Dyrektywne sterowanie samolotem w fazie startu i lądowania

(1)

Jan G R U S Z E C K I , Z b ig n ie w Z A J D E L P o lite c h n ik a R z e s z o w s k a

DYREKTYWNE STEROWANIE SAMOLOTEM W FAZIE STARTU I LĄDOWANIA

S tr e s z c z e n ie . R e f e r a t p r z e d s ta w ia w s tę p n ą k o n c e p c ję u ła tw ie n ia w p o d e jm o w a n iu p r z e z p ilo ta p r a w id ło w y c h d e c y z ji w w y b ra n y c h fa z a c h lo tu . W s k a z u je m e to d y k ę p o z w a la ją c ą o k r e ś la ć d e c y z je d y re k ty w n e d la p ilo ta w y k o n u ją c e g o s ta r t lu b lą d o w a n ie , z w ła s z c z a n a s a m o lo ta c h o g ó ln e g o p rz e z n a c z e n ia . T ę m e to d ę o p r a c o w a n o z u w z g lę d n ie n ie m m o ż liw o ś c i w y k o rz y s ta n ia ró ż n y c h in fo rm a c ji, b io rą c p o d u w a g ę c h w i lo w ą d o s tę p n o ś ć ty c h in fo rm a c ji. Z w ła s z c z a u w z g lę d n ie n ie in fo rm a c ji o s ta n ie d y n a m ic z n y m s a m o lo tu , o w ła ś c iw o ś c ia c h a tm o s fe ry o r a z d o ty c z ą c e z d a r z e ń id e n ty f ik o w a n y c h z u r z ą d z e ń p o m o c y lo tn is k o w y c h b y ło is to tn e d la a u to ró w .

AIRPLANE DIRECTIVE CONTROL DURING TAKE-OFF AND LANDING

S u m m a r y . T h e p a p e r in tro d u c e s in itia l id e a th a t f a c ilita te c o rre c t d e c is io n u n d e r ta k in g b y a p ilo t in s e le c t p h a s e s o f flig h t. It s h o w m e th o d is e p e r m ittin g to q u a lify d e c is io n s d ir e c tiv e f o r a p ilo t e x e c u tin g s ta rt o r la n d in g , e s p e c ia lly o n g e n e ra l a v ia tio n a e ro p la n e . T h is m e th o d o n e w o r k e d o u t w ith re g a rd o f p o s s ib ility to tu r n d iffe re n t in f o r m a tio n to g o o d a c c o u n t, ta k in g u n d e r a tte n tio n te m p o ra ry a c c e s s ib ility th e s e o f in f o r m a tio n . E s p e c ia lly re g a rd o f in f o r m a tio n a b o u t a e ro p la n e d y n a m ic s ta te , a b o u t p r o p r ie tie s o f a tm o s p h e r e a n d o f re la tin g e v e n ts id e n tifie d f r o m a ir f ie ld h e lp d e v ic e s w a s e s s e n tia l f o r a u th o rs .

1. Wprowadzenie

Ś w ia to w e te n d e n c je r o z w o ju lo tn ic tw a k o m u n ik a c y jn e g o k ie r u n k u ją o b e c n ie in w e sty c je w s tr o n ę p r o d u k tó w i o b s z a ró w th e S m a li A irc ra ft T r a n s p o rta tio n S y s te m (S A T S ).

S y s te m T r a n s p o rto w y M a ły m i S a m o lo ta m i, b ę d ą c y g łó w n y m e le m e n te m tej s tra te g ii, s ta w ia so b ie z a c e l u m o ż liw ie n ie p o d r ó ż y s z e rs z e j g ru p ie u ż y tk o w n ik ó w „ o d d rz w i d o m ie js c a p rz e z n a c z e n ia ” z k ilk a k r o tn ie w ię k s z ą p r ę d k o ś c ią , n iż m o ż liw a j e s t d o u z y s k a n ia z

(2)

w y k o r z y s ta n ie m s z o s . P o s z e r z e n ie g ru p y u ż y tk o w n ik ó w z a k ła d a o b ję c ie w c ią g u n a jb liż s z y c h 10 la t 2 5 % z b io r u p o p u la c ji p rz y p is a n e g o a k tu a ln ie d u ż e m u lo tn ic tw u k o m u n ik a c y jn e m u i p o n a d 9 0 % z b io r u tej p o p u la c ji w c ią g u 25 lat. O z n a c z a to , ż e k a ż d a w s p ó ln o ta le ż ą c a n a z e w n ą tr z 8 0 - k ilo m e tr o w e g o o k rę g u z c e n tra ln y m p o r te m lo tn ic z y m b ę d z ie o b s łu g iw a n a p r z e z lo tn ic tw o S A T S . Z w ię k s z e n ie p o p u la c ji u ż y tk o w n ik ó w o r a z p o w s z e c h n o ś ć u ż y tk o w a n ia s a m o lo tó w o g ó ln e g o p rz e z n a c z e n ia n a le ż ą c y c h d o s y s te m u S A T S n a k ła d a d o d a tk o w e w a r u n k i n a r o z w ią z a n ia s p rz ę to w e o r a z w y m a g a n o w y c h m e to d y k ic h p ilo to w a n ia . S z c z e g ó ln ie d o ty c z y to s y tu a c ji, w k tó ry c h p ilo t - o p e ra to r m a o g r a n ic z o n ą d e c y z y jn o ś ć w c z y n n o ś c ia c h id e n ty fik a c ji i p o r ó w n a ń w ła ś c iw o ś c i d y n a m ic z n y c h s a m o lo tu o r a z w p ły w u c z y n n ik ó w z e w n ę trz n y c h n a p o p r a w n o ś ć p ilo to w a n ia s a m o lo te m w c e lo w o w y b ra n y c h fa z a c h lo tu . P r o b le m te n , ja k o w ie lo e ta p o w y p r o c e s s te ro w a n ia s a m o lo te m , ro z w a ż y m y n a p r z y k ła d z ie s ta rtu s a m o lo tu .

2. Model procesu startu samolotu

T r a je k to r ia fa z y s ta r tu s a m o lo tu m o ż e m ie ć p r z e b ie g p o k a z a n y n a r y s . l , g d z ie w s k a z a n o c h a ra k te ry s ty c z n e d la s ta rtu fa z y w k o le jn o ś c i ic h n a s tę p o w a n ia : I - r o z b ie g , II - o d e r w a n ie ( v = v a r), III - w z n o s z e n ie z k la p a m i (v = c o n s t), IV - c h o w a n ie k la p (v = v a r), V - n a b ie r a n ie w y s o k o ś c i (v = v a r). O s ią g n ię c ie p r z e z s a m o lo t w y s o k o ś c i H ps j e s t u m o w n y m k o ń c e m fa z y s ta rtu .

5

R y s. 1. T r a j e k t o r i a s t a r t u s a m o lo tu F ig . X. A e r o p la n e ta k e - o f f t r a j e c t o r y

W k a ż d e j z fa z p r o c e s p ilo to w a n ia d e fin io w a n y j e s t p r z e z r ó ż n e w e k to ry z m ie n n y c h w e jś c io w y c h o r a z p r z y jm o w a n e s ą r ó ż n e k ry te ria s te ro w a n ia . U w z g lę d n ia ją c p o n a d to w ła ś c iw o ś c i a tm o s f e r y ( p r ę d k o ś ć i k ie r u n e k w ia tru , o p a d , ...) o r a z d o d a tk o w e z d a rz e n ia

(3)

o b s e rw o w a n e p r z e z p ilo ta lu b in fo rm a c je o trz y m y w a n e p r z e z n ie g o z u r z ą d z e ń p o m o c y lo tn is k o w y c h o ta k ic h z d a r z e n ia c h , s p o s ó b m o d e lo w a n ia p r o c e s u s ta r tu w p o s z c z e g ó ln y c h fa za ch m u s i o d b ie g a ć o d k la s y c z n e g o m o d e lu d y n a m ic z n e g o p rz y jm o w a n e g o d o ty c h c z a s d o a n aliz y z a c h o w a ń s a m o lo tu . R o z w a ż m y m o ż liw e d o p r z y ję c ia m o d e le s a m o lo tu w p o s z c z e g ó ln y c h e ta p a c h s ta rtu .

R o z b ie g

Z a c h o w a n ie s ię s a m o lo tu n a d ro d z e s ta rto w e j o d m o m e n tu r o z p o c z ę c ia r o z b ie g u d o o d e rw a n ia p r z y p rę d k o ś c i V ocjr m o ż n a s p r o w a d z ić d o p ro s te g o m o d e lu w y n ik a ją c e g o z ry s. 2.

R y s. 2. P o ło ż e n ie g e o m e try c z n e s a m o lo tu n a d r o d z e s ta r to w e j F ig . 2. A e r o p la n e g e o m e tric a l p o s itio n o n a r u n w a y

S a m o lo t w c z a s ie to c z e n ia s ię p o d le g a d z ia ła n iu p r z y ś p ie s z e n ia w z g lę d e m o s i y ró w n e m u

a y = e y = V - l , (1 )

g dzie: V - r z e c z y w is ta p rę d k o ś ć s a m o lo tu ,

X - k ą t o d c h y le n ia a p a ra tu o d o s i d ro g i s ta rto w e j, P - k ą t ś liz g u j e s t m a łą w y ż s z e g o rz ęd u .

W ła ś c iw o ś c i k o n s tr u k c y jn e s a m o lo tu p o z w a la ją c e p rz y ją ć is tn ie n ie u je m n e g o m o m e n tu s ta b iliz u ją c e g o g o i p ro p o rc jo n a ln e g o d o p r z y s p ie s z e n ia a y d a ją d w a r ó w n a n ia s ił i m o m e n tó w :

v = N ^ p + N ^ p KP - k ; v 1 , (2)

s te r k ie ru n k u ( 6k) k la p y ( 8 Kl)

oś d r o g i s ta rto w e j

s te r w y s o k o ś c i lo tk i (5 l )

(4)

X = Y ^ + Y5k, - 5 k p , (3 ) g d z ie : N p , N 'g K p, K 'y , Y p , Y g Kp - u o g ó ln io n e w s p ó łc z y n n ik i a e ro d y n a m ic z n e s a m o lo tu ,

P - k ą t ś liz g u , 'P - p r z y ro s t k ie ru n k o w e g o k ą ta lin ii d ro g i s a m o lo tu .

S a m o lo t z a c h o w u je s ię s ta b iln ie n a d ro d z e s ta rto w e j, g d y s p e łn io n e s ą n a s tę p u ją c e w a ru n k i

Yp < 0 , Y g ^ > 0 , N '5^ < 0 , N p > 0 , (4)

a p r z y b o c z n y m w ie tr z e o p rę d k o ś c i v g d o d a tk o w o w y m a g a s ię s p e łn ie n ia w a ru n k u

N p Y ^ > N '5kp Yp (5 )

d la k ą ta ś liz g u ró w n e g o

P= (6)

F a z a r o z b ie g u k o ń c z y się o d e rw a n ie m p r z y p r ę d k o ś c i _ |2( m g - P s i n a , i|)

“*<■*> p s cZm(P) ’

g d z ie : m — m a s a s a m o lo tu ,

P - c ią g z e s p o łu n a p ę d o w e g o , a Sii - k ą t o d c h y le n ia c ią g u , p - g ę s to ś ć p o w ie trz a , S - p o w ie r z c h n ia s k rz y d ła ,

C2 - w s p ó łc z y n n ik s iły n o ś n e j w m o m e n c ie o d e r w a n ia z a le ż n y o d k o n fig u ra c ji

s a m o lo tu m o ż e b y ć z a le ż n y o d c ią g u P ,

k tó r a d e te r m in u je :

— d łu g o ś ć r o z b ie g u

v? V d V

L = m -r--- V W

J P c o s a 5il - X . - | i ( m g - Z J

- c z a s r o z b ie g u

(5)

g dzie:

X a - w y p a d k o w a sił a e ro d y n a m ic z n y c h w z g lę d e m o si x , Z a - w y p a d k o w a s iła a e ro d y n a m ic z n a w z g lę d e m o s i z ,

p - w s p ó łc z y n n ik ta r c ia to c z n e g o z a le ż n y o d w a r u n k ó w n a d ro d z e s ta rto w e j, p o z w a la ją r ó w n ie ż o k r e ś la ć w ie lk o ś ć p r z y s p ie s z e n ia a x w c z a s ie r o z b ie g u :

T e n b a rd z ie j s z c z e g ó ło w y o p is fa z y r o z b ie g u z o s ta ł p rz y to c z o n y w c e lu p o k a z a n ia z ło ż o n o ś c i o p is u s ta n u d y n a m ic z n e g o s a m o lo tu p o d c z a s ro z b ie g u , w k tó ry m p o d s ta w o w e sy g n a ły s te r u ją c e ( p o z a k ą te m u s ta w ie n ia k ó łk a p rz e d n ie g o (2 -p3 )) t k w ią w w y p a d k o w y c h s iła c h a e r o d y n a m ic z n y c h X a , Y a i c ią g u s a m o lo tu P .

Z a le ż n o ś c i (1 ), (2 ), (3 ), (6), (7 ), p o z w a la ją c e o k re ś lić w a rto ś c i z m ie n n y c h s ta n u s a m o lo tu w c z a s ie r o z b ie g u ta k ie j a k : p r ę d k o ś ć V , k ą t p o c h y le n ia s a m o lo tu 0 , o d c h y le n ie ś ro d k a c ię ż k o ś c i o d o s i d ro g i s ta rto w e j ey, o d c h y le n ia k ą to w e X, ąr, p r z y s p ie s z e n ia a x i a y u z u p e łn ia ją z b ió r in fo rm a c ji u z y s k iw a n y c h p r z e z p ilo ta w o b s e rw a c ji b e z p o ś re d n ie j o b s z a ru ro z b ie g u : w a r u n k i n a p o w ie r z c h n i d ro g i s ta rto w e j qRoz, w id o c z n o ś ć qwiD> p r z e s z k o d y n a d ro d z e s ta rto w e j qps, p rz e s z k o d y n a tu r a ln e w o b s z a rz e d ro g i sta rto w e j qpN o r a z p o d a w a n y c h z u rz ą d z e ń i p o m o c y lo tn is k o w y c h : p rę d k o ś c i i k ie r u n e k w ia tru qME= [ u g> v g, w g ], w id o c z n o ś ć p r z y rz ą d o w a q wjDP, u s k o k w ia tr u q ws, tw o r z ą c y c h z b ó r w e k to r ó w u tr u d n ie ń

9 = [Qr o z> q w i D , qps> 9p n> qM E ,q w iD P > q w s ] -

Z e b r a n ie i p r z e tw o r z e n ie ty c h in fo rm a c ji p r z e z p ilo ta w c z a s ie r o z b ie g u p r z e b ie g a , u ż y w a ją c n o ta c ji C A S E [1] [4] s to s o w a n e j w b u d o w ie s y s te m ó w in fo rm a ty c z n y c h , w e d łu g d ia g ra m u fu n k c ji p o d a n e j n a ry s. 3 . P ę tle II, 12, 13, 14s ą p o w ta r z a n e p r z e z p ilo ta w fa z ie sta rtu z c z ę s to tliw o ś c ią w y n ik a ją c ą z o b c ią ż e n ia in fo rm a ty c z n e g o [2] i r o z b ie g m o ż e z a k o ń c z y ć s ię p r z e r w a n ie m s ta rtu , g d y z a is tn ie ją (p rz e d o s ią g n ię c ie m p rę d k o ś c i V q ) o k o lic z n o ś c i u n ie m o ż liw ia ją c e je g o d a ls z e k o n ty n u o w a n ie .

W y b ó r z a s to s o w a ń w fu n k c ji F I.2 i F I.5 p o w in ie n b y ć w y b ie ra n y w g k ry te rió w a * = — ( P c o s a 5i, - X , - | i ( m g - Z a ))

m ( 10)

mina, ^ a xmM

h

^11 Iay 1 — aymax i 6= [óH, 5t , 5l , 8k , 5 ^ ,5 ^ ]

(U) (

12

)

v ( t > v odr

⁽¹³⁾

(6)

g d z ie a xmax i a ymax s ą p r z y s p ie s z e n ia m i w y n ik a ją c y m i z o g ra n ic z e ń k o n s tru k c y jn y c h s a m o lo tu i lo tn is k a , a ic h w a r to ś c i w p ły w a ją w is to tn y s p o s ó b n a k o m f o r t p s y c h o fiz y c z n y p ilo ta , z a ło g i j a k te ż i p a s a ż e r ó w s a m o lo tu .

R y s. 3 . D ia g r a m fu n k c ji fa z y ro z b ie g u F ig . 3 . D ia g r a m o f f u n c tio n s f o r r u n u p p h a s e

F a z y s t a r t u II, III, IV , V

A n a liz u ją c z a c h o w a n ie s ię s a m o lo tu w n a s tę p u ją c y c h p o s o b ie f a z a c h s ta rtu : II, III, IV i V w e d łu g te g o s a m e g o ro z u m o w a n ia m o ż e m y o p ra c o w a ć ic h m o d e le i k ry te r ia s te ro w a n ia s a m o lo te m .

P rz y k ła d o w e z a le ż n o ś c i i ic h a try b u ty z k ry te ria m i s te r o w a n ia p o d a n o w ta b lic y 1.

U z u p e łn ie n ie m w a r u n k ó w p o d a n y c h w ta b lic y 1 s ą r ó w n a n ia z g o d n o ś c i n a g ra n ic y fa z:

W~ = V*

' ' d la i = 1 , . . „ 5 , (1 4 )

[ H - = h;

g d z ie s y m b o le i „ + ” o z n a c z a ją o d p o w ie d n io w a rto ś c i z m ie n n y c h p o lew ej i p ra w e j stro n ie g ra n ic y faz.

(7)

T a b lic a 1

N r

fa z y s t a r t u R ó w n a n i a r ó w n o w a g i i z w i ą z k i k i n e m a ty c z n e

K r y t e r i a , w a r u n k i i w y b r a n e

o g r a n ic z e n i a

I I

R ó w n a n i a r ó w n o w a g i m V = P „ c o s a s„ - X a„ - m g s i n © , ,

0 = P „ s i n a sil - Z aI| - m g s i n 0 n L = V „ c o s © ,,

H = V „ s in © ,,

* M ( k i , - l ) s i n0 „]

kil < k n max I a z | < a znlM Y — Ymax

0 < © d o p u sz c z a ln e

2 H „

t 2H „

11 ( k i . + l j y ^ s i n © , , ’ g d z ie :

©ii - k ą t to r u lo tu w fa z ie II,

ku - w s p ó łc z y n n ik w z r o s tu p r ę d k o ś c i, H u - w y s o k o ś ć k o ń c a o d c in k a fa z y II,

y - k ą t to r u lo tu

I I I

P,„ c o s a sil = X a,„ (V ,„ , a ) + m g s in 0 ,„

T A H2.3

A H2.3 - r ó ż n ic a w y s o k o ś c i p o m ię d z y p u n k ta m i 2 i 3

V (T m ) = c o s t

I V

4 ~ a h3_4 ’

g d z ie :

a v3 = v4 — V 3,

A H 3j) - ró ż n ic a w y s o k o ś c i p o m ię d z y p u n k ta m i 3 i 4 , krv - w s p ó łc z y n n ik w z r o s tu p rę d k o ś c i w fa z ie IV

810,(13) - > 8 ia ( t4 ) = 0 1 a z | < aziv

V

k v - w s p ó łc z y n n ik w z r o s tu p rę d k o ś c i w fa z ie V

(8)

3. Sterowanie dyrektywne w czasie startu samolotu

W y m ie n io n e c z y n n o ś c i a n a liz y , s y n te z y i r o z s tr z y g a n ia d e c y z ji, j a k i e p ilo t m u s i p o d e jm o w a ć w c z a s ie s ta r tu ( w c z a s ie o k . 10 s e k u n d ), s ta n o w ią d la n ie g o d u ż e o b c ią ż e n ie in f o r m a ty c z n e . W w a r u n k a c h o g ra n ic z o n e j p re c y z ji w ła s n e j p ilo ta w o b s z a rz e id e n ty fik a c ji i p o r ó w n a n ia w ła ś c iw o ś c i d y n a m ic z n y c h s a m o lo tu o ra z u w z g lę d n ia n ia w p ły w u w a ru n k ó w o to c z e n ia p r o p o n u je s ię w s p o m a g a ją c y M o d u ł D y re k ty w n e j E k s p lo a ta c ji ( M D E ) , w s p ó łp r a c u ją c y z a u to p ilo te m , k tó ry p ra c u je w e d łu g s c h e m a tu p o d a n e g o n a ry s. 4 , g d z ie :

a ? - w e k to r w a rto ś c i p o c z ą tk o w y c h p a r a m e tr ó w a-,

*

aj - w e k to r w a r to ś c i p a r a m e tr ó w d e c y z y jn y c h xj(t) - w e k to r w a rto ś c i p o c z ą tk o w y c h d a n e j fa z y

x* - w e k to r w a r to ś c i p o c z ą tk o w y c h p r z e tw a rz a n y c h p r z e z a u to p ilo ta

R y s. 4. S c h e m a t u k ła d u M D E F ig . 4 . M D E u n it s c h e m a

W k a ż d e j fa z ie lo tu m o d u ł s p r a w d z a w g p rz y ję ty c h k ry te rió w m o ż liw o ś ć o sią g n ię c ia w a r to ś c i z m ie n n y c h s ta n u s a m o lo tu n a k o ń c u tej fa zy . P o n ie w a ż w tr a k c ie r e a liz a c ji fazy p o p r z e d n ie j m o g ły w y s tą p ić o k o lic z n o ś c i u n ie m o ż liw ia ją c e o s ią g n ię c ie z a ło ż o n y c h w a rto ści, s te r o w a n ie s a m o lo te m w tej fa z ie m u s i b y ć r e a liz o w a n e z z a c h o w a n ie m o g r a n ic z e ń przy z m ia n ie w a r to ś c i w y b ra n e j z m ie n n e j s ta n u s a m o lo tu . S ą n im i n a jc z ę ś c ie j: p r ę d k o ś ć lo tu V

(9)

i k ąt p o c h y le n ia s a m o lo tu © w ru c h u p o d łu ż n y m lu b k ą t p rz e c h y le n ia s a m o lo tu w ru c h u b o c z n y m . P r z y k ła d o w e d e c y z je z o s t a n ą p rz e d s ta w io n e w c z a s ie p re z e n ta c ji re fe ra tu .

4. Uwagi końcowe

Z a p r e z e n to w a n e o g ó ln e p o d e jś c ie d o s te r o w a n ia d y re k ty w n e g o s a m o lo te m w fa z ie sta rtu j e s t z a g a d n ie n ie m z b y t o b s z e rn y m , b y z a p r e z e n to w a ć g o w r a m a c h te g o re fe ra tu . P o z a fo rm a ln y m o p is e m w ła ś c iw o ś c i d y n a m ic z n y c h s a m o lo tu [3] n a jis to tn ie js z y m e le m e n te m M D E j e s t w ie lo le tn ie d o ś w ia d c z e n ie p ilo tó w s a m o lo tó w o g ó ln e g o p r z e z n a c z e n ia , w s k a z u ją c e z asad y re a liz a c ji tej fa z y lo tu i z a s a d d z ia ła n ia b lo k u w n io s k o w a n ia d e c y z ji 5 (ry s. 4 ) w ró ż n y c h s y tu a c ja c h , j a k i e m o g ą w y s tą p ić w c z a s ie s ta rtu . M o d u ł D E p rz e w id z ia n y w ty tu le re fe ra tu r ó w n ie ż d o w s p o m a g a n ia fa z y lą d o w a n ia p o s z e rz a o m a w ia n ą p ro b le m a ty k ę . P r o b le m lą d o w a n ia , m im o ż e p o ś w ię c o n o m u d o ty c h c z a s z n a c z n ie w ię c e j w y s iłk ó w , z a w ie r a d o d a tk o w e e le m e n ty p s y c h o lo g ic z n e . M im o ż e lą d o w a n ie u w a ż a n e j e s t z a n a jtr u d n ie js z ą fa z ę lotu, to z p u n k tu w id z e n ia te o rii s te ro w a n ia s a m o lo tu d a je się re a liz o w a ć z a p o m o c ą ty c h s a m y ch r e g u ł c o sta rt.

L IT E R A T U R A

1. B a rk e r R ., L o n g m a n C .: C a s e M e th o d SM. W N T , W a rs z a w a 1 996.

2. M o ra w s k i M .J .: G o s p o d a r k a in f o r m a c ją w u k ła d z ie p ilo t - s a m o lo t. O fic y n a W y d a w n ic z a P R z , R z e s z ó w 199 4 .

3. B o c ie k S ., G ru s z e c k i J.: U k ła d y s te ro w a n ia a u to m a ty c z n e g o s a m o lo te m . O fic y n a W y d a w n ic z a P R z , R z e s z ó w 1 999.

4. G ru s z e c k i J ., Z a jd e l Z .: T h e L ig h t A irp la n e s T a k e - o f f P ro c e s s M o d e llin g . 10,h In te rn a tio n a l C o n fe re n c e o n S y s te m M o d e llin g C o n tro l, M a te r ia ls v o lu m e 1, Ł ó d ź 20 0 1 P o la n d .

R e c e n z e n t: D r h a b . in ż. M a r ia n B ła c h u ta

(10)

A b s t r a c t

A s e rie s o f a c tiv itie s m a d e b y a p ilo t o r a n a u to m a tic c o n tro l sy s te m , th a t s h o u ld le a d to s a fe ta k e - o f f o r s a fe la n d in g o n r u n w a y s w ith lim ite d d im e n s io n s , is a ty p ic a l d is c re te d e c is io n p ro c e s s .

A s s u m in g t h a t a ll p a rtia l p ro c e s s e s , i.e . th e c o m p o n e n ts o f th e t a k e - o f f o r th e la n d in g p r o c e s s e s , a re re a liz e d in a c c o rd a n c e w ith th e ir o w n c rite ria a n d w ith th e u s a g e o f th e a v a ila b le in fo rm a tio n :

• o n th e d y n a m ic s ta te o f th e a irp la n e ,

• o n th e p r o p e rtie s o f th e a tm o s p h e re ,

• o n th e th r e s h o ld e v e n ts , e.g . in fo rm a tio n fro m th e a irfie ld e q u ip m e n t,

th e n th e p i lo t ’s o r th e a u to m a tic c o n tro l s y s te m ’s ta s k is to w o r k o u t th e d ir e c tiv e c o n tro llin g d e c is io n s fo r th e p a r tia l p ro c e s s e s , in o r d e r to e x tre m e th e g lo b a l c r ite r ia f o r th e t a k e - o f f o r the la n d in g p h a s e s .

I n te r e s tin g p a r tia l s o lu tio n to th a t ta s k , fo r th e s a k e o f th e d if f e r e n t ty p e s o f in f o r m a tio n a v a ila b le f o r th e p ilo t o r th e a u to m a tic c o n tro l s y s te m (c o n tin u o u s sig n a ls , d is c r e te s ig n a ls , f u z z y lo g ic s ig n a ls ), w a s o b ta in e d u s in g th e m e th o d o lo g y o f c r e a tio n th e in f o r m a tio n O -A -R s y s te m s ( O b je c t - A ttr ib u te - R e la tio n s h ip ) w ith p re s e r v a tio n o f th e o n b o a rd in f o r m a tio n s y s te m s d e s ig n ru le s .

O b ta in e d r e s u lts w ill b e u s e d in th e d e v e lo p m e n t o f th e o n b o a rd e q u ip m e n t w h ic h is th e p a rt o f th e o n b o a r d in fo r m a tio n s y s te m fo r a lig h t a irp la n e . T h e a im o f th e s y s te m is to h e lp th e p ilo t m a k e d e c is io n s d u rin g ta k e - o f f a n d la n d in g f lig h t p h a s e s . S o m e r e s u lts m a y be u s e d in th e d e v e lo p m e n t o f th e a u to m a tic ta k e - o f f a n d la n d in g c o n tro l s y s te m . T h is p a p e r is d e v o te d to th e m e th o d o lo g y o f c r e a tio n d ire c tiv e d e c is io n s in th e s e le c te d p r o c e s s e s o f the c o n s id e r e d flig h t p h a s e s .