Przedmiot wniosku do TK Przedmiot wniosku do TK
Wniosek
Wniosek dotyczy dotyczy stwierdzenia stwierdzenia niezgodności niezgodności art art 24 24 ust ust 11 ustawy ustawy Wniosek
Wniosek dotyczy dotyczy stwierdzenia stwierdzenia niezgodności niezgodności art art.. 24 24 ust ust.. 11 ustawy ustawy zz dnia dnia 17 17 grudnia grudnia 1998 1998 rr.. oo emeryturach emeryturach ii rentach rentach zz Funduszu Funduszu Ubezpieczeń
Ubezpieczeń Społecznych Społecznych (Dz (Dz U U zz 2004 2004 rr Nr Nr 39 39 poz poz 353 353 ze ze Ubezpieczeń
Ubezpieczeń Społecznych Społecznych (Dz (Dz.. U U.. zz 2004 2004 rr.. Nr Nr 39 39,, poz poz.. 353 353 ze ze zm
zm..)) zz art art.. 32 32 oraz oraz art art.. 33 33 Konstytucji Konstytucji RP RP..
W
W świetle świetle zakwestionowanego zakwestionowanego przepisu przepisu ubezpieczonym ubezpieczonym W
W świetle świetle zakwestionowanego zakwestionowanego przepisu przepisu ubezpieczonym ubezpieczonym urodzonym
urodzonym po po dniu dniu 31 31 grudnia grudnia 1948 1948 rr.. przysługuje przysługuje emerytura emerytura po po osiągnięciu
osiągnięciu wieku wieku emerytalnego, emerytalnego, wynoszącego wynoszącego co co najmniej najmniej 60 60 lat lat osiągnięciu
osiągnięciu wieku wieku emerytalnego, emerytalnego, wynoszącego wynoszącego co co najmniej najmniej 60 60 lat lat dla
dla kobiet kobiet ii co co najmniej najmniej 65 65 lat lat dla dla mężczyzn mężczyzn..
Trzy grupy ubezpieczonych w systemie emerytalnym
Emerytura
Emerytura każdegokażdego ubezpieczonegoubezpieczonego urodzonegourodzonego popo 3131 grudniagrudnia 1968
1968 rr.. będziebędzie pochodziłapochodziła zz dwdwóóchch źrźróódełdeł,, tjtj.. zz indywidualnegoindywidualnego konta
konta emerytalnegoemerytalnego zarządzanegozarządzanego przezprzez ZakładZakład UbezpieczeńUbezpieczeń
S ł h
S ł h dd ii kk tt t lt l dd
Społecznych
Społecznych orazoraz zz drugiegodrugiego kontakonta emerytalnegoemerytalnego zarządzanegozarządzanego przez
przez wybranewybrane PowszechnePowszechne TowarzystwoTowarzystwo EmerytalneEmerytalne..
Z
Z uwagiuwagi nana fakt,fakt, żeże nowanowa formułaformuła obliczaniaobliczania wysokościwysokości świadczeńświadczeń emerytalnych
emerytalnych nieyy yy nie jestjest korzystnajj korzystna dlayy dla ososóób,b, kt,, któórere ukończyłyukończyły –– nay yy y na dzień
dzień wejściawejścia ww życieżycie reformyreformy –– 5050 lat,lat, ustawodawcaustawodawca pozostawiłpozostawił dla
dla tejtej grupygrupy starestare zasadyzasady obliczaniaobliczania wysokościwysokości świadczeńświadczeń orazoraz dotychczasowe
dotychczasowe warunkiwarunki nabywanianabywania prawaprawa dodo tychtych świadczeńświadczeń (ukończenie
(ukończenie określonegookreślonego wiekuwieku emerytalnego,emerytalnego, tjtj.. 6060 latlat dladla kobietkobiet ii (ukończenie
(ukończenie określonegookreślonego wiekuwieku emerytalnego,emerytalnego, tjtj.. 6060 latlat dladla kobietkobiet ii 65
65 latlat dladla mężczyznmężczyzn ii legitymowanielegitymowanie sięsię wymaganymwymaganym stażemstażem emerytalnym,
emerytalnym, tjtj.. 2020 latlat dladla kobietkobiet ii 2525 latlat dladla mężczyzn)mężczyzn)..
Osobom,
Osobom, urodzonymurodzonym pomiędzypomiędzy 11 styczniastycznia 19491949 rr.. aa 3131 grudniagrudnia 1968
1968 rr ustawodawcaustawodawca dałdał prawoprawo wyboruwyboru ww kwestiikwestii przystąpieniaprzystąpienia 1968
1968 rr.. ustawodawcaustawodawca dałdał prawoprawo wyboruwyboru ww kwestiikwestii przystąpieniaprzystąpienia do
do otwartegootwartego funduszufunduszu emerytalnego,emerytalnego, czyliczyli podzieleniapodzielenia składkiskładki emerytalnej
emerytalnej międzymiędzy dwadwa kontakonta (odpowiednio(odpowiednio 1212,,2222%% orazoraz 77,,33%%),), lub
lub niepodzieleniniepodzieleniaa tejtej składkiskładki ii przekazaniaprzekazania całościcałości składkiskładki ((1919 5252%%)) nana indind idualneidualne kontokonto emer talneemer talne ar ąd anear ąd ane pr epr e ((1919,,5252%%)) nana indywidualneindywidualne kontokonto emerytalneemerytalne zarządzanezarządzane przezprzez ZUS
ZUS..
Faktyczny wiek emerytalny w starym systemie Faktyczny wiek emerytalny w starym systemie y y y y y y y y y y y y
W
W starymstarym systemiesystemie emerytalnymemerytalnym obokobok zróżnicowaniazróżnicowania wiekuwieku W
W starymstarym systemiesystemie emerytalnym,emerytalnym, obokobok zróżnicowaniazróżnicowania wiekuwieku emerytalnego
emerytalnego wedługwedług kryteriumkryterium płci,płci, zachowanozachowano ww szczególnościszczególności ––
jako
jako uprawnienieuprawnienie wygasającewygasające –– zróżnicowaniezróżnicowanie wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego zz tytułu
tytułu pracypracy ww szczególnychszczególnych warunkachwarunkach lublub ww szczególnymszczególnym tytu u
tytu u p acyp acy s c egó ycs c egó yc a ua u acac ubub s c egó ys c egó y charakterze
charakterze..
Z
Z materiałówmateriałów ZakładuZakładu UbezpieczeńUbezpieczeń SpołecznychSpołecznych wynika,wynika, żeże średniśredni wiek
wiek osób,osób, którymktórym przyznanoprzyznano emeryturęemeryturę ww 20062006 rr.. wynosiłwynosił ww latachlatach wiek
wiek osób,osób, którymktórym przyznanoprzyznano emeryturęemeryturę ww 20062006 rr.. wynosiłwynosił ww latachlatach 56
56,,66,, zz czegoczego średniśredni wiekwiek mężczyznmężczyzn wynosiłwynosił 5757,,99,, aa kobietkobiet 5656,,00..
Z
Z wynikówwyników badańbadań GłównegoGłównego UrzęduUrzędu StatystycznegoStatystycznego wynika,wynika, żeże najwyższy
najwyższy jestjest udziałudział osóbosób przechodzącychprzechodzących nana emeryturęemeryturę ww najwyższy
najwyższy jestjest udziałudział osóbosób przechodzącychprzechodzących nana emeryturęemeryturę ww wieku
wieku5555--5959 latlat ((4646,,66%%)).. NiecoNieco ponadponad ¼¼ ((2525,,55%%)) obserwowanejobserwowanej populacji
populacji przeszłaprzeszła nana świadczenieświadczenie emerytalneemerytalne ww wiekuwieku 6060--6464 lat,lat, aa niecałe
niecałe 99%% –– ww wiekuwieku 6565--6969 latlat.. WśródWśród mężczyznmężczyzn najwyższynajwyższy odsetekodsetek niecałe
niecałe 99%% ww wiekuwieku 6565 6969 latlat.. WśródWśród mężczyznmężczyzn najwyższynajwyższy odsetekodsetek rozpoczynających
rozpoczynających pobieraniepobieranie emeryturyemerytury wystąpiłwystąpił ww grupiegrupie 6060--6464 lata
lata ((3535,,88%%),), natomiastnatomiast kobietykobiety najczęściejnajczęściej rozpoczynałyrozpoczynały pobieraniepobieranie świadczenia,
świadczenia, kiedy,, kiedy byłyyy y ybyły wy y w wiekuwieku 5555--5959 latlat ((58((58,,1,,1%%))..))
Formuła wyliczania wysokości emerytury w starym systemie emerytalnym
starym systemie emerytalnym
EmeryturaEmerytura składaskłada sięsię zz tzwtzw.. częściczęści socjalnej,socjalnej, równejrównej dladla wszystkich,wszystkich, jj 2424%% kk tt bb jj (( lili i ti t dd ii tttt wynoszącej
wynoszącej 2424%% kwotykwoty bazowejbazowej (czyli(czyli przeciętnegoprzeciętnego wynagrodzeniawynagrodzenia netto,netto, tzn
tzn.. bezbez potrąconychpotrąconych składekskładek nana ubezpieczenieubezpieczenie społeczne,społeczne, ww poprzednim
poprzednim rokuroku kalendarzowym)kalendarzowym) orazoraz częściczęści indywidualnejindywidualnej zależnejzależnej odod osiąganych
osiąganych zarobkówzarobków ii stażustażu emerytalnegoemerytalnego ubezpieczonego,ubezpieczonego, liczonegoliczonego 1
1 33%% i di d idid ll jj dd ii k żdk żd kk kk óó po
po 11,,33%% indywidualnejindywidualnej podstawypodstawy wymiaruwymiaru zaza każdykażdy rokrok okresówokresów składkowych
składkowych ii popo 00,,77%% tejtej podstawypodstawy zaza każdykażdy rokrok okresówokresów nieskładkowych
nieskładkowych..
StopaStopa emeryturyStopaStopa emeryturyemerytury (stosunekemerytury (stosunek(stosunek wysokości(stosunek wysokościwysokości emeryturywysokości emeryturyemerytury doemerytury dodo wysokoścido wysokościwysokościwysokości podstawy
podstawy wymiaru)wymiaru) jestjest wyższawyższa przyprzy niskichniskich zarobkach,zarobkach, bobo podwyższapodwyższa ją
ją częśćczęść socjalna,socjalna, aa przyprzy wyższychwyższych zarobkachzarobkach (do(do 250250%% przeciętnegoprzeciętnego wynagrodzenia)
wynagrodzenia) stopastopa tata ulegaulega obniżeniuobniżeniu wskutekwskutek redukującegoredukującego wpływu
wpływu częściczęści socjalnejsocjalnej nana wysokośćwysokość emeryturyemerytury.. WyraźnieWyraźnie widocznawidoczna ww wpływu
wpływu częściczęści socjalnejsocjalnej nana wysokośćwysokość emeryturyemerytury.. WyraźnieWyraźnie widocznawidoczna ww tak
tak wyliczonejwyliczonej wysokościwysokości emeryturyemerytury redystrybucjaredystrybucja byłabyła korzystnakorzystna dladla kobiet,
kobiet, ponieważponieważ ww grupiegrupie osóbosób zarabiającychzarabiających poniżejponiżej przeciętnegoprzeciętnego wynagrodzenia
wynagrodzenia przeważająprzeważają kobietykobiety..
NiższyNiższy wiekwiek emerytalnyemerytalny kobietkobiet ww stosunkustosunku dodo mężczyznmężczyzn ww starymstarym
NiższyNiższy wiekwiek emerytalnyemerytalny kobietkobiet ww stosunkustosunku dodo mężczyznmężczyzn ww starymstarym systemie
systemie emerytalnym,emerytalnym, ww powiązaniupowiązaniu zz redystrybucyjnąredystrybucyjną formułąformułą wyliczania
wyliczania świadczenia,świadczenia, umożliwiałumożliwiał niwelowanieniwelowanie faktycznejfaktycznej różnicyróżnicy wysokości
wysokości świadczeńświadczeń emerytalnychemerytalnych kobietkobiet ii mężczyznmężczyzn.. PozwalałoPozwalało toto nana t kt i
t kt i óż ióż i i ki k t lt l dłdł ł ił i j kj k traktowanie
traktowanie zróżnicowanegozróżnicowanego wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego wedługwedług płcipłci jakojako konstytucyjnie
konstytucyjnie dopuszczalnegodopuszczalnego uprzywilejowaniauprzywilejowania wyrównawczegowyrównawczego..
Zasady wyliczania wysokości nowej emerytury Zasady wyliczania wysokości nowej emerytury y y y y y y j j y y y y
Wysokość
Wysokość emeryturyemerytury ww segmenciesegmencie zarządzanymzarządzanym przezprzez ZUSZUS uzależniona
uzależniona zostałazostała odod::
uzależniona
uzależniona zostałazostała odod::
kwotykwoty wpłaconychwpłaconych składek,składek,
wskaźnikówwskaźników waloryzacjiwaloryzacji ww okresieokresie przedprzed nabyciemnabyciem prawaprawa dodo emerytury,
emerytury,
wiekuwieku przejściaprzejścia nana emeryturę,emeryturę,
wielkościwielkości kapitałukapitału początkowegopp początkowego..pp ąą gg Opóźnienie
Opóźnienie przejściaprzejścia nana emeryturęemeryturę skutkujeskutkuje wyraźnymwyraźnym wzrostemwzrostem miesięcznego
miesięcznego wymiaruwymiaru świadczeniaświadczenia.. PrzyrostPrzyrost tenten jestjest nienie tylkotylko znaczny,
znaczny, aley,y, ale rosnącyrosnący zz każdymą yą y każdym kolejnymyy kolejnym okresemj yj y okresem opóźnieniaopóźnieniapp rozpoczęcia
rozpoczęcia pobieraniapobierania emeryturyemerytury.. PrzyjęciePrzyjęcie jednolitegojednolitego wskaźnikawskaźnika dalszego
dalszego trwaniatrwania życiażycia ustalanegoustalanego wspólniewspólnie dladla mężczyznmężczyzn ii kobietkobiet przeciwdziała
przeciwdziała niskiemuniskiemu poziomowipoziomowi świadczeńświadczeń kobiet,kobiet, którektóre zz powodówpowodów p
p pp pp
biologicznych
biologicznych mająmają ww każdymkażdym wiekuwieku średniośrednio dłuższedłuższe dalszedalsze oczekiwane
oczekiwane trwanietrwanie życiażycia.. TakieTakie samosamo podejściepodejście zakładanezakładane byłobyło ww odniesieniu
odniesieniu dodo segmentusegmentu obsługiwanegoobsługiwanego przezprzez PTEPTE..
Dodatkowo
Dodatkowo powodujepowoduje toto zmniejszeniezmniejszenie niebezpieczeństwaniebezpieczeństwa zaistnieniazaistnienia konieczności
konieczności dopłatdopłat dodo emeryturemerytur wypłacanychwypłacanych kobietomkobietom..
Stopa zastąpienia w wieku x lat oraz procentowy wzrost emerytury przy opóźnieniu przejścia na emeryturę o 1 rok. y y p y p p j y ę
Stary system Nowy system
Stopa zastąpienia w % Wzrost emerytury w % Stopa zastąpienia w % Wzrost emerytury w %
55 68,5% 1,90% 35,4% 6,95%
56 69,8% 1,86% 37,9% 6,95%
57 71,1% 1,83% 40,5% 6,96%
58 72,4% 1,80% 43,3% 6,98%
59 73,7% 1,76% 46,4% 7,00%
60 75,0% 1,73% 49,6% 7,02%
61 76,3% 1,70% 53,1% 7,04%
62 77,6% 1,68% 56,8% 7,07%
63 78 9% 1 65% 60 8% 7 10%
63 78,9% 1,65% 60,8% 7,10%
64 80,2% 1,62% 65,2% 7,14%
65 81,5% 1,60% 69,8% 7,19%
66 82,8% 1,57% 74,8% 7,25%
67 84,1% 1,55% 80,3% 7,33%
68 85,4% 1,52% 86,1% 7,41%
69 86,7% 1,50% 92,5% 7,50%
70 88,0% 1,48% 99,5% 7,59%
Stopa zastąpienia w wieku x lat oraz procentowy wzrost emerytury przy opóźnieniu przejścia na emeryturę o 5 lat.
Stary system Nowy system
Wiek przejścia na emeryturę
Stopa zastąpienia w
%
Wzrost emerytury w
%
Stopa zastąpienia
w %
Wzrost emerytury w
%
y ę
55 68,5% 9,5% 35,4% 40,1%
60 75,0% 8,7% 49,6% 40,7%
65 81,5% 8,0% 69,8% 42,5%
Wysokość emerytur przy różnym i identycznym wieku emerytalnym dla kobiet i mężczyzn*
emerytalnym dla kobiet i mężczyzn*
Wiek Wiek t l t l
Kobieta
Kobieta MężczyznaMężczyzna Świadczenie Świadczenie k bi t / k bi t / emerytalny
emerytalny kobiety/ kobiety/
świadczenie świadczenie mężczyzny mężczyzny zgromadzony
zgromadzony kapitał kapitał (w zł) (w zł)
wysokość wysokość emerytury emerytury
(w zł) (w zł)
Zgromadzony Zgromadzony
kapitał kapitał (w zł) (w zł)
wysokość wysokość emerytury emerytury
(w zł) (w zł) 62
62 kobietykobiety 62
62 mężczyźnimężczyźni
220
220 057057,,0303 11 060060,,0000 220220 057057,,0303 11 060060,,0000 100100%%
62
62 kobietykobiety 65
65 mężczyźnimężczyźni
220
220 057057,,0303 11 060060,,0000 247247 830830,,6464 11 363363,,0000 7878%%
60
60 kobietykobiety 65
65 mężczyźnimężczyźni
202
202 761761,,6161 900900,,0000 247247 830830,,6464 11 363363,,0000 6666%%
65
65 k bik bi 247247 830830 6464 11 363363 0000 247247 830830 6464 11 363363 0000 100100%% 65
65 kobietykobiety 65
65 mężczyźnimężczyźni
247
247 830830,,6464 11 363363,,0000 247247 830830,,6464 11 363363,,0000 100100%%
*Przy założeniu, że kobieta i mężczyzna rozpoczęli pracę w 2000 r., mając 20 lat oraz mieli taką samą karierę zawodową.
źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 26 lutego 2002
Ryzyko emerytalne Ryzyko emerytalne
R k
R k t l t l jj j t j t j k j k l l i i łł
oo
Ryzyko Ryzyko emerytalne emerytalne ujmowane ujmowane jest jest jako jako przyzwolenie przyzwolenie społeczne społeczne na
na zaprzestanie zaprzestanie pracy pracy zarobkowej zarobkowej po po osiągnięciu osiągnięciu określonego określonego wieku
wieku.. Uzyskanie Uzyskanie takiego takiego przyzwolenia przyzwolenia społecznego społecznego wymaga wymaga uwzględnienia
uwzględnienia wielu wielu czynnik czynnikóów w Niewątpliwie Niewątpliwie podstawowe podstawowe uwzględnienia
uwzględnienia wielu wielu czynnik czynnikóów w.. Niewątpliwie Niewątpliwie podstawowe podstawowe znaczenie
znaczenie ma ma przesłanka przesłanka zabezpieczenia zabezpieczenia środk środkóów w utrzymania, utrzymania, ponieważ
ponieważ odpowiada odpowiada ona ona podstawowej podstawowej funkcji funkcji ubezpieczenia ubezpieczenia społecznego
społecznego polegającej polegającej na na zapewnieniu zapewnieniu środk środkóów w utrzymania utrzymania w w społecznego,
społecznego, polegającej polegającej na na zapewnieniu zapewnieniu środk środkóów w utrzymania utrzymania w w razie
razie niezdolności niezdolności do do pracy pracy zarobkowej zarobkowej.. W W nowym nowym systemie systemie emerytalnym
emerytalnym zrealizowanie zrealizowanie tej tej przesłanki przesłanki przemawiać przemawiać powinno powinno za
za względnie względnie wysokim wysokim wiekiem wiekiem emerytalnym emerytalnym za
za względnie względnie wysokim wysokim wiekiem wiekiem emerytalnym emerytalnym..
oo
Z Z tego tego względu względu w w założeniach założeniach nowego nowego systemu systemu emerytalnego emerytalnego przyjmowano
przyjmowano jednolity jednolity wiek wiek emerytalny emerytalny kobiet kobiet ii mężczyzn mężczyzn na na poziomie
poziomie 62 62 lat lat Po Po wejściu wejściu w w życie życie nowego nowego systemu systemu trzykrotnie trzykrotnie poziomie
poziomie 62 62 lat lat.. Po Po wejściu wejściu w w życie życie nowego nowego systemu systemu trzykrotnie trzykrotnie podejmowano
podejmowano nieudane nieudane pr próóby by podniesienia podniesienia wieku wieku emerytalnego emerytalnego kobiet
kobiet..
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich
W
W ocenie ocenie Rzecznika Rzecznika Praw Praw Obywatelskich Obywatelskich utrzymanie utrzymanie w w nowym nowym systemie
systemie emerytalnym emerytalnym zróżnicowanego zróżnicowanego wieku wieku emerytalnego emerytalnego kobiet
kobiet ii mężczyzn mężczyzn oznacza oznacza dyskryminacyjne dyskryminacyjne traktowanie traktowanie kobiet kobiet w
w zabezpieczeniu zabezpieczeniu emerytalnym emerytalnym.. Krótszy Krótszy wiek wiek emerytalny emerytalny k bi t
k bi t tt id i id i k ót k ót kk t t i i kobiet,
kobiet, aa co co za za tym tym idzie idzie krótszy krótszy okres okres pozostawania pozostawania w w ubezpieczeniu,
ubezpieczeniu, prowadzi prowadzi do do sytuacji, sytuacji, w w ramach ramach której której kobiety kobiety krócej
krócej oszczędzają oszczędzają na na swoją swoją emeryturę emeryturę ii dłużej dłużej ją ją pobierają pobierają.. W W krócej
krócej oszczędzają oszczędzają na na swoją swoją emeryturę emeryturę ii dłużej dłużej ją ją pobierają pobierają.. W W efekcie
efekcie skutkuje skutkuje to to istotnym istotnym zróżnicowaniem zróżnicowaniem wysokości wysokości pobieranych
pobieranych świadczeń świadczeń..
Problem
Problem ten ten został został przez przez Rzecznika Rzecznika podniesiony podniesiony w w wystąpieniach
wystąpieniach kierowanych kierowanych do do Ministra Ministra Pracy Pracy ii Polityki Polityki
ł j
ł j l l h h ii
Społecznej
Społecznej w w latach latach 1999 1999,, 2002 2002 ii 2005 2005..
Brak argumentów uzasadniających zróżnicowanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn
oo KobietyKobiety uzyskująuzyskują relatywnierelatywnie niższeniższe wynagrodzeniawynagrodzenia odod wynagrodzeńwynagrodzeń
oo KobietyKobiety uzyskująuzyskują relatywnierelatywnie niższeniższe wynagrodzeniawynagrodzenia odod wynagrodzeńwynagrodzeń przysługujących
przysługujących zz tytułutytułu porporóównywalnejwnywalnej pracypracy mężczyznommężczyznom..
oo WW karierzekarierze zawodowejzawodowej kobietkobiet występująwystępują przerwyprzerwy ww pracypracy zarobkowejzarobkowej związane
związane zz macierzyństwemmacierzyństwem ii wychowywaniemwychowywaniem dziecidzieci..
związane
związane zz macierzyństwemmacierzyństwem ii wychowywaniemwychowywaniem dziecidzieci..
oo BrakBrak jestjest możliwościmożliwości wskazaniawskazania racjonalnychracjonalnych argumentargumentóóww usprawieusprawie-- dliwiających
dliwiających utrzymanieutrzymanie regulacjiregulacji określającejokreślającej powszechnypowszechny wiekwiek emerytalny
emerytalny nayy yy na zrzróóżnicowanymżnicowanym wedługyy według kryteriumgg kryterium płciyy płci poziomiepp poziomie.. Niepp Nie dada sięsię obecnie
obecnie wykazać,wykazać, żeże rróóżniceżnice biologicznebiologiczne ii społecznespołeczne zachodzącezachodzące międzymiędzy kobietami
kobietami ii mężczyznamimężczyznami mająmają charaktercharakter relewantny,relewantny, aa więcwięc pozostająpozostają ww bezpośrednim
bezpośrednim ii koniecznymkoniecznym związkuzwiązku zz dokonanymdokonanym zrzróóżnicowaniemżnicowaniem prawnym
prawnym ww zakresiezakresie regulacjiregulacji wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego kobietkobiet ii mężczyznmężczyzn prawnym
prawnym ww zakresiezakresie regulacjiregulacji wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego kobietkobiet ii mężczyznmężczyzn..
oo CoCo więcejwięcej dłuższedłuższe przeciętneprzeciętne trwanietrwanie życiażycia kobietkobiet ii brakbrak obiektywnychobiektywnych wskaźnik
wskaźnikóóww oo gorszymgorszym staniestanie zdrowiazdrowia kobietkobiet powodują,powodują, żeże wielewiele krajkrajóóww zrealizowało
zrealizowało ideęideę wyrwyróównaniawnania wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego kobietkobiet ii mężczyznmężczyzn lublub zrealizowało
zrealizowało ideęideę wyrwyróównaniawnania wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego kobietkobiet ii mężczyznmężczyzn lublub wstąpiło
wstąpiło nana drogędrogę stopniowejstopniowej realizacjirealizacji tejtej ideiidei..
Wiek emerytalny
Państwo
Państwo WiekWiek
Belgia
Belgia mężczyźnimężczyźni ii kobietykobiety –– 6363 latalata progresjaprogresja dodo 6565 latlat ww latachlatach 19971997--20092009 Belgia
Belgia mężczyźnimężczyźni ii kobietykobiety –– 6363 lata,lata, progresjaprogresja dodo 6565 latlat ww latachlatach 19971997--20092009 Republika
Republika CzeskaCzeska mężczyźnimężczyźni –– 6161 latlat 44 miesiącemiesiące kobiety
kobiety –– ww zależnościzależności odod liczbyliczby wychowywanegowychowywanego potomstwapotomstwa::
-- bezbez dziecidzieci –– 5959 latlat 44 miesiącemiesiące 11 dzieckodziecko 5858 latlat 44 miesiącemiesiące -- 11 dzieckodziecko –– 5858 latlat 44 miesiącemiesiące -- 22 dziecidzieci –– 5757 latlat 44 miesiącemiesiące
-- 33 lublub więcejwięcej dziecidzieci –– 5656 latlat 44 miesiącemiesiące -- 55 lublub więcejwięcej dziecidzieci –– 5555 latlat ii 44 miesiącemiesiące wiek
wiek wzrastawzrasta oo 22 miesiącemiesiące dladla mężczyznmężczyzn ii 44 miesiącemiesiące dladla kobietkobiet każdegokażdego rokuroku ażaż dodo wiek
wiek wzrastawzrasta oo 22 miesiącemiesiące dladla mężczyznmężczyzn ii 44 miesiącemiesiące dladla kobietkobiet każdegokażdego rokuroku ażaż dodo osiągnięcia
osiągnięcia 6363 latlat przezprzez mężczyznmężczyzn ii bezdzietnebezdzietne kobietykobiety (od(od 5959 dodo 6262 latlat dladla kobietkobiet zz dziećmi)
dziećmi)
Dania Dania
mężczyźni
mężczyźni ii kobietykobiety::
65
65 latlat ((6767 latlat dladla osóbosób którektóre osiągnąosiągną 6060 latlat zz dniemdniem 11 lipcalipca 19991999 rr )) Dania
Dania Niemcy Niemcy Hiszpania Hiszpania Irlandia Irlandia Cypr Cypr
65
65 latlat ((6767 latlat dladla osób,osób, którektóre osiągnąosiągną 6060 latlat zz dniemdniem 11 lipcalipca 19991999 rr..)) 65
65 latlat 65 65 latlat 65
65 latlat (emerytura(emerytura składkowaskładkowa 6666 lat)lat) 65
65 latlat ((6363 latalata dladla pracującychpracujących podpod ziemią)ziemią) yp
yp
Luksemburg Luksemburg Holandia Holandia Finlandia Finlandia Szwecja Szwecja
(( pp ją yją y pp ą)ą) 65
65 latlat 65 65 latlat 65 65 latlat 65
65 latlat (możliwość(możliwość przesunięciaprzesunięcia dodo 6767 lat)lat) Estonia
Estonia ww 20042004 rr.. –– 6363 latalata dladla mężczyznmężczyzn ii 5959 latlat dladla kobietkobiet;; wiekwiek mama wzrastaćwzrastać stopniowostopniowo ii zostanie
zostanie zrównanyzrównany dladla kobietkobiet ii mężczyznmężczyzn nana poziomiepoziomie 6363 latlat ww 20162016 rr..
Grecja
Grecja ubezpieczeniubezpieczeni przedprzed dniemdniem 3131 grudniagrudnia 19921992 rr.:.: mężczyźnimężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6060 latlat ubezpieczeni
ubezpieczeni odod dniadnia 11 styczniastycznia 19931993 rr :: mężczyźnimężczyźni –– 6565 latlat kobietykobiety –– 6565 latlat ubezpieczeni
ubezpieczeni odod dniadnia 11 styczniastycznia 19931993 rr.:.: mężczyźnimężczyźni 6565 lat,lat, kobietykobiety 6565 latlat Francja
Francja MężczyźniMężczyźni ii kobietykobiety –– 6060 latlat Islandia
Islandia MężczyźniMężczyźni ii kobietykobiety –– 6767 latlat
Włochy
Włochy mężczyźnimężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6060 latlat;; inwalidziinwalidzi zz coco najmniejnajmniej 8080%% inwalidztwainwalidztwa –– 5555 latlat dla
dla kobietkobiet ii 6060 latlat dladla mężczyznmężczyzn Łotwa
Łotwa odod dniadnia 11 sierpniasierpnia 20032003 rr mężczyźnimężczyźni 6262 latalata kobietykobiety 5959 55 latlat;; odod dniadnia 11 sierpniasierpnia Łotwa
Łotwa odod dniadnia 11 sierpniasierpnia 20032003 rr.. mężczyźnimężczyźni –– 6262 lata,lata, kobietykobiety –– 5959,,55 latlat;; odod dniadnia 11 sierpniasierpnia 2004
2004 rr.. –– 6060 latlat (wiek(wiek będziebędzie progresywnieprogresywnie wzrastałwzrastał każdegokażdego rokuroku dodo osiągnięciaosiągnięcia 6262 lat)
lat) Lichtenstein
Lichtenstein mężczyźnimężczyźni ii kobietykobiety –– II ii IIII filarfilar –– 6464 latalata (po(po okresieokresie przejściowymprzejściowym odod 20092009 rr..)) Litwa
Litwa mężczyźnimężczyźni --6262,,55 lat,lat, kobietykobiety –– 5959 latlat (od(od 20042004 rr..));; wiekwiek dladla kobietkobiet jestjest podnoszonypodnoszony oo 66 miesięcy
miesięcy rocznierocznie dodo osiągnięciaosiągnięcia 6060 latlat ww 20062006 rr..
Węgry
Węgry MężczyźniMężczyźni ii kobietykobiety –– II ii IIII filarfilar –– 6262 latalata Malta
Malta MężczyźniMężczyźni –– 6161 lat,lat, kobietykobiety –– 6060 latlat Norwegia
Norwegia MężczyźniMężczyźni ii kobietykobiety –– 6767 latlat Austria
Austria mężczyźnimężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6060 latlat;; ww latachlatach 20042004--20332033 progresywnyprogresywny wzrostwzrost wiekuwieku dl
dl k bik bi dd ii i ii i i ki k dldl żż dla
dla kobietkobiet dodo osiągnięciaosiągnięcia wiekuwieku dladla mężczyznmężczyzn Polska
Polska MężczyźniMężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6060 latlat Portugalia
Portugalia II filarfilar (system(system podstawowy)podstawowy):: mężczyźnimężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6363 latalata ((6464 latalata odod 20042004 rr..)) II
II filarfilar (obowiązkowe(obowiązkowe minimum)minimum):: mężczyźnimężczyźni 6565 latlat kobietykobiety 6262 latalata (mogą(mogą jednakjednak II
II filarfilar (obowiązkowe(obowiązkowe minimum)minimum):: mężczyźnimężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6262 latalata (mogą(mogą jednakjednak podlegać
podlegać regulacjiregulacji przewidzianejprzewidzianej ww II filarze)filarze) Słowenia
Słowenia wiekwiek zależyzależy odod okresuokresu ubezpieczeniaubezpieczenia::
mężczyźni
mężczyźni –– 6565 lat,lat, kobietykobiety –– 6363 latalata popo 1515 latachlatach ubezpieczeniaubezpieczenia mężczyźni
mężczyźni 6363 lata,lata, kobietykobiety –– 6161 latlat popo 2020 latachlatach ubezpieczeniaubezpieczenia wiek
wiek możemoże byćbyć obniżonyobniżony dodo 5858 latlat dladla mężczyznmężczyzn ii 5656 latlat dladla kobietkobiet wychowującychwychowujących dzieci
dzieci Słowacja
Słowacjajj mężczyźnimężczyźni ii kobietyęę yy kobiety –– 62yy 62 latalata (w(w ciągu(( ciągu 10ągąg 10 latlat będziebędzie takięę taki samsam dladla wszystkichwszystkichyy
Źródło: G. Uścińska, Świadczenie z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i polskich.
Studium porównawcze, Warszawa 2005, s. 239-240.
Skutki osiągnięcia wieku emerytalnego Skutki osiągnięcia wieku emerytalnego
oo OsiągnięcieOsiągnięcie wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego nienie musimusi byćbyć tożsametożsame zz datądatą ii bibi ii ś i dś i d ii J dJ d kżkż tt jj kk rozpoczęcia
rozpoczęcia pobieraniapobierania świadczeniaświadczenia.. JednakżeJednakże sytuacjasytuacja nana rynkurynku pracy
pracy powoduje,powoduje, żeże niższyniższy wiekwiek emerytalnyemerytalny kobietkobiet stajestaje sięsię przyczynąprzyczyną wywierania
wywierania naciskunacisku nana ichich wycofywaniewycofywanie sięsię zz rynkurynku pracy,pracy, zwłaszczazwłaszcza w
w okresachokresach podwyższonegopodwyższonego bezrobociabezrobocia.. DziejeDzieje sięsię taktak przedeprzede wszystkim
wszystkim dlatego,dlatego, żeże coco dodo zasadyzasady osiągnięciaosiągnięcia wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego powoduje
powoduje brakbrak wzmożonejwzmożonej ochronyochrony stosunkustosunku pracy,pracy, wynikającejwynikającej zz art
art.. 3939 KK..pp.. PrzepisPrzepis tenten wprowadzawprowadza zakazzakaz wypowiadaniawypowiadania umowyumowy oo pracę
pracę pracownikowi,pracownikowi, ktktóóremuremu brakujebrakuje nienie więcejwięcej niżniż czterycztery latalata dodo osiągnięcia
osiągnięcia wiekuąg ęąg ę wieku emerytalnego,emerytalnego, jeżeliyy g ,g , jjjeżeli okresokres zatrudnieniazatrudnienia umożliwiaumożliwia mu
mu uzyskanieuzyskanie prawaprawa dodo emeryturyemerytury zz osiągnięciemosiągnięciem tegotego wiekuwieku.. ZakazZakaz ten
ten odnosiodnosi sięsię dodo osiągnięciaosiągnięcia powszechnegopowszechnego wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego ((6060 lat
lat dladla kobietkobiet ii 6565 latlat dladla mężczyzn)mężczyzn)..
lat
lat dladla kobietkobiet ii 6565 latlat dladla mężczyzn)mężczyzn)..
oo OznaczaOznacza to,to, żeże zakazzakaz wypowiedzeniawypowiedzenia umowyumowy oo pracępracę nienie obejmujeobejmuje kobiety
kobiety ww wiekuwieku 6262 lat,lat, natomiastnatomiast odnosiodnosi sięsię dodo mężczyznymężczyzny ww tymtym i k
i k N b iN b i i ńi ń t lt l hh t ktt kt j tj t j kj k wieku
wieku.. NabycieNabycie uprawnieńuprawnień emerytalnychemerytalnych traktowanetraktowane jestjest jakojako uzasadniona
uzasadniona przyczynaprzyczyna wypowiedzeniawypowiedzenia stosunkustosunku pracypracy..
Kontynuowanie zatrudnienia po przejściu na emeryturę
na emeryturę
Możliwość
Możliwość kontynuowania kontynuowania pracy pracy po po osiągnięciu osiągnięciu wieku wieku emerytalnego
emerytalnego nie nie stanowi stanowi alternatywy alternatywy dla dla podwyższenia podwyższenia wieku wieku emerytalnego
emerytalnego nie nie stanowi stanowi alternatywy alternatywy dla dla podwyższenia podwyższenia wieku wieku emerytalnego
emerytalnego.. Początkowo Początkowo ustawa ustawa emerytalna emerytalna dopuszczała dopuszczała nabycie
nabycie prawa prawa do do emerytury emerytury wraz wraz zz osiągnięciem osiągnięciem wieku wieku emerytalnego,
emerytalnego, tj tj.. po po ukończeniu ukończeniu przez przez kobietę kobietę 60 60 roku roku ż i
ż i ii 65 65 k k ż ż i i żż ii
życia
życia ii 65 65 roku roku życia życia przez przez mężczyznę mężczyznę pomimo pomimo kontynuowania
kontynuowania zatrudnienia zatrudnienia.. Obecnie Obecnie prawo prawo do do emerytury emerytury ulega
ulega zawieszeniu zawieszeniu bez bez względu względu na na wysokość wysokość przychodu przychodu uzyskiwanego
uzyskiwanego przez przez emeryta emeryta zz tytułu tytułu zatrudnienia zatrudnienia uzyskiwanego
uzyskiwanego przez przez emeryta emeryta zz tytułu tytułu zatrudnienia zatrudnienia kontynuowanego
kontynuowanego bez bez uprzedniego uprzedniego rozwiązania rozwiązania stosunku stosunku pracy
pracy zz pracodawcą, pracodawcą, na na rzecz rzecz kt któórego rego wykonywał wykonywał je je bezpośrednio
bezpośrednio przed przed dniem dniem nabycia nabycia prawa prawa do do emerytury emerytury,, t l
t l d d ji ji tt
ustalonym
ustalonym w w decyzji decyzji organu organu rentowego rentowego..
W
W praktyce praktyce funkcjonowanie funkcjonowanie wprowadzonego wprowadzonego przepisu przepisu doprowadziło
doprowadziło do do ograniczenia ograniczenia możliwości możliwości kontynuowania kontynuowania pracy pracy w
w dotychczasowym dotychczasowym wymiarze wymiarze aa w w szczeg szczegóólności lności do do uzyskiwania uzyskiwania w
w dotychczasowym dotychczasowym wymiarze, wymiarze, aa w w szczeg szczegóólności lności do do uzyskiwania uzyskiwania wynagrodzenia
wynagrodzenia w w poprzednim poprzednim wymiarze wymiarze.. W W takiej takiej sytuacji sytuacji podjęcie
podjęcie przez przez kobiety kobiety pracy pracy po po osiągnięciu osiągnięciu 60 60 lat lat w w wielu wielu przypadkach
przypadkach będzie będzie tożsame tożsame zz nabywaniem nabywaniem uprawnień uprawnień p yp
p yp yy p p
emerytalnych
emerytalnych na na niższym niższym poziomie poziomie w w por poróównaniu wnaniu do do mężczyzn mężczyzn przed
przed 65 65 rokiem rokiem życia życia..
Problem wysokości emerytury mężczyzny
Z
Z niedawno niedawno przeprowadzonych przeprowadzonych badań badań nad nad problemem problemem ochrony ochrony beneficjentów
beneficjentów nowego nowego systemu systemu emerytalnego emerytalnego przed przed ubóstwem ubóstwem beneficjentów
beneficjentów nowego nowego systemu systemu emerytalnego emerytalnego przed przed ubóstwem ubóstwem (za
(za granicę granicę ubóstwa ubóstwa przyjęto przyjęto wartość wartość świadczenia świadczenia odpowiadającą
odpowiadającą 30 30% % przeciętnego przeciętnego wynagrodzenia wynagrodzenia w w gospodarce, gospodarce, ii i i i i kt l i kt l i dl dl j iż j iż j j aa więc więc na na poziomie poziomie aktualnie aktualnie wyznaczonym wyznaczonym dla dla najniższej najniższej emerytury)
emerytury) wynika, wynika, że że świadczenia świadczenia emerytalne emerytalne uzyskiwane uzyskiwane przez
przez mężczyzn mężczyzn będą będą stanowiły stanowiły dla dla nich nich gwarancje gwarancje ochrony ochrony
pp ę ę y y ę ą ę ą yy g g j j yy
przed
przed ubóstwem ubóstwem niezależnie niezależnie od od stażu stażu pracy, pracy, wieku wieku emerytalnego,
emerytalnego, indywidualnego indywidualnego wzrostu wzrostu wynagrodzenia, wynagrodzenia, opłat opłat pobieranych
pobieranych przez przez otwarte otwarte fundusze fundusze emerytalne emerytalne wyników wyników pobieranych
pobieranych przez przez otwarte otwarte fundusze fundusze emerytalne, emerytalne, wyników wyników inwestycyjnych
inwestycyjnych tych tych funduszy, funduszy, czy czy też też od od tego, tego, jaki jaki dana dana osoba osoba wybrała
wybrała fundusz fundusz.. Jedyne Jedyne zagrożenie zagrożenie może może stanowić stanowić dla dla mężczyzny
mężczyzny otrzymywanie otrzymywanie w w czasie czasie pracy pracy zawodowej zawodowej zbyt zbyt niskiego,
niskiego, mniejszego mniejszego od od 45 45% % płacy płacy przeciętnej przeciętnej wynagrodzenia wynagrodzenia..
Inny
Inny niski niski poziom poziom wynagrodzenia wynagrodzenia może może być być zrekompensowany zrekompensowany Inny,
Inny, niski niski poziom poziom wynagrodzenia wynagrodzenia może może być być zrekompensowany zrekompensowany wydłużeniem
wydłużeniem stażu stażu ubezpieczeniowego ubezpieczeniowego do do trzydziestu trzydziestu kilku kilku lat lat..
Problem wysokości emerytury kobiety
Z
Z badańbadań wynika,wynika, żeże stażstaż oo długościdługości 2020--2323 latalata nienie zapewnizapewni minimalnejminimalnej emerytury
emerytury ii będziebędzie wymagałwymagał wsparciawsparcia zeze stronystrony państwapaństwa.. ZZ koleikolei pozostawanie
pozostawanie ww systemiesystemie przezprzez okresokres dłuższydłuższy niżniż 2323 lata,lata, aa krótszykrótszy niżniż 30
30 lat,lat, będziebędzie wymagałwymagał dodatkowychdodatkowych działańdziałań ww celucelu zagwarantowaniazagwarantowania sobie
sobie minimalnejminimalnej emerytury,emerytury, polegającychpolegających nana odroczeniuodroczeniu terminuterminu przejścia
przejścia nana emeryturęemeryturę dodo 6565 rokuroku życiażycia lublub wyboruwyboru jednegojednego zz przejścia
przejścia nana emeryturęemeryturę dodo 6565 rokuroku życiażycia lublub wyboruwyboru jednegojednego zz najlepszych
najlepszych funduszyfunduszy emerytalnychemerytalnych nana rynkurynku.. AlternatywęAlternatywę stanowistanowi uzyskiwanie
uzyskiwanie wynagrodzeniawynagrodzenia wyższegowyższego niżniż 112112%% wynagrodzeniawynagrodzenia przeciętnego
przeciętnego.. BędzieBędzie toto jednakjednak nadnad wyrazwyraz trudnetrudne ww sytuacji,sytuacji, kiedykiedy takie
takie wynagrodzeniewynagrodzenie otrzymujeotrzymuje zaledwiezaledwie coco siódmasiódma kobietakobieta ww PolscePolsce..
Prowadzi
Prowadzi toto dodo wniosku,wniosku, żeże świadczeniaświadczenia emerytalneemerytalne kobietkobiet zeze względuwzględu na
na ichich wcześniejszewcześniejsze przechodzenieprzechodzenie nana emeryturęemeryturę będąbędą niższeniższe odod świadczeń
świadczeń uzyskanychuzyskanych przezprzez mężczyznmężczyzn WW realnyrealny sposóbsposób możnamożna temutemu świadczeń
świadczeń uzyskanychuzyskanych przezprzez mężczyznmężczyzn.. WW realnyrealny sposóbsposób możnamożna temutemu zaradzić,
zaradzić, poprawiającpoprawiając poziompoziom czynnikówczynników demograficznodemograficzno--społecznych,społecznych, czyli
czyli podnoszącpodnosząc wiekwiek emerytalny,emerytalny, coco sprzyjaćsprzyjać będziebędzie uzyskaniuuzyskaniu dłuższego
dłuższego stażugg stażu pracypracyyy
Por. A. Jajko-Siwek, Czy nowe emerytury chronią przed ubóstwem?, Ubezpieczenia społeczne, 2007 r., Nr 6(51), s. 1-10.
Zróżnicowanie sytuacji pracowników ze względu na płeć
względu na płeć
Utrzymanie
Utrzymanie tradycyjnej tradycyjnej w w polskim polskim systemie systemie emery emery-- talnym
talnym instytucji instytucji niższego niższego wieku wieku emerytalnego emerytalnego talnym
talnym instytucji instytucji niższego niższego wieku wieku emerytalnego emerytalnego kobiet
kobiet w w stosunku stosunku do do wieku wieku emerytalnego emerytalnego mężczyzn mężczyzn w
w nowym nowym systemie systemie emerytalnym emerytalnym wynika wynika zz przyjęcia przyjęcia bł d
bł d ł ż ł ż i i żż jj f f l l t l t l i i błędnego
błędnego założenia, założenia, że że w w nowej nowej formule formule ustalania ustalania wysokości
wysokości emerytury, emerytury, opartej opartej na na indywidualizacji indywidualizacji ekspektatyw,
ekspektatyw, możliwe p p y , y , możliwe jest jest zapewnienie jj zapewnienie kobietom p p kobietom wyższego
wyższego poziomu poziomu świadczenia świadczenia poprzez poprzez redystrybucję
redystrybucję części części kapitału kapitału emerytalnego emerytalnego zgromadzonego
zgromadzonego przez przez mężczyzn mężczyzn Skoro Skoro aktualna aktualna zgromadzonego
zgromadzonego przez przez mężczyzn mężczyzn.. Skoro Skoro aktualna aktualna regulacja
regulacja pozostawia pozostawia pracodawcy pracodawcy pełną pełną swobodę swobodę w w podejmowaniu
podejmowaniu decyzji decyzji co co do do rozwiązania rozwiązania stosunku stosunku pracy
pracy za za wypowiedze wypowiedze--niem niem ze ze względu względu na na przesłankę przesłankę nabycia
nabycia praw praw emerytalnych, emerytalnych, można można m móówić wić oo zr
zróóżnicowanej żnicowanej sytuacji sytuacji prawnej prawnej takich takich pracownik pracownikóów w zr
zróóżnicowanej żnicowanej sytuacji sytuacji prawnej prawnej takich takich pracownik pracownikóów w wyłącznie
wyłącznie ze ze względu względu na na płeć płeć..
Dalsze konsekwencje Dalsze konsekwencje
Utrzymanie
Utrzymanie wieku wieku emerytalnego emerytalnego kobiet kobiet na na poziomie poziomie 60
60 lat lat pozbawia pozbawia kobiety kobiety szansy szansy kontynuowania kontynuowania na na rróówni wni zz mężczyznami mężczyznami działalności działalności zawodowej, zawodowej, aa w w konsekwencji
konsekwencji nie nie tylko tylko rróównych wnych szans szans w w osiągnięciu osiągnięciu konsekwencji
konsekwencji nie nie tylko tylko rróównych wnych szans szans w w osiągnięciu osiągnięciu takiej
takiej samej samej pozycji pozycji zawodowej, zawodowej, ale ale także także statusu statusu materialnego
materialnego po po przejściu przejściu na na emeryturę emeryturę.. Niższy Niższy wiek wiek t l
t l k bi t k bi t ii t lk t lk i k i k k k emerytalny
emerytalny kobiet kobiet nie nie tylko tylko zwiększa zwiększa ryzyko ryzyko zwalniania
zwalniania ich ich zz pracy, pracy, ale ale skutkuje skutkuje także także ograniczeniem
ograniczeniem ich gg ich dostępu dostępu do ęp ęp do szkolenia szkolenia w w celu celu podnoszenia
podnoszenia kwalifikacji kwalifikacji zawodowych zawodowych.. Efektem Efektem tego tego procesu
procesu może może być być dalsza dalsza degradacja degradacja ich ich wynagrodzenia
wynagrodzenia w w ostatnim ostatnim okresie okresie kariery kariery wynagrodzenia
wynagrodzenia w w ostatnim ostatnim okresie okresie kariery kariery zawodowej,
zawodowej, pogłębiająca pogłębiająca ii tak tak już już występujące występujące dysproporcje
dysproporcje w w zakresie zakresie wynagrodzenia wynagrodzenia pomiędzy pomiędzy kobietami
kobietami ii mężczyznami mężczyznami..
KONKLUZJA KONKLUZJA
Jeśli
Jeśli osiągnięcieosiągnięcie wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego jestjest jedynymjedynym warunkiemwarunkiem ń
ń nabycia
nabycia uprawnieńuprawnień dodo emeryturyemerytury zz nowegonowego systemusystemu emerytalnego,
emerytalnego, aa wiekwiek tenten zostałzostał inaczejinaczej określonyokreślony dladla kobietkobiet niżniż dla
dla mężczyzn,mężczyzn, toto przyprzy założeniuzałożeniu zebraniazebrania takiegotakiego samegosamego k it ł
k it ł kł dkkł dk dd d jd j k ś ik ś i tt kapitału
kapitału składkowegoskładkowego decydującegodecydującego oo wysokościwysokości emerytury,emerytury, ostatecznym
ostatecznym czynnikiemczynnikiem rróóżnicującymżnicującym pozycjepozycje kobietkobiet ii mężczyzn
mężczyzn będziebędzie wiekwiek emerytalnyemerytalny ii toto właśniewłaśnie nadajenadaje zakwestionowanemu
zakwestionowanemu artart 2424 ustust 11 ustawyustawy emerytalnejemerytalnej zakwestionowanemu
zakwestionowanemu artart.. 2424 ustust.. 11 ustawyustawy emerytalnejemerytalnej charakter
charakter dyskryminującydyskryminujący zeze względuwzględu nana płećpłeć.. PrzepisPrzepis tenten narusza
narusza zarzaróównowno artart.. 3232,, jakjak ii artart.. 3333 KonstytucjiKonstytucji..
Z
Z t jt j óó ii kk ktkt ś iś i dd jj k bi tk bi t Z
Z tejtej przyczynyprzyczyny zrzróównaniewnanie okresuokresu aktywnościaktywności zawodowejzawodowej kobietkobiet ii mężczyzn,mężczyzn, aa więcwięc ustalenieustalenie jednolitegojednolitego wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego kobiet
kobiet ii mężczyzn,mężczyzn, stajestaje sięsię ww ocenieocenie RzecznikaRzecznika PrawPraw Obywatelskich
Obywatelskich koniecznekonieczne zz punktupunktu widzeniawidzenia zasadzasad rróównegownego ii Obywatelskich
Obywatelskich koniecznekonieczne zz punktupunktu widzeniawidzenia zasadzasad rróównegownego ii sprawiedliwego
sprawiedliwego traktowaniatraktowania płcipłci ww prawieprawie dodo zabezpieczeniazabezpieczenia społecznego
społecznego popo osiągnięciuosiągnięciu wiekuwieku emerytalnegoemerytalnego..
