Jłijo»1 '
WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY w BIELSKU - BIAŁEJ
Egzemplarz B ezpłatny
OCHRONA
ŚRODOWISKA
NATURALNEGO W LATACH
1975 1992
1918— 1993
200 lat Statystyki Polskiej
OPRACOWANO : LISTOPAD 1993 R
*
SPIS TR EŚCI
PRZEDMOWA ...
UWAGI METODYCZNE ...
WAŻNIEJSZE DANE O STANIE, ZAGROŻENIU I OCHRONIE ŚRODOWISKA
Tabi
WYKORZYSTANIE I OCHRONA ZASOBÓW POWIERZCHNI ZIEMI ... x
Stan ewidencyjny i zmiany w kierunkach wykorzystania powierzchni województwa. 1 Grunty rolne i leśne wyłączone na cele nierolnicze i nieleśne ... 2
Grunty zdewastowane i zdegradowane oraz ich rekultywacja i zagospodarowanie . 3 ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA W Ó D ... x
Gospodarowanie wodą, zanieczyszczenie i ochrona wód w zakładach w 1992 r. ... 4
Ocena sanitarna wody pobieranej przez ludność ... 5
Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej ... 6
Pobór wody do nawodnień stawów rybnych w 1992 r ... 7
Miasta o dużej skali zagrożenia środowiska w 1992 r ... 8
Komunalne oczyszczalnie ścieków oraz ścieki odprowadzone kanalizacją miejską. 9 Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzone do wód powierzchniowych ... 1 0 ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA POWIETRZA ... X Ważniejsze dane o zanieczyszczeniu i ochronie powietrza w 1992 r ... 11
Wyposażenie zakładów przemysłowych i gospodarki cieplnej w podstawowe urzą dzenia do redukcji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego ... 1 2 Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego ... 13
Emisja rzeczywista i równoważna w 1992 r ... 14
Zanieczyszczenie i ochrona powietrza w miastach i na wsi w 1992 r. ( część I, II i III ) ... 15
ODPADY ... X Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska ... 16
Odpady przemysłowe nagromadzone i wytworzone według rodzajów w 1992 r ... 17
Odpady przemysłowe nagromadzone oraz powierzchnia zrekultywowanych składowisk hałd, wysypisk i. stawów osadowych według miast i gmin w 1992 r.*... 18
Strona
3
4
15
Str.
22 24 24 25
27 28 30 30 31 32 33 33
34 35 35 36 37
38
41 41 43
45
Tabi. Str.
KI ORA, FAUNA I OCHRONA PRZYRODY... X 46 Rezerwaty przyrody ... 19 48 Pomniki przyrody ... 2 0 48 Powierzchnia i kategorie lasów ochronnych ... 2 1 48 Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych .... 2 2 49 Babiogórski Park Narodowy ... 23 49 Parki krajobrazowe w 1992 r ... 24 49
INWESTYCJE OCHRONY ŚRODOWISKA ... X 50 Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodną ... 25 51 Efekty uzyskane w wyniku przekazania do użytku inwestycji ochrony środowiska. 26 51 Ścieki przemysłowe według Europejskiej Klasyfikacji Działalności w 1992 r. 27 . 52 Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska według Europejskiej Klasyfikacji
Działalności w 1992 r ... 28 58 Emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza według Europejskiej Klasyfika
cji Działalności w 1992 r ... 29 60 Gospodarowanie wodą w przemyśle według Europejskiej Klasyfikacji Działalności
w 1992 r ... 30 64
X 67
I. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA WIOŚ ... X 67 - Ochrona wód ... X 67 - Ochrona powietrza atmosferycznego ... X 6 8
- Gospodarka odpadami ... X 6 8
II. MONITORING ŚRODOWISKA ... X 69 - Monitoring wód powierzchniowych ... X 69 - Monitoring powietrza atmosferycznego ... X 69 - Monitoring powierzchni ziemi ... X 70
Wykonano w 1 egz
Wykonał: Wydział Statystyki Gospodarczej WUS
Druk : WUS Katowice cena : 40.000 - zł
Dnia : listopad 1993 r.
Dodatkowo powielono w 50 egz nr pow. 22
PRZEDMOWA
Mając na uwadze rosnące znaczenie i społeczne zainteresowanie statystyką ochrony środo
wiska - Wojewódzki Urząd Statystyczny opracował drugą edycję publikacji o tematyce ekologicznej.
Poprzednie wydanie "Ochrona Środowiska naturalnego w województwie bielskim" ukazało się w 1985 r .
Niniejsze opracowanie zawiera uwagi metodyczne, część tabelaryczną, analityczną a także ilustracje graficzne.
Uwagi metodyczne zawierają omówienie m.in. zakresu, źródeł i zasad grupowania danych, metod ba
dań i ich organizacji, a także ważniejsze pojęcia, definicje i interpretacje wskaźników oraz kategorie statystyczne zawarte w publikacji.
Część analityczna zawiera omówienie :
- degradacji oraz zagrożenia środowiska naturalnego, - walorów środowiska,
- działań na rzecz ochrony środowiska.
Podstawowym źródłem danych prezentowanych w części tabelarycznej są materiały oparte na sprawozdawczości GUS. Wykorzystano również materiały Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska z Bielska - Białej i Żywieckiego Parku Krajobrazowego.
Wojewódzki Urząd Statystyczny składa podziękowanie osobom i instytucjom, które przyczyniły się do wzbogacenia treści niniejszego opracowania.
Publikacja została opracowana w Wydziale Statystyki Gospodarczej.
D y r e k t o r
Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Bielsku - Białej
inż.ALEKSANDRA LOREK
Bielsko - Biała, listopad 1993 r.
UWAGI METODYCZNE
Dane o stanie i zmianach w ewidencyjnym przeznaczeniu gruntów opracowano na podstawie rocznych wykazów gruntów ( M.P. Nr 11, poz. 98 z 1969 r. ) sporządzanych przez Min. Gospodarki Przestrzen
nej i Budownictwa oraz wojewódzkie wydziały geodezji i gospodarki gruntami.
Powierzchnia wyrównawcza jest to różnica pomiędzy teoretyczną powierzchnią geodezyjną, okreś
loną na podstawie map w skali 1 : 25000 z uwzględnieniem m.in. poprawki na kulistość Ziemi, a sumą powierzchni jednostek podziału administracyjnego ( miast i gmin ) wykazanych w ewidencji gruntów.
KLasy bonitacyjne użytków rolnych określają jakość użytku rolnego pod względem jego przydat
ności do produkcji rolniczej. Klasa I określa najwyższą wartość rolniczą, a klasa VI najniższą.
Grunty orne oraz pastwiska zaliczone do klasy VI z odpowiednim symbolem RZ ( grunty orne ) lub PsZ ( pastwiska ) są to grunty, które ze względu na niską jakość zostały uznane w toku gleboznaw
czej klasyfikacji gruntów za nieprzydatne do uprawy i przeznaczone do zalesienia.
Ochrona gruntów, w myśl ustawy z dnia 26 III 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( Dz.U. Nr 11, poz.79 ), obejmuje całokształt działalności technicznej, biologicznej, prawnej i organizacyjnej zmierzającej do zachowania jak największego obszaru gruntów rolnych i leśnych, poprawie ich wartości oraz pełnego wykorzystania dla potrzeb produkcji roślinnej.
Dane o gruntach rolnych i leśnych wyłączonych na cele nierolnicze i nieleśne dotyczą gruntów, za które pobrano należności i opłaty : dla gruntów nabytych do 1981 r. - w trybie rozporządzeń Rady Ministrów ( Dz.U. 1974, Nrl9, poz.104; Dz.U 1977, Nr 33, poz. 145 ) do ustawy z dnia 26 X 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji ( Dz.U. Nr 27, poz. 249 ); dla gruntów wyłączonych w latach 1982 - 1991 - w trybie rozporządzenia Rady Ministrów ( Dz.U.1982, Nr
20, poz.149 ) do ustawy z dnia 26 III 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( DZ.U. Nr 11, poz.79 ). Dane nie uwzględniają ubytku gruntów rolnych nie związanego ze zmianą właściciela, np.
ubytku tych gruntów w ramach rozwoju budownictwa indywidualnego na gruntach własnych gospodarstw rolnych. Prezentowane dane nie obejmują gruntów, które zostały wyłączone na cele nierolnicze i nieleśne z pominięciem powołanych wyżej przepisów prawnych. W związku ze zmianą interpretacji odnośnych przepisów prawnych, użytki rolne wyłączone pod zalesienia i zadrzewienia nie podlegają przepisom ustawy o ochronie gruntów rolnych. Z tej przyczyny w tablicach z tego zakresu dokonano stosownych zmian w ich konstrukcji za 1991 r., a także przeliczeń danych w ujęciu retrospekcyjnym.
Dane o gruntach zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji i zagospodarowania dotyczą gruntów zdewastowanych, tj. takich, które utraciły całkowicie wartości użytkowe oraz grun
tów zdegradowanych, tj. takich, których wartość użytkowa zmalała w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych lub na skutek zanieczyszczenia środowiska.
Rekultywacja gruntów zdewastowanych i zdegradowanych polega na nadaniu im lub przywróceniu wartości użytkowej. Grunty zrekultywowane podlegają zagospodarowaniu, czyli rolniczemu, leśnemu lub innemu rodzajowi użytkowania.
Zasoby dyspozycyjne wód są to maksymalne wartości odpływu z danego obszaru,możliwe teoretycz
nie do gospodarczego wykorzystanie bez naruszenia równowagi biologicznej wód, przy założeniu odpo
wiednich warunków co do ich jakości.
Informacje o poborze wody dotyczą :
1/ kierunku "na cele produkcyjne ( poza rolnictwem i leśnictwem )" - uspołecznionych zakładów przemysłowych oraz jednostek nieprzemysłowych ( budowlano-montażowych, transportowych itp.);
do 1985 r. dane dotyczą jednostek sektora publicznego zużywającego rocznie co najmniej 40 dam^ wody łącznie z wodą używaną przez elektrownie cieplne w zbiornikowych układach chło
dzenia skraplaczy turbin, a od 1987 r. wszystkich jednostek organizacyjnych wnoszących opła
ty za pobór z ująć własnych rocznie 5 dam3 i więcej wody podziemnej albo 20 dam3 i więcej wody powierzchniowej lub odprowadzających rocznie 2 0 dam3 i więcej ścieków ( udział jednos
tek nieprzemysłowych w zużyciu wody w 1991 r. wynosił 1,3
% )
;2/ kierunku "rolnictwo i leśnictwo" - jednostek organizacyjnych rolnictwa i leśnictwa zużywa
jących wodę na potrzeby nawodnienia gruntów rolnych i leśnych o powierzchni od 2 0 ha oraz na potrzeby eksploatacji stawów rybnych o powierzchni od 1 0 ha;
3/ kierunku "gospodarka komunalna" - przedsiębiorstw i zakładów wodociągów i kanalizacji, dla których organem założycielskim jest wojewoda oraz pozostających w gestii samorządów tery
torialnych.
Dane o recyrkulacji wody w przemyśle dotyczą zakładów przemysłowych wyposażonych w zamknięte obiegi Wody oraz udziału wody zużytej w obiegach zamkniętych w ogólnym zużyciu wody na cele pro
dukcyjne.
Przez obieg zamknięty rozumie się układ, w którym woda raz zużyta nie jest odprowadzana do odbiornika, lecz zawracana do punktu bezpośredniego podawania wody do obiegu, celem powtórnych rotacji i wykorzystania.
Wskaźnik ujęcia pobieranej wody w obiegi zamknięte obliczono dzieląc ilość wody pobieranej w ciągu roku na uzupełnienie obiegów zamkniętych z tytułu strat wody ( bezzwrotnych i w sieci ), zrzutów wód zanieczyszczonych, np. dla odświeżania obiegu zamkniętego itp. przez ilość wody zuży
tej w ciągu roku na cele produkcyjne. Wyrażona w procentach wartość tego wskaźnika może być za
warta w granicach od zera ( obieg otwarty ) do 1 0 0 ( wartość teoretyczna w warunkach całkowitego zamknięcia obiegów i braku uzupełniającego poboru wody ).
Do miast wyposażonych w wodociągi zaliczono te miasta, w których sieć wodociągowa rozdzielcza ( uliczna ) wyniosła co najmniej 250 m i równocześnie obsługiwała 5 budynków mieszkalnych posia
dających co najmniej 25 mieszkań, lub 2 zdroje uliczne.
Do miast wyposażonych w kanalizację zaliczono te miasta, w których sieć kanalizacyjna ( uliczna ) ogólnospławna i na ścieki gospodarcze wynosiła co najmniej o 250 m - od której prowadzi co naj
mniej 5 połączeń do budynków mieszkalnych lub do wpustów podwórzowych oraz miasta posiadające sieć na wody opadowe, jeżeli do tej sieci są odprowadzane również ścieki gospodarcze.
Do miast obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków zaliczono te miasta, z których ścieki ko
munalne przed odprowadzeniem ich do odbiornika były poddawane procesom oczyszczania mechanicznego lub mechaniczo-biologicznego. W przypadku wyposażenia miasta w kilka oczyszczalni o różnym sposo
bie oczyszczania, o klasyfikacji miasta do obsługiwanego przez oczyszczalnie mechaniczne decydowa
ła przewaga ilości ścieków oczyszczonych mechanicznie, zaś do miasta obsłuaiwanego przez biologicz
ne oczyszczalnie, przewaga ścieków oczyszczanych biologicznie.
Dane o ludności korzystającej w miastach z wodociągów i kanalizacji obejmuje ludność zamiesz
kałą w budynkach mieszkalnych dołączonych do określonej sieci oraz ludność korzystającą z wodocią
gów przez zdroje podwórzowe i uliczne, a z kanalizacji przez wpusty kanalizacyjne.
Dane o ludności miast obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków podano na podstawie badania GUS przeprowadzonego po raz pierwszy za 1991 r. Informacje te oparte są na szacunku liczby lud
ności obsługiwanej przez każdą z oczyszczalni komunalnych lub przemysłowych oczyszczających ście
ki socjalno - bytowe z miast.
Dane o ilości odprowadzonych ścieków przemysłowych dotyczą ścieków odprowadzonych z jednos
tek określonych wyżej ( "pobór wody"- pkt 1 ) bezpośrednio do wód powierzchniowych, do kanalizacji miejskiej, do ziemi lub innego odbiornika łącznie z wodami użytymi do celów chłodniczych. Do tych samych jednostek odnoszą się dane o wyposażeniu w oczyszczalnie ścieków.
Jako ścieki przemysłowe wymagające oczyszczania przyjęto ścieki odprowadzone siecią kanałów lub rowów otwartych bezpośrednio do wód powierzchniowych lub do sieci kanalizacji miejskiej z jed
nostek produkcyjnych ( łącznie z zanieczyszczonymi wodami kopalnianymi, lecz bez wód używanych w przemyśle do celów chłodniczych ).
Wody chłodnicze są to ścieki o podwyższonej temperaturze powstałe w wyniku użycia wód do ce
lów chłodzenia w procesach technologicznych, nie wymagające oczyszczenia w przypadku, gdy nie po
wodują wzrostu zanieczyszczenia odbiornika tych wód.
Dane o ściekach oczyszczonych przez zakłady przemysłowe charakteryzują ogólną ilość ścieków oczyszczonych w oczyszczalniach i odprowadzonych do wód powierzchniowych. Informacje z tego zakre
su obejmują ścieki oczyszczone mechanicznie,chemicznie i biologicznie.
Przez ścieki oczyszczane mechanicznie rozumie się ścieki poddane procesowi oczyszczania przy użyciu krat, sit, piaskowników, odtłuszczaczy współpracujących z osadnikami Imhoffa. Machaniczne oczyszczanie ścieków polega na usuwaniu jedynie zanieczyszczeń nierozpuszczalnych, tj. ciał sta
łych i tłuszczów ulegających osadzaniu lub flotacji.
Chemiczne oczyszczanie ścieków polega na zastosowaniu metod chemicznych, takich jak koagula
cja, sorpcja na węglu aktywnym i wiele innych, które powodują m.in. wytrącanie niektórych związków
rozpuszczalnych względnie ich nautralizację.
Biologiczne oczyszczanie ścieków następuje w urządzeniach naturalnych ( rolnicze wykorzysta
nie ścieków, zraszanie pól, stawy rybne ) lub sztucznych ( złoża biologiczne, osad czynny ), po
wodując usuwanie ze ścieków zanieczyszczeń organiczych oraz związków biogennych i refrakcyjnych w procesie mineralizacji przez drobnoustroje w środowisku wodnym.
Oczyszczanie ścieków mechaniczne i biologiczne zakwalifikowano jako oczyszczanie biologiczne, mechaniczne i chemiczne - jako oczyszczanie chemiczne, natomiast mechaniczno-biologiczno - chemicz
ne i biologiczno-chemiczne - jako biologiczne lub chemiczne, w zależności od przeważającej przepu
stowości urządzeń biologicznego lub chemicznego oczyszczania ścieków.
Z uwagi na to, że część zakładów pobierających wodę i odprowadzających ścieki nie posiadała urządzeń pomiarowych, bądź też nie dokonywała pomiarów z wystarczającą częstotliwością, dane usta
lono w tych jednostkach na podstawie wydajności pomp, ilości zużytej wody na jednostkę produkcji itp., a zatem częściowo szacunkowo.
Dane o ściekach odprowadzonych kanalizacją miejską obejmują ścieki odprowadzone systemem kanałów krytych, będących w gestii przedsiębiorstw i zakładów wodociągów i kanalizacji, dla któ
rych organem założycielskim jest wojewoda oraz pozostających pod zarządem samorządów terytorial
nych. Dane te dotyczą ścieków odprowadzonych z gospodarstw domowych, zakładów przemysłowych, bu
dowlanych, transportowych, handlowych, usługowych, instytucji i zakładów służby zdrowia, urzędów oraz innych jednostek odprowadzających ścieki do kanalizacji miejskiej i ponoszących opłaty za ilość odprowadzonych ścieków. Ścieki te przed odprowadzeniem do odbiornika powinny być w całości poddane procesom oczyszczania, stąd w statystyce zostały ujęte jako ścieki wymagające oczyszczania. Dane te nie obejmują wód opadowych i infiltracyjnych odprowadzonych siecią kanalizacji miejskiej.
Określenie komunalne oczyszczalnie ścieków ma w rozumieniu niniejszego opracowania charakter umowny i dotyczy zarówno obiektów pozostających w gestii jednostek gospodarki komunalnej jak i o- biektów tzw. oczyszczalni wspólnych ( zbiorczych ) pozostających w gestii spółek wodnych.
Dane o ściekach oczyszczanych odprowadzonych kanalizacją miejską obejmują ścieki oczyszczane w oczyszczalniach komunalnych typu mechanicznego i mechaniczno-biologicznego oraz w oczyszczal
niach przemysłowych, które oczyszczają ścieki miejskie.
Stopień obciążenia oczyszczalni jest wyrażony w procentach, stosunek ilości ścieków oczyszczo
nych do przepustowości urządzeń oczyszczalni. Wskaźnik wyższy od 100
%
oznacza przeciążenie urządzeń oczyszczalni.
Ładunki zanieczyszczeń
w
ściekach wyraża się głównie wskaźnikami BZTg, ChZT i zawiesiną.Wskaźnik BCTg ( pięciodniowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu ) - wyraża zapotrzebowanie na tlen niezbędny do utlenienia substancji organicznych zawartych w ściekach, przy użyciu żywych bakterii i enzymów pozakomórkowych. Pięciodniowe dlatego, że procesy mineralizacji najbardziej intensywnie przebiegają w ciągu pierwszych 5 dni ( ok. 70
%
całkowitego biochemicznego zapotrzebowania tlenu ). Wskaźnik BZTg wyraża zapotrzebowanie na tlen w ciągu 7 pierwszych dni.
Wskaźnik ChZT ( chmeniczne zapotrzebowanie tlenu ), jest to umowny wskaźnik jakości wód, informujący o zawartości związków organicznych oraz niektórych nieorganicznych ( np. sole żelazowe siarczki ), ulegających utlenieniu pod wpływem silnych utleniaczy.
Zawiesiny w ściekach to nie rozpuszczone, zawieszone substancje i materiały o różnych stopniu rozdrobnienia.
Stopień redukcji zanieczyszczeń w ściekach jest to wyrażona w procentach redukcja ładunków za
nieczyszczeń w ściekach w wyniku zastosowania oczyszczania.
Przez zanieczyszczenie powietrza rozumie się wprowadzenie do atmosfery substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które mogą ujemnie wpływać na zdrowie człowieka, klimat, przy
rodę żywą, wodę lub spowodować inne szkody środowiska.
Przez źródło zanieczyszczenia powietrza należy rozumieć miejsce, w którym następuje wydalenie ( wyemitowanie ) do powietrza substancji zanieczyszczających. Ogólnie źródłami zanieczyszczeń są:
zakłady energetyczne ( elektrociepłownie ), zakłady przemysłowe, kotłownie komunalne, paleniska indywidualne ( domowe ), środki transportu, źródła wtórne powstałe w wyniku wydalania oraz utyli
zacji ścieków i odpadów ( np. hałdy i wysypiska ), rolnictwo ( np. rozsiewanie nawozów sztucznych, stosowanie środków ochrony roślin ), a także przemiany i reakcje chemiczne zachodzące w zanieczysz
czonej atmosferze oraz źródła naturalne ( np. pożary lasów, burze pyłowe, pyły kosmiczne ).
Wielkość emisji z poszczególnych źródeł i dla poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń ( okreś
lonych prawnie ) jest możliwa do ustalenia albo na drodze pomiarów, albo na drodze obliczeń z bi
lansu surowcowo-pa1iwowego w oparciu o wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla charakterystycznych procesów technologicznych. Statystyka wykorzystuje oba źródła danych z tego zakresu, co znajduje odzwierciedlenie w niniejszej publikacji.
Dane o emisji z zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza dotyczą zanieczysz
czeń wprowadzonych w sposób zorganizowany ( tzn. z wszelkiego rodzaju urządzeń technologicznych i ogrzewczych za pośrednictwem emitorów-kominów, wyrzutni wentylacyjnych ) lub w sposób nie zorga
nizowany ( z hałd, składowisk, w toku przeładunku substancji sypkich lub lotnych, z hal produkcyj
nych itp. ).
Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych dotyczy ilości zanieczyszczeń pyłowych odprowadzonych do atmosfery w ciągu roku i obejmuje poszczególne rodzaje tych zanieczyszczeń, tj. popiół lotny, pyły z produkcji cementu, pyły metalurgiczne i inne emitowane w danym zakładzie zanieczyszczenia pyłowe.
Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych dotyczy ilości zanieczyszczeń gazowych odprowadzonych przez jednostkę sprawozdawczą do atmosfery w ciągu roku i obejmuje następujące rodzaje zanieczysz
czeń : dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, węglowodory i inne emitowane przez dany zakład zanieczyszczenia gazowe ( bez dwutlenku węgla ) określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1990 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzenie w nim zmian ( Dz.U. Nr 42, poz.245 z późniejszymi zmianami ).
Dane o ilości zatrzymanych i zneutralizowanych zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych ( według rodzajów ) obrazują rozmiary zanieczyszczeń zredukowanych w urządzeniach do ochrony powietrza, zainstalowanych w zakładach uznanych za szczególnie uciążliwe dla atmosfery.
Skuteczność działania urządzeń oczyszczających, określana jako stopień redukcji zanieczyszczeń jest wielkością charakterystyczną urządzeń i wskazuje,jaki procent całkowitej ilości danego, zanie
czyszczenia wprowadzonego do urządzenia został przez to urządzenie zatrzymany.
Wskaźnik ten wyraża się procentowym stosunkiem ilości zanieczyszczenia zatrzymanego do ilości zanieczyszczenia wytworzonego, tj. zatrzymanego i wyemitowanego.
Wartość tego wskaźnika może się wahać od 0 do 100
%.
Im bliższa jest 100%,
tym większy jest potencjał ochrony danego źródła zanieczyszczeń.Przy klasyfikacji urządzeń według poziomu skuteczności przyjmuje się, za Biurem Projektowym
"OPAM", następujące przedziały jako średnie dla najczęściej stosowanych technologii oraz dla śred
niego stężenia zanieczyszczeń na wlocie do urządzenia :
Rodzaj urządzeń
Skuteczność eksploatacyjna w
%
niska średnia wysoka Cyklony ... poniżej 70 70 - 80 powyżej 80
Multicyklony ... 75 75 - 85 85
Filtry tkaninowe .... 93 93 - 98 98
Elektrofiltry ... 90 90 - 95 95
Urządzenia mokre .... 85 85 - 95 95
Rzeczywista skuteczność działania urządzenia jest równa lub mniejsza od zakładanej skuteczności eksploa
tacyjnej. Uwzględnia bowiem warunki pracy urządzenia (np. skład chemicz
ny przepływających pyłów i gazów, skład ziarnowy pyłu, przepływ gazu, temperaturę, wilgotność oraz ciśnie
nie gazu i inne ), także jego dyspozycyjność.
Dane o emitorach na terenie zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza przedsta
wiają ilość oraz udział emitorów w ogólnej emisji zorganizowanej z podziałem według ich wysokości.
Lasy ochronne to obszary leśne podlegające ochronie ze względu na spełniane funkcje ( m.in.
umożliwiające racjonalny wypoczynek mieszkańcom miast, wpływających na klimat uzdrowisk itp ).
W myśl art.11 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, do lasów ochronnych zalicza się przede wszystkim grunty leśne znajdujące się w granicach administracyjnych miast, jak również w uzdrowis
kach i na obszarach ochrony uzdrowiskowej, a ponadto grunty leśne znajdujące się w odległości do
1 0 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców lub, w których zatrud
nionych jest w przemyśle ponad 5 tys. osób. W uzasadnionych przypadkach lasy ochronne można wyzna
czyć wokół mniejszych miast. Do lasów ochronnych zalicza się także lasy doświadczalne, drzewostany nasienne oraz lasy uznane za ochronne w planach urządzenia gospodarstwa leśnego. Ustalenia granic lasów ochronnych dokonuje się w planach zagospodarowania przestrzennego lub w statutach uzdrowisk.
W lasach ochronnych nie mogą być wznoszone budynki i budowle, z wyjątkiem służących gospodarce leśnej, obronności kraju i bezpieczeństwu wewnętrznemu, oznakowaniu nawigacyjnemu, ochronie zdrowia oraz wypoczynkowi i obsłudze turystów.
Park narodowy to teren o powierzchni co najmniej 500 ha posiadający najwyższe walory przyrodni
cze, mało" zmienione przez człowieka, na którym ochronie podlega całość przyrody. Park narodowy
tworzy Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Takie rozporządzenie zawiera m.iri. określenie ograniczeń wprowadzanych na terenie parku narodowego ( są to z reguły zakazy dokonywania zmian na terenie parku, wznoszenia budowli, ruchu pojazdów mechanicznych, wyrębu lasu, uszkadzania roślin, pozyskiwania zwierząt i ryb itp ), określenie zasad gospodarowania na terenie parku ( w tym wyzna
czenie rezerwatów ścisłych ) oraz ustanowienie organów parku.
Parki narodowe służą przede wszystkim celom konserwatorskim; przez powołanie parku ma się za
pewnić zachowanie w stanie nie zmienionym najcenniejszych fragmentów polskiej przyrody. Służą . ponadto celom naukowym - są terenami, na których można obserwować zmiany przyrody i jej rozwój.
Istothe są funkcje turystyczne, edukacyjne i wychowawcze. Naruszenie zakazów i ograniczeń obowią
zujących na terenie parku narodowego jest wykroczeniem w art. 28 ustawy o ochronie przyrody.
Park krajobrazowy to wyznaczony obszar terenu o wielkich walorach przyrodniczych i estetyczno- krajoznawczych spełniających zasadniczą rolę w ułatwianiu kontaktu człowieka z przyrodą. Tereny parku krajobrazowego, zachowując użytkowanie rolnicze i leśne, przystosowane są do wybranych form turystyki ( z wyłączeniem turystyki pobytowej ).
Parki krajobrazowe są tworzone rozporządzeniem wojewody na podstawie art. 41 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Rozporządzenie to określa zakazy lub nakazy mające na celu ochronę wa
lorów parku ( np. zakazy wznoszenia budynków, stosowania środków chemicznych, ograniczenie ruchu pojazdów samochodowych itp ). Naruszenie ich jest wykroczeniem z art. 106 pkt 3 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.
Rezerwat przyrody to obszar objęty ochroną, której przedmiotem może być całość przyrody na danym terenie albo poszczególne jej składniki lub zespoły należące do świata zwierzęcego i roś
linnego, albo też określone twory przyrody nieożywionej. Każdy rezerwat ma wyraźnie określony szczególny cel ochronny, np. zachowanie rzadkiego gatunku roślinnego lub zwierzęcego, miejsc lę
gu, szczególnych walorów krajobrazowych itp. Rozróżnia się rezerwaty ścisłe i częściowe.
Ochrona ścisła polega na całkowitym wykluczeniu ingerencji człowieka na obszarze objętym ochroną.
Ochrona częściowa, będąca formą gospodarki rezerwatowej, dopuszcza stosowanie pewnych zabiegów.
Uznanie określonego terenu za rezerwat przyrody następuje zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Zarządzenie wymienia zakazy i ograniczenia obowiązujące na tere
nie rezerwatu, ich naruszenie jest wykroczeniem z art. 28 ustawy o ochronie przyrody.
Obszar chronionego krajobrazu to większy teren o krajobrazie charakterystycznym dla danego regionu, często wzbogacony pamiątkami kultury narodowej, spełniający ze względu na wartości przyrodnicze szczególną rolę w odpoczynku i turystyce. Gospodarka człowieka na tym terenie nie ulega poważniejszym ograniczeniom pod warunkiem, że jest prowadzona prawidłowo i nie zagraża zach
wianiem równowagi w środowisku przyrodniczym.
Zabronione jest fizyczne i chemiczne zanieczyszczanie terenu i lokalizowanie na nim uciążliwego przemysłu.
Obszar chronionego krajobrazu wyznacza się w drodze rozporządzenia wojewody powołując jako
podstawę prawną art. 41 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.
Pomnik przyrody to pojedynczy twór przyrody lub skupienie tych tworów, zasługujący na ochronę ze względów naukowych, estetycznych, historyczno-pamiątkowych, zdrowotnych i społecznych oraz ze względu na swoiste cechy krajobrazu.
Uznanie za pomnik przyrody następuje na podstawie rozporządzenia wojewody.
Informacje o odpadach przemysłowych uciążliwych dla środowiska dotyczą od 1985 r. zakładów przemysłowych, które wytworzyły rocznie 5 tys. i więcej ton odpadów, a od 1986 r. wytwarzających rocznie co najmniej 1 tys. ton lub posiadających nagromadzone na swoim terenie 1 min ton i więcej odpadów, bez względu na ilość odpadów wytworzonych w ciągu roku. Szacuje się, że w zakładach tych koncentrowało się ponad 90
%
masy odpadów wytworzanych przez przemysł w ciągu roku.W związku z wprowadzeniem nowej klasyfikacji odpadów uciążliwych dla środowiska w trybie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 1986 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzysta
nie ze środowiska i wprowadzenie w nim zmian ( Dz.U. Nr 7, poz.40 ) dane z tego zakresu od 1986 r.
nie są w pełni porównywalne z danymi za lata poprzednie, natomiast dane za 1985 r., z przyczyn jak wyżej ( Dz.U. 1980 r. Nr 24, poz.93 ) nie są ściśle porównywalne z danymi za 1975 i 1980 r.
Zawarte w dziale informacje o odpadach przemysłowych uciążliwych dla środowiska dotyczą ich ilości i rodzajów :
- dotychczas nagromadzonych na terenach zakładów przemysłowych, tj. zalegających na składowiskach, hałdach i w stawach osadowych,
- wytworzonych w ciągu roku z określeniem ilości odpadów wykorzystanych gospodarczo, unieszkodli
wionych oraz składowanych na hałdach, wysypiskach, w stawach osadowych własnych i obcych ( np.
na wysypiskach komunalnych ).
Ponadto podano informacje o powierzchni składowisk, hałd i stawów osadowych nie zrekultywowa
nej i zrekultywowanej w ciągu roku.
Za odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska uważa się powstające w procesach produkcyjnych stałe i .ciekłe substancje oraz przedmioty poużytkowe uciążliwe dla środowiska i nieużyteczne bez dodatkowych zabiegów technologicznych. Według takiej kwalifikacji nie są odpadami : kopaliny towa
rzyszące, produkty uboczne, substancje znajdujące się w obiegu w procesach produkcyjnych, ścieki . oraz pyły emitowane do atmosfery.
Do odpadów uciążliwych dla środowiska, z prawnego punktu widzenia, nie jest zaliczany także nadkład w górnictwie odkrywkowym. Jednak, z uwagi na bardzo istotne pod względem ilościowym, kra
jobrazowym, zajmowania terenu itp. obciążenia środowiska prezentujemy dane z tego zakresu.
Dane o odpadach przemysłowych nagromadzonych dotyczą ilości odpadów zalegających na terenach zakładów w wyniku składowania w roku sprawozdawczym i w latach poprzednich według stanu na koniec roku.
Zakłady wytwarzające odpady mają prawny obowiązek chronić środowisko przed ujemnym oddziaływa
niem tych odpadów oraz postępować w sposób zapewniający ochronę środowiska przed odpadami, uwzglę
dniając w pierwszej kolejności ich gospodarcze wykorzystanie.
Dane o gospodarczym wykorzystaniu odpadów przemysłowych dotyczą oprócz odpadów zużytkowanych w zakładach na własne potrzeby, sprzedanych lub przekazanych nieodpłatnie jako surowce wtórne, także odpadów wykorzystanych na cele nieprzemysłowe ( do niwelacji terenu, podsadzania wyrobisk pokopalnianych, podziemnych i wypełniania wyrobisk odkrywkowych, niecek, osiadań itp. celów rekul
tywacyjnych ), co wiązało się z ich umiejscowieniem w środowisku.
Przez odpady unieszkodliwione należy rozumieć ilość odpadów poddanych zabiegom technologicznym, polegającym na neutralizacji chemicznej , spalaniu, kompostowaniu itp. z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w okresie sprawozdawczym.
Przez odpady składowane należy rozumieć ilość odpadów odprowadzonych na naziemne lub podziemne wysypiska, hałdy lub stawy osadowe własne zakładów je wytwarzających lub innych jednostek ( np.
na wysypiska komunalne ), z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w roku sprawozdawczym.
Przez zrekultywowane tereny składowania odpadów należy rozumieć tereny, których eksploatacja została zakończona i na których zostały przeprowadzone prace polegające na nadaniu lub przywróce
niu im wartości użytkowych poprzez, m.in. właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych.
Za odpady komunalne uważa się odpady powstające w wyniku działalności bytowo-gospodarczej czło
wieka w środowisku miejskim i osiedlowym, do której zalicza się działalność handlowo-usługową, oświatową, kulturalną, ochronę zdrowia i zarządzanie. Prezentowane dane dotyczą ilości odpadów nagromadzonych przyjętą umownie jako równą wywozowi nieczystości stałych. Ponadto podane dane o ilości wywiezionych odpadów komunalnych płynnych oraz o powierzchni wysypisk komunalnych nie zrekultywowanej i zrekultywowanej w roku sprawozdawczym.
Ze względu na brak lub luki w ewidencji podstawowej oraz niejednoznaczność niektórych wskaź
ników przeliczeniowych z jednostek objętości na wagowe, dane o ilości odpadów przemysłowych i ko
munalnych mają charakter orientacyjny.
Dane o nakładach i efektach rzeczowych inwestycji ochrony środowiska dotyczą ochrony : wód, powietrza, powierzchni ziemi, przyrody i krajobrazu oraz ochrony przed hałasem.
Do inwestycji związanych z ochroną wód zalicza się urządzenia do oczyszczania ścieków przemy
słowych, komunalnych, wód opadowych oraz zanieczyszczonych wód kopalnianych odprowadzanych bezpo
średnio do wód powierzchniowych. Obejmują one : oczyszczalnie ścieków lub ich elementy według technologii oczyszczania ( mechanicznego, chemicznego, biologicznego ), urządzenia do rolniczego
( leśnego ) wykorzystania ścieków, do utylizacji, gromadzenia i transportu wód zasolonych, do gromadzenia ścieków, jak również wyposażenie oczyszczalni ścieków w urządzenia i aparatuę kontrol
no-pomiarową w przypadkach, gdy nie jest ono ujęte w kosztach budowy oczyszczalni ścieków.
Do inwestycji związanych z ochroną powietrza zalicza się instalacje z zastosowaniem reakcji przemian chemicznych do substancji mniej uciążliwych dla środowiska wraz z kompletnym wyposa
żeniem i zespołem koniecznych urządzeń pomocniczych zapewniających prawidłową eksploatację insta
lacji oraz urządzenia i aparaturę zapewniające zmniejszenie ilości bądź stężeń powstających lub emitowanych zanieczyszczeń, zadania związane z urządzeniem stref ochronnych i wyposażenie w apa
raturę kontrolno - pomiarową zanieczyszczeń powietrza.
Nie ujmuje się urządzeń redukujących zanieczyszczenia, a stanowiących integralną część procesu technologicznego zapewniającą odpowiednią jakość surowców i półproduktów dla kolejnych etapów produkcji. Dotyczy to również instalowania wszelkiego rodzaju urządzeń pomocniczych niezbędnych ze względów technologicznych czy naukowych zakładu produkcyjnego.
Do inwestycji związanych z ochroną powierzchni ziemi zalicza się :
- gospodarcze wykorzystanie odpadów, tj. metody i sposoby, w wyniku których następuje wyraźna redukcja ilościowa odpadów wytwarzanych bądź nagromadzonych na składowiskach, np. wykorzystanie odpadów do budowy nasypów drogowych, kolejowych, do podsadzania wyrobisk kopalnianych oraz wy
korzystanie i przeróbkę przez zakłady przemysłowe,
- unieszkodliwianie odpadów, tj. metody i sposoby, w wyniku których następuje redukcja jakościo
wa szkodliwości odpadów dla środowiska, czyli zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych z odpadami do powierzchniowych warstw ziemi,
- uporządkowanie składowisk odpadów w powierzchniowych warstwach ziemi, tj. budowa stawów osado
wych, zbiorników betonowych, urządzenia stref ochronnych wokół składowisk,
- rekultywację składowisk, hałd, wysypisk i stawów osadowych obejmujących etap zakończonej re
kultywacji biologicznej bądź przekazanie zrekultywowanej powierzchni do zagospodarowania,
- przedsięwzięcia związane z ulepszeniem gleby, działanie związane z tarasowaniem i wyrównywaniem nierówności gleby, prowadzenie przeciwerozyjnych nasadzeń oraz usuwanie skutków erozji.
Do inwestycji związanych z ochroną przyrody i krajobrazu zalicza się :
- przedsięwzięcia dotyczące tworzenia i funkcjonowania obszarów i obiektów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych ( parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu oraz pomniki przyrody ),
- ochronę i restytucję ( oprócz restytucji przemysłowej ) rzadkich gatunków zwierząt.
Do inwestycji związanych z ochroną przed hałasem zalicza się :
- urządzenia lub zakup wyposażenia,przy pomocy których uzyskuje się ogólne zmniejszenie poziomu hałasu w okolicy źródła,
- urządzenia i zakup przyrządów pomiarowych do pomiaru natężenia hałasu ( nie zalicza się zadań związanych z bhp - zmniejszenie hałasu na stanowiskach pracy ).
Do inwestycji związanych z gospodarką wodną zalicza się :
- budowę ujęć do poboru wody : powierzchniowej, podziemnej i kopalnianej ( również w energetyce zawodowej ), łącznie z urządzeniami uzdatniającymi oraz wodną siecią magistralną i rozdzielczą ( ujęcia, studnie, stacje uzdatniania, filtry, stacje pomp, doprowadzenie sieci wodociągowej - bez przyłączy do budynków i gospodarstw ), budowę laboratoriów kontroli jakości wody, w tym
automatycznych stacji pomiaru jakości wody,
- budowę zbiorników retencyjnych ( poza zbiornikami przeciwpożarowymi i wyrównania dobowego ), stopni wodnych, żeglugowych i energetycznych oraz śluz i jazów,
- regulację rzek i zabudowę potoków górskich, - budowę obwałowań przeciwpowodziowych,
- budowę stacji pomp na zawałach i obszarach depresyjnych.
Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian są to kwoty pienięż
ne pobierane za wprowadzanie do środowiska zanieczyszczeń w ilościach nie powodujących przekracza
nia dopuszczalnych norm.
Kary za nieprzestrzeganie wymagań ochrony środowiska są to kwoty pieniężne wymierzane za wpro
wadzanie do środowiska zanieczyszczeń przekraczających dopuszczalne normy.
Fundusze ekologiczne są to fundusze tworzone z opłat za gospodarcze korzystanie ze "środowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz z opłat za wyłączenie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolni
cze i nieleśne, a także z kar za nieprzestrzeganie wymagań ochrony środowiska oraz innych wpływów ( m.in. za żeglugę i spław oraz wydobycie kruszywa i piasku z wód, zwroty dotacji i pożyczek oraz odsetki ). Środki funduszów przeznaczone są na finansowanie w całości lub w części działalności związanej z ochroną środowiska i gospodarką wodną.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej zostały utworzone z dniem 1 lipca 1989 r. na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 1989 r. "o zmianie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska i ustawy - Prawo wodne"
( Dz.U. Nr 26, poz. 139 ) w miejsce istniejących do tego okresu Funduszu Ochrony Środowiska i Fun
duszu Gospodarki Wodnej. Nowemu funduszowi nadano osobowość prawną. Fundusz dzieli się na część centralną i terenową w proporcji 40 i 60
%.
Wyłącznymi dochodami części centralnej Funduszu są wpływy z opłat za zrzut do wćd powierzchniowych zasolonych wód kopalnianych oraz za emisję tlenków azotu, a także z tytułu : udziału w spółkach, przedsiębiorstwach mieszanych i wspólnych; emisji obligacji oraz z zaciąganych kredytów i pożyczek.
Fundusz centralny jest też dysponentem rachunku środków dewizowych.
Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych został utworzony na podstawie ustawy o ochronie gruntów rol
nych i leśnych z dnia 26 marca 1982 r. ( Dz.U. Nr 11, poz. 79 ). Dochodami Funduszu są : należnoś
ci i opłaty związane z wyłączeniem gruntów z produkcji, kwoty uzyskane ze sprzedaży próchnicznej warstwy gleby, kwoty uzyskane jako różnica należności za grunty wyłączone z produkcji i zrekulty
wowane, różne rodzaje opłat i kar przewidzianych w ustawie.
Fundusz dzieli się na terenowy i centralny.
Środkami funduszu terenowego ( 80
%
dochodów ) dysponuje wojewoda, a środkami funduszu centralnego, tworzonego z 20
%
dochodów - Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.WYSZCZEGÓLNIENIE
Jed
nostka miary
1975 1980 1985 1990 1931 1992
POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBA Powierzchnia ogólna wojewódz
twa ( stan w dniu 31 XII ) ha 370351 370404 370404 370404 370404 370404 w tym :
użytki rolne ... ha 194027 191405 188569 186707 186479 186185 lasy i zadrzewienia .... ha 138596 139381 139660 139657 139757 139801 wody•... ha 11551 11945 12184 11946 11923 11852
użytki kopalne ... ha 41 144 136 146 165 138
tereny komunikacyjne .... ha 11610 11745 11940 12124 12176 12381 tereny osiedlowe ... ha 9634 12693 14820 15807 16061 16326
nieużytki ... ha 1253 1165 1129 1171 1184 1169
Ubytek (-) lub przyrost (+) użytków rolnych w stosunku do roku poprzedniego wed
ług ewidencji geodezyjnej. ha -165 -254 -427 -291 -228 -294
Grunty rolne wyłącznie w try
bie obowiązujących przepi
sów prawnych o ochronie
gruntów ... ha 165 252 117 6 8 1 1 2 63
Grunty leśne wyłączone na ce
lę nieleśne3/ ... ha 43 60 1 2 1 4 4
Grunty zdewastowane i zdegra
dowane wymagające rekulty
wacji i zagospodarowania
(stan w dniu 31 XII) .... ha 24 7b/ 973 858 6 8 8 591 657
ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD
Pobór wody na potrzeby gospo
darki narodowej ... min nP 256,6 276,9 277,0 280,9 263,7 243,5 na cele :
produkcyjne (poza rolnic
twem i leśnictwem) min 147,8 119,7 103,1 82,2 77,2 62,6
rolnictwa i leśnictwa ___ min m-* 50,5 82.2 85,6 1 0 0 , 0 98,0 91,8
gospodarki komunalnej min m3 58,3 75,0 88,3 98,7 88,5 89,1
Zużycie wody na potrzeby włas
ne przemysłu ... min m^ 157.8 131,6 108,8 82,2 74,3
w tym do produkcji ... min m3 149,4 120.9 100,3 76,8 69,1 62,8 w tym z wodociągów komunal
nych ... min H|3 1 1 , 8 14,1 11,5 4,2 3,8 4,1
Napełniane wodą stawy rybne :
powierzchnia ... ha 3506 3546 3749 3858 4653 4043
pobór wody ... tys. m3 50365 82168 85618 99997 97965 91817 a/ W lasach pod zarządem Min. Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. b/ 1977 rok
WYSZCZEGÓLNIENIE
Jed
nostka 1975 1980 1985 1990 1991 1992
miary
ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD (dok.)
Zużycie wody z wodociągów3/
w gospodarstwach domowych . min m^ 17,0 25.1 29,8 29,1 29,4
.
miasta ... min m^ 14,8 2 2 , 1 25,7 24,4 24,1
wieś ... min m3 2 . 2 3,0 4.1 4,7 5,3
.
na 1 mieszkańca ... m3 2 1 , 8 30,4 34,1 32,3 32,4
miasta ... ... m3 44,6 55,9 60,1 55,1 53,8
wieś ... m3 4,9 7,0 9.2 10,3 1 1 , 6 .
Miasta (stan w dniu 31 XII).. X 18 18 18 18 18 18
w tym wyposażone w sieć :
wodociągową ... X
.
18 18 18 18 18kanalizacyjną ... X 15 15 16 16 17 17
w tym obsługiwane przez
oczyszczalnie ścieków : X 1 0 8 9 1 0 1 0 1 0
mechaniczne ... X 4 1 3 3 3 3
mechaniczno-biologiczne X 6 7 6 7 7 7
Ścieki przemysłowe i komunal
ne odprowadzone do wód po
wierzchniowych ... min m3 174,3 165,4 145,0 113,9 109,5 93,2 wody chłodnicze (umownie
czyste) ... min ii|3 77,3 62,7 48,2 36,9 39,2 31,4 ścieki wymagające oczysz
czenia ... min m3 97,0 102,7 96,8 77,0 70,3 61,9
oczyszczane ... min m3 62,6 80,5 77,6 64,2 51,8 45,4
mechanicznie ... min m3 39,6 41,0 45,1 36,5 30,7 26,1
chemicznie... min m3 12.3 1 1 . 0 1 0 , 1 6,5 5,1 3,7 biologicznie ... min m3 10,7 28,5 22,4 2 1 , 2 16,0 15,5 nie oczyszczane ... min m3 34,4 2 2 , 2 19,1 1 2 , 8 18,5 16,5
odprowadzane : bezpośrednio z za
kładów przemys
łowych ... min m3 4,4 6 , 2 5.1 2,3 2 , 0 2 , 8
siecią kanalizacji
miejskiej .... min m3 30,0 16,0 14,0 10,4 16,5 13,7
ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA POWIETRZA Przemysłowe zanieczyszczenia
i ochrona powietrza atmo
sferycznego :
Zakłady szczególnie uciążliwe
(stan w dniu 31 XII) .... 25 24 24
<i/ Sieciowych ( komunalnych, gminnych i zakładowych ).
37 39 40
WAŻNIEJSZE DANE 0 STANIE, ZAGROŻENIU I OCHRONIE ŚRODOWISKA ( od.)
WYSZCZEGÓLNIENIE
Jed
nostka miary
1975 1980 1985 1990 1991 1992
ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA POWIETRZA ( dok.)
w tym wyposażone w urządze
nia do redukcji zanie
czyszczeń :
pyłowych ... 2 0
ia/
1
2 0 3
2 0 3
33 g
oc gazowych ...
jj ob
w tym posiadające zagospo
darowaną strefę ochron
ną ... ... Ą 5
6
w tym nie posiadające :
3
określonej emisji do
puszczalnej ... X iga/ 8 5 5 3 2
wyników pomiaru emisji:
pyłów ... X • 8 5 8 1 0 8
gazów ...
„
1 016 4
7 8
25 32
-
wyników pomiarów i emi
sji ... 153/
ga/
15
2 1
zatrudnionych w ochro
nie powietrza X 34 36
Emisja zanieczyszczeń pyło
wych ...
tys.t/
133,4 119,8 81,6 37,0 22,5 11,4
w tym : popiół lotny .... tys.t/r 95.5 95,1 74,4 33,7 18,4 7,9
pyły metalurgiczne tys-t/r 1 . 2 2,3 1,5 0 , 6 0,4 0,3
Emisja zanieczyszczeń gazo
wych (bez dwutlenku węgla) tys.t/r 54,4 54,2 54,2 35,9 32,8 28,3 w tym : dwultenek siarki . tys.t/r 28,7 25,1 24,9 19,5 17,9 15,3
tlenek węgla .... tys.t/r 17.1 11,9 13,7 6,3 5,7 4,9
Zanieczyszczenia zatrzymane w urządzeniach do redukcji
pyłowe ... tys.t/r 358,4 246,4 350,2 232,8 210,9 240,7
gazowe ... tys.t/r • 105,2 85,8 93,4 54,5 47,0
Stopień redukcji wytworzonych zanieczyszczeń :
pyłowych
... %
72,9 74,3 81,1 86,3 90,4 95,5 gazowych... %
• 6 6 , 0 61,3 72,3 62,5 62,4f l o r a, f a u n a i o c h r o n a pr zy rod y
Powierzchnia leśna (stan
w dniu 31 XII )
...
tys.ha 136,6 136,7 136,6 136,7 136,8 137,0 w tym lasów ochronnych..
ha 56053 68797 78790 84101 84106 83912 a/ Dane za rok 1976.-b/ Z wykształceniem wyższym.WYSZCZEGÓLNIENIE
Jed
nostka 1975 1980 1985 1990 1991 1992
miary
FLORA, FAUNA I OCHRONA PRZYRODY ( dok.)
glcbochronnych ... ha 8404 55 1571 3489 3489 3489
wodochronnych ... ha 41197 57264 54776 65/46 65731 65238 uzdrowiskowo-klimatycz-
n y c h ... ha 1286 1033 529 1662 1662 1662
masowego wypoczynku
ludności ... ha 773 6057 6128 6358 6358 6256
strefy zieleni wysokiej ha 4393 4042 2676 - - -
strefy górnej granicy
występowania lasu ha 58 58
krajobrazowych ... ha - 288 288 191 191 191
w strefie oddziaływania
przemysłu ... ha - - 12764 6675 6675 6590
Lesistość ... X 36,9 36,9 34,9 36,9 37,4 37,9
Odnowienia i zalesienia .... ha 873 1974 1730 1636 1566 1281
Pozyskanie drewna (grubizny). tys.m3 784.0 670,6 487,9 386,5 332,4 334,8 Parki narodowe (stan w dniu
31 XII) ... ha 1318 1318 1324 1.324 1324 1324
X powierzchni województwa
X
0,36 0,36 0,36 0,36 0,36 0,36Rezerwaty przyrody (stan w
dniu 31 XII) w ha ... ha 948 948 945 947 947 947
krajobrazowe ... ha 472 472 471 - - _
leśne ... ha 448 448 448 919 919 919
florystyczne ... ha 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0
wodne ... ha 18 18 18 18 18 -
w X powierzchni województwa .
%
0,26 0,26 0,26 0,26 0,26 0,26Pomniki przyrody (stan w dniu
31 XII) ... X 275 282 294 308 308 327
pojedyncze drzewa ... X 162 164 176 183 183 199
grupy drzew ... X 89 91 91 98 98 1 0 0
aleje ... X 6 6 6 6 6 7
głazy narzutowe ... X 3 4 4 4 4 4
skałki, groty i jaskinie . X 15 17 17 17 17 17
Zadrzewienia :
sadzenie drzew ... tys.szt 136,6 116,5 54,5 22,9 13,7 1 1 , 8
sadzenie krzewów ... tys.szt 227,6 188,6 83,1 40,6 30,3 23,3
ODPADY PRZEMYSŁONE I KOMUNALE Odpady przemysłowe uciążliwe
dla środowiska :
nagromadzone na terenach zakładów (stan w dniu
31 XII) ... tys.ton 8774,7 9447,0 9739.8 9542,6 9781,2 9865,3
WYSZCZEGÓLNIENIE
Jed
nostka miary
1975 1980 1985 1990 1991 1992
OOPADY PRZEMYSŁOWE I KOMUNALNE ( dok.) Odpady przemysłowe uciążliwe
dla środowiska ( dok.) :
wytworzone w ciągu roku .. tys.ton 987,5 1003,0 934,5 718,4 668,9 534,5 wykorzystane gospodar
czo ... tys.ton 633,0 6 6 8 , 2 570,1 447,1 406,4 359,4 unieszkodliwione .... tys.ton 1 . 2 1 . 1 0,5 0,4 1 0 , 8 7,5 składowane ... tys.ton 353,3 333,7 363,9 270,9 251,7 167,6 powierzchnia nie zrekulty
wowana (stan w dniu
31 XII) ... ha 8 8 , 8 118,4 81,0 43,8 96,0 91,1
powierzchnia zrekultywowa
na w ciągu roku ... ha 8 . 2 3,2 7,3 6 , 1 0 , 2 3,3
Odpady komunalne nagromadzone na wysypiskach w ciągu ro
ku ... tys.ton 381,0 699,5
DZIALAINOŚĆ INSPEKCYJNO - KONTROLNA Ocena sanitarna wody pobiera
nej przez ludność3' : Wodociągi :
p u b l i c z n e : Ocena wody :
miasta : niepewna ...
%
16.7 73,9z ł a ...
%
4.1 4,5 - - - -wieś : niepewna ...
%
17,9 4.5 16,7 - - -zła ...
%
10,3 13,6 - - - -z a k ł a d o w e : Ocena wody :
miasta : niepewna ...
%
12.5 14,3z ł a ...
%
- - - - -wieś : niepewna ...
%
30,8 23.1 18,8 - - -z ł a ...
%
- 7.7 - - - -l o k a l n e : Ocena wody :
miasta : niepewna ...
%
20,9 7,7 6,3z ł a ...
%
4.8 1 2 , 2 2,4 1 0 , 0 1 0 , 6 9,5wieś : niepewna ...
%
23,5 13,3 2 1 . 2 - - -zła ...
%
6,5 5.7 4,9 4,8 4,2 5,6a/ Dokonana na podstawie badań terenowo - laboratoryjnych.
WYSZCZEGÓf JNIENIE
Jed
nostka miary
1975 1980 1985 1990 1991 1992
DZIAł-AIWOŚĆ INSPEKCYJNO - KONTRO!/4A ( od .)
Studnie :
p u b l i c z n e : Ocena wody :
miasta : niepewna ...
%
60,0 3,1 - - - -zła ...
%
10,9 37,5 24,0 2 0 , 0 16,7 1 1 , 1wieś : niepewna .... ...
%
56,8 29,0 3,8 0 . 1 - -zła ...
%
9,1 45,0 34,6 4.3 13,6 5,6z a k ł a d o w e : Ocena wody :
miasta : niepewna ... % 66,7 25,0 - - - -
zła ...
%
- 25,0 1 0 0 , 0 1 0 0 , 0 1 0 0 , 0 1 0 0 , 0wieś : niepewna ...
%
64,7 15,8 2 0 , 0 0 , 1 - -zła ...
%
10,3 15,8 40,0 33,3 33.3 33,3p r z y d o m o w e : Ocena wody :
miasta : niepewna ...
%
. 61,3 11,4 - - -zła ...
%
. 16,5 49,7 50,2 40,2 34,9wieś : niepewna ...
%
. 46,0 3,7 - - -zła ... % • 48,1 55,6 55,1 51,5 44,9
Zakłady w ewidencji zanieczy
szczające wody powierzchnio
we (stan w dniu 31 XII) ... X 593 624 6 6 6 612 620 636
w tym posiadające określo
ne warunki odprowadza
nia ścieków ... X 544 295 2 2 2 208 2 1 2 296
Zakłady skontrolowane ... X 161 145 260 428 2 1 0 1 0 1
Przeprowadzone kontrole .... X 248 177 272 472 275 167
w tym z poborem prób ... X 214 114 185 333 2 1 0 124
w tym stwierdzające przekroczenia usta
lonych warunków od
prowadzania ścieków. X 23 62 162 214 116 61
Ochrona powietrza atmosferycz
nego :
Zakłady w ewidencji zanieczy
szczające powietrze atmo
sferyczne (stan w dniu 31
XII) ... X 252 28 228 1150 1150 616
skontrolowane ... X 29 63 125 223 124 59
Pomiary kontrolne emisji -
wykonane3/ ... X 94 61 53 114 2 0 0 75
w tym wykazujące przekro
czenia dopuszczalnej emisji ...
a/ W ramach działalności kon X trolnej
14 i na zlece
1 nła obce.
2 59 31 26
WYSZCZEGÓl M E N I E
Jed
nostka miary
1975 1980 1985 1990 1991 1992
DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO - KONTROLNA ( dok.)
Wydane polecenia pokontrolne. x 23 69 488 193 75 32
EKONOMICZNE ASPEKTY OCHRONY ŚRODOWISKA «
Nakłady inwestycyjne (ceny bieżące) na :
ochronę środowiska ... min zł 1 1 2 , 2 70,1 1366,7 104645,0 177575,0 326000,0 ochrona wód (oczyszczal
nie ścieków) ... min zł 1 0 0 , 8 38,3 1032,6 54249,0 119359,0 2 0 0 1 0 0 , 0
ochrona powietrza atmo
sferycznego ... min zł 11,4 0,5 297,4 17786,0 38173,0 95300,0 unieszkodliwienie i za
gospodarowanie odpa
dów przemysłowych min zł 31.3 36,7 19905,0 20800,0
gospodarkę wodną ... min zł 272,1 594,2 2440,6 102903,0 215733,0 324500,0 ujęcie i doprowadzenie
w o d y ... min zł 203,9 240,5 935,6 8967,0 14751,0 115900,0 zbiorniki i stopnie wod
ne ...
regulacja rzek, zabudo
wania potoków gór
skich ... ...
min zł
min zł
1 0 , 1 - 567,7 67712.0
26224.0
180904,0
20078,0
190300,0
14800,0 obwałowywania przeciw
powodziowe i stacje p o m p ...
Efekty rzeczowe uzyskane w wy
niku przeznaczenia do użyt
ku inwestycji :
min zł 58,1 353,7 937,3 - - 3500,0
ochrony środowiska : przepustowość oczysz
czalni ścieków prze
mysłowych i komunal
nych ... m3/dobą 361 31992 147 920 1862
mechanicznych ... m3/dobę - - 31915 - 560 1 2 0 0
chemicznych ... m3/dobę 194 - - > - - 300
biologicznych ... m3/dobę 167 - 77 147 360 362
zagospodarowanie odpadów przemysłowych uciążli
wych dla środowiska ... tys.t/r 633,0 949,7 1908,6 726,2 435,0 458,0 rekultywacja terenów skła
dowania odpadów prze
mysłowych ... ha 8 , 2 3,2 7,3 6 , 0 0 3,0
gospodarki wodnej :
wydajność ujęć wodnych. tys.m3 5,7 0,5 - 2 , 2 2,5 17,3
uregulowane rzeki i po
toki ...
obwałowania przeciwpo
wodziowe ...
km km
15,5 6,6
2 , 1 3,8 1,7 0,9 0,9
WYKORZYSTANIE I OCHRONA ZASOBÓW POWIERZCHNI ZIEMI
Większość zanieczyszczeń litosfery dotyczy wyrobisk poeksploatacyjnych i przemysłowych oraz degradacji gleb, wywołanej przez człowieka i samą naturę. Zniszczona powierzchnia ziemi jest naj
częściej wyłączona z wszelkiego użytkowania i stanowi klasyczny nieużytek. Głównymi siłami powodu
jącymi degradację powierzchni ziemi są :
- eksploatacja bogactw naturalnych prowadzona nadmiernie w sposób nieracjonalny i bez należytej troski o następstwa,
- zajmowanie terenu przez hałdy przemysłowe, górnicze i wysypiska odpadowe, - nadmierna i nieracjonalna chemizacja gleb oraz niewłaściwa mechanizacja, - nieracjonalne i nadmierne stosowanie gnojowicy,
- brak należytego zapobiegania erozji gleb ( niewłaściwa mechanizacja prac uprawowych, niedosta
teczne zabiegi techniczne przeciw erozji naturalnej ),
- aneksja gleb na różne cele nierolnicze ( urbanizacyjne, komunikacyjne, przemysłowe ).
Rozwój przemysłu i urbanizacja województwa prowadzi do stałego zmniejszania się areału użytków rolnych. W latach 1975 - 1992 w województwie bielskim ubyło 7842 ha, w warunkach województwa ozna
cza to najczęściej bezpowrotną utratę gleb rolniczych oraz poważną deformację powierzchni i nie
kiedy silne zaburzenia stosunków wodnych.
Powierzchnię w ha przypadającą na 1 mieszkańca w latach 1975 i 1992 przedstawia poniższa tabela:
WYSZCZEGÓLNIENIE
1975 1992 1975 1992
Województwo Polska
Powierzchnia ogólna ... 0,48 0,41 0,91 0,81
Użytki rolne ... .... 0,25 0 , 2 1 0,57 0,49
Lasy i zadrzewienia ... 0,18 0,15 0,25 0,23
Z zestawienia wynika, że wskaźnik powierzchni przypadającej na 1 mieszkańca maleje w miarę wzrostu liczby ludności. Cele, dla których wyłącza się grunty rolne i leśne są bardzo różne.
Dominują jednak przeznaczenia dla osadnictwa, kopalnictwa, komunikacji.
Grunty rolne i leśne wyłączone na cele nierolnicze i nieleśne w województwie bielskim w roku 1975 wyniosły 208 ha a w 1992 r. 63 ha, przy czym w 1980 r. powierzchnia ta wynosiła 312 ha.
Degradacja gruntów przybrała znacznie większe rozmiary niż wyłączenia. Część tych gruntów jest re
kultywowana, chociaż nie zawsze przywraca się im pierwotną wartość. Na obszarze województwa biel
skiego grunty zdegradowane i zdewastowane to grunty poprzemysłowe, które w roku 1975 wyniosły 247 ha, a w 1992 r. 657 ha. W badanych latach rekultywowano i zagospodarowano odpowiednio 99 ha i 27 ha
KIERUNKI WYUCZENIA GRUNTÓW ROLNYCH W 1992 R
WOJEWÓDZTWO BIELSKIE W HEKTARACH
135
-30 25
20
15
10
7“ V
T
/
/ \
/ \
" ^ 7 --- \ 7 .'.--- ---
i*
Użytki kopal. Ter.osiedlowe Zalesienia
Drogi i szlaki kom. Ter .przem. Inne cele
m
Użytki kopalne
Drogi i szlaki komunikacyjne
Tereny
osiedlowe Tereny
przemysłowe
1
Zalesieniai zadrzewienia Inne cele
KIERUNKI WYUCZENIA GRUNTÓW ROLNYCH W 1992 R.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ W ODSETKACH_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
i 1 2 II
TABI,. 1. STAN EWIDENCYJNY I ZMIANY W KIERUNKACH WYKORZYSTANIA POWIERZCHNI WOJEWÓDZTWA
WYSZCZEGÓLNIENIE
1975 1992
Stan ewidencyjny w końcu roku )
Przyrost (+) lub uby
tek (-) w hektarach w stosunku do roku
w hekta
rach
w odset
kach
na 1
miesz
kańca w ha
w hekta
rach
w odset
kach
na 1
miesz
kańca w ha
1975 1990 1991
Powierzchnia ogólna .... 370351 1 0 0 , 0 0,48 370404 1 0 0 , 0 0,41 X X X w tym :
Użytki’rolne ... 194027 52,4 0,25 186185 50,3 0 , 2 1 -7842 -522 -294 Lasy i zadrzewienia .... 138596 37.4 0,18 139801 37,8 0,15 1205 +144 +44 Wody ... 11551 3,1 0 , 0 1 11852 3.2 0 , 0 1 301 -94 -71
Użytki kopalne ... 41 0 . 1 0 , 0 0 138 0 0 97 - 8 -27
Tereny : komunikacyjne .. 11610 3.1 0,03 12381 3,3 0 , 0 1 771 257 205 osiedlowe .... 9634 2 , 6 0,03 16326 4,4 0 , 0 2 6692 519 265 Nieużytki ... 1253 0,3 0 , 0 0 1169 0,3 0 -84 - 2 -15 Tereny różne ... 3639 1 . 0 0 , 0 1 2759 0,7 0 -880 - 2 2 42
Powierzchnia wyrównawcza. - - - -207 0 0 - - -
Ź r ó d ł o : dane Min. Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
TABI,. 2. GRUNTY ROLNE I LEŚNE WYŁĄCZONE NA CELE NIEROLNICZE I NIELEŚNE
1975 1980 1985 1990 1991 1992
WYSZCZEGÓLNIEŃIL
w hektarach
Ubytki (-) lub przyrost (+) użytków rolnych w stosunku do roku poprzed
niego według ewidencji geodezyjnej -165 -254 -427 -291 -228 -294 Grunty rolne i leśne wyłączone w try
bie obowiązujących przepisów praw
nych o ochronie gruntów ... 208 312 117 6 8 1 1 2 63
grunty rolne ... 165 252 105 67 108 59
w tym użytki rolne ... 165 252 105 67 108 59
wg klas bonitacyjnych .... 165 252 105 67 108 59
I - III ... 41 92 26 2 0 18 2 1
IV - V ... 124 128 72 35 36 27
VI - VI RZ i PsZ ... - 32 7 1 2 54 1 1
grunty leśne wyłączone na cele nie
leśne3' ... 43 60 1 2 1 4 4
Kierunki wyłączenia gruntów rolnych i leśnych :
pod użytki rolne ... 3 2 1 6
pod drogi i szlaki komunikacyjne .
.
. 5 15 3 2na tereny osiedlowe ...
, .
45 32 24 34TA13L. 2. GRUNTY ROI/JE I LEŚNE WYLECZONE NA CELE NIEROLNICZE I NIELEŚNE ( dok.)
WYSZCZEGÓLNIENIE
1975 1980 1985 1990 1991 1992
w hektarach
Kierunki wyłączenia gruntów rolnych i leśnych ( dok. ) :
na tereny przemysłowe ... 1 1 3 3 2
pod zbiorniki i urządzenia wodne . • • 33 - - -
pod zalesienia i zadrzewienia ___ • • 9 3 42 4
na inne cele ... . • 1 1 13 39 1 1
a/ W lasach państwowych i niepaństwowych. W lasach pod zarządem Min. Rolnictwa i Gospodarki Żyw
nościowej agregacja danych według siedziby nadleśnictwa.
Ź r ó d ł o : dane Min.Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Min. Rolnictwa i Gospodarki Żyw
nościowej .
TABL. 3. GRIJOTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE ORAZ ICH REKULTYWACJA I ZAGOSPODAROWANIE
WYSZCZEGÓLNIENIE
1975 1980 1985 1990 1991 1992
w hektarach
Grunty zdewastowane i zdegradowane3^
wymagające rekultywacji i zagospo
247C/
darowania ... 973 858 6 8 8 591 657
Grunty zrekultywowane^ ... 55 15 32 26 98 : 2 1
w tym przeznaczone na cele :
rolnicze ... • 15 4 26 1 18
leśne ... • - - - - -
komunalne ... • - - - - -
Grunty zagospodarowane^ ... 44 2 2 31 5 - 6
w tym przeznaczone na cele :
rolnicze ... • 1 2 4 5 - 3
leśne ... • - - .- - -
komunalne ... • 1 0 - - - -
a/ Zewidencjonowane w oparciu o kryteria określone w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leś
nych z dnia 26 III 1982 r. ( Dz.U Nr 11, poz.79 ). b/ W ciągu roku. c/ 1977 rok.
Ź r ó d ł o : dane Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
GRUNTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE
W LATACH 1975 - 1992 W HEKTARACH
GRUNTY ZAGOSPODAROWAĆ 1980 1 1 1 9 8 5
GRUNTY ZREKULTYWOWANE
GRUNTY ZAGOSPODAROWANE I ZREKULTYWOWANE
W LATACH 1975 - 1992 W HEKTARACH
ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD
Sfera wodna ma największy zasięg przestrzenny i jest silnie zróżnicowana wewnętrznie ( wody płynące, stojące, wgłębne ) odgrywa też największą rolę, tak w układzie całego środowiska natural
nego jak i w życiu społeczno - gospodarczym. TO ogromne bogactwo naturalne uległo skażeniu lub * zanieczyszczeniu. Najbardziej zanieczyszczone i skażone są wody rzek.
Wody, w województwie bielskim są zanieczyszczane poprzez bezpośredni zrzut ścieków, przenika
nie zanieczyszczeń przez grunt oraz opad substancji szkodliwych z atmosfery.
Wyraźnie widać to w rejonach koncentracji zakładów produkcyjnych, zwłaszcza w przypadku Bielska - Białej, Oświęcimia i Żywca.
Łączna ilość ścieków przemysłowych i komunalnych odprowadzonych w 1992 r. do wód powierz
chniowych ( rzek, jezior i stawów ) wynosiła 93,2 hektometrów sześciennych i była o 59,4
%
niższa od ilości odprowadzonej w 1975 r. W ściekach tych 36,7 % stanowiły wody chłodnicze traktowane umownie ( według prawa wodnego ) za czyste, mimo tzw. zanieczyszczenia termicznego, powodującego niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. Z 66,4%
ścieków wymagających oczyszczania w zadawalającym stopniu oczyszczono ( biologicznie lub chemicznie ) zaledwie 2 0 , 6
%.
Istniejące oczyszczalnie są przeciążone i nie należą do najnowocześniejszych, zwłaszcza oczyszczal
nie komunalne, które dysponują tylko dwoma stopniami oczyszczania : mechanicznym ( najniższy sto
pień oczyszczania ) i mechaniczno - biologicznym. Natomiast oczyszczalnie przemysłowe dysponują trzema stopniami oczyszczania ( mechanicznym, chemicznym i biologicznym ).
W 1992 roku województwo bielskie odprowadziło 16,5 hektometrów sześciennych ścieków nieoczy- szczonych, tj.52,0% mniej niż w 1975 r., z czego 17,0% to ścieki odprowadzone bezpośrednio z zakła
dów przemysłowych, a reszta -83,0 siecią kanalizacji miejskiej.
Mniejsza ilość wytworzonych ścieków w porównaniu do lat ubiegłych wiąże się głównie z po
wodu zmniejszonej produkcji przemysłowej, co z kolei wiąże się ze zmniejszonym poborem wód.
W 1992 roku ogólny pobór wody na cele gospodarki narodowej wynosił 243,5 hektometrów sześciennych i w porównaniu do roku 1975 zmniejszył się o 5,1
%,
z tego :*
- 25,7% - poboru wody przeznaczono na cele produkcyjne ( poza rolnictwem i leśnictwem )
- 3 7 , 7
% -
na potrzeby rolnictwa i leśnictwa użyte do nawadniania gruntów i eksploatacji stawówrybnych
- 36,6
