RYNEK NASION 2018 Raport rynkowy
Dr inż. Tadeusz Oleksiak
1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego
Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału siewnego roślin rolniczych kategorii „elitarny” i „kwalifikowany” oceniona w laboratoriach urzędowych i akredytowanych, w 2018 r. w stosunku do 2017 r., zmniejszyła się o 8%. Do sprzedaży zakwalifikowano o 10% mniej nasion zbóż. Najbardziej zmniejszyła się produkcja nasion jęczmienia ozimego (o 32%) i pszenicy jarej (o 23,3%). Wzrosła jedynie produkcja zbóż jarych; owsa, żyta i pszenżyta, odpowiednio o 38,8%, 38,1% i o 7,5%. Podaż nasion kukurydzy zmniejszyła się o 8,7%. Zwiększyła się produkcja nasion roślin pastewnych, głównie dzięki trawom, których zakwalifikowano o 21,2% więcej niż przed rokiem. Produkcja bobowatych grubononasiennych wzrosła o 3%, natomiast bobowatych drobnonasiennych zmalała o 9,6%. W strukturze bobowatych grubonasiennych większość stanowią nasiona łubinu wąskolistnego i grochu. Dominujący udział w krajowej produkcji bobowatych drobnonasiennych utrzymuje koniczyna czerwona, której nasiona stanowią niemal 99%.
Zwiększyła się produkcja nasion roślin oleistych i włóknistych. Jest to efektem znacznego wzrostu produkcji nasion gorczycy białej (o 76,5%). Nasiona tego gatunku stanowią obecnie ponad 57% nasion z grupy roślin oleistych. Mniejsza była natomiast produkcja nasion rzepaku, ozimego i jarego (odpowiednio o 5,6% i 12,8%) oraz konopi. O 15% zmniejszyła się produkcja nasion buraków.
2. Plantacje nasienne
Powierzchnia zakwalifikowanych w 2018 r. plantacji nasiennych, w porównaniu z 2017 r. zwiększyła się o 5,3% do 142,8 tys. ha. Zasiewy zbóż na nasiona były większe o 5,6%.
Wzrosła powierzchnia plantacji nasiennych gatunków zbóż jarych, w tym najbardziej pszenicy (o 30,8%), pszenżyta (o 21,8%) i jęczmienia (15,0%) oraz owsa nagiego. Wzrosła też powierzchnia zasiewów pszenżyta ozimego i żyta. Udział mieszańców żyta w 2018 r. wzrósł do 33% z czego prawie 4% to odmiany krajowe. Pomimo utrzymującej się tendencji spadkowej wciąż wysoki jest udział jakościowych odmian pszenicy ozimej. W 2018 r. odmiany jakościowe stanowiły 56,7% powierzchni zakwalifikowanych plantacji pszenicy ozimej. Należy też odnotować lekki spadek powierzchni zasiewów kukurydzy na nasiona (5,9%).
Trzeci rok z rzędu zwiększał się udział krajowych odmian w strukturze plantacji nasiennych zbóż. W 2018 r. wyniósł on 53,5%. Hodowle zagraniczne dominują w produkcji nasion jęczmienia ozimego (98,2%) i jarego (80,6%). Wysoki jest także udział nasion odmian zagranicznych pszenicy ozimej (61,8%) i jarej (44,5%). Utrzymuje się silna konkurencja firm zagranicznych na rynku nasion nie zmniejsza się. Duże znaczenie mają odmiany ze Wspólnego Katalogu, nierejestrowane w Polsce. W 2018 r. ich udział w powierzchni plantacji nasiennych zbóż wynosił 23,9%. Najwyższy udział odmiany te miały w plantacjach nasiennych jęczmienia ozimego (44,2%), pszenicy ozimej (30,5%) i jęczmienia jarego (27,6%).
Od kilku lat powierzchnia plantacji nasiennych ziemniaków ulega niewielkim zmianom.
Według danych GIORiN, do kwalifikacji polowej w 2018 r. zgłoszono 2030 plantacji nasiennych ziemniaka o łącznej powierzchni 6119 ha (w 2017 r. – 2106 plantacji). Oznacza to, że w 2018 r., powierzchnia reprodukcji sadzeniaków zwiększyła się o 2,7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Średnia wielkość plantacji nasiennych ziemniaków wzrosła do 3,02 ha.
W ciągu 5 lat powierzchnia uprawy ziemniaków nasiennych zwiększyła się z 5,4 do 6,1 tys. ha, a udział plantacji nasiennych w całkowitej powierzchni uprawy ziemniaków wzrósł do 1,94%. Udział sadzeniaków kwalifikowanych w zużyciu sadzeniaków ogółem po kilkuletnim okresie znacznych wzrostów, ustabilizował się ma poziomie 18-19%. Jest to znaczący wzrost w porównaniu z sytuacją sprzed kilku lat, jednak wciąż ustępujemy pod tym względem czołowym producentom ziemniaków w UE gdzie stosuje się głównie materiał kwalifikowany. W ostatnim roku odnotowany niewielki spadek udziału kwalifikowanego materiału do poziomu 18%.
W 2018 r. kwalifikowano plantacje 191 odmian ziemniaków, z tego ponad 80%
stanowiły odmiany jadalne. Systematycznie maleje udział odmian krajowych (31% w 2014 r., 30% w 2015 r., 28,5% w 2016 r., 25,7% w 2017 r. i 22,1% w 2018 r.). Szczególnie silna jest konkurencja zagranicznych odmian ziemniaków wczesnych. W 2018 r., w produkcji nasiennej, było 50 odmian z polskich hodowli, głównie z grupy bardzo wczesnych i średnio wczesnych jadalnych oraz skrobiowych późnych. Uprawiano je na powierzchni 1355 ha, co stanowiło 22,1% ogólnej powierzchni uprawy na cele nasienne. Pozostały obszar, czyli 77,9%
powierzchni reprodukcji stanowiły odmiany z hodowli zagranicznych.
Wzrasta udział odmian reprodukowanych na podstawie wpisu do Katalogu Europejskiego (CCA). W 2018 r. stanowiły one 48,7% produkcji nasiennej w Polsce t.j. 5,8%
więcej niż rok wcześniej. Walory jakościowe, jak też lepsze dostosowanie do miejscowych warunków przyrodniczych uzasadniają przynajmniej częściowe odzyskiwanie rynku przez odmiany polskich hodowli. Strategia odzyskiwania rynku powinna dotyczyć zwłaszcza odmian
Produkcja nasienna buraków cukrowych w Polsce prowadzona jest w niewielkim zakresie, przeniesiono ją bowiem do bardziej sprzyjających rejonów uprawy na południu Europy. Po raz kolejny, w następstwie załamania eksportu nasion, znacząco bo o 15%
zmniejszyła się powierzchnia nasienna buraków pastewnych.
W 2018 r. o 18% wzrosła powierzchnia zasiewów roślin oleistych na nasiona. Było to głównie efektem dużego wzrostu powierzchni kwalifikowanych plantacji gorczycy białej.
Powierzchnia zasiewów gorczycy na nasiona, w stosunku do poprzedniego roku, wzrosła o 77%. Wzrost produkcji wynikał z dużego popytu na te nasiona na rynku krajowym i możliwości eksportu. Zmniejszyła się natomiast powierzchnia upraw nasiennych soi i rzepaku.
W 2018 r., o 9,1% zmniejszyła się powierzchnia plantacji nasiennych bobowatych grubonasiennych. Zmniejszył się udział bobiku i grochu a wzrósł udział łubinu żółtego i wyki siewnej. Podobnie jak przed rokiem dominują uprawy łubinu wąskolistnego i grochu siewnego, które stanowią łącznie 65% plantacji nasiennych bobowatych grubonasiennych.
W 2018 r. odnotowano także duży, bo ponad 50% wzrost zasiewów bobowatych drobnonasiennych. Spośród tej grupy roślin o wielkości produkcji nasiennej decyduje koniczyna czerwona, której plantacje stanowiły ponad 90% całej powierzchni uprawy tej grupy roślin.
O 12,1% wzrosła powierzchnia upraw nasiennych traw. W 2018 r. w produkcji znajdowało się 176 odmian z 14 gatunków traw. Zmieniła się struktura upraw. Dominują plantacje życic; trwałej (37,7%), wielokwiatowej (12,6%) i westerwoldzkiej (15,2%) oraz kostrzewy czerwonej (16,2%). Znaczące udziały w zasiewach utrzymują: życica mieszańcowa, kupkówka i tymotka. Relatywnie najbardziej wzrosła powierzchnia kostrzewy czerwonej, życicy mieszańcowej, życicy wielokwiatowej, kostrzewy trzcinowej i kupkówki. Zmniejszyła się powierzchnia upraw nasiennych kostrzewy łąkowej.
Znacznie bo o 39,3% zwiększył się obszar upraw nasiennych facelii.
3. Odmiany
W Krajowym Rejestrze odmian roślin rolniczych (KR), czyli w urzędowym wykazie odmian, których materiał siewny może być wytwarzany i może znajdować się w obrocie w Polsce, jak i na obszarze Unii Europejskiej, przeważają odmiany z zagranicznych firm hodowlanych. Zwiększyła się wielkość oferty odmianowej roślin rolniczych. Wzrosła liczba odmian zbóż, kukurydzy, buraków cukrowych oraz oleistych i włóknistych. Zmniejszyła się liczba odmian ziemniaków, traw i bobowatych drobnonasiennych. Łącznie, w Krajowym Rejestrze w 2018 r. znajdowało się 1468 odmian roślin rolniczych z czego odmiany zagraniczne
stanowiły 54,5%. Największe udziały zagranicznych odmian w rejestrze miały: rzepak ozimy (86,4%), rzepak jary (70,0%), kukurydza (74,5%) i burak cukrowy (77,0%), czyli gatunki, w których dominują odmiany mieszańcowe. Odmiany zagraniczne przeważają także w rejestrze ozimych odmian jęczmienia, żyta i pszenicy oraz lucerny. W rejestrach odmian zbóż, roślin bobowatych grubonasiennych, buraków pastewnych i traw nadal przeważają odmiany hodowli krajowej. Spośród 98 odmian ziemniaka wpisanych do KR, 62 to odmiany hodowli krajowej.
Odmiany krajowe przeważają w grupie odmian skrobiowych, a odmiany zagraniczne w grupie odmian przeznaczonych na przetwórstwo.
4. Obrót i zaopatrzenie w materiał siewny
Według danych Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa (WIORiN) w sezonie 2017/18 krajowa produkcja nasion roślin rolniczych była o 17,7% większa niż przed rokiem. Sprzedaż wzrosła niemal we wszystkich grupach roślin, a jej wzrost sprzedaży wyniósł 7%. Produkcja zbóż wzrosła o blisko 30%, a sprzedaż o 11%. Bardzo duże wzrosty odnotowano dla nasion traw. Produkcja zwiększyła się o 84,8%, a sprzedaż o 92,8%. Podwoiła się sprzedaż traw do państw UE i państw trzecich, jednocześnie zmniejszył się import.
Największy udział w sprzedaży miały: życica trwała, życica westerwoldzka i życica wielokwiatowa. W stosunku do poprzedniego roku nie zmieniła się wielkość produkcji nasion kukurydz. Spadki produkcji odnotowano dla bobowatych grubonasiennych (o 6,8%) i drobnonasiennych (5,7%) oraz ziemniaków (5,1%).
Około 89% wyprodukowanych i 88% wprowadzonych do obrotu nasion kwalifikowanych roślin rolniczych (bez sadzeniaków) stanowiły nasiona zbóż, z czego ponad 43% to nasiona pszenicy.
W sezonie 2017/18, nasiona wyprodukowane w kraju stanowiły 88% oferowanego do sprzedaży kwalifikowanego materiału siewnego. Kwalifikowany materiał siewny zbóż (bez kukurydzy) wytworzony w kraju stanowił 96%, kwalifikowany materiał siewny roślin bobowatych grubonasiennych 98%, ziemniaków 87%, a traw 79%. Udział produkowanych w kraju nasion kukurydzy wyniósł 37% zużytego materiału siewnego, 47% nasion kukurydzy sprowadzono z innych państw UE. Głównie z zagranicy sprowadzono też materiał siewny rzepaku ozimego (80%) i buraków cukrowych. Więcej niż rok wcześniej sprowadzono sadzeniaków (o 17,9%).
Według danych GUS, szacowanych na podstawie ocen rzeczoznawców terenowych, w 2018r. sprzedaż nasion kwalifikowanych zbóż była o 9,3% większa niż przed rokiem. Wzrost
sprzedaży odnotowano dla niemal dla wszystkich gatunków zbóż oraz ziemniaków. Jedynie sprzedaż nasion jęczmienia ozimego była taka sama jak przed rokiem.
Mimo rosnącej sprzedaży w dalszym ciągu udział nasion kwalifikowanych w zasiewach jest niski. W 2018 r., średni udział kwalifikowanego materiału siewnego, w ogólnej ilości zużytych do siewu nasion zbóż1 wyniósł 17,1%. Po uwzględnieniu mieszanek, wskaźnik udziału nasion kwalifikowanych zbóż w zasiewach wyniósł 14,7%. Najwięcej nasion kwalifikowanych stosowano w uprawie jęczmienia ozimego (23,4%), pszenicy jarej (22,3%) i pszenżyta jarego (21,4%), a najmniej w uprawie owsa (12,6%) i żyta (12,1%). Udział kwalifikowanych sadzeniaków w 2018 r. wyniósł 8,7%. Przyjmując do wyliczenia wielkości sprzedaży podawane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Roślin i Nasiennictwa wskaźniki udziału kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji są wyższe; dla zbóż wskaźnik ten wynosi 23,1%, a dla sadzeniaków 18,1%. Utrzymuje się regionalne zróżnicowanie sprzedaży.
Stosunkowo najwięcej kwalifikowanego materiału siewnego zbóż, sprzedaje się w województwach: śląskim, opolskim, lubuskim, kujawsko-pomorskim i łódzkim, najmniej zaś w mazowieckim, podkarpackim, świętokrzyskim, lubelskim i podlaskim.
5. Ceny materiału siewnego
Według danych GUS w 2018 r. wzrosły ceny nasion zbóż w tym żyta o 12%, pszenic o 10-11%, a jęczmienia o 7%. Najmniej bo o 5%wzrosły ceny nasion owsa. Czynnikami różnicującymi ceny nasion była możliwość wykorzystania ziarna i wartość genetyczna odmian.
Nasiona odmian pszenic jakościowych są o około 10% droższe niż nasiona odmian paszowych.
Dużo większe są różnice między cenami nasion odmian żyta mieszańcowego i populacyjnego.
Nasiona odmian mieszańcowych żyta, gdzie już blisko jedna trzecia sprzedawanych nasion to mieszańce coraz częściej sprzedawane są na jednostki siewne, podobnie jak ma to miejsce w przypadku mieszańców kukurydzy i rzepaku.
Odnotowano znaczący, bo 14% wzrost cen nasion rzepaku oraz niewielkie spadki cen materiału siewnego ziemniaków, koniczyny i łubinu. Niższe niż przed rokiem były ceny nasion bobowatych grubonasiennych i drobnonasiennych, ale spadki nie przekraczały 5%. Nasiona lucerny siewnej były o 21% tańsze niż w 2017 r. Nie zmieniły się istotnie ceny nasion traw.
Wiosną 2019 r. nasiona kukurydzy odmian krajowych kosztowały od 147 do 195 zł/JS (JS – jednostka siewna = 50 tys. nasion), a odmian zagranicznych 250-390 zł/JS, a więc nieco więcej niż przed rokiem. Firmy oferują zróżnicowane rabaty, w zależności od terminu zakupu
1 Przyjmując jako podstawę do oszacowania sprzedaży wartości podawane przez GUS (przy uwzględnianiu zapotrzebowania na nasiona jedynie plantacji w czystym siewie).
i wielkości partii nasion. Powszechną praktyką są odroczone terminy płatności, część należności jest regulowana po zbiorach. Wielkość wiosennego zapotrzebowania na nasiona kwalifikowane zależy od wielkości produkcji nasion, ale i od przebiegu zimy, przezimowania rzepaku i zbóż ozimych. Straty związane z przezimowaniem były w tym roku niewielkie, a powierzchnia zasiewów na nasiona większa. Stąd, mimo niskich plonów spowodowanych suszą, ceny materiału siewnego pszenicy jarej są zbliżone do ubiegłorocznych, a jęczmienia i owies są wyższe, odpowiednio o 10% i 15%.
6. Rynek nasion warzyw
W 2018 r. nie zwiększyła się ogólna powierzchnia plantacji kwalifikowanych warzyw.
Zakwalifikowano więcej upraw na nasiona warzyw dyniowatych i korzeniowych, a mniej strączkowych.
Od kiedy Polska stała się członkiem UE na naszym rynku mogą być sprzedawane nasiona odmian warzyw zarejestrowanych w europejskim Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Warzywnych (CCV). Stopniowo zwiększa się liczba odmian wpisanych do Krajowego Rejestru Odmian Roślin Warzywnych. W 2018 r. w Rejestrze znajdowały się 847 odmiany, w tym 26%
stanowiły odmiany zagraniczne. Duże udziały w Rejestrze mają zagraniczne odmiany warzyw kapustnych (kapusty głowiastej białej i pekińskiej, brokułów i kalafiorów), cebuli, porów, papryki oraz kukurydzy cukrowej i szpinaku. Odmiany krajowe dominują w Krajowym Rejestrze odmian fasoli, grochu, sałaty głowiastej, rzodkiewki, selerów i roślin dyniowatych.
W roku gospodarczym 2017/18 ilość wyprodukowanych nasion warzyw zmniejszyła się o 12,9%, o 7% zmniejszyła się też sprzedaż nasion. Zwiększyła się produkcja cebuli ogórków i rzodkiewki, a zmniejszyła się produkcja strączkowych i marchwi. Wielkość sprzedaży nasion zmniejszyła się o 4%. W oferowanych do sprzedaży nasionach, wciąż największy udział mają warzywa strączkowe (groch, fasola, bób). Udział roślin strączkowych w masie sprzedanych nasion stanowił 80%. Istotny udział w produkcji mają też buraki ćwikłowe (4%), rzodkiewka (4%) oraz marchew, ogórki i cebula po 2%. O wartości rynku nasion warzyw decydują głównie nasiona ogórków, marchwi, cebuli i buraków ćwikłowych.
Nasiona wyprodukowane w kraju stanowiły 25% sprzedaży i przeważały w zaopatrzeniu w nasiona bobu, fasoli wielokwiatowej, ogórków, dyni i rzodkiewki. Import ma największy udział w zaopatrzeniu w materiał elitarny nasion kapustnych, pietruszki, papryki i pomidorów. Nasiona z importu przeważają także w zaopatrzeniu w nasiona cebuli oraz grochu i fasoli zwykłej, które mają największy udział w rynku nasion warzyw.
RYNEK NASION - streszczenie
Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału siewnego roślin rolniczych oceniona w 2018 r. w laboratoriach urzędowych i akredytowanych, w stosunku do 2017 r., zmniejszyła się o 8%. Do sprzedaży zakwalifikowano o 10% mniej nasion zbóż. Podaż nasion kukurydzy zmniejszyła się o 8,7%. Zwiększyła się produkcja nasion roślin pastewnych, głównie dzięki trawom, których zakwalifikowano o 21,2% więcej niż przed rokiem.
Powierzchnia zakwalifikowanych plantacji nasiennych, w porównaniu do 2017 r.
zwiększyła się o 5,3% do 142,8 tys. ha. Trzeci rok z rzędu zwiększał się udział krajowych odmian w strukturze plantacji nasiennych zbóż i w 2018 r. wynosił on 53,5%. Powierzchnia reprodukcji sadzeniaków zwiększyła się o 2,7%. Odnotowano też znaczne wzrosty zasiewów bobowatych drobnonasiennych, traw, gorczycy i facelii. Zmniejszyła się natomiast powierzchnia plantacji nasiennych bobowatych grubonasiennych.
Według danych GUS, podawanych na podstawie ocen rzeczoznawców terenowych, sprzedaż nasion kwalifikowanych zbóż była o 9,3% większa niż przed rokiem. Wzrost sprzedaży odnotowano dla niemal dla wszystkich gatunków zbóż oraz ziemniaków. Mimo rosnącej sprzedaży w dalszym ciągu udział nasion kwalifikowanych w zasiewach jest niski. W 2018 r., średni udział kwalifikowanego materiału siewnego, w ogólnej ilości zużytych do siewu nasion zbóż, wyniósł 17,1%. Udział kwalifikowanych sadzeniaków w 2018 r. wyniósł 8,7%.
Według danych GUS w 2018 r. wzrosły ceny nasion zbóż. Nasiona żyta były droższe o 12%, pszenic o 10-11% a jęczmienia o 7%. Znaczny, bo 14% wzrost cen odnotowano także dla rzepaku. Straty związane z przezimowaniem były w tym roku niewielkie a powierzchnia zasiewów na nasiona większa. Stąd, mimo niskich plonów spowodowanych suszą, ceny za materiał siewny zbóż jarych wiosną 2019 r. były niewiele wyższe niż przed rokiem.
W 2018 r. nie zwiększyła się ogólna powierzchnia plantacji kwalifikowanych warzyw.
Zakwalifikowano więcej warzyw dyniowatych i korzeniowych a mniej strączkowych. W roku gospodarczym 2017/18 ilość wyprodukowanych nasion warzyw zmniejszyła się o 12,9%, a sprzedaż zmniejszyła się o 7%. Nasiona wyprodukowane w kraju stanowiły 25% i przeważały w zaopatrzeniu w nasiona bobu, fasoli wielokwiatowej, ogórków, dyni i rzodkiewki.
Tabela 1 Podaż nasion zakwalifikowanych w laboratoriach Stacji Oceny Nasion
Rośliny i grupy roślin 2014 2015 2016 2017 2018 2018/2017
tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*)
Rośliny rolnicze razem w
tym: 374,5 x 394,4 x 342,8 x 399,5 x 367,7 x 92,0
Zboża w tym: 340,0 58,4 350,4 59,0 299,0 50,4 354,2 58,4 319,0 60,7 90,0 pszenica ozima 144,5 72,4 162,4 78,1 125,6 60,4 141,0 72,3 121,3 62,2 86,1 pszenica jara 22,2 64,9 21,0 66,5 26,1 82,8 32,4 73,3 24,8 56,2 76,7 pszenica twarda 0,0 x 0,0 x 0,1 x 2,5 x jęczmień ozimy 24,4 110,7 23,5 101,5 12,5 54,1 22,1 116,3 15,0 79,1 68,0 jęczmień jary 38,0 64,7 42,9 70,6 40,0 65,8 39,9 52,3 37,1 48,6 93,0 żyto ozime 18,0 20,3 17,9 24,6 16,9 23,3 24,0 27,5 22,3 25,5 92,8 żyto jare 0,7 0,1 0,6 0,5 0,8 138,1 owies 11,2 23,3 12,6 27,4 13,4 29,1 19,5 39,6 27,0 55,0 138,8 pszenżyto razem 69,6 53,3 59,7 39,4 51,0 33,7 60,1 44,5 54,4 40,2 90,4 pszenżyto ozime 62,2 56,9 53,9 41,4 45,5 34,9 54,9 47,6 48,8 42,3 88,8 pszenżyto jare 7,5 35,0 5,8 27,1 5,5 25,9 5,2 26,2 5,6 28,2 107,5 Kukurydza 11,4 9,3 10,4 8,5 12,4 10,1 14,6 25,9 13,3 23,7 91,3 Buraki 1,3 6,2 0,9 4,9 0,4 2,1 0,7 5,0 0,6 4,3 85,1 Oleiste i włókniste 3,0 3,2 5,7 6,0 5,9 6,2 5,9 6,2 7,0 7,3 118,0 w tym: rzepak ozimy 0,9 1,1 0,7 0,8 0,7 0,7 0,9 1,0 0,8 0,9 94,4
Pastewne w tym: 37,3 37,4 38,6 41,1 106,4
Bobowate
grubonasienne 16,0 84,0 20,7 64,1 22,0 68,1 16,2 62,1 16,7 64,1 103,2 Bobowate
drobnonasienne 1,6 15,5 1,4 13,5 1,5 13,8 2,4 13,5 2,2 12,2 90,4 Trawy 10,3 x 11,4 x 10,3 x 14,4 63,4 17,5 76,8 121,2
*) - kg nasion na 1 hektar obsianej powierzchni
Źródło: Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa /PIORiN/, GUS, obliczenia własne
Tabela 2 Powierzchnia plantacji kwalifikowanych - tys. ha
Rośliny i grupy roślin 2014 2015 2016 2017 2018 2018/2017
%
Zboża 75,3 81,5 72,0 77,8 82,2 105,6
pszenica ozima 27,6 31,5 26,7 28,4 27,7 97,6
pszenica jara 5,4 6,0 6,9 6,1 7,9 130,8
pszenica twarda 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 74,7
pszenica orkisz 0,0 0,3 0,2 0,1 0,0 13,1
jęczmień ozimy 4,9 5,4 2,5 3,9 3,3 84,8
jęczmień jary 11,7 11,3 10,9 9,3 10,7 115,0
żyto 4,7 5,0 3,2 5,2 6,5 125,6
żyto jare 0,2 0,1 0,1 0,4 0,3 87,0
owies 3,6 3,9 5,0 5,7 5,6 98,5
w tym: owies nagi 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 116,6
pszenżyto ozime 12,4 12,7 10,8 12,8 13,8 107,9
pszenżyto jare 1,6 1,7 1,8 2,0 2,4 121,8
kukurydza 3,0 3,6 3,7 4,0 3,8 94,1
Ziemniak 5,2 5,6 5,9 6,0 6,1 102,7
Burak pastewny 0,8 0,6 0,2 0,1 0,1 74,2
b.cukrowy 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 22,6
Oleiste 4,5 6,7 4,4 4,7 5,7 122,0
rzepak ozimy 0,4 0,3 0,4 0,5 0,4 89,1
rzepak jary 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0 7,8
gorczyca biała 2,1 2,3 2,1 2,4 4,0 168,7
soja 2,0 4,1 1,7 1,7 1,2 73,7
Bobowate
grubonasienne 9,0 18,7 13,4 12,2 5,9 48,1
Bobowate
drobnonasienne 1,9 2,8 3,8 5,6 8,7 155,7
Trawy 13,3 14,9 16,5 22,1 24,8 112,2
Włókniste 0,0 0,1 0,1 0,1 0,4 384,5
Inne 5,5 11,6 12,1 6,9 8,8 127,7
w tym: facelia 4,8 10,4 8,9 5,0 6,9 139,3
Źródło: Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa /PIORiN/, obliczenia własne.
Tabela 3 Sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego zbóż i ziemniaków
Rośliny 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18
2017/18 2016/17
tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) %
Zboża podstawowe 170,9 29,4 174,2 23,0 170,8 24,5 172,9 28,5 189,0 31,2 109,3 pszenica ozima 65,4 32,8 68,1 33,9 67,1 35,4 62,6 32,6 66,0 33,8 105,4 pszenica jara 17,4 50,9 17,0 50,4 18,2 37,4 18,0 39,0 20,6 46,7 114,4 jęczmień ozimy 7,0 31,8 7,4 32,4 6,6 47,6 7,0 32,2 7,0 37,0 100,8 jęczmień jary 24,7 42,0 23,6 25,4 22,8 29,0 25,3 31,7 29,3 38,3 115,7 żyto ozime 12,8 14,4 12,4 17,1 12,2 16,1 12,2 13,9 13,6 15,5 111,1 owies 9,6 20,1 10,0 19,0 9,6 20,1 10,5 20,9 11,0 22,3 104,5 pszenżyto 34,1 26,1 35,7 23,6 34,1 24,3 37,4 28,8 41,6 30,8 111,3 Ziemniaki 56,4 211,2 50,3 172,0 51,1 164,0 57,1 181,2 66,9 211,7 117,2
*) - kg nasion na 1 hektar obsianej powierzchni Źródło: GUS, obliczenia własne.
Tabela 4 Ceny nasion i relacje cen nasion do ceny pszenicy ogólnoużytkowej
Rośliny i grupy roślin 2014 2015 2016 2017 2018 2018/2017
zł/dt % zł/dt % zł/dt % zł/dt % zł/dt % %
Cena pszenicy
ogólnoużytkowej 76,13*) 100 68,47*) 100 63,68*) 100 68,24*) 100 67,01*) 100
pszenica ozima 176 231 179 262 181 284 180 264 198 295 109,8
pszenica jara 193 253 182 265 189 297 184 270 210 305 113,9
jęczmień jary 191 251 174 254 177 278 174 254 186 277 107,1
żyto 154 202 157 229 163 257 167 245 187 279 111,9
owies 171 224 159 233 172 271 177 259 185 276 105,0
Ziemniaki 200 263 137 200 178 279 163 239 160 239 98,1
Buraki pastewne 2554 3355 2521 3681 2523 3963 2539 3721 2586 3860 101,9
Rzepak ozimy 503** 661 534** 780 546** 857 539** 789 614** 916 114,0
Łubin 315 414 345 503 292 459 285 417 274 409 96,3
Koniczyna czerwona 2049 2692 2094 3058 2240 3518 2192 3212 2101 3135 95,9
Lucerna siewna 2241 2944 2471 3609 2692 4228 2673 3917 2101 3135 78,6
Seradela 1061 1393 1130 1651 1343 2109 1343 1968 1257 1876 93,6
Trawy 1596 2096 1602 2340 1581 2482 1586 2324 1606 2397 101,3
*) średnia cena pszenicy w I półroczu
**) cena za jednostkę siewną
Tabela 5 Produkcja nasion kwalifikowanych roślin warzywnych
Wyszczególnienie jednostki 2014 2015 2016 2017 2018
2018/201 7 %
Liczba odmian w Krajowym Rejestrze 891 813 785 904 847 93,7
Powierzchnia plantacji nasiennych *) ha 49,3 74,4 18,7 28,5 28,3 99,3
Źródło: PIORiN i Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych.
Tabela 6 Obrót nasionami kwalifikowanymi roślin warzywnych
Wyszczególnienie jednostki 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18
Produkcja własna lub kontraktacja t 914 1077 719 983 856 87,1
Sprzedaż t 3491 3168 3223 3449 3312 96,0
Źródło: PIORiN
2018/17 2017/16
0 20 40 60 80 100 120 140 160
800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
tys.ha
liczba odmian
Rys.1 Liczba zarejestrowanych odmian i powierzchnia kwalifikacji polowej roślin rolniczych
Liczba odmian w Krajowym Rejestrze
Powierzchnia kwalifikacji polowej roślin rolniczych
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Rys. 2 Udział odmian jakościowych w produkcji nasiennej pszenicy
ozimej (wg powierzchni plantacji nasiennych) w %
Krajowe Zagraniczne w tym z Katalogu Wspólnego [CC]
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450
Rys. 3 Liczba odmian roślin rolniczych w Rejestrze Odmian
2015 2016 2017 2018
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Zboża Kukurydza Ziemniaki Buraki
cukrowe
Buraki pastewne
Bobowate grubonasie
nne
Bobowate drobnonasi
enne
Trawy Oleiste i
włókniste Rys.4 Udział odmian hodowli krajowych i zagranicznych w Rejestrze Odmian w Polsce - kolejno w latach 2013, 2014, 2015, 2017
i 2018.
hodowla polska hodowle zagraniczne
5 946
1 735
1 501
313 261 228 207 224
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000
Życica trwała Życica wielokwiatowa
Kostrzewa czerwona
Życica mieszańcowa
Kostrzewa łąkowa
Kostrzewa trzcinowa
Kupkówka pospolita
Tymotka łąkowa
Pozostałe gatunki
ton y
Rys.5 Produkcja nasion traw w sezonie 2017/2018
stan początkowy produkcja własna lub kontraktacja
przywieziony z innych państw członkowskich przywieziony z państw trzecich
Rys.7 Udział kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji Życica
wielokwiatowa 34%
Życica trwała 39%
Kostrzewa czerwona
8% Życica
mieszańcowa 9%
Kupkówka pospolita
3%
Tymotka łąkowa 1%
Kostrzewa trzcinowa
2%
Kostrzewa łąkowa Pozostałe 2%
gatunki 2%
Rys.6 Struktura sprzedaży nasion traw w sezonie 2016/2017
17,1 18,2
22,3 23,4
19,5
12,1 12,6
15,5
8,7
0 5 10 15 20 25
Zboża Pszenica
ozima Pszenica jara Jęczmień
ozimy Jęczmień jary Żyto Owies Pszenżyto Ziemniak
%
2015/16 2016/17 2017/18
Rys.8 Ilość kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji zbóż w sezonie 2017/18 (kg/ha), obliczenia własne wg danych GUS.
