R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I É T É G É O L O G I Q U E D E P O L O G N E
V ol. X L V II — 3 : 371—381 K raków 197T
Janusz K o t l a r c z y k , Feliks M i t u r a , Jacek R a j c h e l .
INOCERAMUS SALISBURGENSIS
Z WARSTW INOCERAMOWYCH W REJONIE RYBOTYCZ,
(tabL I—I I i 2 fig.)
Inoceramus salisburgensis from the înoceramian Beds near Rybotycze (Polish East Carpathians)
(Pl. I—II and 2 Figs.)
Niniejszy kom unikat jest kolejnym doniesieniem w serii zamierzo
nych, metodycznych opracowań geologiczno-paleontologicznych znalezisk m akrofauny w K arpatach. Autorzy w yrażają przekonanie, że nawet po
jedyncze znaleziska w inny otrzymywać podobne opracowania, gdyż tyl
ko wówczas mogą stanowić pełnowartościowe dokum enty stratygraficz
ne.
Znalezione egzemplarze inoceramów należą do gatunku Inoceramus salisburgensis F u g . et K a s t . , na który stosunkowo często natrafiali ge
ologowie karpaccy, badając zwłaszcza w arstw y ropianieckie, zwane póź
niej w arstwam i inoceramowymi (por. S. K r a j e w s k i , J. U r b a n i a k 1964, F. M i t u r a 1963). W jednostce skolskiej, w bliskim otoczeniu naszych stanowisk znaleziono uprzednio kilka » egzemplarzy inoceramów, mniej lub więcej ściśle odpowiadających opisywanemu taksonowi. Poda
ją go J. N i e d ź w i e d ź k i (1901) z Huwnik, Chyrowa i Prałkowiec, T.
W i ś n i o w s k i (1898) z Kropiwnika koło Dobromila i L. H o r w i t r (1935) również z K arpat dolbromiliskich (patrz fig. 1).
Umiejscowienie znaleziska w potoku Sopotnik (łuska Szybenica -—
K alw aria Pacławska) pokazuje załączona m apka (fig. 2), natom iast sta
nowisko w rzece W iar (łuska Rybotycze — Leszczyny) można zlokalizo
wać na mapce załączonej do wcześniejszego opracowania autorów (J. K o- t l a r c z y k , F. M i t u r a 1968), nie będziemy jej zatem tu ponownie po
dawać. Część paleontologiczną niniejszego kom unikatu opracował F. M i- t u r a . Autorzy pragną serdecznie podziękować prof, d r hab. Jerzem u
M a ł e c k i e m u za wykonanie doikumemtaejd fotograficznej.
— 372 —
F ig. 1. Rozm ieszczenie znalezisk In o ceram us salisburgensis F. e t K.* w K a rp a ta c h przem ysko-döbrom iLskich (geologia w g H. S w i d z i ń s k i e g o , zm odyfikow ane).
O b jaśn ien ia: 1 — w arstw y inoceram ow e; 2 — w ychodnie utw o ró w starszych i m łod
szych od w a rs tw inoceram ow yoh; 3 — tek ton iczn y brzeg K a rp a t; 4 — połoćenie m ap ek geologicznych, A — fig. 2 z niniejsizej p racy, B — fig. 1 z p racy K o t l a r - c z y k , M i t u r a (1968); 5 — m iejscow ości ze zn aleziskam i opisyw anego takso n u
Fig. 1. T he d istrib u tio n of localities w ith In ocera m u s salisburgensis F. et K. in th e P rzem yśl—Dobromi'l C a rp ath ia n s (geology aoc. to H. Ś w d d z i ń s k i , m odified).
1 — In o ceram ian beds, 2 — outcrops of rociks older and younger th a n th e Inoce- ra m ia n beds, 3 — tectonic b o rd er of the C arp ath ian s, 4 — situ a tio n of th e geological m a p s: A — fig. 2 in th e p re se n t p aper, B — f'ig. 1 in th e p ap er of K o t l a r c z y k
a nd M i t u r a (1963), 5 — localities w ith th e ta x on in question
Inceramus (P latyceramus) salisburgensis F u g g e r e t K ä s t n e r , 1885
((Taibl. I, II) 1875 Inoceram us h a u e n , Z ugm ayer: str. 293.
1885 Inoceram us salisburgensis, F u g g e r et K ä s t n e r : str. 78, tabl. 1 (non fig. tekst. 7, 8).
1965 Inoceram us boehm i, N estler: str. 58.
1970 Inoceram us (P latycera m us) salisburgensis F. et K.; S e i t z : str. 125, tabl. 24, fig. 1, tabl. 25—<27, ry s. tek st. 11.
M a t e r i a ł
2 okazy z potoku Sopotnik, 1 okaz z rzeki Wiar: fragm enty płaskich skorup z dobrze zachowaną rzeźbą (bez szczytu i części brzeżnych).
O p i s
Pierwszy okaz z potoku Sopotnik (tabl. I, fig. 1), przedstawia duży fragm ent skorupy praw ej (wys. 25 cm, dł. 25 cm), o grubości ścianki pry
zmatycznej 3,5 mm. Forma płaska, kolista, brak części szczytowej, stro
ny przedniej, tylnej i dolnej. W górnej części skorupy (na szerokości około 10 cm), która przedstaw ia stadium początkowe rozwoju osobnika, w ystępują płaskie, koliste fałdy, zwane pierścieniami przyrostowymi (8 fałdów o szerokości 10 mm), pokryte paralelnie w odstępach 1 mm, niżej 1,5 mm liniami przyrostowymi lub obrączkami przyrostowymi, biegnącymi w regularnych, kolistych lukach. W niższej części skorupy, która stanowi środkowe stadium wzrostu osobnika, fałdy stają się bar
dziej płaskie, niewyraźne, o szerokości do 15 mm, częściowo całkiem za
nikają, natom iast linie przyrostowe biegną w regularnych, kolistych lu
kach, w odstępach 1,5-2 mm. Brak stadium końcowego (starszego) wzro
stu osobnika. U dołu widoczny fragm ent skorupy odłamanej i w bok przesuniętej, na której linie przyrostowe biegną w odstępach 1,5 mm.
Drugi okaz z potoku Sopotnik (tabl. II, fig. 1) przedstawia m ały frag
ment płaskiej skorupy ( 7X9 cm), o gTubości ścianki 1—1,5 mm. Skoru
pa widoczna od strony wewnętrznej, na której w ystępują wyłącznie li
nie przyrostowe w odstępach 1 mm, niżej 2 mm. Jest to stadium środ
kowe wzrostu osobnika.
Trzeci okaz z rzeki W iar (tabl. II, fig. 2) przedstawia fragm ent częś
ci środkowej płaskiej skorupy (wys. 15 cm, dł. 10 cm). Jest to stadium środkowe wzrostu osobnika. Po praw ej stronie skorupy słabo zaznaczają się bardzo płaskie, niewyraźne pierścienie przyrostowe, o szerokości do 20 mm. Na całej skoruipie biegną w regularnych, płaskich łukach w yraź
ne linie przyrostowe w odstępach 1,5 mm, które u dołu zwężają się do 1 mm. Grubość ścianki pryzmatycznej skorupy wynosi 1,5 mm.
Wszystkie wymienione wyżej okazy nie wykazują żadnych żeber ani bruzd radialnych bądź skośnych.
U w a g i
Opisane okazy są zgodne tak pod względem ogólnej formy, jak i urzeźbienia skorupy z holotypem F u g g e r a i K a s t n e r a ( S e i t z, 1970, tabl. 25), a zwłaszcza z paratypem S e i t z a (1970, str. 127, tabl. 26, 27) w stadium początkowym i środkowym ontogenezy tego gatunku.
Włączenie różnych form (wypukłych i płaskich, z żebrami radialny
mi i bez żeiber) do jednego gatunku Inoceramus saliburgensis przez F u g g e r a i K a s t n e r a (1885) wywołało wiele zamieszania w literaturze inoceramowej, o czym pisał już M i t u r a (1957), a w konsekwencji spo
wodowało to błędne zaliczanie różnych gatunków przez w ielu autorów do Inoceramus salisburgensis (np. P e t r a s c h e c k , 1906, str. 164, fig.
3, M i t u r a , 1963 i inni). Przyczyną tego b y ł błędny pogląd Fuggera i Kastneira, że isitnieją form y przejściowe między In. salisburgensis a In.
— 373 —
monticuli F. et K.. M i t u r a w roku 1961 na Asocjacji Karpacko-Bałkań- skiej w Bukareszcie z okazji odczytu o inoceramach karpackich (publi
kacja w 1963 r.) w obecności prof, d ra O. K ü h n a z Wiednia podkreślił konieczność rew izji inoceramów F u g g e r a i K a s t n e r a oraz P e t r a - s c h k a dla jednoznacznego ustalania holotypu dla In. salisburgensis oraz sugerował celowość analizy gatunku In. boehmi H e i n z , czy nie jest on jedną z form In. salisburgensis F. et K..
Dopiero S e i t z (1970) dokonał głębokiej analizy i rewizji oznaczeń i uporządkował taksonomicznie grupę ,inoceramów z Muntigl koło Salz
burga i inne form y oznaczone przez różnych autorów, a przynależne do podrodzajów Trochoceramus i Platyceramus.
S e i t z (1970, str. 125) przede wszystkim oddzielił form y w ypukłe od płaskich, następnie form y z żebrami radialnym i od form bez żeber radialnych. Z trzech okazów F u g g e r a i K a s i t n e r a uznał za holotyp In. (Platyceramus) salisburgensis form ę płaską bez żeber promienistych (F. i K., 1885, taibl. 1), natom iast formę w ypukłą z żebrami (F. i K., 1885, fig. tekst. 8) przydzielił do In. (Trochoceramus) cf. m onticuli F. e t K., a formę w ypukłą bez żeber prom ienistych (F. i K., 1885, fig. tekst. 7) za
liczył do In. (Platyceramus) aff. cycloides Wegner. P rz y tym S e i t z (1970 str. 127, tabl, 26, 27) dał piękną odbitkę okazu jako paratyp In. salisbur
gensis, którego skorupa zachowała się we w szystkich trzech stadiach wzrostu osobnika. Formę wypukłą z żebrami radialnym i Petraschka (1906, str. 164, fig. 3) zaliczył S e i t z (1970, str. 119) do In. (Trochocera
mus) aff. m onticuli F. et K..
Na podstawie tylko opisu In. (Platyceramus) haueri przez Z y g m a - y e r a (1875, str. 293), gdyż okaz holotypu zaginął, a odbitki autor nie opublikował, S e i t z (1970, str. 128, 133) uważa, że forma Z u g m a y e- r a jest zgodna z paratypem In. salisburgensis S e i t z (1970, tabl. 26) i gatunek ten należy traktow ać jako synonim In. salisburgensis F. et K.,
S e i t z (1970, str. 110, 122) zlikwidował również nazwę gatunkową In. boehmi H e i n z , uważając ją za „nomen nudum ”, gdyż brak okazu ho
lotypu, opisu i odbitki u H e i n z a (1932, str. 13). Według Heinza m iała to być form a z obrączkami przyrostowymi, często w ystępująca w senonie.
Natomiast form ę opublikowaną przez D o r ę W o l a n s k y (1932, str. 28, tabl. 5, fig. 3) jako In. boehmi H e i n z , ze względu na dodatkową rzeźbę w postaci granulow anych delikatnych żeber promienistych, H e i n z (1933, str. 258) poprawił n a „In. boehmi H e i n z var. rugiae <n. v ar.”.
S e i t z (1970, str. 122) podnosi tę nazwę podgatunkową do rangi samo
dzielnego gatunku „In. (Tr.) rugiae H e i n z ”, a za holotyp dla tego gatun
ku przyjm uje form ę D o r y W o l a n s k y (1932, tabl. 5, fig. 3), nato
m iast form y N e s t l e r a (1965, str. 58) bez żeber promienistych, ozna
czone przez niego jako In. boehmi H e i n z , S e i t z (1970, str. 128) zali
cza do In. salisburgensis F. et K..
W świetle doskonale udokumentowanej rewizji Seitza należy również
— 374 —
karpackie okazy z okolicy Rybotycz ( K o t l a r c z y k i M i t u r a , 1968), oznaczone jako In. boehmi H e i n z , zaliczyć do In. salisburgenisis F u g g e r e t K a s t n e r , gdyż form y te (duże i płaskie) nie posiadają granu
lowanych żeber promienistych, a jedynie płaskie pierścienie przyrosto
we i obrączki przyrostowe lub linie przyrostowe, zgodne z paratypem Seitza.
Przeprowadzono także analizę starszych oznaczeń inoceramów k ar
packich ( M i t u r a , 1963), w której wyniku okazało się niezbędne skory
gowanie niektórych oznaczeń. I tak, formę oznaczoną jako In. salisbur
gensis F. et K. ( M i t u r a , 1963, tabâ. I, fig. 2), zgodną z typoidem S e i t z a (1970, tabl. 15, fig. 2) należy zaliczyć do In. (Trochoceramus) m onti- culi F u g g e r et K a s t n e r , o zasięgu stratygraficznym kam pan gór
ny — m astrycht dolny, podobnie fragm ent In. cf. salisburgensis F. et K.
( M i t u r a , 1963, tabl. I, fig. Ib) do In. (T r.) cf. m onticuli F. et K.. Frag
m enty duże (do 28 cm) płaskich skorup (płaskie pierścienie przyrosto
we i linie przyrostowe) In. haueri Z u g m a y e r ( M i t u r a , tabl. I, fig.
5, tabl. IV, fig. 1) należy zaliczyć do In. (PI.) salisburgensis F. et K..
Duży fragm ent płaskiej skorupy (15 cm) z rzeźbą płaskich pierścieni przyrostowych, z obrączkami lub liniami przyrostowymi, oznaczony jako In. boehmi H e i n z ( M i t u r a , 1963, tabl. II, fig. 1), bez żeber radialnych granulowanych, należy zaliczyć do In. (PI.) salisburgenisis F. et K., na
tom iast małe fragm enty skorup, o identycznej rzeźbie, In. cf. boehmi H e i n z ( M i t u r a , 1963, tabl. II, fig. 2, 3a, 6) należy przydzielić do In.
(Pl.) cf. salisburgensis F u g g e r e t K a s t n e r ,
S t r a t y g r a f i a
In. (Platyceramus) salisburgensis F u g g e r e t K a s t n e r , jak rów
nież Trochoceramy z delikatną radialną rzeźbą skorupy (np. In. (Tr.) monticuli F. et K.) obejm ują swym zasięgiem według S e i t z a (1970, str. 125, 136, 138) wiek kamipanu górnego i m astrychtu dolnego.
U m i e j s c o w i e n i e
Potok Sopotnik, prawoboczny dopływ Wiaru, płynie w swym dolnym biegu niemal subsekwentnie do sfałdowanych drugorzędnie w arstw ino- ceramowych, dając wiele pięknych odrywek z wąskiego przedziału pro
filu stratygraficznego. W jednej z nich, znajdującej się na praw ym brze
gu potoka, około 700 m od ujścia a w pobliżu większego prawobocznego dopływu (fig. 2) znaleziono pierwsze dwa z opisywanych tu egzemplarzy inoceramów.
Trzeci egzemplarz znaleziono w dużym odsłonięciu na praw ym brzegu Wiaru, około 1 km poniżej Rybotycz. Z zachodniej części tego odsłonięcia opisano już wcześniej stanowisko z dużymi płaskoskorupo- wymi inoceramami (J. K o t l a r c z y k , F. M i t u r a 1968, fig. 1), a obe-
4 — R oczn ik PTG XLVH/3
— 375 —
cnie omawiany punkt z fauną znajduje się około 180 m dalej na wschód (między symbolami upadu warstw: 72° i 40°, wyrysowanymi na mapce w cytowanej pracy).
L i t o l o g i a z ł o ż a
W odkrywce z fauną w Sopotniku odsłaniają się cienkoławicowe, tw arde piaskowce przedzielone łupkam i wapnistym i z rzadkimi w kład
kam i piaskowców średnioławicowych. Inoceram y znajdują się na dol
nych powierzchniach ławic piaskowcowych, powstałych z prądów zawie
sinowych, przylegając do nich stroną zewnętrzną lub zdeformowaną wewnętrzną.
Stanowisko znad W iaru znajduje się na wychodni kompleksu cien- koławicowych, tw ardych m argli z fukoidami. Margie te tw orzą bądź środkowy elem ent rytm u, złożonego ponadto z piaskowca w spągu i mięk
kiego margla u góry, bądź dolny w rytm ach dwuelementowych (margiel tw ardy — łupek margliisty). Opisywany trzeci egzemplarz iimocerama w y
stępuje na dolnej powierzchni margla rytm u drugiego typu.
Zachowane duże powierzchnie cienkich, płaskich muszli świadczą o norm alnym pogrzebaniu ich na dnie morskim bez wcześniejszej rede- pozycji.
P o z y c j a g e o l o g i c z n a
P unkt z fauną w p. Sopotnik znajduje się, jak wynika to z załączo
nego zdjęcia geologicznego (fig. 2), w niższej części górnych w arstw inoceramowych. W arstw y inoceramowe łuski Szybenica-Kalwaria P a- cławska (nazewnictwo L. W a t y c h y 1964) nie są zachowane komple
tnie, brak tu zarówno najniższej, jak i najmłodszej ich części. Niemniej
— 376 —
Fig. 2. M apka geologiczna i p rz e k ró j rejo n u n a S od W iaru m iędzy M akow ą i H u w - n ik a m i (wg J. K o t l a r c z y k a ) , O b jaśn ien ia (M dla m ap y , P dla p rzekro ju ):
I—4 — w arstw y inoceram ow e: 1 — m arg le fukoidow e, 2 — kom pleksy cienkoła- w icow yeh piaskow ców i łu p k ó w m a rg listy ch z pojedynczymi! w k ład k am i m a rg li fukoddowych, 3 — cienko i śr ednioła w icowe piaskow ce w ap n iste na p rzem ian z łu p k am i m arg listy m i, w k ład k am i zlepieńców i u tw o ram i osuw isk podm orskich, 4 — soczewM m a rg li b a k u litow y cłi; 5 — w arstw y hieroglifow e, cienkoław icow e p ia s
kow ce i łu p k i zielone ze sm ugam i łupków p stry ch ; 6 — w a rstw y m enilitow e, łu p k i krzem ionko w o -ila s te z piaskow cam i k w arco w y m i; 7 — .norm alne zap ad an ie w arstw na podstaw ie hieroglifów ; 8 — n o rm aln e zapadanie w arstw n a po d staw ie sk o ru p o - w atości; 9 — odw rócone ułożenie w arstw ; 10 — Mnie złuskow ań 11 — stanow isko
fau n y
Fig. 2. G eological m ap an d cross-section of th e are a S of th e W iar riv e r betw een M akow a and H uwndki i(acc. to J. K o t l a r c z y k ) . E x p lan atio n s : M for th e m ap, P — for the cross-section. 1*—4 —• In o ceram ian beds: 1 — fueoid m arls, 2 — com p le x es of th in -b e d d e d san d sto n es and m a rly sh ales w ith single in tercalatio n s of fuooid m arls, 3 — th in - a n d m edium -bed ded calcareous sand ston es a lte rn a tin g w ith m a rly shales, con glom erate in tercalatio n s an d rocks of su b m arin e slides, 4 — lenses of B aculites m a rls; 5 — H ieroglyphic beds, thim -bedded sand stones and g reen shales w ith stre a k s of v arie g ated shales, 6 — M enilite Beds, siliceous-argillaceous shales w ith q u a rtz sandstones, 7 — no rm al d ip of beds on th e basis of hiroglyphs, 8 — norm al dip of beds on th e basis of convolute lam inatio n, 9 — in v erted bedding,
10 — o v erth ru sts, 11 — locality w ith faiuna
jednak określenie pozycji geologicznej znaleziska inoceramów w profila w arstw jest możliwe dzięki obecności w nim kompleksu charakterysty
cznych margli fukoidowych. Te ostatnie, łącznie z niższym kompleksem
— 377 —
«
4*
piaskowców cienkoła wicowy ch i łupków m arglistych oraz najniższym kompleksem m argli krzemionkowych (którego b rak jednak w badanej łusce), tworzą dolną część w arstw inoceramowych, wydzielanych pow
szechnie acz niesłusznie, pod nazwą margli krzemionkowych.
Margie fukoidowe przechodzą stopniowo ku górze w kompleks piasko
wców c ien k o ławic o w y oh i łupków z pojedynczymi wkładam i margli fu- koidowych.
Górny oddział w arstw inoceramowych zbudowany jest głównie z pia
skowców cienko i średnioławicowych, rzadko gruboławicowych i łup
ków marglistych. Dość częste są wkładki zlepieńców, złożonych przewa
żnie z fragm entów wapieni jurajskich. W niższej i wyższej części tego oddziału w ystępują soczewkowate w kłady m argli bakulitowych i osa
dów osuwisk podmorskich, typu w arstw babiokich.
Biorąc od uwagę dolną granicę m argli fukoidowych, jako jedyną, 'dającą się jednoznacznie wyznaczyć granicę typu litostratygraficznego, możemy określić pozycję stanowiska w Sopotniku na około 350 m powy
żej przyjętej powierzchni odniesienia (por. fig. 2, przekrój).
Rozwój w arstw inoceramowych w łusce R y b o ty cze— Leszczyny jest bardzo zbliżony do wyżej opisanego. Nowe stanowisko z fauną nad Wia- rem w Rybotyczach znajduje się w niższej części kompleksu margli fu
koidowych.
— 378 —
W i e k w a r s t w i n o c e r a m o w y c h w b a d a n y c h ł u s k a c h Uwzględniając pozycję geologiczną wszystkich znalezionych przez nas dotychczas egzemplarzy taksonu In. salisburgensis F. et K., łącznie ze zweryfikowanymi w tym komunikacie oznaczeniami inoceramów z Ry
botycz, możemy stwierdzić, iż niższa połowa odsłoniętego w omawianych łuskach profilu w arstw inoceramowych nie może być starsza od górnego kam panu i młodsza od dolnego m astrychtu. Dane te świadczą o stosun
kowo młodym wieku podstawowej części profilai w arstw inoceramowych w brzeżnej strefie jednostki skolskiej.
J. K o tla rczyk i J. Rajchel
In sty tu t Geologii i Surow ców M ineralnych A kadem ii G órniczo-H utniczej, .30-059 K raków , A l. M ickiew icza 30
F. Mitura
I n s ty tu t G órnictw a N aftow ego i G azow nictw a, 31-504 K ra k ó w , ul. L u blicz 25a M aszynopis
nadesłano 1 1977,
p rzy jęto do druku III. 1977
— 379
WYKAZ LITERATURY REFERENCES
F u g g e r E., K a s t n e r C. (1885), N aturwissenschaftliche Studien und Beobach
tungen aus und über Salzburg, pp. 77—80 (Herrn. Kerber) Salzburg.
H e i n z R. (1932), Aus der neuen System atik der Imoceramen (XIV). M itt. m ineral.- geol. Staatsinst., 13, pp. 1—26, Hamburg.
H e i n z R. (1933), Inoceramen von Madagaskar und ihre Bedeutung für die Kreide- Stratigraphie (XII). Z. dtsch. geol. Ges., 85, pp. 243—258, Berlin.
H o r w i t z L., (1935), Przyczynki do stratygrafii Karpat. Państw. Inst. Geol. Pos.
Nauk. nr 42, pp. 39—46. Warszawa.
K o t l a r c z y k J., M i t u r a F. (1968), Inoceram us boehm i H e i n z z w arstw inoceramowych płaszczowiny ^kolskiej w okolicy Rybotycz (Karpaty przemy
skie). Rocz. Pol. Tow . Geol. T. XXX V III, z. 1, pp. 33—38. Kraków.
K r a j e w s k i S., U r b a n i a k J. (1964), Znaleziska fiauny w północnych Karpa
tach fliszowych. Część I wielokom órkowce (M etazoa). Inst. Geol. BiiU., 179, pp. 5—236. Warszawa.
M i t u r a F. (1957), Metody i kierunki badań inoceramów. Pr. Inst. Naft., A 52, pp. 3—14, Katowice.
M i t u r a F. (1963), Inocéram es du crétacé supérieur du flysch des Carpates septen
trionales. Ass. Géol. C arpato-B alk. V -èm e Congr., III/2 Stratigraphie, pp. 23—25, Bucuresti.
N e s t l e r H. (1965), D ie Rekonstruktion des Lèbensraumes der Rügener Schreib- fcreide — Fauna (Unter-Maastricht) mit Hülfe der PaläoÖkologie und Paiäobio- logie. Geologie, 14, Beih. 49, pp. 1—147, Berlin.
N d e d ź w i e d ż k i J, (1901), Przyczynek do geologii pobrzeża Karpat przemyskich.
K osm os 26, pp. 224—231, 538—555. Lwów.
P e t r a s c h e c k W. (1906), Über Inoceramen aus der G-osau und dem Flysch der Nordalpen. Jb. k. k. geol. Reichsanst., 56, pp. 153—168, Wien.
S e i t z O. (1970), Uiber einige Inoceramen aus der Oberen Kreide. 2, D ie Muntigler Inocenamenfauna und ihre Verbreitung im Qber-Campan und Maastricht. Beih.
geol. Jb., 86, pp. 105— 171, Hannover.
W a t y c h a L. (1964), Budowa geologiczna okolic Bixczy, Olszan i Rybotycz. Inst.
G e o l, Biul. pp. 5—114, Warszawa.
W i ś n i o w s k i T. {1898), Przyczynek do znajomości karpackiej kredy i trzeciorzędu w dalszej okolicy Przemyśla. Kosm os. XXIII, pp. 74—110.
W o l a n s k y D o r a (1932), Die Cephalopoden und Lam ellibranchiaten der Ober- Kreide Pommerns. A bh. geol. paläont. Inst. U niv. G reifsw ald, 9, pp. 1—69,
Greifswald. ,
Z u g m a y e r H. (1875), Über Petrefaktenf unde aus dem W iener Sandstein des Leopoldbenges bei Wien. Verh. k. k. geol. Reichanst., pp. )29£i—294, Wien.
S U M M A R Y
Three specimens of Inoceramus salisburgensis F u g g e r e t K a s t n e r have been found in the Inoceramian beds in the area between Ry
botycze and Huwniki. Two specimens of th at taxon have been collected from a sm all autcrop in the Sopotnik creek, a trib u tary stream of the Wiar, where the lower p art of the upper Inoceram ian beds is exposed.
The third has been found in a complex of fucoid (siliceous auctorum)
marls which occur in the eastern part of an outcrop on the Wiar river, described in an earlier publication ( K o t l a r c z y k , M i t u r a 1968).
A comprehensive analysis and systematization of the group of Inoce
ramus belonging to the sutogenera Trochoceramus and Platyceramus made by S e i t z (1970) allows for a revision of the earlier determinations of the Carpathian Inoceramus. In the first place, specimens found in the western part of the outcrop on the Wiar and classified as In. boehmi H e i n z ( K o t i a r c z y k , M i t u r a 1968) are to be assigned to In. salis
burgensis F. et K. The fragments of shells classified as In. boehmi H e i n z ( M i t u r a 1963, Pl. II, fig. 1) and In. haueri Z u g m a y e r (Mitura 1963, Pl. I, fig. 5; Pl. IV, fig. 1) and also as In. cf. boehmi H e i n z ( M i t u r a 1963, Pl. II, figs. 2, 3a, 6) are to be regarded as belonging to In. (PI.) salis
burgensis F. et K. or, in the latter case, to In. (Pl.) cf. salisburgensis F.
et K. On the other hand, the forms determined as In. salisburgensis F.
et K. ( M i t u r a 1963, Pl. I, fig. 2) and In. cf. salisburgensis F. et K. (M i- t u r a 1963, Pl. I, fig. lb) should be assigned respectively to In. (Troeho- ceramus) m onticuli F u g g e r et K a s t n e r and In. (Tr.) cf. monticuli F. et K. The above revision does not affect the stratigraphie conclusions since all the determined taxons have the same age range: Upper Cam
panian — Lower Maestrichtian.
Taking into account all the localities with In. salisburgensis F. et K., the earlier finds included ( W i ś n i o w s k i 1898; N i e d ź w i e d ź k i 1901; H o r w i t z 1935; K r a j e w s k i , U r ( b a n i a k 1964), thirteen specimens of that species have been found so far in the Przemyśl-Dobro- mil Carpathians. Due to the known geological position of eight of them, it is possible to document with confidence the Late Cretaceous age of the greater part of the profile of the Inoceramian beds occurring in the marginal part of the Carpathians.
J. K o tla rc zy k and J. R ajchel
In stitu te of G eology and M ineral D eposits A cadem y of Mining and M etallurgy
30-059 K raków , M ickiew icza 30 F. M itura
In stitu te of P etroleu m Mining and Gas Engineering
31-504 K raków , ul. Lubicz 25a
OBJAŚNIENIA TABLIC EXPLANATION OF PIiATES
Tiabiica — Plate I
Fig. 1. Inoceram us (P latyceram us) salisburgensis F u g g e r et K a s t n e r . Fra
gm en t skorupy bez części szczytowej (wyraźne pierścienie i lin ie przyrosto
w e koliste). Skorupa prawa (stadium początkowe i środkowe wzrostu). HuiW- niM, potok Sopotnik; kampan górny — mastrycht dolny.
— 380 —
381 —
Fig. 1. Inoceram us (Platyceram us) salisburgensis F u g g e r et K ä s t n e r . A fra g m e n t of sh ell w ith o u t th e ap ical a r e a (d istin ct rings an d circ u lar tran sv erse striae). R ig h t-h an d v alv e (the initdail and mliddle stag e of groWtih). H uw niki, th e Sopotniik cree’k ; U pper C am panian — L ow er M aestrich tian .
T ablica — P la te II
Fig. 1. Inoceravius (PI.) salisburgensis F u g g e r et K a s t n e r . F ra g m e n t sko ru p y od stro n y w ew n ętrzn ej (stadium środkow e w zrostu). H uw niki, p o tok S opot- nik; k am p an górny — m a stry c h t dolny.
Fig. 1. Inoceram us (PI.) salisburgensis F u g g e r et K a s t n e r . In te rn a l view of a sh all fra g m e n t (the m iddle stag e of grow th). H uw niki, th e Sopotniik creek;
U p p er C am p an ian — L ow er M aestrichtian.
Fig. 2. Inoceram us (PI.) salisburgensis F u g g e r et K a s t n e r . F ra g m e n t środko
w ej części sk o ru p y .(stadium środkow e w zrostu). Rybotycze, rtzeSka W iar; k am pan górny — m a stry c h t dolny.
Fig. 2. Inoceram us (PI.) salisburgensis F u g g e r et K a s t n e r . A fra g m e n t of th e cen tral a re a of the sh ell (the m iddle stag e of grow th). Rybotycze, th e W iar riv er; U p p er C am panian — L ow er M aestrich tian .
J. Kotlarczyk, F. Mitura, J. Rajchel Tabl. I
Rocznik Pol. Tow. Geol., t. X L V I l , z. 3
J. Kotlarczyk, F. Mitura, J, Rajchel T a b l 11
Rocznik Pol. Tow. Geol., t. X L V I I , z. 3
