"Ewangelia i polityka", R. Coste, Paryż 1969 : [recenzja]

Tadeusz Sikorski

"Ewangelia i polityka", R. Coste,

Paryż 1969 : [recenzja]

Studia Theologica Varsaviensia 11/1, 309-310

[37] S P R A W O Z D A N IA I R E C E N Z JE 309

w K o n s t y t u c j i D u s z p a s t e r s k i e j o K o ś c ie l e (26) w je d n y m sz e re g u , ja k o g łó w n e c z y n n ik i p o r z ą d k u sp o łeczn eg o . P r z y czy m p r a w d a , w y lic z o n a n a p ie r w s z y m m ie js c u , o ra z w o ln o ść o tr z y m a ły se n s e g z y s te n c ja ln y i r o z p a tr y w a n e są w p ła s z c z y ź n ie d z ia ła n ia . J e s z c z e s to s u n k o w o n ie ­ d a w n o S. J a r o c k i w sw e j K a t o l i c k i e j n a u c e s p o ł e c z n e j (P a ry ż 1964) o p o n o w a ł p rz e c iw k o p ró b o m w łą c z e n ia p r a w d y do p o d s ta w ż y c ia s p o ­ łecz n eg o w id z ą c w n ie j k a te g o r ię , k tó r a o d n o si się do p o r z ą d k u p o ­ z n a n ia , a n ie d z ia ła n ia (s. 30®). W y d a n a r o k p ó ź n ie j K o n s t y t u c j a D u s z ­

p a s t e r s k a p r e z e n tu je s ta n o w is k o w rę c z o d m ie n n e , co z re s z tą w y ra ź n ie

u w y d a tn io n o w je j k o m e n ta rz a c h . C zy p rz e to n ie n a le ż a ło b y w sp o só b b a r d z ie j z d e c y d o w a n y u w z g lę d n ić i te p rz e m ia n y ?

W re s z c ie n ie z r o z u m ia ły m w y d a je się f a k t, że a u to r , k tó r y od la t z tr o s k ą i o d d a n ie m p r a c u n je inad b ib lio g r a f ią te o lo g ic z n o m o ra ln ą w y ­ d a ł p o d rę c z n ik bez ż a d n y c h w sk a z a ń · le k t u r m o g ą c y c h b y ć u z u p e łn ie ­ n ie m k w e s tii, k tó r e z k o n ie c z n o śc i t r a k t u j e się w p o d rę c z n ik a c h w f o r ­ m ie s k r ó to w e j. N a jp ra w d o p o d o b n ie j to m M o r a ln o ś c i ż y c i a s p o ł e c z n e g o d o c z e k a się w z n o w ie n ia — z a p o tr z e b o w a n ie n a w y d a w n ic tw a te g o ty p u je s t d u ż e i, n a le ż y się sp o d z ie w a ć , b ę d z ie w z ra s ta ć . O p a trz e n ie go w ó w ­ czas z e s ta w e m b ib lio g r a fic z n y m s ta n o w iło b y w ie lc e c e n n e u z u p e łn ie n ie . N a d e w s z y s tk o je d n a k ks. doc. O le jn ik o w i n a le ż y się u z n a n ie za tę k s ią ż k ę , ja k ż e w s u m ie c e n n ą i b o g a tą . W m o m e n c ie , k ie d y n a p is a n ie p o d rę c z n ik a s ta ło się p rz e d s ię w z ię c ie m sz c z e g ó ln ie tr u d n y m , t r u d n i e j ­ sz y m n ie je d n o k r o tn ie n iż n a p is a n ie szczeg ó ło w ej m o n o g ra fii, n ie p o d o b ­ n a n ie p o d z iw ia ć s y s te m a ty c z n o ś c i, z ja k ą u k a z u ją się jeg o to m y T e o ­ logii m o r a l n e j . T y m b a rd z ie j, że w n ie s p e łn a d w a la t a od u k a z a n ia się re c e n z o w a n e g o to m u , a u to r o d d a je do d r u k u o s ta tn i ju ż to m C h r z e ­ ś c i j a ń s k i e j m o r a l n o ś c i w s p ó ł ż y c i a z b l i ź n i m i . T a d e u s z S i k o r s k i R. С o s t e, E w a n g e l i a i p o l i t y k a , P a r y ż 1969, E d itio n s d u d ia lo g u e , ss. 262. C zy E w a n g e lia z a w ie ra tr e ś c i, k tó r e m o g ą lu b p o w in n y in s p iro w a ć i o rie n to w a ć z a a n g a ż o w a n ia p o lity c z n e ? N ie k tó r z y są d z ą , że t a k i s z u ­ k a j ą n a iw n ie w sło w ie B ożym g o to w y c h r e c e p t p o lity c z n y c h . I n n i są p rz e c iw n e g o z d a n ia i u w a ż a ją n a w e t, że b y ło b y rz e c z ą s z k o d liw ą p o ­ s łu g iw a n ie się E w a n g e lią w k s z ta łto w a n iu p a ń s tw a lu d z k ie g o . D e b a ta je s t s t a r a , a le d ziś p r z y b r a ła n a a k tu a ln o ś c i. A u to r je s t p rz e k o n a n y , że n a le ż y ją w zn o w ić.

A p o lity c z n o ś ć C h r y s tu s a je s t o c z y w ista — s t a r a n n ie o d d z ie la p r a w a B oga od p r a w c e sa rz a . O rę d z ie e w a n g e lic z n e n ie z a w ie ra ż a d n e j te c h ­ n ik i p o lity c z n e j, lecz je s t p r z e n ik n ię te d u c h e m m iło ści, k tó r y p o w i­ n ie n n a tc h n ą ć w s z e lk ą p o lity k ę . Z w r a c a się do c z ło w ie k a ja k o cz ło ­ w ie k a i p o d w ó jn e p r z y k a z a n ie m iło ś c i B oga i b liź n ie g o w in n o się z n a ­

3 1 0 S P R A W O Z D A N IA I R E C E N Z JE [3 8 ] leźć u p o d s ta w w s z e lk ie j a k ty w n o ś c i lu d z k ie j. C h rz e ś c ija ń s k a e ty k a p o lity c z n a o p a r ta n a id e a le e w a n g e lic z n y m b ę d z ie p o lity k ą z a u fa n ia , p o lity k ą r e a lis ty c z n ą , p o lity k ą s o lid a rn o ś c i m ię d z y lu d z k ie j, m iło ści, n ie ­ a g re s ji — m y ś li, k tó r e C o ste ro z w ija w p o szcz e g ó ln y c h ro z d z ia ła c h . U tr z y m u je p rz y ty m , że ch o ć te p o d s ta w o w e w y m a g a n ia są s t a łe i ja k o t a k i e w a ż n e w e w s z y s tk ic h e p o k a c h , to je d n a k z u w a g i n a k o n k r e tn e u w a r u n k o w a n ia w ła ś c iw e p o sz c z e g ó ln y m e p o k o m i k r a j o m is tn ie je k o ­ n ie c z n o ść u z n a n ia p lu r a liz m ó w p o lity c z n y c h o ile p o z o s ta ją w r a m a c h w s p o m n ia n y c h w y m o g ó w .

C o ste d a je d o w ó d d o b re j z n a jo m o śc i te k s tó w b ib lijn y c h i egzegezy, k tó r ą u m ie ję tn ie łącz y z ró w n ie d o k ła d n y m w y c z u c ie m w sp ó łc z e s n e j rz e c z y w is to ś c i lu d z k ie j. J e g o w y w o d y c e c h u je g łę b o k i h u m a n iz m , d u c h to le r a n c ji i p o czu cie r e a liz m u . „ P o lity k a n a le ż y do s p r a w czło w iek a... D la te g o te ż c h rz e ś c ija n ie m o g ą i m u s z ą w s p ó łp r a c o w a ć z in n y m i w z a ­ k re s ie p o lity c z n y m , bo o b o w ią z k ie m ic h je s t d ą ż y ć do p o z y ty w n e g o w s p ó łis tn ie n ia lu d z i” (ś. 70). T a d e u s z S i k o r s k i D o m H e l d e r C a m a r a , P o u r a r r i v e r à t e m p s , B ru g o s 1970, D es- clée de B ro u w e r, s. 183. S ą to p rz e m ó w ie n ia , a p e le i o rę d z ia , p o p rz e z k tó r e H. C a m a r a k o n ­ ty n u u j e n ie s tr u d z e n ie sw ó j d ia lo g z lu d ź m i r e p r e z e n tu ją c y m i ró ż n e ś ro d o w is k a i w a r s tw y sp o łe c z n e — z p r a c o w n ik a m i n a u k i, p r a w n ik a m i, m ło d z ie ż ą , r o b o tn ik a m i... Ic h z b io ro w e w y d a n ie n ie je s t p ro s ty m p o ­ w ie le n ie m u p rz e d n io w y p o w ie d z ia n y c h te k s tó w , lecz n o w y m w e z w a ­ n ie m s k ie ro w a n y m do o p in ii p u b lic z n e j. J e s t a k te m p r o te s tu w o b e c s k a n d a l u u p o d le n ia c z ło w ie k a w św iecie, w k tó r y m p o g łę b ia się r o z ­ d z ia ł m ię d z y k r a j a m i b o g a ty m i a b ie d n y m i, w k tó r y m K o śc ió ł s ta je w o b ec z a d a ń w y d a tn ie js z e g o z a a n g a ż o w a n ia się n a rz e c z s p r a w ie d liw o ­ ści. J e s t te ż p rz y p o m n ie n ie m p iln e j k o n ie c z n o śc i ro z w o ju ś w ia ta w p ła ­ sz c zy źn ie te c h n ic z n e j, p o lity c z n e j i k u lt u r a ln e j. „C zego o s ta te c z n ie p r a ­ g n ie m y ? O co w a lc z y m y ? C h c e m y w y m ie ś ć n ę d z ę z p o w ie rz c h n i ziem i, tę n ęd zę, k tó r a o b ra ż a S tw ó rc ę . C h cem y , b y c z ło w ie k m ó g ł w z ra s ta ć w t a k i sp o só b , b y n ik t n ie b y ł r e d u k o w a n y do rz ę d u p rz e d m io tu ; b y w sz y sc y lu d z ie m o g li p ra w d z iw ie o d czu ć w so b ie p o d o b ie ń s tw o i o b ra z B oży; b y m o g li z n a le ź ć się w m o żn o ści r e a liz o w a n ia sw o je g o p o w o ła ­ n ia w s p ó łp r a c o w n ik ó w P a n a , ja k o o b d a rz e n i m is ją p a n o w a n ia n a d n a tu r ą i d o p e łn ia n ia s tw o r z e n ia ; b y p r a w a c z ło w ie k a p r z e s ta ły b y ć m a r tw ą l i t e r ą ” (s. 39).

K s ią ż k a C a m a ry n a b ie r a szczeg ó ln eg o z n a c z e n ia w ś w ie tle n a jn o w ­ szy ch d o k u m e n tó w s p o łe c z n y c h K o śc io ła , k tó r e c o ra z w y ra ź n ie j a k c e n ­ t u j ą p o tr z e b ę p rz e jś c ia do d z ia ła n ia o ra z p o w ro tu do a u te n ty c z n e g o c h rz e ś c ija ń s tw a . A u to r p r z e k o n u je z o c z y w isto śc ią , ża e w a n g e liz o w a n ie