1.
2. Wpływy franciszkanizmu w twórczości Jana Kasprowicza
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zapoznaje się z twórczością franciszkańską Kasprowicza,
• utrwala wiadomości dotyczące filozofii franciszkańskiej,
• zapoznaje się z nowoczesnym pojmowaniem franciszkanizmu przez twórców młodopolskich.
ii. b) Umiejętności
Uczeń potrafi wskazać elementy franciszkanizmu w twórczości Jana Kasprowicza.
b. 2. Metoda i forma pracy
Wykład, dyskusja, praca analityczna z tekstami z podręcznika, nauczanie sytuacyjne.
c. 3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze podręcznika Przeszłość to dziś Jacka Kopcińskiego.
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
1. Wykład dotyczący franciszkanizmu (co oznacza, przedstawiciele).
2. Paul Sabatier, Żywot św. Franciszka z Asyżu:
• interpretacja legendy franciszkańskiej (walka ideałów franciszkańskich z polityką Kościoła),
• szybko znalazła się na indeksie ksiąg zakazanych przez Kościół.
3. Edward Porębowicz (profesor Uniwersytetu Lwowskiego) zaraził swoich studentów, w tym Kasprowicza, legendą franciszkańską.
4. Naiwno-ludowa stylistyka franciszkańskiej legendy.
ii. b) Faza realizacyjna 1. Praca z tekstem autorstwa Jana Kasprowicza.
2. Wiersze z tomu Księga ubogich – postawa franciszkańska:
• wiersz III:
- Co oznacza tytuł Księga ubogich?
- Do czego nawiązuje utwór?
- Jak myślicie, do jakiego grona odbiorców skierowany jest utwór?
- Kim jest podmiot liryczny?
- Jakie słowa opisują ludzi?
- Jakich uczuć doznaje podmiot liryczny?
- Jak przeżywają swój czas przedstawieni ludzie?
- Jak są przedstawione relacje Bóg - człowiek?
- Wskaż opisy dotyczące Boga.
- O czym może świadczyć spoufalenie się z Bogiem?
3. Odkrycia:
• Kasprowicz odwołuje się do wzorów poezji ludowej,
• Tytuł utworu nawiązuje do średniowiecznych wydań Pisma Świętego w obrazkach. Wydania te nazywane były biblia pauperum, inaczej księga ubogich. Taka biblia skierowana była do ludzi prostych, ale przestrzegających zasad moralnych, szanujących bliźniego i naturę,
• Podmiot liryczny jest właśnie takim prostym człowiekiem, pogodzonym z życiem, który doznaje najprostszych i najszlachetniejszych uczuć:
- cierpienie i umieranie traktuje jako zrozumiałe składniki ludzkiej egzystencji, - przeżywa radość z istnienia świata i własnego życia,
- cieszy się z każdego osiągnięcia, - przyjmuje postawę pokorną i stoicką,
- czas - przeżywa bez pośpiechu, bez gwałtownych emocji,
- relacja Bóg - człowiek: człowiek traktuje Boga jako bliskiego, dobrego znajomego, z którym można się spoufalić,
- radość płynie nie tylko z przyjemności, ale i z cierpienia, bo istotą Bożego porządku, jest współistnienie szczęścia i nieszczęścia.
iii. c) Faza podsumowująca Przypomnienie i utrwalenie wiadomości:
1. Najbardziej znane tytuły utworów Kasprowicza.
2. Porównaj sonet XXXIX Z chałupy z którymś z wierszy – obrazków Marii Konopnickiej. Wskaż podobieństwa.
3. Wskaż w utworach Kasprowicza:
a) elementy naturalistyczne,
b) elementy katastroficzne i ekspresjonistyczne, c) elementy franciszkanizmu.
e. 5. Bibliografia
J. Kopciński, Przeszłość to dziś, Stentor, Warszawa 2005.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Dokonaj analizy Hymnu Świętego Franciszka z Asyżu.
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Jest to trzecia lekcja z cyklu trzech zajęć poświęconych analizie twórczości Jana Kasprowicza – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum.
