Cieślak, Tadeusz
Czasopismo "Baltic Countries"
(1935-1939)
Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 6/2, 228-235
1967
W ażny problem w y k o rz y sta n ia dostępu do m orza interesow ał społe czeństwo w Polsce okresu m iędzyw ojennego nie ty lk o z p u n k tu w idze nia gospodarczego i politycznego, ale rów nież i naukowego. Z resztą w y m ienione a spek ty 'były często ze sobą ściśle powiązane i zm uszały do kom pleksowego ich tra k to w a n ia . T rudno było bez udziału nauk o w có w - ekonom istów podejm ow ać decyzje gospodarcze, a w potężniejącym spo rze polsko-niem ieckim o Pom orze G dańskie nie ograniczano się do a rg u m en ta cji politycznej, lecz usiłow ano w coraz szerszym zakresie w y k o rzystyw ać ustalen ia naukow e. In sty tu c jo n a ln y m w y razem naukow ego zainteresow ania pro blem am i dostępu do m orza i samego Po m o rza G d a ń skiego było m. in. utw o rzen ie In s ty tu tu Bałtyckiego. W praw dzie w 1925 r. odbyły się w stępne zeb ran ia i opracow ano niezbędne a k ty p raw n e, ale r e je s tra c ja p raw n a I n s ty tu tu dokonana została w lu ty m 1928 r. i dlateg o p rz y jm u je się ro k 1926 za początek jego istn ie n ia 1. Siedzibą I n s ty tu tu był Toruń, gdzie zn ajd o w ały się władze wojewódzkie, ale wobec g w ał tow nego w zrostu znaczenia G dyni utw orzono w niej w ro k u 1931 jego oddział2, k tó ry stopniowo stał się głów nym ośrodkiem. W śród zadań I n s ty tu tu bardzo w ażną pozycję zajm ow ały p race w ydaw nicze. Mimo stosunkow o niedługiego okresu istn ien ia rozw inął In s ty tu t niezm iern ie ożyw ioną działalność w ydaw niczą, in icju jąc szereg serii książkow ych i już w 1935 r. m ógł w ykazać się przeszło 300 pozycjam i bibliograficz n y m i3.
In s ty tu t B ałtycki w y d a w ał rów nież dw a czasopisma, z k tó ry c h jedno: „B altic C ountries” , jest przed m iotem niniejszego a rty k u łu . Dla w y ja śn ie n ia spraw organizacyjnych pism a konieczna jest k ró tk a in fo rm acja
CZASOPISMO „BALTIC COUNTRIES” (1935— 1939)
1 J. B o r o w i k , T h e W o r k an d P u b lic a t io n s o f th e B a l t i c I n s t i t u t e , nadb. z „B altic C ountries” (G dynia), 1936, z. 4, s. 3.
2 A. B u k o w s k i , I n s t y t u t B a ł t y c k i . Jego przeszłość i obecne za d an ia , „K o m u n ik a ty In sty tu tu B a łty c k ie g o ” (G dańsk), gru d zień 1964, s. 1.
s Inform acja w zeszy cie p ie r w s z y m „B altic C ou n tries”, sierp ień 1935, na p rzed ostatn iej stron ie okładki.
C Z A S O P I S M O „ B A L T I C C O U N T R I E S ” (1935—1939) 2 2 9
o s tru k tu rz e In sty tu tu . Był on m ianow icie stow arzyszeniem , sta w ia ją cym sobie za cel zbieranie m ate ria łó w nau k o w y ch i ich publikow anie, organizow anie laboratoriów , bibliotek i zbiorów, p rzygotow yw anie odczy tów i d y sk u sji4. Tak szeroko pojęte zadania realizow ał w oparciu o n ie wielki zespół p racow ników etatow ych, k tó ry zajm ow ał się głównie s p ra w am i naukow o -organ izacy jny m i i w ydaw niczym i, a równocześnie p rz y ciągał k o n k re tn y m i zam ów ieniam i oraz tw o rzen iem różnych zespołów red a k c y jn y c h i badaw czych osoby z a tru d n io n e w inn y ch in sty tu cjach . Dzięki tej zasadzie organizacyjnej I n s ty tu t m iał szeroki k rą g w sp ó łp ra cowników, w 'bardzo a k ty w n y sposób z nim współdziałających.
Byli to przew ażnie profesorow ie w yższych uczelni w Polsce, w k r a jach nadbałtyckich, sk an d yn aw skich i zachodnioeuropejskich. Je śli zro zum iałe jest zapraszanie do w spó łp racy przez In s ty tu t B ałtycki w sz y st kich uczonych z k rajó w te ry to ria ln ie pow iązanych z B ałtykiem , to po w iązania zachodnioeuropejskie i a m e ry k ań sk ie (bo i te b y ły silnie roz budow ane) w y m ag ają p e w ny ch w yjaśnień. K iero w n ictw o I n s ty tu tu (przez cały okres o m aw iany d y re k to re m był d r Józef Borowik) w sk azy wało n a bardzo silne związki basenu M orza B ałtyckiego z tzw. św ia te m anglosaskim , a przede w szystkim ze S ta n am i Zjednoczonym i i K a n a d ą poprzez em igrację. Obliczano, że około 15 m ilionów o byw ateli ty ch p a ń s tw pochodzi z p a ń stw basen u bałty ck ieg o 5. Oczywiście, p am iętać należy o k o n k re tn e j sy tuacji politycznej, w k tó re j działał I n s ty tu t B ał tycki, zwłaszcza w la ta c h w y d aw an ia czasopisma „B altic C o u n trie s”. W Polsce rządziła sanacja, szukająca dla siebie p ro g ra m u w w ypow ie dziach Józefa Piłsudskiego. W koncepcjach p o lity k i zagranicznej często przypom inano tzw. politykę jagiellońską, u w ażając Piłsudskiego za jej k o n ty n u a to ra 6. W zw iązku z ty m p o dkreślano w w y d a w n ic tw a c h I n s ty tu tu Bałtyckiego w ielo kro tn ie w spólnotę in teresó w p a ń stw leżących n a 4 W y jątek ze statu tu In stytu tu : „§ 2 I n s ty tu t B a łty c k i m a za cel b ad an ie s t o su n k ó w gosp odarczych, p o lityczn ych , n a r o d o w o śc io w y c h itp. w yb rzeża b a łty c k ie g o pod k ą te m w id z e n ia zw ią za n y ch z n im i in te r e só w p o ls k ic h ”. Jako środki d ziałan ia w y m ie n ia ł statut: „1. G rom ad zen ie i u tr z y m y w a n ie w e w id e n c ji m a te r ia łó w n a u k o w y ch , od n oszących się do w yb rzeża b ałty ck ieg o ; 2. w y d a w a n ie z tego zak resu dzieł i r o zp ra w n a u k o w y c h oraz k sią ż e k o u ży teczn ości p o w szech n ej, słu żą cy ch c e lo w i obrony in te r e só w p o lsk ich , zw ią za n y ch z B a łty k ie m ; 3. in fo r m o w a n ie o w y n ik a ch badań c z y n n ik ó w rząd ow ych , jak i o rgan izacji g o sp od arczych i o b y w a te li polskich, tru d n iących się h a n d le m i p r z e m y s łe m w k rajach bałtyck ich ; 4. u trzy m y w a n ie p racow n i, b ib lio tek i zb iorów p op iera ją cy ch działaln ość n a u k o w ą w za k r e sie obch od zącym P o ls k ę nad B a łty k ie m ; 5. urząd zan ie zebrań d y sk u sy jn y c h ”.
5 B o r o w i k , op. cit., s. 10.
8 „[...] an aim w h ic h is f u l ly in accord an ce w ith th e p rin cip les e sta b lish ed of old by th e J a g ello n d y n a sty and th e id e a ls set fo rth in th e te s ta m e n t of M arsh al P iłs u d s k i”, B o r o w i k , op. cit., s. 11. Zob. r ó w n ie ż „B altic C ou n tries” , z. 1, z k ró tk ą oceną w ie lk ie j ro li h istoryczn ej P iłsu d sk ie g o .
linii B ałtyk-M orze Czarne, ja k b y w niej szukając „trzeciej siły ” , k tó ra b y m ogła ostać się wobec n ap o ru dw óch p o tęg — Niem iec i Zw iązku R a dzieckiego. Z u w agi n a szczególnie zaciekły i stale w z ra sta ją c y nacisk Niemiec hitlero w sk ich , kw estio n u jący ch p rzynależność do P olski P o m o rza Gdańskiego, w pracach I n s ty tu tu zw racano w p ierw szy m rzędzie uw agę n a przeciw staw ien ie się a rg u m e n to m rew izjo n izm u niemieckiego.
W każdym razie cele i działalność I n s ty tu tu nie m ia ły c h a ra k te ru opozycyjnego w obec ogólnej polityki państw ow ej i zespół pracow ników I. B. k orzystał z zaufania k ilk u w ysoko postaw ionych osób w rządzie, dzięki czemu udzielano m u poparcia, u łatw ia ją c k o n ta k ty m ięd zy n aro dowe i rozbudow ę działalności w ydaw niczej, a co w ażniejsze, nie w tr ą cano się do jego spraw w ew n ętrzn y ch , w arsztatow ych. Z astrzegam się kategorycznie przed w y ciąg an iem z powyższych stw ierd zeń ocen p e jo raty w n y c h , jakie pociąga za sobą ukazanie związków czy zgodności z sanacją. W swojej zasadniczej działalności: pogłębiania p ro b le m aty k i m orskiej i pom orskiej w społeczeństwie polskim, u m acn ian ia k o n tak tó w naukow ych z in n ym i k ra ja m i i p rzeciw staw ian ia się zakusom na ówcze sn y sta n posiadania Polski, był I n s ty tu t bardzo pożyteczny i dlatego w śród jego w spółpracow ników znajdow ali się rep re z en ta n ci różnych k ie run k ó w politycznych. W naszych rozw ażaniach o czasopiśmie „Baltic C ountries” uw ażałem za konieczne przypom nienie poparcia ze strony ówczesnego rządu, jak rów nież podkreślenie różnych postaw politycz nych w spółpracow ników I n sty tu tu , bo tak a była k o n k re tn a sy tu a c ja h i storyczna, w k tó re j ono ukazyw ało się i rozwijało.
W Polsce okresu m iędzyw ojennego w y d aw an o bardzo niew iele cza sopism obcojęzycznych i w śród nich organ I n s ty tu tu B ałtyckiego pod nazw ą „Baltic C o u n tries” , p u b lik o w an y w języ k u angielskim , szybko zdobył opinię bard zo w artościow ego naukow o periodyku. D la ścisłości należy dodać, że n azw a uległa zm ianie od zeszytu piątego (styczeń 1937 r.) i przez n a stę p n e la ta była ona u ży w an a w n a stę p u ją c y m b rzm ie niu: „Baltic an d Scan d in av ian C o u n trie s”. P ie rw sz y zeszyt pism a u k a zał się z datą: sierpień 1935 r., a ostatni, b ęd ący n u m e re m d w u n a sty m z kolei, nosił datę: kw iecień 1939 r. M imo różnych niedogodności od po czątku do końca istn ien ia nie ulegał zm ianie fo rm a t pism a i n f o l io . R ed ak to rem był przez cały okres d y re k to r I n s ty tu tu — d r Józef B oro wik, ale zm ieniała się obsada in n y ch stanow isk red ak cy jn y ch . Coraz w ażniejsze fu n k cje p ełnił w niej Józef Bieniasz, początkowo jed en z se k reta rz y , a potem zastępca, wreszcie p ełniący obowiązki r e d a k to ra 7. 7 Por. L is t ę s t r a t k u l t u r y p o l s k i e j (1 I X 1939 — 1 I I I 1946), z e sta w ił B. O l s z e - w i c z , W arszaw a 1947, s. 16: „ B ien iasz J ó zef (ur. 1907) — h isto ry k , literat, sekr. gen. i zast. dyr. I n s ty tu tu B a łty c k ie g o w G dyni; zgin ął jako ppor. rez. w w a lk a c h pod G dynią 12 I X 1939 w cz a sie obrony R a d ło w a ”.
C Z A S O P I S M O „ B A L T I C C O U N T R I E S ” (1935—1939)
2 3 1
W pierw szym zeszycie poprzestano n a w y m ien ie n iu re d a k to ra (Józef Borowik), jego zastępcy (Derm od O ’Donovan) i se k re ta rz y (J. Bieniasz, A. Gazeł i M. Mężnicka), ale już w n astęp n y ch n u m e ra c h dołączono tłu m aczy (B. W. A. Massey, A. Truszkow ski, a od zesz. 5— 7 jeszcze do datkow o: A. Osborne). W śród se k re ta rz y — od zeszytu piątego do końca istnienia czasopisma — w y m ien ia n y jest M. Sydow. Z m ieniali się za stępcy re d a k to ra i p rz y czw arty m n u m erze znika nazwisko Derm od O ’Donovan, zastąpione (ale ty lk o w ty m zeszycie) przez M. D. Fenw icka, a w n astęp n y ch zeszytach przez D enisa C. H illsa (zeszyty 5— 10) i przez P a tric k a H o w a rth a (zeszyty 11 i 12). Z g rona se k re ta rz y znika od ze szytu piątego nazwisko A. Gazeł, zastąpione odtąd p rzez B. Rusieckiego. W koncepcji organizacyjnej czasopisma dużą rolę przy w iązy w an o do k o m itetu redakcyjnego. Jego skład stanow ili w yłącznie profesorzy, spe ' cjaliści w zakresie różnorodnych dyscyplin n a u k o w y ch nie tylko w yż szych uczelni z Polski, lecz rów nież ze Szwecji, Danii, Finlandii, Estonii, Łotw y, Anglii, Stanów Zjednoczonych. W 1937 r. w y odrębniono g rupę w spółpracow ników i członków k o m itetu red ak cy jn eg o ze Stan ó w Z jed noczonych, podając to do wiadomości czytelników i w y m ien iając ich nazw iska jako „stow arzyszonych red a k to ró w ze Stan ó w Zjednoczo n y c h ”8.
Z polskich profesorów do k o m itetu red ak cy jn eg o należeli: profesor p raw a m iędzynarodow ego ze L w ow a — L u d w ik E hrlich, socjolog z W arszaw y — L u dw ik K rzyw icki (tylko p rzy p ierw szym zeszycie), geograf z P o znania — S tan isław Paw ło w sk i (tylko do zeszytu czw arte go), ekonom ista z Poznania — E dw ard Taylor, h isto ry k z WTa rszaw y — M arceli H and elsm an (od zeszytu drugiego), geograf z W arszaw y — S ta nislaw Lencewicz (od n u m e ru szóstego), g e rm a n ista z W arszaw y — Z y g m u n t Łem picki (od zeszytu szóstego). Miało więc pismo ze stro n y polskiej rep re z en ta cję naukow ców powszechnie zn an y ch ze swoich osiągnięć badaw czych i działalności nauko w o -o rg an izacy jn ej. W śród za granicznych członków k o m itetu redak cy jn eg o sp o ty k a m y m. in. takie nazw iska w y b itn y ch naukowców, ja k W illiam a J. Rose z L o n d y n u 9, A r tu ra P. Colem ana z Nowego J o r k u 10, Jö rg e n a P e d e rse n a z K o p en h a gi11, Helge Nelsona z L u n d u 12, Joseppi M ikkola z H elsin ek 13, G u n n a ra
13 „ A ssociate editors from th e U n ited S ta t e s ” .
9 Z w ią z a n y z P o lsk ą m. in. d ok to ra tem u z y sk a n y m w K ra k o w ie. W ów czas z a stęp ca p rofeso ra so cjo lo g ii w D a rtm o u th Coll. (N. H.).
10 W ów czas profesor s la w is ty k i U n iw e r s y te tu Columbia.
11 W ów czas docent ekonom ii. D y rek tor In sty tu tu E k o n o m ik i i H isto rii w K o penhadze.
12 W ó w czas profesor geog ra fii. 13 P ro feso r sla w isty k i.
M yrdala ze Szto kho lm u 14, Nilsa A h lu n d a ze S ztokholm u13, H alvdana K o h ta z Oslo18, B ru n o S u v ira n ta z H elsin ek 17, G u d m u n d a H a tta z K o penhagi18 i innych.
Członkowie k o m itetu red ak cy jn eg o często zamieszczali n a łam ach czasopisma swoje a rty k u ły , opinie i recenzje, ale grono w spółpracow ni ków obejm owało szersze k ręg i uczonych. Na łam ach „Baltic C o u n trie s” sp otykam y a rty k u ły p raw ie w szystkich w yb itn iejszy ch ówczesnych uczonych polskich z dyscyplin zw iązanych z m orskim i i pom orskim i za interesow aniam i I n s ty tu tu Bałtyckiego, a w śród nich: W ładysław a K o nopczyńskiego, Je rz e g o Sm oleńskiego, M ichała Kaleckiego, R om ana D y- boskiego, W acław a Borowego, Józefa K ostrzewskiego, Ju lia n a K rzy ża nowskiego, H e n ry k a Łow m iańskiego, M ikołaja Rudnickiego, E d w ard a Lipińskiego, M ieczysława K limaszew skiego, S tan isław a K u trze b y , S ta n i sław a Leszczyckiego, W ładysław a Czaplickiego, S tan isław a Sawickiego, S tanisław a Zajączkowskiego, A lek sand ra B rü ck n era, H e n ry k a W ereszyc- kiego, J u lia n a M akowskiego, L eona Koczego, R om ana Jachim ow icza, K arola Górskiego, K o n rad a Jażdżewskiego, Stan isław a Hoszowskiego·, A dam a F ischera, Bogdana Suchodolskiego, M arian a M ałow ista, W ład y sław a Sem kowicza i wielu, w ielu innych. N iektórzy z w ym ien io n y ch p o w yżej a u torów rozpoczynali wów czas swoją k a rie rę nau k o w ą i otw arcie łam ów „Baltic C o u ntries” m iało na pew no poważne znaczenie dla u z n a nia ich dorobku 'badawczego.
Analogiczne stw ierdzenie m ożna b y sform ułow ać w odniesieniu do uczonych zagranicznych, w śród k tó ry c h sp o ty k am y nazw iska już w ó w czas pow szechnie znane z w y n ik ó w b ad ań własnych, ja k rów nież i takie, k tó re zyskały szersze znaczenie dopiero po drugiej w ojnie. Grono w spół pracow ników zagranicznych n ieu stan n ie powiększało się. Pisali n a ła m ac h „Baltic C o u n tries” m. in. H enri de M o n tfo rt19, A. S te n d e r-P e te r- sen20, W. F. R ed d aw ay 21, J. H. C laph am 22, L. le F u r 23 i w ielu innych.
14 W ów czas p rofesor ek on om ii U n iw e r sy te tu w S ztok h olm ie. B y ł m in istrem handlu i p rzem y słu . P o w o jn ie sek reta rz E u rop ejsk iego K o m ite tu E k o n o m icz nego ONZ.
15 P ro feso r h istorii w S ztok h olm ie.
w N o r w e sk i h isto ry k i p olity k . P ro feso r U n iw e r sy te tu w Oslo, m in ister sp raw zagran icznych (1935— 1941).
17 W ów czas w y k ła d o w c a ek o n o m ii na U n iw e r s y te c ie w H elsin k ach . is W ó w czas profesor geogra fii.
19 W ó w cza s p ro fesor Sorbony, sek retarz L ’In s titu t de France.
20 W ó w czas docen t s la w is ty k i w A arhus. Po w o jn ie człon ek zagran iczny P o l skiej A k a d e m ii N auk.
21 W ó w czas w ic e p r e z e s T o w a r z y s tw a S la w is ty c z n e g o w C am bridge. 22 W ów czas profesor h istorii gospodarczej w Cam bridge.
C Z A S O P I S M O „ B A L T I C C O U N T R I E S ” (1935—1939) 2 3 3
Są w śród w spółpracow ników czasopisma nazw iska budzące w y ją tk o w e zainteresow anie, zresztą ze względów pozanaukow ych. N ależy do nich nazwisko Leona W asilewskiego, w ybitnego działacza p raw icy PP S , byłego m in istra sp ra w zagranicznych (18— 30 XI 1918 r.), znakom itego specjalisty w dziedzinie problem ów narodow ościowych, k tó ry zamieścił w piśm ie recenzję24. Do tej sam ej g ru p y należy nazw isko D aga H a m m arskjolda, wówczas docenta ekonomii u n iw e rs y te tu w Sztokholm ie, d y re k to ra d e p a rta m e n tu statystycznego B anku Szwedzkiego25, bardziej znanego w roli s e k re tarz a gen eraln eg o O rganizacji N arodów Zjednoczo n ych w lata ch 1953— 1961. Ogłosił on w „Baltic C o u n trie s” recenzję r a p o rtu k o m itetu zajm ującego się p rob lem am i bezrobocia26.
W śród w spółpracow ników b y li rów nież uczeni niem ieccy, a m ianow i cie k ierow nik polskiej sekcji w królew ieckim I n s titu t fü r O steuropäische W irtschaft, P e te r Heinz S e ra p h im 27; h isto ry k ks. B e rn h a rd S tasiew sk i28; profesor u n iw e rs y te tu w W ü rz b u rg u R einhold B ren n eisen 29 oraz b y ły do cent historii E u rop y w schodniej u n iw e rs y te tu w Lipsku Georg S ache30. P u blikow anie prac uczonych niem ieckich (głównie recenzji), i to w yw odzą cych się z in sty tu tó w z ajm u jący ch się p ro b le m aty k ą E u ro p y wschodniej, było rów nież je d n y m ze św iadectw powszechnego u znania w ysokiej po zycji pisma, a ze stro n y red a k c ji dowodem s ta ra ń o szeroki zasięg dyskusji prow adzonej n a łam ach „B altic and Scan d in av ian C o u n tries” . W śród nazw isk w spółpracow ników zw raca uw agę jeszcze jedno, . a m ianow icie s e k re tarz a U kraińskiego In s ty tu tu Naukow ego w W arsza wie, profesora U n iw e rsy te tu W arszawskiego, w ybitnego działacza n acjo nalistycznego ru c h u ukraińskiego, R om ana Sm al-Stockiego31.
24 Zob. „B altic C ou n tries” , z. 2, g ru d zień 1935, s. 256— 259, recen zja k siążk i С. A. M a c a r t n e y ’ a N a t i o n a l States and. N a t i o n a l M i n o r it ie s .
25 T am że, z. 3, m aj 1936, s. IV, n o tk a o autorach.
26 Tam że, s. 128— 129, recen zja k sią ż k i A r b e t s lö s h e t s u t r e d n in g e n s be tänk a nd e.
27 T am że, z. 3, maj 1936, s. 130— 132, recen zja k sią żk i В. L e i t g e b e r a P o r t K o p e n h a s k i; tam że, z. 4, s. 125— 134, a r ty k u ł pt. Chan ges i n th e S t r u c t u r e o f B a l t i c Trade. P. H. S eraphim b y ł w y b itn y m a k ty w istą h itlerow sk im .
28 „B altic C ou n tries”, z. 3, s. 94—96, recen zja k sią ż k i P. J o h a n s e n a Die E s t la n d l is t e ; z. 6, maj 1937, s. 344, recen zja k siążk i Z. W o j c i e c h o w s k i e g o
M ie s z k o I.
-29 „B altic and S ca n d in a v ia n C ou n tries”, z. 5, styczeń 1937, s. 164, p o le m ik a z r e cenzją jego k sią żk i o Ł o tw ie, w y d a n ej przez k r ó le w ie c k i In s titu t fü r O steu rop äisch e W irtschaft, zam ieszczon ej w z. 4, s. 309.
30 „B altic and S c a n d in a v ia n C ou n tries”, z. 11, sty czeń 1939, s. 68, recen zja k s ią ż ki D o c u m e n t i p a r P e te r s b u r g a s A v iz e s ; t e g o ż , recen zja k sią żk i S c h a u d i n n ,
D e utsche B i l d u n g s a r b e i t a m le tt is c h e n V o l k s t u m des 18. J a h r h u n d e r t s , tam że, z. 12, s. 158.
31 O bszerne sp ra w o zd a n ie z an tyra d zieck ieg o k o n gresu „ p r o m e ie jsm e g o ” w W a rszaw ie (T he G r i f s t P r o m e t h e a n L e a g u e L i n g u i s t i c Congress), „Baltic and S ca n d in a v ia n C ou n tries”, z. 5, sty czeń 1937, s. 190— 191.
W p o d ty tu le czasopisma podkreślano specjalne zainteresow anie h isto rią, geografią i ekonom ią basenu bałty ck ieg o 32. P o jm o w an o te m a ty k ę po m orską i b a łty ck ą bardzo szeroko. W spom inałem już o po d k reślan iu związków basenu bałtyckiego poprzez em igrację ze S ta n a m i Zjednoczo ny m i i K anadą. Nie poprzestano jed y n ie na tw orzeniu am erykańskiego zespołu redakcyjnego, lecz zamieszczono w piśmie szereg opracow ań o em igracji szwedzkiej, fińskiej w A m eryce P ółnocnej33.
Bardzo pow ażna ilość a rty k u łó w zamieszczonych w „B altic Coun trie s ” zajm ow ała się zagadnieniam i historycznym i, p rzy czym włączano rów nież histo rię polityczną34, gospodarczą35, archeologię36, ja k i inne dyscypliny h istoryczne w zględnie z nim i powiązane.
Szczególnie szeroko ujm o w an o sp ra w y polskie i opisyw ano h an d el Polski z W ielką B r y ta n ią 37, sy tu ację gospodarczą G órnego Ś ląsk a38, inform ow ano o u n iw e rsy te ta c h w Polsce39, o Polskim Tow arzystw ie H i storycznym 40 itp.
32 „A s u r v e y of th e peoples· and sta tes on th e B altic w it h sp ecia l regard to their history, g eo g ra p h y and e co n o m ics”.
33 J. S. R o n c e k , A m e r i c a n Swedes, „B altic and S ca n d in avian C ountries”, z. 9, maj 1938 s. 176— 185; t e n ż e , A m e r i c a n L i t h u a n i a n s , z. 10, w rzesień 1938, s. 348— 352; t e n ż e , A m e r i c a n F in n s , z. 12, k w ie c ie ń 1939, s. 135— 141; t e n ż e ,
A m e r i c a n E s t o n ia n , z. 4, w rzesień 1936, s. 191— 194.
34 Np. W. P. R e d d a w a y, C a n n in g a n d th e B a l t i c i n 1807, „B altic C ountries”, z. 3, maj 1936, s. 13— 23; K. P i w a r s k i , T h e B a l t i c P o l i c y o f K i n g J o h n So bie ski,
tam że, s. 24— 29.
35 J. A. W i l d e r , T h e E c o n o m ic D e c lin e o f E as t P ru s s ia , „B altic and S ca n d i nav ia n C ou n tries”, z. 5, styczeń 1937, s. 1—25; E. D u n s d o r f s , Th e R ig a G r a i n T r a d e i n the S e v e n te e n th C e n t u r y , tam że, s. 26— 35; M. M a ł о w i s t , T h e B a l t i c and th e B la c k See i n M e d ie v a l T r a d e , tam że, s. 36—42.
36 Np. J. K o s t r z e w s k i , A R e p o r t on th e E x c a v a t io n s a t B is k u p i n , „Baltic C ountries”, z. 2, g ru d zień 1935, s. 228—232.
87 J. Z a g ó r s k i , P o l a n d ’ s E x p o r t T r a d e to the U n i t e d K i n g d o m , „Baltic C ountries” , z. 1, sierp ień 1935, s. 65— 71.
ss W ze sz y c ie sz ó sty m „B altic and S c a n d in a v ia n C ou n tries”, m aj 1937, z a m ie szczono n a stę p u ją c e p ozycje: W. S e m k o w i c z , S il es ia : I t s N a m e, T e r r i t o r y an d B o u n d a r ie s (s. 197— 209); W. J. R o s e , U p p e r Silesia : a G la n c e D o w n the Y ea rs (s, 210—214); J. C z e k a n o w s k i , T h e R a c ia l S t r u c t u r e o f S il es ia (s. 227—232); L. M u s i o 1, O f f i c i a l A l t e r a t i o n o f P la c e - N a m e s i n G e r m a n U p p e r S il e s ia (s. 242— 245); A . W r z o s e k , A G e o g r a p h ic a l an d S t a t is t ic a l S u r v e y o f th e S il e s ia n V o i v o d - s h ip (s. 246— 252); A. S z c z e p a ń s k i , T h e e x p o r t T r a d e o f U p p e r S il e s ia (s. 263— 269); J. P i e r n i k a r c z y k , E n g la n d ’ s P a r t i n the C r e a t io n o f U p p e r - S i le s i a n I n d u s t r y (s. 270—273); S. K o m a r , T h e P o l i s h - G e r m a n U p p e r S il e s ia n C o n v e n t io n 1922— 1935 (s. 274—279).
39 R .. D y b о s к i, U n i v e r s i t i e s o f P o la n d , „Baltic C ountries” , z. 1, sierpień 1935, s. 91—93.
40 K. T y s z k o w s k i , H i s t o r i c a l S o c ie ty o f P o la n d , „B altic C oun tries”, z. 1, sierp ień 1935, s. 100.
C Z A S O P I S M O „ B A L T I C C O U N T R I E S ” (1935—1939) 235
Są i a rty k u ły o pro b lem ach ogólnych, n a pew no w jak im ś stopniu zw iązanych z p ań stw am i basenu bałtyckiego, ale w podobnym zakresie ja k i z p ań stw am i basenu adriatyckiego czy M orza Czarnego. P ro b lem ogólny poruszono w a rty k u le o geopolityce41. Zam ieszczenie go było jed nak w ypadkiem odosobnionym i red a k c ja w doborze a rty k u łó w z reg u ły przestrzegała zasady bezpośredniego w iązania treści z zagadnieniam i b a senu bałtyckiego. O dm iennie postępow ała re d a k c ja w dziale k u ltu r y i recenzji, gdzie um ieszczano często oceny op raco w ań ogólnych42 w zględ nie om ówienia książek o c h a ra k te rz e o g ó ln y m 43.
Pod koniec istnienia pism a opublikow ano w n im szereg arty k u łó w z ajm u ją c y c h się ówczesną koncepcją u k ład u stosunków politycznych b a senu bałtyckiego44.
W ybuch d ru g ie j w ojn y św iatow ej położył k res w y d a w an iu pism a. P o zwycięstwie n a d h itlery z m e m resty tu o w a n o I n s ty tu t Bałtycki w roku 1945, k tó ry działał do roku 1950, b y ponow nie podjąć pracę w 1958 r., ale ·— jak dotychczas — nie k o n ty n u o w an o w y d aw an ia „Baltic and Scand inav ian C o u n tries” .
41 E. T h e r m a e n i u s , G eo poU ti c a n d P o l i t i c a l G e o g r a p h y , „Baltic and S ca n d in a v ia n C ou n tries”, z. 9, maj 1938, s. 165— 177.
42 Np. B. S u c h o d o l s k i , T h e P r o b le m s o f C u lt u r e , „B altic and S can dinavian C ou n tries”, z. 9, m aj 1938, s. 216—224.
43 Np. S. H o s z o w s k i e g o recen zja k sią żk i S. I n g 1 o t a H i s t o r i a społeczna i go spodarc za ś re d n io w ie c z a , tam że, z. 12, k w ie c ie ń 1939, s. 153— 154; T. A b e l a recen zja k sią żk i T. S z c z u r k i e w i c z a Rasa, ś r o d o w is k o , ro d z in a , tam że, s. 164; M. L. S u p e r recen zja k sią żk i F. S ł a w o j a - S k ł a d k o w s k i e g o B e n j a m i n ó w , tam że, z. 9, s. 280—281; W. J. R o s e recenzja k sią żk i O. G ó r k i , N a r ó d a P a ń s tw o , tam że, z. 7, w rzesień 1937, s. 554— 556.
■ 44 J. B o r o w i k , Th e E q u i l i b r i u m i n th e B a l t i c , tam że, z. 12, k w ie c ie ń 1939, s. 95— 100; E. v a n C l e e f , P o l a n d a t th e Crossroads, tam że, s. 101— 102.
