotrk6w, m - Ja.nowlce.

liS - Mętów.

:16 - Pi,mrków,-

-L7-lII -

Góra

Boży

iOar.

20 - Kazimlerzówka

pozostałe Objaśnienia

jak na

fig.

2 Rem.alningex>planatlons as in Fig- .

li

Interesujące !prawidłowości

ro:mnieszc2!ellia wyka' zuje gIaulko- Illit. IN"ajwyższy jego rudział stwier- dzamy w SW części !Wyżyny. Lu- belSkiej rw rejonie Kraśndlka. -

dkoło ~/a l(I2~%). W central- nej /ZaŚ c~ęści rwy~yny fWYllIOSi on

14% IC2+4'3~/0'), a

IW

porudJndowo- -wsc!hod!Iliej :zaledwie 50f0 ('0+

+1'8%).

MINERAŁY CliĘŻK.LE

W UlIWOIRACH iDANO-P ALEOOEN"SKICIH

Rodobnie jak w Skałach ,g6r- Ill!Okredowych, ,tak i rw daJI1o-paJe-

oceńskich ~rwW'ltość miJnJerałów ciężlkich jest bard:w mała i wy-

jątkowo pr~acza O,W/o. Wśród minerałów pr2!ewoczystych rów-

nież domilnuje cyr!kon, rutyl i rux-

malin;

p€'WJlJeZIli1Wzerlle

ma także

granat. O odrębności w st'Osunku

d'Ozespołu minerałów ciężlkich skał gbrndkredowych mOże świad­

czy-ć mniejsza zawartaść glauko- nitu ,(por. 'taib. 1, fig. 7), oraz

większy udział pirytu niż tlenlk:ów

że1a:za wśród milnerał,ów ntepme- 'Zl"oczystych. Udział cYll"konru :zmniejsza się na naszym obszarze :z południa (średni'O 4J9P/o, Skrajnie 3'2+67

⁰

/()I) i wschodu (średnio 43°/01 Skrajnie 2,9-;-',51%) na ~achód.

(śred!ni,o 38%, Sk.rajnie 310+47%

w ,dkolicyBochotnicy i Nałęcoo­

rwa). W przecilwinym !lderunllru 2lIlllniejsza się udział rutylru; rw :za- chodniej części Wyżyny wynosi on '2)8010 1(18+33°/01), !ZaŚ w central- nej 2, 3% 1(13+3'&'/01). POOObnie /Zmienia' się udział trurmalmu;

IW

części za- ohodniej wynosi .on średnio 18% ~8+2'30/0'), a we wschodniej 11% (7+

+16%). Udział granaitru 'zmniejsza się ' ze wschodu na : zaclhód z 15 do 9%, a glauikonitu wzrasta w tym samym ikierunku z 6 do 1'&'/0.

WNIOSKI

1. W zespole przezroczystych minerałów ciężkich skał węglanowych podłoża Wyżyny Lubelskiej dominuje cyrkon, rutyl i turmalin. Uzupeł­

nieniem dla nich jest najczęściej granat. Pozostałe minerały ciężkie sta-

nowią łącznie 'Okoł'O 100/0 zawartości.

Analiza porównawcza

minerał6w ciężkich

399

2. Głównymi składnikami frakcji ciężkiej w glinach zwałowych Wy-

żyny Lubelskiej oraz jej południowego i północnego przedpola są granat i amfibole, które razem stanowią średnio 50% zawartości przezroczystych

minerałów cięZkich.W zn~-

20 .

~

cmym odsetiku· I\vyStępuJe ~

również :bwtyt. Minerały 00- '\.

pome ^lIla wietrzenie stano- .

IWilądlroło 36%, a wśród ruch piel'lWswplanmve miejsce

· zajmuje cymon.

3. Utwory !pyłowe zaoIega-

jące badany 'Obszar posiada-

ją w !Zespole przezroczystych

minerałów cię:lJkioh 2ld€Cydo-

waną pr2eWajgę dwóch :niine-

rałów: cyrkonu i granatu-

łącznie ponad 500/~ :za.'vwl.Ir-

tości. Powstałe mmerały ciężkie lmOŻina SklaSyfilkOwać lIla pOdstawie ich proc€lIlJ1io.;

wego udziału iw następującej kolejlIliOŚci: ru-tyl,tunnaliln, amfibol i biotyt.

4. Biorąc pod u wagę c!haralkterystykę rn.iJnerało­

gicmą !przebadanych osa- dów stwierdzić można, że

utwory pyłówe posiadają wy-

raźne cechy pośrednie w od- niesieniu do cech Skałwa­

piennych oraz glin zwało­

wych. ~postrzeżenie to opar-

Fig. 8. \Pola oojczęs<tgzego wy.stępowrank mme-

rał6w ciężkich

w osadach:

18: -

kredo- wych

ddwlo-palooceń\S/kdch,

b ...,., ciJen- iltilch pokrywach pylastY'Ch na wapie-

niac~,

c -

~essach,

d -

mułkacheoplej­

stóceńskidh,

e -IIlIIllkach meoo-neoplej- , .

Siloceńskich.

f - glinach

'ZwałQwych

;Fłelds

O!f oommmes.t occw::rence ar ^heavy

min~als

in: a - Cretaceous and Da- niJan..lPaJ.ooce.ne depasits, b - thin s:Hty oovers on limes'tones, c - loesses, d -

~pLeislloCleil1e

sllts, e

^~

MeSo-Neq>lei- stoeenesilt.s, f-boulder

c1a~s

to na zmiennych wartościach koncentracji minerałów cię2lkich, wiel-

kości. średniej poszczególnych składników, występowania minerałów od- pornych i nieadpornych na wietrzenie (tab. 1, fig. 8). Duży wpływ na

zróżnicowanie składu mineralnego utworów pyłowych ma położenie

-

ich

w stosunku do wychodni Skał źródłowych.

5. J.Y[ateriał źródłowy

.

dla mułków plejstoceńskich, występujących

w regionie WyżYf1Y IJuibelskiej oraz jej :i:lajbliższego południowego i pół­

nocnego przedpola, stanowią zarówno wapienne skały podłoża - wieku kredowego i dano-p;:tleoceńskiego,

.

jak też osa:lły akumulacji lodowco-

wej - gliny

zwałowe.

. . .

Skład minerałów ciężkich w lessach wskazuje na ścisłe . powiązanie

tego · osadu ze skałami ldkalnymi. Największe podobieństwo pod wżglę­

dem minerałów ciężkich zaznacza sie między lessami a . mułkami plej-

stoceńskimi.

. .

Klatedra Geologii UlIllwersyttetu

1m. Mull Curie-B~ldodOWl!illl:'1ej .w L1.J.bllnle.

Wbllil. uL .A:kaJdem1cka U

Nadesłano dnia 118 IkWletnia llJl8'f r;'

400 ^Roman

^Gw6źdź,

Roman Racinowski

piSMIENNIUl'WO

OEG.ŁA

J.

(1~

- :Por6wnan'j,e utwor6w pybowych

,~o1;lin

klarpaclcich z lessami IPolSki.

Arul'.

UMCS, ~B], 18, p. 69~111. LUblin.

DQBRJZ.AN'SlKI B., MAiL!OKI A.

;~1949)

- Rzekome loessy i rzekome .gleby loessowe w okolicy Leiajska Ann. UlMC'S, [B], 3, p.

4Jl5ł-424.

Lubllin.

G!RAaqwiSK.A B. (1961) - An;a;liza

mmemł6w dężkdch

na tle stl'atygr,afii less6w olrolic Cmielowa '8Iiul. , geoL runiw. WISl"., 1, cz. 1,

P.5'0-ł67.

Warszawa . ..J1A!H!N A. (1950) - Less, jego pochodzen[e i

związek

z klim,a11em epoki lodowej. Acta

' ~ol. pol., 1, p. 2liI7-oo.0, nr 3. 'WlSl"sZ8.wa .

• M.HN :A., 'nJlRNA'U-MlORIA WSKA M. , (1952) -

Preglacj,ał

.i najstars,ze utWiory plej-

stoceńslkie

'Wyiyn;y iLUibelskiej. BiUl. lns.t. 0001., 65,

lp.

1269'--l299. War- szawa

MALlPKI A. (1950) - Gen'eza d

r~zmieszczenie

looss6w w

środkJowej

d wschodniej /Polsce. Ann. UMCS, IB], 4, p. 195-2-23. Lublin.

MALINOWISIKI J. (1004) - iBudowa geologiczna i

własności

,geotechniczne .less6w Roztocza i KotlIiny :ZamojSJldej

między

Szczebrzeszynem aTurobinem.

iPr. Inst. Geo'l.. 41. Warszawa.

MALINOWSKI J., !MOJjSKiI J. E. {lOOO) - Rrzek'l"6j llessu w

Sąs.itaJdce koło

S21cze- brz$Zyna n-aRoztoczu. Biu!. tnst. Geol., 150,

lp.

~17-238. Warszawa.

IMIOiJlSKI J. E. (1965) - stratygrafd'a less6w w dorzeczu dolnej Huczwy na

Wyżynie

Lube'lskiej. Biul. Inst. Geol., 187, p. l4!5--499. Warszawa.

4MJ0RAfWSKJI J. (1005) - Osady

p~aszCZYlste Wyżyny

Lubelskiej. !Studium sedymen- otologiczne. Arch. iUMCS w Lublinie.

IRiA.CIINQWSKI ,R. (w przygotowandu do druku) - !Sedymentacja osad6w czwart-o-

rzędowych

w loko licach

Biłgoraja.

Biul. IillSt. Geo1. Wmrszawa.

RAlCINIOWSiKI :R., !RZEOHOWSKI J. {1960) - Z

badań

nad

,granulometrią

osadów

p1ejstoceńJSkich o~olic

Chebm.a Lubelskiego. Ann. U1MOS, [H], 14, p. 207 -270. Lublin.

SUJlKOWSIKl Z. (1930) -

IPetrograf~a

kredy ·Polski. Kreda z

głębokiego

wUercenia w Lublinie w porównaniu z

k;redą

niektórych innych obszarów Polski.

Spraw.

Państ.

Inst. Geol., 6, p. 48a-614, nr 3. Warszawa.

'l1OKJAIRSKI J. (11935) - studien UJber den podolischen LOss. I. Petrographische Analyse ein·es Lossproililes aus Grzybowice bei Lw6w. BulI. intern.

Acad. !Pol. iSc., nr 5-6a. Kraków.

TOKARSKI J. (1936) - iPhysiograpbie des ,podo]Ji-schen LOsses und das Problem seiner St:1"rati-g,raphie. Mem. Acad. Pal. ^Be., nr 4. KMlk6w.

TO~ iJ. przywsp6ł:pracy

oPARACHON·IAKA W., KOWALSKIEGO W., MA- NIEOK'mooo A. i OSZAOKllEJ B. (1961? - Materiały do znajomo,ści less6w. Riocz. IPol Tow. GroL, 31, p. 24()-2147, nr 2. Krak6w.

'Im.EMlBAOZOWSKI J. (1949) ~ Pr6ba wyja.śndenia pochodzen~ pdiasków pbłży i wydm w Puławach. !Ann. ;UlMCS. [iBl, 3, p. 67-77. Lublin.

'l'1UitiN:AiU-MQRAWSK.A M. ,(1949) - P:iaslwWiiec albskd okiOlic Ra-coowa nad Wisłą.

Ann. UlMCS, '[iBl, 3, p. 34--87. Lublin. ' .

TURNA'U-iM.IORIAIWISKA M. (1950) - Spostrzeżenia dotyczące sedymentacji i dia- genezy sarmatu WyżYIDY iLubels~j. Ann. U:MiCS, r;B], 4, p. '135-194.

Lublin.

rYPE:Ul O. B., KOJITYH iB. I. (1965) - npo BepXHbOKpeA~s:iIq>eMeHHCTi nopo~"

OKOJI~'h PaBH

PyC'hKOl. reoJI. E:YPH., 25,

CTp.

57--63.

KHiB.

Stres:llczenie

JIA3APEHKO E. K., Ky.u;PHH

^JI.

H. (1956) -

PaCIIpocTpaUeHKe B 3anaAHhIX 06JIaCTHx

YCCP. BOIIIpocbI

MHHe<paJIOrIDl:

06pa30BaH"Hi1:,

3/4, CTI>. ::80-392.

^JIbBOB.

POM3H rBY3ro>, POMaH PAQIfiIOBCKM

401

rJIaYX0H;HTa oca~O'iHbIX

CPABHUTEJlbHLIR AHAJBI3 T.JD.KEJILIX! MUHEPAJlOB ~'fBEP'I'HtIHL1X!

H BEP»IEMEJIOBLIX! OTJI02C.EIIHA JllORlIHHCKOA B03BLIlIlEHHOCTH

Pe3IOMe

B paii:oHe JlI06JIHHCKOD: B03Bbl1lleHHOCm H ee 6JIWB:aii:mero 06p3MJIe:HWI oT06paao

311

np06 H3 MeJIOaJ,IX H '1eTBepTll'IBlaIX OTnOiKelllW.

Amum3y

nO,1J;BepraJIIICb TOHKHe m.meBII,lI;HLIe noxpoBLI

:aa

H3BecTWIKaX, necCbI, 30-, Me30- H HeoITJIe.li:CTon;eHoBLIe aJIeBpHTLI, BanyHHIde rJIHll1d, MeJIOBIaIe H ,!I;aTCKo-naJIeon;eHOBIaIe H3BeCTW1XH.

KOJIH'lecTBeHHIaIe H X3'1eCTBeHHIaIe HCCJIe,!l;OBIUIHH TIDKeJIIalXMHHepaJIOB n03BOJIHJIH onpe,!l;e.JDlTb CBJI3H IIhIJIeBH,!I;HIaIX '1eTBepTll'IBlaIX 06Pa30BaHH.li: C MeJIOBIaIMH-H ,D;aTCKo-ITaJIeon;eHOBIaIMH OTno- iKeHHJIMH, C 0,l1;li0:11: CTOPOHhI, H OC8,ZI,XaMH ne,II;IIHKOBOrO npOHCXOiK,D;eBIDl, C ,D;pyroil:. Pe3YJIbTaTIaI HCCJIe,!l;OBrum:J:i npHBOASITCJI B Ta6n.

1

H Ha cPHr.

1-8.

B

pe3YJIbTaTe COnOCTaBJIeBIDI COCTaBa TIDKeJIhix MHHepaJIOB MOryT 6Ia1Tb C,D;eJIaHIaI CJIe,!l;yIOID;He BIaIBO,D;IaI:

B HCCJIe.n;yeMIaIX nOpO,!l;8X H3 TIDKeJIIaIX MHHepaJIOB BCTPe'laIOTCR, B OCHOBHOM, D;BpKOH, rpaHaT, PYTHJI, TYPM3JIHH, aMcPH60JI H 6HOTHT.

B KOMnJIeKce np03pa'IHIaIX TJDKeJIIaIX MHHepaJIOB xap60HaTHIaIX nopo,!l; OCHOBIUIHH npeo6JIa- ,!I;aIOT ~PKOH, pymn H TYPMaJ1RH; HX 'lam;e Deero ,!I;onOJIHJleT rpaHaT. CyMMaPHoe KOJIH'lecTBO OCTaJI&HIaIX TIDKeJIIaIX MHHepaJIOB COCTaBJIReT OKOJIO

10%

(Ta6JI.

1).

rJIaBBblMH KOMITOHeHTaMH TJliKeJIOD: cPPaKD;BH BaJIYHHIaIX rJIHH JII06JIHHCKOD: B03BblIlleHHOCTH H ee IOiKHoro H ceBePHOro 06p3MJIeHH:II: JIBJIRIOTCJI rpaHaT H aMcPH60JIIaI, KOTOPIaIC B CpC,II;IIeM COCTaBJIRIOT

50%

OT 06m;ero CO,!l;CpiKIUIHH np03pa'IHIaIX TIDKeJIIaIX MHHepaJIOB. 3Ha'lHTCJIbBbrlt npon;eHT COCTaBJIRCT TaKiKe 6HOTHT. MHHepaJIIaI YCToil:'lHBIaIe K npOn;eccaM BIaIBeTPHBIUIHH COCTa- BJIRIOT OKono

36%;

B HX 'lHCJIe nCpBOCTeneHHoe Mecro 3aHHMlleT D;BpKOH.

llimeBB,D;BbIc 06pa3oBIUIHH 06JIa,!1;aIOT Pe3KHMH KOCBCHHIaIMH npH3H3KaMH: nanOMHH3IOT MeJIOBLIe H ,!I;aTCKO-ITaJIeOn;eHOBIaIe OTJIOiKCBIDI ('lT0 npOJIBJIRCTCJI B HH3Koil: KOHD;CHTp~ TJI- iKeJILIX MHHepaJIOB, He60JIbmOM ,!I;HaMeTpe OT,!I;CJIbHIaIX KOMITOHCHTOB, npe06JIa,!I;aHHH MHHepaJIOB YCro:Ii'IHBIaIX K npOn;eccaM BIaIBeTpHBIUIHH), C O,!I;HOil: CTOPOBbI, H CXO,!I;HhI C r~BblMH ^0C3,!I;- KaMH (OTpaiKCHHeM '1ero JlBJIReTCJI 60JIee BIaICOKaJI KOHD;eHTPan;HR TIDKeJIOD: cPPaIIT(HH, 60JI&m0D:

,!I;HaMeTp MHHepaJIOB, HaJIH'lHe KOMITOHeHTOB Mexa.HH'leCKH H XBMlI'IeCKH YCTOil:'lHBIaIX), C ,D;pyro:B:~

liOJIbIDOe BJIIIlIHHe Ha Heo,ll;llOPO,ll;llOCTb MHHepaJI&HOrO COCTaBa IIhIJIeBH,!I;HIaIX nopo,!l; oKa3IaI- BaeT HX pacnOJIOiKeHHe no OTHOmeHHIO K BIaIXO,!l;aM MaTepHHCKHX OTJIOiKClIlW. n03TOMY O,!I;HO- B03pacTHIaIe ITIaIJICBB,D;BbIe nopo,D;IaI MOryT ,!I;OBOJIbHO pe3K0 OTJIH'laTLCJI Y'l3CTHCM OT,!I;~HIaIX KOMITOHeHTOB H nanOMHHaTb HJIH H3BecTKOBIaIe nopo,D;IaI HJIH BaJIyHHIaIe rJIHll1d, OCOOeHHO pe3KHM npOJIBJIeHHCM '1ero MOryT nOCJIylKHTb 03epHO-rJlllJJ;llll.llIe aJIeBPHTLI. KOMnJIexc TIDKeJIhlX MH- HepaJIOB 3THX OC8,ZI,XOB, pacnpQCTPaaeBHLIX B n;eHTpaJI&Hoil: H 33lUI,II;H0D: 'lacTJIX Jho6JIBHCKoD:

B03BbnneHHOCm B6JlH3H BIaIXO,!l;OB H3BeCTKOBIaIX nopo,!l;, aaaJIOrH'leH KalI: B MeJIOBIaIX OTnOiKeHHJIX, B paii:OHax iKC

XeJIM

H liHJIrOpa:ll: ^COCTaB TIDKeJILIX MHHepaJIOB B 03epHo-r~HIaIX aneBpHTax.

CXO,!l;eH C pacnpoCTpaaeHBbIMH Ha CMCiKHOD: TePPHTOPHH JIe,II;HHKOBIaIMH OCII,!I;KaMH.

COCTaB TIDKeJIhlX MHHepaJIOB, BIaI,!I;eJIeBHLIX H3 JIeccoB noKa.3IaIBaeT, 'lT0 HCXO,!I;HbIM Marepua- JIOM 3THX OC8,ZI,XOB MOrJIH JlBJIJlTLCJI ITJIeil:CTon;eHOBIaIe aJIeBPHTbl.

Stres:llczenie

JIA3APEHKO E. K., Ky.u;P:HH

^JI.

H. (1956) -

PaCIIpocTpaHeHKe B 3anaAHhIX 06JIaCTHx

YCCP. BOIIIpocbI

MHHepaJIOrIDł

06pa30samdł,

3/4,

CTp.

::80-392.

JIbBOB.

POM3H rBY3,lĘh, ^POMaH PAQlfiłOBCKM

401

rJIayxOH;HTa oca~O'iHbIX

CPABHUTEJlbHLIR ^AHAJBł3 T.JD.KEJILlX! MUHEPAJlOB ąE:'fBEP'I'HtIHLlX!

H BEP»łEMEJIOBLlX! OTJI02C.EIIHA JllORlIHHCKOA B03BLIlIlEHHOCTH

Pe3IOMe

B puoHe JlI06JIHHCKOD: B03Bbl1lleHHOCm H ee 6JIWB:aii:mero 06p3MJIe:HWI oT06paao

311

np06 H3 MeJIOaJ,IX H '1eTBepTll'IBlaIX OTnOiKeHHił. Amum3y nO,1J;BepraJIIICb TOHKHe m.meBII,lI;HLIe noxpOBLI Ha H3BecTWIKaX, necCbI, 30-, Me30- H HeoITJIe.li:CTon;eHoBLIe aJIeBpHTLI, BanyHHIde rJIHll1d, MeJIOBIaIe H ,!I;aTCKo-rraJIeon;eHOBIaIe H3BeCTW1XH.

KOJIH'IecTBeHHIaIe H xa'leCTBeHHIaIe HCCJIe,!l;OBIUIHH TIDKeJIIalXMHHepaJIOB n03BOJIHJIH onpe,!l;e.JDlTb CBJI3H IIhIJIeBH,!I;HIaIX '1eTBepTll'IBlaIX 06Pa30BaHH.li: C MeJIOBIaIMH-H ,D;aTCKo-ITaJIeon;eHOBIaIMH OTno- iKeHHJIMH, C 0,l1;li0:11: CTOpOBhI, H OC8,ZI,XaMH ne,II;IIHKOBOrO npOHCXOiK,D;eBIDl, C ,D;pyroil:. Pe3YJIbTaTIaI HCCJIe,!l;OBrum:J:t npHBOASITCJI B Ta6n.

1

H Ha cPHr.

1-8.

B

pe3YJIbTaTe COnOCTaBJIeBIDI COCTaaa TIDKeJIhix MHHepaJIOB MOryT 6Ia1Tb C,D;eJIaHIaI CJIe,!l;yIOID;He BIaIBO,D;IaI:

B HCCJIe.n;yeMIaIX nOpO,!l;8X H3 TIDKeJIIaIX MHHepaJIOB BCTPe'laIOTCR, B OCHOBHOM, D;BpKOH, rpaIIaT, pyTHJJ, TYPM3JIHH, aMcPH60JI H 6HOTKI.

B KOMnJIeKce np03pa'IHIaIX TJDKeJIIaIX MHHepaJIOB xap60HaTHIaIX nopo,!l; OCHOBIUIHH npeo6JIa- ,!I;aIOT D;HpKOH, pymn H TYPMaJ1RH; HX 'lam;e scero ,!I;orrOJIHJleT rpaIIaT. CyMMaPHoe KOJIH'IecTBO OCTaJI&HIaIX TIDKeJIIaIX MHHepaJIOB COCTaBJIReT OKOJIO

10%

(Ta6JI.

1).

rJIaBBblMH KOMITOHeHTaMH TJliKeJIOil: cPPaKD;BH BaJIYHHIaIX rJIHH JII06JIHHCKOil: S03BblIlleHHOCTH H ee IOiKHoro H ceaepHoro 06p3MJIeHH:II: JIBJIRIOTCJI rpaHaT H aMcPH60JlIaI, KOTopIoIe B Cpe,ll;lleM COCTaBJlRIOT

50%

OT 06m;ero co,!l;epiKIUIBH np03pa'IHIaIX TIDKeJIIaIX MHHepaJIOB. 3Ha'lHTCJIbBbrlt npon;eHT COCTaBJIRCT TaKiKe 6HOTKI. MHHepaJIIaI YCToil:'lHBIaIe K npOn;eccaM BIaIBeTPHBIUIHH COCTa- BJlRIOT OKono

36%;

B HX 'lHCJIe rrepSOCTeneHHoe MecTO 3aHHMlleT D;BpKOH.

llimcsB,D;BbIe 06pa30BIUIHH 06JIa,ZJ;aIOT pe3KHMH KOCBCHHIaIMH npH3HaKaMH: nanOMHHaIOT MeJIOBLIe H ,!I;aTCKO-ITaJIeOn;eHOBIaIe OTJIOiKCBIDI ('lT0 npmIBJIRCTCJI B HH3Koil: KOHD;CHTpan;HH TJI- iKeJILIX MHHepaJIOB, He60JIbmOM ,!I;HaMeTpe OT,!I;CJIbHIaIX KOMITOHCHTOB, npeo6JIa,ZJ;aHHH MHHepanOB YCTO:li'łHBIaIX K npOn;eccaM BIaIBeTpHBIUIHH), C O,!I;HOil: CTOpOBbI, H CXO,!I;HhI C rJIRD;HaJI&BblMH oca,!I;- KaMH (OTp3iKeHHeM '1ero JIBJIJIeTCJI 60JIee BIaICOKaJI KOHD;eHTPan;HR TIDKeJIOD: cPPaIIT(Hll, 60JI&moD:

,!I;HaMeTp MHHepaJIOB, HaJIH'łHe KOMITOHeHTOB MexaHH'leCKH H XBMH'IeCKH YCTOil:'lHBIaIX), C ,D;pyro:B:~

liOJIbIDOe BJIIIJIHHe Ha Heo,ll;llOpO,ll;llOCTb MHHep3JIbHOrO COCTaBa IIhIJIeBH,!I;HIaIX nopo,!l; OKa3IoI- BaeT HX pacrrOJIOiKeHHe no OTHOmeHHIO K BIaIXO,!l;aM MaTepHHCKHX OTJIOiKCHHił. n03TOMY O,!I;HO- B03paCTBLIe ITIaIJIeBB,D;BbIe nopo,D;IaI MOryI ,!I;OBOJIbHO pe3K0 OTJIH'laTLCJI Y'l3CTHCM OT,!I;~HIaIX KOMITOHeHTOB H nanOMHHaTb HJIH H3BecTKOBIaIe nOpo,D;IaI HJIH BaJIyHHIaIe rJIHll1d, OCOOeHHO pe3KHM npOJIBJIeBHCM '1ero MOryI nOCJIylKHTb 03epHO-rJlllJJ;ll3..llIe aJICSpHTLI. KOMnJIexc TIDKeJIhlX MH- HepaJIOB 3THX OC8,ZI,XOB, pacnpQCTPaaeBHLIX B n;eHTp3JIbHoil: H 3alUI,II;H0D: 'lacTJIX Jho6JIBHCKoD:

B03BbnneHHOCm B6JlH3H BIaIXO,!l;OB H3BeCTKOBIaIX nopo,!l;, aaaJIOrH'leH Kall: B MeJIOBIaIX OTnOiKeBHJIX, B paAOHax iKC

XeJIM

H liHJIropa:ll: ^COCTaB TIDKeJILIX MHHepaJIOB B 03epHO-rJIRD;HaJI&HIaIX aneBpHTax.

CXO,!l;eH C pacnpOCTpaaeHBbIMH Ha CMCiKIIOil: TeppHTOpHH JIe,II;HHKOBIaIMH OCII,!I;KaMH.

COCTaa TIDKeJIhlX MHHepaJIOB, BIaI,!I;eJIeBHLIX H3 JIeccoB nOKa.3IaIBaCT, 'lT0 HCXO,!I;HbIM Marepua- JJOM 3THX OC8,ZI,XOB MOrJlH JlBJIJlTLCJI ITJIeil:CTon;eHOBIaIe aJICSpHTbl.

Roman Gw6zdZ, Roman Racinowski

Rooloo

GW()2.D~,

Romen iRAlCINOWSKI

COMPARATIVE ANALYSIS OF HEAVY MINERALS FROM QUATERNARY AND UPPER CRETACEOUS FORMATiIONS OF THE LUBLIN UPLAND AREA

Summary

31'1 'samploes of Cretaceous sn.d Q\lI8.iter.nJarY deposits have been oollecWd within the area ,of rthe Lublin

Up~and

,lIl1ld its neighbourhood • .AJnialyses .baJv>e boon mJaide of thin siltaov,er that nest on lim:esoones, of Eoplewtooene, a\feSlopLeis1looene Md Ne,o- p1e1s'booene loesses and s:Lits,

'lIS

wella.s cif boulder clays, ood Cretaoeous 'and Dano- -iPaleocecne l.i!rneS1xmes .

. fl3Ioth qUlIl1ltiJba11ive I8Il1Jd qUtaJ1.i,taUve ex;amina'tiJons of heavy mIDerawS were base to determine the relatiJOns between the silt :flormatiJOns ,of Quate!rrutry age ood rocks

at. Cretaceous and Dano-Paleocene subs1roatum on the one hand, iBnd

rthe

iioIrmatio:ns ()f ,g1a;ciJal Origin,

,00

the Dither. The results of these examinatiJons are presented in Tab. I, and

Fi~s.

1i-8.

The 'oomposiition of hel8!vy :iniJnernls for:oos to draw the f1Ol1ow:ing conclusioos:

- The rocks in study reveal the follow1ing hoeJavy mineT:als: moon, garnet, rutile, ,tou:rmaLine, amphibole and bioti'te;

. -.Among !the 'tiran,spaa:ent heo8JVY minel'lals ·thart; occur in CiaIl"booate rocks of the su:bstratum prevaj[: zircori, rut:ile, and tourmaline; most frequently,goamet is here :a supplementary oOIllStituent, and the remaining lheavy

mi~lAi"als

make about 110 per cent ('I1ab. 1);

- .In boulder clays

,of

the Lublin UplJand 'SJIld of its

sOIUthem

,SJIld northern forelands, ,garnets and amphiboles 'are the main constituents of heavY fraction.

On an average, they make about 50 ,per ,ceIl1t

of

thl€ ·tTaJIlSjparell1it heavy minera;ls there.

Bioti'te :is found to .occur in several ,per ,oen.t,

I8iS

well. Minerals resistanit to weather- ing process make 'about 1310 per cent; · am.ong them :moon &s il'epresented in the first plaice;

- ,Si.ltiOll'mations arech.a!riacterized by distinct

jntlE!lrtIl.ledia<te~atures

that, on the lone hand,

I8l'Ie

relaited to 'both CretaCeous and. DaDlo-tPlaJ.eocene if.armations (this . bed.ng expressed in the form of

^is.

1owoonoentmtion .of hIeavy milJJeIl1als, small dia-

metea:s of rthe mcliv.i:dUl8il oomponents, and predomination of mmeI'lals resistant to WJelatbeTiing Pl'ooess.),

lOll

the other hand, to the glacial deposits (this being observed in an Jncr.e:ased ,oon.cenitratioo of heavy f:riaction, :in the _ger diJametea:s of mineral

~

and the presen·oe of oonstituents not resistant to mechanical and chemical deSltructioo) ;

_ Tlie situation oft·he silt flormations lis; in relation to the outcrops of source rockS, of great impOll1laIice, especiJally fiar differentiati,on·1Oif mine!r.al compo&ition.

'Dhits, salt

~orma;tioruS

ofsimilJalr ,age can markedly dtf.fer in ha'Vtin.g 'WIXious .per- centage of the indiividwa;loomponents, .and :may be il'ellated edlther to lOaTbooate rocks,

ort<> bOIUldeTclays ..

This phenom€lOOl[l

C8JIl

distinctly be, seen m the case of limriic-gLaciJal silts.

The association of heatVy md.nera1s . that 'Occurs in , the rormatiJOns within the middle and western parts ,cl !the Lublin Upland. in the neighbourhood of the outcrops of o8ilcaireous rocks, resembles that observed in the Oreba:oeous depolS:i.ts.. .rn the vicinity 'Of CheJm and Bilg.or,aj, howetVle!I', the , aom,positi'On 'of ,heavy min'eIl1als in 'If;.he limnf.c-

~g1Ja,ci:al

silts iJS sim!.1a.r to that of the deposits which occur nea!I' 'the.gLacial :flor- mations.

,The oompos:irt;ilon of heiaJvy minerals in loesses shows thattbe a;>leistocene silts

have been berIe source mater.iJal, w these deposits.