Plenarne posiedzenie Naczelnej Rady
Adwokackiej w dniach 26 i 27 maja
1967 r.
Palestra 11/7(115), 8-41
8 N a c ze ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115) adwokackich i rzeczywistego ich uspołecznienia oraz na poziom pracy zawodowej adwokatów.
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej adw okat d r Stanisław God lewski stw ierdził w odpowiedzi, że now y naczelny kolektyw kierow niczy adw okatury dostrzega wszystkie problem y, jakie muszą być zrea lizowane, żeby adw okatura w ypełniła swoje ustaw ow e zadanie i w pełni uspołeczniła zarówno form y, jak i treść w ykonywanego zawodu. Środ kam i do osiągnięcia tego celu będą przede w szystkim : stałe pogłębianie świadomości politycznej, przestrzeganie wysokiego poziomu etycznego oraz dbałość o jak najw yższą jakość pracy zawodowej. Prezes Godlewski zapewnił M inistra Sprawiedliwości, że nowo w ybrana Naczelna Rada Adwokacka nie zawiedzie zaufania, jakim ją obdarzyło środowisko za wodowe, kierow nictw o polityczne i kierow nictw o resortu.
Przyjęcie upłynęło w serdecznej atmosferze.
PLENARNE POSIEDZENIE
NACZELNEJ RADY ADWOKACKIEJ
u j
d niach 26 i 27 maja 1967 r.
1 d z i e ń o b r a d
W dniach 26 i 27 m aja 1967 r. odbyło się ostatnie w obecnej kadencji posiedzenie plenarne Naczelnej Rady Adwokackiej.
O brady otw orzył Prezes NRA adw. dr Stanisław G o d l e w s k i , wi tając przybyłych na posiedzenie: podsekretarza stanu w M inisterstwie Sprawiedliwości Kazim ierza Switałę, przedstaw iciela W ydziału Admini stracyjnego KC PZ PR J. Sytego, przedstaw iciela CK Stronnictw a Demo kratycznego J. Boberskiego, przedstawiciela NK Zjednoczonego S tron nictw a Ludowego C. Urę, dy rek to r M. M atwinową, przedstaw iciela G ene ralnej P ro k u ra tu ry prok. P etelę, zastępcę naczelnego redaktora „Praw a i Życia” adw. A. M aciejewskiego, przedstawicieli „P alestry ” adw. dra P. Asłanowicza d adw. Z. Czerskiego oraz w szystkich dziekanów, a wśród nich trzech nowo w ybranych: adw. H enryka H olaka (z Katowic), adw. Jana Cielucha z Bydgoszczy oraz adw. K azim ierza K aęppele z Opola.
W zagajeniu P rezes d r G o d l e w s k i podkreślił, że posiedzenie dzi siejsze będzie m iało na celu podsumowanie 3-letniej działalności orga nów sam orządu w szystkich szczebli, wyciągnięcie wniosków z dotychcza sowej pracy oraz nakreślenie nowych kierunków działania. Podstaw ę
Nr 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A w d n . 26 i 27.V.I967 r. 9
tych wniosków będą stanow iły w nioski w ypływ ające z odbytych niedaw no zgromadzeń delegatów i ze spraw ozdania Prezydium NRA.
Sądzę — mówił dalej Prezes NRA — że jedynie analityczne, a więc obiektywne spojrzenie na dotychczasową działalność NRA i w szystkich organów sam orządu w realizacji zadań, jakie stoją przed samorządem w związku z brzm ieniem ustaw y o u stro ju adw okatury i przepisów w y konawczych do te j ustaw y, umożliwi ustalenie właściwych kierunków przyszłej działalności. W szechstronna i krytyczna dyskusja zwróci uw a gę nie tylko na kierunki działania, ale również na środki i m etody, jakim i samorząd będzie realizował uspołecznienie adw okatury.
N astępnie Prezes d r Godlewski zaproponował przyjęcie następującego porządku dziennego:
1. Zagajenie
2. Odczytanie i przyjęcie protokołu posiedzenia plenarnego NRA z dnia 25 lutego 1967 r.
3. Przebieg i w yniki zgromadzeń delegatów w r. 1967 w ocenie P rezydium NRA
4. Sprawozdanie Prezydium NRA za okres kadencji
5. Sprawozdanie Wyższej Komisji D yscyplinarnej za okres kaden cji
6. P ro jek t regulam inu rad adwokackich 7. Wolne wnioski
Powyższy porządek dzienny został p rzy jęty jednomyślnie. P rzy jęto też protokół posiedzenia plenarnego Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 25 lutego 1967 r.
Przebieg i w yniki zgrom adzeń d elegatów uj r. 1967
u j o c e n ie Prezydium NRA
Przebieg te n i w yniki przedstaw ił S ekretarz NRA adw. H enryk P a- l u s z y ń s k i inform ując, że zgromadzenia delegatów w r. 1967 poprze dzone zostały omówieniem na plenarnym posiedzeniu NRA w dniu 17 grudnia 1966 r. przygotow ania kam panii wyborczej oraz uchw aleniem platform y, jaką samorząd powinien przedstawić całej adw okaturze. Uchwała NRA została przyjęta przez większość izb jako w łasny program działania, w pozostałych izbach K om itety F rontu Jedności N arodu lu b rady adwokackie opracowały dodatkowo miejscowy program działania. Dzięki połączeniu wysiłków rad adwokackich, organizacji p artyjnych i Komitetów F rontu Jedności N arodu nastąpiło ożywienie środowiska adwokackiego, zaczęły się dyskusje na tem aty organizacyjno-zawodowe.
Z ebrania wyborcze delegatów na zgromadzenia w wielu zespołach przebiegały w poważnej atmosferze. Omawiano na nich zagadnienia ad w okatury w danej izbie i sytuację w danym zespole. Ogółem w ybranych zostało 1413 delegatów, z czego 1098 z zespołów i 315 spośród radców praw nych. Liczba delegatów stanowiła 24% ogółu adwokatów, co n a- tiawało w alnym zgromadzeniom dużą reprezentatyw ność. W zgromadze niach — poza licznym udziałem przeszło 90% delegatów — wzięli udział przedstawiciele M inistra Sprawiedliwości, prezesi sądów woje
10 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115)
wódzkich, przedstawiciele p ro k u ratu ry wojewódzkiej oraz przedstawicie le kom itetów wojewódzkich PZPR i stronnictw politycznych. Na każdym ze zgromadzeń był również członek Prezydium NRA.
Spraw ozdania ustępujących rad ujm ow ały na ogół najw ażniejsze pro blemy, wskazując niejednokrotnie również kierunki działania dla przy szłych rad. R eferaty dziekanów były dobrze przygotowane. Dyskusje w większości izb były ożywione i rzeczowe, w niektórych jednak izbach były one niew ystarczające. Poruszano szereg zagadnień związanych z pracą adwokatów. W w ielu w ypadkach głosy dyskutantów były k r y tyczne. Podkreślano, że brak jest więzi między radam i a zespołami, że członkowie izby nie wiedzą, czym zajm uje się aktualnie rada i jakie są problem y izby, że zespoły nie m ają odpowiednich w arunków pracy, że kierow nicy nie w ykonują obowiązku rozdziału spraw, wreszcie że wizy tacje są obecnie mało efektyw ne i w ym agają uspraw nienia zarówno co do tem atu, jak i co do wyciągania wniosków. W iele m iejsca w dyskusji zajął problem radców praw nych. Mówiono o niedużym zainteresow aniu rad tą znaczną grupą adwokatów. Szczególnie mocno scharakteryzow ana została pozycja adw okata w wym iarze sprawiedliwości. Wskazywano na w zrost au to ry tetu adw okatury w opinii 'społecznej. Zwracano przy tym uwagę, że zobowiązuje to do doskonalenia zawodowego i aktywności spo łeczno-politycznej.
W dyskusjach zabierali głos również przedstawiciele p artii i stronnictw politycznych, prezesi sądów i prokuratorzy. W swoich ocenach pracy izb podnosili, że nastąpiły znaczne zm iany w postawie adw okatury w w ym ia rze sprawiedliwości oraz większe uspołecznienie i upolitycznienie zawodu. P ozytyw nie też mówiono o stale w zrastającym zaangażowaniu się w p ra cy społecznej.
Oceniając ogólnie przebieg dyskusji na zgromadzeniach, Prezydium N aczelnej Rady Adwokackiej stwierdza, że była ona rzeczowa, w skazywa ła na wspólną troskę delegatów o praw idłow e stosunki w adwokaturze, 0 realizację zadań, jakie nakreśliła jej ustaw a, i — co najw ażniejsze — że niem al każdy głos, naw et bardzo krytyczny m iał na celu wskazanie dróg 1 metod popraw y istniejącego stanu rzeczy.
Bardzo znam ienny dla obecnej sytuacji w adw okaturze jest fakt, że na żadnym ze zgromadzeń nie było naw et pojedynczych głosów kw estionu jących słuszność rozwiązań ustaw y o u stro ju adw okatury, słuszność celo wości reform y. Były natom iast liczne głosy za jej pogłębieniem, jak np. w kw estii podwyższenia udziału stałego i realizow ania rózdziału pracy. N iektórzy dyskutanci podnosili zarzut niesłuszności rozwiązań w art. 70 i 96 u. o u.a.
i. W szystko to świadczy o w zrastającej dojrzałości społeczno-politycznej adw okatury.
Zgromadzenia delegatów m iały również dokonać w yboru nowych władz samorządu wojewódzkiego. W tym celu we w szystkich izbach po wołane zostały K om itety F rontu Jedności N arodu w składzie bardzo re prezentatyw nym . Dokonały one w yboru kandydatów do władz. Brano przy tym pod uwagę nie tylko kw alifikacje polityczne, ale również przy datność do pełnienia funkcji w samorządzie i au to ry tet w środowisku.
Należy obecnie stwierdzić, że propozycje osobowe, jakie przedstaw iły K om itety F rontu Jedności Narodu spotkały się w zasadzie z uznaniem w
№ 7 (115) P le n a r n e p o s ie d ze n ie N R A w d n . 26 i 27.V.1967 r. i i izbach. Dowodzi tego fakt, że w przew ażającej części do władz weszli ci, których proponował Front. K andydaci „z sali” byli zgłaszani w niewiel kiej liczbie, a w niektórych izbach nie zgłaszano ich w ogóle.
Jest rzeczą bardzo charakterystyczną, że opinia środowiska co do k an dydatów była mało zróżnicowana i w w yniku tego do władz w ybrano tych, którzy uzyskali co najm niej około 2/3 głosów delegatów. Na zastęp ców członków w ładz weszły osoby, które uzyskały również dużo głosów. W w yniku wyborów nastąpiła zmiana na stanowiskach dziekanów w trzech izbach (Opole, Katowice, Bydgoszcz). Do rad adwokackich w ybra no 50 nowych członków na ogólną liczbę 148 członków tego organu, co stanowi 33,7%. W prezydiach rad zasiada ogółem 88 osób, z tego no wych członków — 28. Do komisji dyscyplinarnych — na ogólną liczbę członków 203 — wybrano 109 nowych członków. Na stanowiskach p re zesów komisji dyscyplinarnych zmieniło się 7 osób, a na stanowiskach przewodniczących komisji rew izyjnych — 8 osób.
W ybory się zakończyły. Obecnie organa samorządu muszą to zaufanie, jakie okazali im wyborcy, wypełnić twórczą pracą w tych dziedzinach czy kierunkach, jakie nakreśla ustaw a i jakie wskazali delegaci. Jak do wiodły zgromadzenia delegatów, praca organów samorządu znajduje się pod kontrolą społeczną środowiska, kontrolą krytyczną, ale w ocenie swej sprawiedliwą. To także muszą mieć nowe władze na względzie i dla tego w swej pracy częściej i szerzej pow inny się one radzić tych, których reprezentują, nie tylko w stosunkach w ew nątrzorganizacyjnych, ale ta k że na zew nątrz, pow inny godzić interesy środowiska z interesem społecz nym.
Przed otw arciem dyskusji nad 3 punktem porządku dziennego Prezes dr G o d l e w s k i zaproponował powołanie Komisji wnioskowej w skła dzie: przewodniczący — Wiceprezes Garlicki, członkowie — dziekani Bu chała, A lbrecht, Chmielnikowski i W einert.
Propozycja ta została przyjęta jednomyślnie, po czym Prezes dr Go dlewski zwrócił się do członków komisji, aby zebrali i omówili wszystkie wnioski, które będą zgłoszone w toku dyskusji, w celu przedstawienia ich w końcu posiedzenia.
f
W rozpoczętej następnie dyskusji poruszono m. in. sprawę regulam i nu zgromadzeń delegatów, w skazując na w ynikające z brzm ienia niektó rych jego przepisów wątpliwości i nieprawidłowości.
Tak więc dziekan D a n i s z e w s k i podniósł, że wobec przepisów § 35 i 38 regulam inu skreślenie przez delegatów choćby jednego kandy data z listy F rontu Jedności N arodu powoduje, że kandydat ten autom a tycznie spada na zastępcę. W ten sposób w artościowy członek rad y może być łatw o utrącony. Poza tym przy równości głosów nie powinno decy dować losowanie, przy .czym pierwszeństwo powinien mieć kandydat F rontu, a nie zgłoszony z sali.
W iceprezes G a r l i c k i zwraca uwagę na wadliwe ujęcie § 33 regu laminu, w edług którego delegaci mogą zgłosić tylko 50% liczby .kandy datów do organów adw okatury. Jest to sprzeczne z art. 38 u. o u.a. Oba
12 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115) w y istniejące przed 3 laty, dziś są nieistotne, wobec czego ograniczenie z § 33 regulam inu jest zbędne i należałoby przyjąć zasadę, że również z sali można zgłosić dowolną liczbę kandydatów , jednakże do tego stanu rzeczy dojść trzeba etapam i. Dlatego mówca proponuje, żeby liczbę „50" wymienioną w § 33 regulam inu zastąpić liczbą „100”.
Większość dyskutantów wypowiedziała się przeciwko załatw ieniu już obecnie spraw y zm iany regulam inu, gdyż sprawa- ta stanie się aktualna przed następnym i w yboram i, tj. za 3 lata.
P rzy om awianiu przebiegu zgromadzeń delegatów kilku mówców w y sunęło postulat, żeby K om itety F rontu Jedności N arodu powołane do a k
cji wyborczej działały przez cały okres kadencji organów adw okatury. Przedstaw iono też tem atykę dyskusji na zgrom adzeniach i atm osferę, w jakiej toczyły się obrady zgromadzeń.
Adw. P a l u s z y ń s k i zaznaczył, że codziennej pracy samorządu powinna towarzyszyć problem atyka podniesiona ostatnio na V III P le num KC PZPR. N ależy więc zwrócić uwagę na: 1) podniesienie świado mości społeczno-politycznej środowiska adwokackiego, 2) zagadnienie rozwoju młodzieży praw niczej pod względem ideologicznym i zawodo wym, 3) wzmożenie troski o poszanowanie własności społecznej, form jej zabezpieczenia z pozycji adw okata - radcy prawnego, 4) zwalczanie prze jawów biurokratyzm u, 5) obowiązek doskonalenia form dem okracji socja listycznej jako w aru n k u rozw oju społecznej aktyw ności na zebraniach zespołu, zgromadzeniach delegatów i w kolegialności prac rad adwokac kich, 6) stopień sprawności zespołów przy świadczeniu usług i 7) rolę oso bistego przykładu w pracach organów sam orządu i w działalności spo łecznej.
Prezes d r G o d l e w s k i , zabierając głos, zaznaczył, że w dyskusji dotychczasowej zajmowano się głównie zagadnieniem regulam inu zgroma dzeń delegatów i w nioskam i o jego zmianę, natom iast nie poruszono sze regu kw estii interesujących adw okaturę, być może dlatego, że następne pun kty porządku dziennego dają możność w ypowiedzenia się w dosta tecznym zakresie. N iem niej jednak słusznie uw ypuklono rolę organizacji p artyjnych w adw okaturze. W wielu izbach o praw idłow ym w yniku w y borów zadecydowała świadomość polityczna adw okatów zgromadzonych w K om itetach F ron tu Jedności Narodu. Słabością niektórych Komitetów było to, że powołano je w ostatniej chwili bądź że nie wszędzie w ysuw a no problem y wiążące się z sytuacją danej izby. Dzięki jednak akcji Ko m itetów nastąpiło w pew nym stopniu zaktyw izow anie środowiska adwo kackiego i zainteresow anie go problem am i ogólnymi, a nie tylko spraw a mi interesującym i poszczególne zespoły. Byłoby dobrze, żeby K om itety kontynuow ały swą działalność w szerokim zakresie, nie ograniczając się tylko do zagadnień zawodowych, ale zajm ując się też zagadnieniam i poli tycznymi.
Podniesione zostało zarówno w referacie, jak i w dyskusji zagadnie nie upolitycznienia adw okatury. N iektórzy widzą to upolitycznienie ty lk o w ram ach organizacji partyjnych, ale przejaw ia się ono w konkretnej, codziennej działalności adwokata, bo działalność adw okata jest per excel
Nr 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A uo d n . 26 i 27.V.3967 r. 13
Spraw ozdanie z d ziała ln ości N aczeln ej Radg A dw okackiej i Prezydium NRA
Na w stępie sprawozdanie podaje, że zjazd dziekanów rad adwokac kich w dniu 30 czerwca 1964 r. dokonał w yboru 9 członków NRA, po czym Naczelna Rada Adwokacka, w której skład wchodzili dziekani i no wo w ybrani członkowie NRA, w ybrała Prezydium NRA w składzie:
Prezes NRA — adw. d r Stanisław Godlewski W Prezes „ — adw. Stanisław Garlicki W Prezes „ — adw. Tadeusz Gierzyński S ekretarz „ — adw. H enryk Paluszyński Skarbnik „ — adw. W itold Dąbrowski
Rzecz. Dysc. „ — adw. Tadeusz Sarnowski
Ponadto w skład Prezydium NRA wszedł z urzędu Prezes Wyższej Komisji D yscyplinarnej adw. Franciszek Sadurski.
Na tym pierw szym posiedzeniu plenarnym Naczelna Rada Adwokacka w ybrała 23 członków Wyższej Komisji D yscyplinarnej, która w dniu 6 lipca 1964 r. w ybrała na Prezesa adw. Franciszka Sadurskiego, a na w i ceprezesów adw. A leksandra Dubrowskiego i adw. Franciszka W entow- skiego.
Naczelna Rada Adwokacka w ybrała także 5 członków K om isji Rewi zyjnej i 2 ich zastępców. . Komisja ta na przewodniczącego powołała adw. Stanisław a Janczewskiego, a na zastępcę przewodniczącego adw. Z ygm unta Kropiwnickiego.
W okresie sprawozdawczym odbył się 1 zjazd dziekanów, 10 posie dzeń plenarnych NRA oraz 122 posiedzenia Prezydium NRA.
Na posiedzeniach plenarnych i posiedzeniach Prezydium NRA rozpo znano ogółem 1423 sprawy, w tym regulam inów i instrukcji uchwalono 19, powzięto uchw ał o charakterze ogólnym — 132, udzielono opinii o ak tach ustawodawczych — 3, rozpatrzono odwołań od uchw ał rad adwokac kich — 359, w spraw ie uchylenia uchw ał w trybie nadzoru — 29, w spra wie skierow ania adw okata na KIZ — 24 i w spraw ie w niesienia rew izji nadzw yczajnej — 117 (w 55 w ypadkach wniesiono rew izję, w 59 — od mówiono wniesienia rew izji, w 3 — cofnięto rewizję), przeprowadzono analizę pracy 14 rad adwokackich oraz powołano 6 punktów konsultacyj
nych. i
W ram ach upraw nień z art. 55 ust. 1 u. o u.a. Prezydium podjęło 24 uchw ały dotyczące organów adw okatury i ich pracy, 26 uchw ał doty czących w ykonyw ania zawodu, 21 uchw ał w sprawie pracy zespołów ad wokackich.
Uchwał w spraw ach politycznych podjęto 4.
P raca Prezydium NRA opierała się w dużej mierze na współpracy z 5 komisjami stale urzędującym i i kom isjam i powoływanymi do opraco w ania poszczególnych zagadnień (było ich 12).
Posiedzenia plenarne Naczelnej Rady Adwokackiej w okresie sp ra wozdawczym zajm ow ały się uchw aleniem regulam inów , rozpoznawaniem okresowych sprawozdań Prezydium NRA oraz uchw alaniem w ytycznych dla działalności Prezydium NRA. D yskusje na tych posiedzeniach były w zasadzie raczej opiniujące działalność i wnioski Prezydium NRA. Kie
14 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7-(115) ru n k i działania organów samorządu w zakresie realizacji reform y adwo katury , zakreślone przez Prezydium NRA, były akceptowane, jednakże dziekani nie przenosili dostatecznie aktyw nie uchw ał NRA w teren.
Jeśli chodzi o działalność Prezydium NRA, to trzeba podkreślić, że przystąpiło ono do czynności w okresie, kiedy w prawdzie form alnie obo w iązyw ała od pół roku nowa ustaw a, ale podstawy organizacyjne w pro wadzenia jej w życie nie zostały ustalone norm am i w ew nętrznym i. Dla tego też Prezydium przystąpiło przede w szystkim do opracow ania w e w nętrznych norm organizacyjnych: licznych regulam inów i instrukcji. Opracowany też został tym czasowy plan rozmieszczenia adwokatów. Po wołano zespoły w izytatorów . Uregulowano spraw ę podziału dochodu w zespołach. W szystko to razem dopiero stworzyło w arunki do wprowadza nia coraz konsekw entniej reform y adw okatury.
Działalność Prezydium NRA w poszczególnych dziedzinach przedsta wiała się następująco:
1. K o n t a k t z r a d a m i a d w o k a c k i m i i b a d a n i e i c h p r a c
K ontakt z pracam i rad adwokackich polegał na stałym zapoznawaniu się z protokołam i posiedzeń rad przez poszczególnych członków. P rezy dium i na referow aniu istotnych problem ów w ynikających z treści proto kołów. W w ielu w ypadkach powodowało to podejmowanie przez P rezy dium z urzędu odpowiednich uchwał.
O dbywały się też specjalne posiedzenia Prezydium z udziałem przed stawicieli poszczególnych rad. Na posiedzeniach tych analizowano do kładnie pracę rady i sytuację w zespołach. W rezultacie dyskusji udzie lano wskazań i zaleceń co do dalszej pracy. Posiedzeń takich odbyło się 14; nie odbyto spotkań z 3 radam i: K rakowską, Opolską i W rocławską.
W 53 w ypadkach członkowie Prezydium przyjeżdżali do rad, a w 96 wizytowali osobiście pracę zespołów.
Doświadczenie wykazało jednak, że więź między Prezydium NRA a radam i adwokackimi nie była dostateczna. W ydaje się rzeczą koniecz ną, aby P rezydium i poszczególni jego członkowie utrzym yw ali kontakt z radam i, a nie tylko z dziekanam i rad. Podobny m ankam ent w swej p ra cy stw ierdza się w stosunkach pomiędzy radam i a zespołami.
Jeśli chodzi o ocenę pracy rad adwokackich, to w wielu izbach były one jedynie transm isją dokum entów uchw alonych przez NRA lub P re zydium, nie w łączyły się natom iast aktyw nie w realizację tych uchwał. Można by naw et stwierdzić pewien bierny stosunek do realizacji niektó rych w ymagań ustaw y (np. rozliczania urzędówek i substytucji). Rady adwokackie w stosunku do zespołów pow inny pełniej realizować swoje funkcje nadzoru.
2. Z e s p o ł y i i c h k i e r o w n i c y
Reforma, w prowadzając podział adwokatów na dwie grupy zawodo we, tj. radców praw nych i adwokatów w zespołach, powodowała bardzo poważne zm iany osobowe w zespołach. Wiele zespołów musiało być roz wiązanych, łączonych lub przeorganizow anych ze względu na skład oso bowy. Wobec niebezpieczeństwa, że słabiej zarabiający nie będą w stanie
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A w d n . 26 i 27.V.1967 r. 15 utrzym ać się w zespołach, zachodziła konieczność zarządzenia na pewien czas w strzym ania ruchu osobowego między zespołami do wypadków uza sadnionych interesem społecznym. W tym czasie z inicjatyw y rad adwo kackich i P rezydium NRA dokonane zostały zm iany w składach osobo wych zespołów, uwzględniające rów nom ierne rozmieszczenie adwokatów o wysokich i niskich obrotach. Nie zlikwidowało to całkowicie różnic w sytuacji finansowej poszczególnych zespołów, ale znacznie je zm niejszy ło. U regulow any został również problem osób, które były mało aktyw ne w zespołach. Adwokatów w w ieku powyżej 70 lat, u których nastąpił znaczny spadek sił, skierowano przez KIZ na renty, a innych w drodze ingerencji kierowników zespołów i rad adwokackich zaktywizowano. Po nadto, opierając się na tymczasowym planie rozmieszczenia adwokatów, rady adwokackie regulow ały liczbowy stan członków zespołów w poszcze gólnych miejscowościach.
Równolegle z zagadnieniami osobowymi rozwiązywał samorząd nową organizację pracy w zespołach. W ybory kierowników zespołów dokona ne w 1964 r. odbyły się w okresie, kiedy zadania kierowników zespołów, jak również organizacja pracy zespołów nie zostały jeszcze ustalone. Do piero przepisy wykonawcze samorządowe rozw inęły treść przepisów usta wy zgodnie z ich intencją i brzmieniem. W ten sposób przygotow ane zo stały form alnie w arunki do w prowadzenia ustaw y w życie. Realizacja jednak ty ch postanow ień przebiegała różnie w różnych izbach i zespo łach. Nadal kierow nicy nie są gospodarzami spraw w pływ ających do ze społu, nie w ytw orzyli oni wśród członków atm osfery traktow ania zespo łu jako wspólnego miejsca pracy, nie interesują się poziomem pracy za wodowej swoich członków. O bserw uje się naw et taką sytuację, że kie rownicy- zespołów nie reprezentują w wielu wypadkach interesów w ięk szości członków zespołu, w yrażających się w pełnym przestrzeganiu no wych zasad organizacji pracy w zespołach.
Przestrzeganie rozliczania urzędówek, substytucji i czuwanie nad w ła ściwym korzystaniem z konta „34” nie wymaga szczególnego nakładu pracy, natom iast wymaga dobrej woli ze strony zainteresow anych i kie row nika zespołu. Bardziej pracochłonne jest przestrzeganie zasady p rzy j mowania klientów przez kierow nika zespołu oraz właściwy rozdział spraw, ale ostatecznie jest to podstawowy obowiązek kierow nika zespo łu; w szystkie inne obowiązki są tylko pochodne od tego obowiązku. Nie wszyscy kierownicy, a co gorsza — nie wszystkie rady tak to zagadnie nie w idziały w okresie sprawozdawczym. Stąd pow staje dla now ych rad obowiązek zanalizowania dotychczasowego stanu i takie przygotowanie wyborów nowych kierowników zespołów, aby te funkcje zostały powie rzone osobom, które zapewnią realizację wszystkich swoich obowiązków. Staw ianie wysokich wym agań kierownikom zespołów, aby zapewnić realizację ustaw y, musi iść w parze z odpowiednim ich wynagrodzeniem za w kład pracy i ograniczeniem się w w ykonyw aniu p raktyki zawodo wej. Nowe władze samorządu muszą znaleźć rozwiązanie dla tego proble mu przynajm niej w stosunku do kierow ników zespołów liczących więcej niż 10 osób.
Od strony organizacyjno-adm inistracyjnej praca zespołów w w yniku współdziałania w izytatorów jest na właściwym poziomie. D okum entacja zespołów i księgowości nie w ykazuje poważnieszych uchybień.
16 N a c ze ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115)
3. W a r u n k i p r a c y w z e s p o ł a c h
O dm ienny ch arak ter dawnego i obecnego zepołu stw arza konieczność umożliwienia faktycznego w ykonyw ania zawodu w zespole.
W arunki, w jakich przystępow ały do pracy w 1964 r. nowe zespoły, nie odpowiadały w większości zespołów ani lokalowo, ani urządzeniem, ani wyposażeniem technicznym . W okresie sprawozdawczym kosztem w ielu milionów złotych poprawiono sytuację lokalową i urządzenia w nętrz zespołów. Zakupiono 418 m aszyn do pisania. Wszystko to stanow i jednak tylko popraw ę w arunków pracy, a nie dostosowanie zespołów do obecnych potrzeb.
Nadal w w ielu zespołach panuje ciasnota, b rak w arunków do pracy w zespołach, brak szaf do przechowyw ania akt, brak m aszyn do pisania, nie mówiąc już o pomocy adm inistracyjnej dla członków zespołu, gdyż w tym zakresie nie m ają członkowie zespołu żadnych udogodnień.
Zrealizowanie tego wszystkiego będzie wymagało od wszystkich or ganów samorządu nie tylko wysiłków finansowych, ale również usilnego dążenia do zorganizowania takich w łaśnie w arunków pracy dla członków zespołu. W ydaje się, że konieczne tu będzie — dla uzyskania na ten cel odpowiednich środków finansow ych — uw zględnienie tych potrzeb w no w ym rozporządzeniu o opłatach za czynności zespołów.
4. L o k a l e
W czasie od 1.VI.1964 r. do 31.XII.1966 r., na popraw ienie sytuacji lo kalowej zespołów adwokackich i rad, udzielono dotacji w łącznej wyso kości 12 864 953,62 zł. Nowe lokale uzyskano w 4 domach w łasnych i w 19 domach spółdzielczych. Przebudow ano i powiększono lokale 44 zespołów, a kapitalny rem ont przeprowadzono w 82 zespołach.
Na podstawie m ateriałów nadesłanych przez rad y adwokackie stw ier dzić można, że należy przeprowadzić zmianę na lepsze w 146 zespołach, a rem ont w 115 zespołach. W dniu 6 kw ietnia 1967 r. Prezydium NRA uchwaliło udzielić radom z nadw yżek Centralnego Funduszu Szkolenia A plikantów dotacji w kwocie 3 738 088 zł na budowę bądź przebudowę 36 lokali zespołów. P lan dalszej popraw y lokali zespołów powinien być utrzym any w dotychczasowych rozm iarach, co pozwoli w ciągu następ nych 3 lat na doprowadzenie sytuacji lokalowej do zupełnie zadowala jącej. Dążyć należy do zdobycia lokali w spółdzielniach lub starać się o uzyskanie pomieszczeń w budownictwie nowym albo starym z tej częś ci lokali, która przeznaczona jest na lokale usługowe dla zaspokajania po trzeb ludności. Zespoły adwokackie m ają prawo być zaliczone do tej ka tegorii i dlatego należy dążyć — przez podjęcie starań u właściwych w ładz centralnych i wojewódzkich — do zrealizow ania tej zasady:
W roku 1966 zaplanowano po raz pierw szy przeznaczenie pewnej kwo ty nadw yżek na urządzenie w nętrz lokali zespołów i zakup maszyn biu rowych. W ydatkowano na ten cel w 1966 r. 1 200 000 zł. W roku 1967 przeznaczono na to 2 500 000 zł. W roku 1966 zakupiono i przydzielono radom adwokackim 297 m aszyn do pisania, a w roku 1967 — 121; Tę ak cję należy kontynuow ać w latach następnych i doprowadzić w końcu do tego, żeby każda izba otrzym ała tyle maszyn, ile jest zespołów.
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A w d n . 26 i 27.V .1967 r. 17
5. D o s k o n a l e n i e z a w o d o w e a d w o k a t ó w
Mając na celu ożywienie i pogłębienie akcji doskonalenia zawodowe go adwokatów oraz stosowania najw ażniejszych w tym zakresie metod, Prezydium NRA uchwaliło w tej spraw ie w dniu 28.IV.1966 r. w ytycz ne, kładąc nacisk na w łasny w ysiłek adwokatów. W ytyczne w skazują na środki m ające ułatw ić adwokatom w łasną w ty m zakresie pracę oraz na akcje, które powinien podejmować sam orząd (zajęcia w zespołach, akcja w ykładow a rad adwokackich, szkolenie internatow e, bliblioteki, konsulta cje). Realizacji ty ch w ytycznych poświęcona była również narada w dniu 26.XI.1966 r. oraz uchw ała Prezydium NRA z dnia 15.XII.1966 r.
6. A p l i k a n c i a d w o k a c c y
Stan osobowy aplikantów adwokackich na dzień 31.XII. 1964 r. wyno sił 295 osób, na koniec roku 1965 — 208 i na koniec roku 1966 — 214. Stw ierdzić należy, że mimo obniżenia liczby etatów aplikantów adwokac kich, w latach 1965 i 1966 we w szystkich niem al izbach etaty te nie zosta ły w pełni obsadzone.
Uchwalony przez Prezydium NRA w dniu 14.XI.1965 r. Regulamin aplikacji adwokackiej oraz kształcenia i egzaminu aplikantów adwokac kich unorm ow ał obowiązki aplikantów , wyłączenie z czasu aplikacji okresu nieczynności aplikanta, przydział do zespołów, świadczenia dla aplikantów i spraw ę samorządu aplikanckiego.
Instrukcja z dnia 16.XII.1965 r. w spraw ie zarządzania i rozliczania CFSAA podwyższyła w ynagrodzenie aplikanta adwokackiego, ustalając je na 1 800 zł miesięcznie w pierw szym roku aplikacji i 2 000 zł w d ru gim i trzecim roku. Ponadto przyznano aplikantom , obierającym po zło żeniu egzaminu adwokackiego siedzibę w innej miejscowości i poza sie dzibą rady adwokackiej, ryczałt na koszty przeniesienia w wysokości
2 000—6 000 zł.
Prezydium NRA przyw iązywało w ielką wagę do prawidłowego szko lenia aplikantów w trakcie aplikacji. Pow ołany wyżej Regulamin z dnia 14.XI.1965 r. norm uje szczegółowo sposób szkolenia w zespole, szkolenia prowadzonego przez rady oraz składania egzaminu adwokackiego. Wszy stkie postanow ienia zm ierzają do tego, by w pełni w ykorzystać do szko lenia czas aplikacji oraz by w drażać aplikanta do samodzielnej pracy szkoleniowej. Zaostrzono w ym agania egzaminu stanowiąc, że jedna ujem na ocena z egzaminu ustnego powoduje uznanie egzaminu za nie złożony. Dnia 26.VII.1966 r. Prezydium uchwaliło instrukcję szkoleniową, k tó ra zawiera podstawowy program tem atyczny zajęć szkoleniowych oraz w skazania dotyczące metodologicznej strony szkolenia.
Dnia 26.XI.1966 r. odbyła się narada przedstawicieli w szystkich izb adwokackich, poświęcona m. in. sprawom szkolenia aplikantów. O piera jąc się na rezultatach tej narady, Prezydium podjęło w dniu 15.XII.1966 r. uchwałę konkretyzującą najbliższe zadania rad w zakresie szkolenia.
Obecna sytuacja w dziedzinie dopływ u młodych kadr do adw okatu ry przez aplikację zaczyna być poważnym problem em. Zachęcanie ze strony Prezydium do wpisów w izbach, w których jest znikoma liczba aplikantów, przez urucham ianie bodźców m aterialnych nie dało oczeki wanych rezultatów .
18 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115) W związku ze zw iększającym się n atu raln y m ubytkiem w szeregach adw okatury zachodzi konieczność zapewnienia stałego, równomiernego i dobrze przygotowanego do zawodu dopływ u m łodych kadr. Będzie to w ymagało uzgodnienia z M inisterstw em Sprawiedliwości oraz realizo w ania praw idłow ej polityki wpisów na listę aplikantów .
7. D z i a ł a l n o ś ć w i z y t a c y j n a
Uchwałą z dnia 21.1.1965 r. P rezydium NRA powołało C entralny Ze spół W izytatorów oraz zespoły w izytatorów przy radach adwokackich.
C entralny Zespół W izytatorów cechowała zbyt m ała operatywność, zwłaszcza jeśli chodzi o w izytatorów z Izby w arszaw skiej. Wojewódzkie zespoły w izytatorów zasługują n a ocenę pozytywną.
W izytacja jest dziedziną nową. Powołani w skład zespołów w izytato rów koledzy nie m ieli doświadczenia w izytacyjnego, mimo to jednak po dołali w zasadzie ty m tru d n y m obowiązkom i uzyskali dostateczny auto ry te t w stosunkach zarówno z zespołami adwokackimi, jak i z radam i adwokackimi.
P rzy ogólnej liczbie 480 zespołów w k raju przeprowadzono w izytacje: przez wojewódzkie zespoły w izytatorów w r. 1965’— 537, a w r. 1966 — 610, natom iast przez C en traln y Zespół W izytatorów w r. 1965 — 53 i w 1966 — 78. Na rok 1967 zarządzono 20 w izytacji centralnych i około 200 wojewódzkich.
Po przeprow adzeniu w izytacji, w 60% zespołów w izytow anych odby w ały się narady robocze z udziałem w izytatora. Jeśli chodzi o zalecenia pow izytacyjne, to w ydaw ali je przewodniczący zespołów w izytacyjnych na podstawie wniosków w izytatora. W latach 1965 i 1966 C entralny Ze spół W izytatorów i wojewódzkie zespoły w izytatorów w ydały kilkaset za leceń pow izytacyjnych. K ontrola zaleceń była przeprow adzana przez w i zytatorów , a w roku 1966 do kontroli tej w łączyły się izby adwokackie. W latach 1965— 1966 Prezydium NRA zorganizowało 3 plenarne na rady i 5 n arad członków C entralnego Zespołu W izytatorów z Izby w ar szawskiej. Podobne n arady odbyw ały się we w szystkich wojewódzkich radach adwokackich. Na naradach analizow ana była działalność w izyta cyjna oraz omawiano sposoby przeprow adzania w izytacji, ostatnio — głównie pod kątem kontroli pracy zawodowej.
Prezydium NRA w ysłuchiw ało okresowych inform acji o działalności w izytacyjnej Centralnego Zespołu W izytatorów i wojewódzkich zespołów w izytatorów oraz dokonywało analizy i oceny stanu w izytacji i w drodze uchw ał nadawało k ierunek działalności w izytacyjnej. W szczególności po djęto uchw ały o kontroli konta „34”, kontroli pracy zawodowej, rozdzia łu spraw, rozliczania substytucji i urzędówek oraz akcji doskonalenia za wodowego.
W przygotow aniu je st n arad a Centralnego Zespołu W izytatorów i prze wodniczących wojewódzkich zespołów w izytatorów dla ustalenia szcze gółowej instrukcji o przeprow adzaniu w izytacji, omówienia zagadnień związanych z kontrolą pracy zawodowej, uspraw nienia działalności w i zytacyjnej i jej ukierunkow ania w now ej kadencji organów adw okatury. Działalność w izytacyjna składała się jakby z 2 okresów. W pierw szym w izytatorzy korygow ali uchybienia w stosowaniu przez zespoły
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A w d n . 26 i 27.V.1967 r. 19 ustaw y o u stroju adw okatury, przepisów wykonawczych, regulam inów , in struk cji itp., instruow ali zespoły i pom agali w przystosow yw aniu ze społów do w ym agań w ynikających z now ych zasad organizacyjnych ad w okatury. D rugi okres w izytacji, licząc od II kw artału 1966 r., cechuje nastaw ienie w izytacji nie ty le na spraw y organizacyjne podstawowe, ile na zagadnienia szczegółowe, pracę kierow ników zespołów, rozdział spraw , kontrolę pracy zawodowej, a ostatnio na rozliczanie urzędówek i substytucji oraz kontrolę doskonalenia zawodowego.
K ontrola pracy zawodowej odbywa się w drodze badania ak t podręcz nych adw okata, obserw acji w ystąpień na salach sądowych, badania ja kości i term inow ości czynności procesowych, rozmów z sędziami, proku rato ram i i sam ym i adwokatami.
W poszczególnych radach toczą się jeszcze dyskusje na tem at zasady oraz sposób w izytacji pracy zawodowej, niem niej jednak k ró tk i ten okres doświadczeń w ykazuje, że w izytacje popraw iły pracę wielu adwokatów,, a przede w szystkim uczuliły adw okaturę na tak w ażny problem . I
Stałego zainteresow ania ze strony w izytacji — i nie tylko w izytacji — w ym aga wciąż jeszcze instytucja kierow nika zespołu i zebrania człon ków zespołu adwokackiego.
Stan konta „34” wymaga większej ingerencji ze stro n y kierow ników zespołów w spraw y rozliczeń adwokatów prowadzących duże spraw y karne, a ponadto likwidacji w ielkiej liczby kwot, przeważnie niew iel kich, figurujących na koncie „34”.
W izytacja dostarczyła olbrzym iej ilości m ateriałów obrazujących sy tuację adw o k atu ry i w adw okaturze. Ilość tych m ateriałów będzie w zra stać i wymagać szczegółowych bieżących analiz.
8. S y t u a c j a f i n a n s o w a w a d w o k a t u r z e
W prowadzenie przez ustaw ę o u stro ju adw okatury now ych zasad wynagrodzenia członków zespołów budziło wiele zastrzeżeń. Przyczyniał się do tego fakt, że dobór składów osobowych zespołów był nieodpowied ni, w skutek czego dochodowość zespołów była b. zróżnicowana, a w yna grodzenia członków nie uw zględniały nakładu pracy. W ypracowanie większego dochodu jednostkowego było „nieopłacalne” , bo efektyw ne w ynagrodzenie wynosiło około 40% obrotu, osiągnięcie zaś obrotu n i skiego, np. ok. wysokości stałego udziału, dawało w ynagrodzenie przeszło 100% obrotu. Taki stan rzeczy był an ty bodźcem do zwiększania obrotów, podnoszenia kw alifikacji i n atu raln ej dążności do osiągania wyższych efektów finansow ych swej pracy. Powstało poważne niebezpieczeństwo naruszania zasad rzetelności w w ykonyw aniu zawodu. Ponadto w m ie siącach urlopow ych ze względu na obniżone w pływ y zespołów i w ypłaty wynagrodzeń urlopow ych w w ielu zespołach nie w ystarczało dochodu na w ypłatę stałych udziałów.
Po w ielu dyskusjach i analizach uznano za słuszne w prowadzenie ko- re k tu ry w tzw. arkuszu rozliczeniowym w ten sposób, że w podziale nad wyżek dochodu uczestniczą ci członkowie zespołu, którzy w ypracow ali ponad udział stały i tylko sumam i, które ten udział przekraczają. Jed nocześnie — dla przeciwdziałania osiąganiu obrotów, które m ogłyby po wodować obniżenie poziomu pracy — ustalono górną granicę w
ynagro-20 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115) dzenia b ru tto na kw otę zł 10 000, przeznaczając nadw yżkę na Fundusz Samopomocy Koleżeńskiej. W konsekw encji — zwiększyło się zaintere sowanie w w ypracow aniu wyższego obrotu, a liczba osób w ypracow ują cych obroty poniżej udziału stałego lub niewiele przekraczających ten udział zm niejszyła się do b. nielicznych w ypadków. Efektyw ne w ynagro dzenia netto m iały m niejszą rozpiętość procentową. W ynagrodzenia netto w stosunku do obrotów stanow iły przeciętnie 50—65% (poprzednio 40—75%), co w skazuje na większą zależność w ynagrodzenia netto od
nakładu pracy. /
W ciągu lat 1964— 1966 sytuacja finansow a zespołów stabilizowała się stopniowo. Zm iana system u rozliczeń dochodu popraw iła atm osferę w spółpracy w zespołach i zwiększyła ich dochodowość. W rezultacie ule gła poprawie sytuacja finansow a w zespołach, licząc przeciętne w ynagro dzenie. Nadal jednak w kilku izbach, gdzie jest nadm iar adwokatów, przeciętne w ynagrodzenia są niskie lub b. niskie. Na sytuację finansową w adw okaturze m a poważny w pływ zwiększenie się ogólne kosztów ze społów, które w zrosły z około 22% przed 1964 r. do około 33%' od 1964 r. sum y obrotów zespołów. W zrost te n jest następstw em objęcia adw okatu ry ubezpieczeniem społecznym i obciążenia zespołów składką ZUS-u. Globalne obroty zespołów w latach 1964— 1966 przedstaw iają się nastę pująco: 341 mil. zł, 361 mil. zł i 371 mil. zł. Suma kosztów w poszczegól nych latach sprawozdawczych wynosiła: 101 mil. zł, 113 mil. zł i 119 mil. zł. Sum a wynagrodzeń netto odpowiednio: 198 mil. zł, 196 mil. zł i 202 mil. zł. Jak z powyższego w ynika, sum a wynagrodzeń w ciągu 3 lat nie uległa zmianie, jednakże przeciętne w ynagrodzenia zwiększyły się ze względu n a zm niejszenie się liczby adwokatów pełnozatrudnionych w zespołach z 4157 osób na dzień 31.XII.1964 r. do 4027 w dniu 31.XII.1966 r.
W yrazem stabilizacji sytuacji finansowej w adw okaturze jest pod wyższenie w 9 izbach udziału stałego. Na sytuację finansową zespołów w pływ a znacznie duża liczba spraw z urzędu. W skali k ra ju liczba „urzędówek” w ynosi około 40 tys. spraw przy 470 tys. spraw z wyboru, co daje 8,8%'. Jeżeli zważyć nadto, że często spraw y z urzędu są wielo dniowe, to obciążenie finansow e i obciążenie pracą zespołów jest b. po ważne. Z tego ty tu łu zespoły naliczają w ynagrodzenie z ogólnego docho du zespołu na rzecz poszczególnych adwokatów w sumie rocznej około 3,5 mil. zł, co stanow i zaledwie 1 % obrotów zespołów, mimo że liczba spraw stanow i 8,8%'.
W kw ietniu 1967 r. staraniem Prezydium NR A zmieniona została ska la podatkowa stosowana do w ynagrodzeń adwokatów, co pozwoliło stw o rzyć fundusz urlopow y bez dodatkowego obciążenia adwokatów oraz pod wyższyć ren ty adwokatów przez uzupełnienie ren t ZUS-u do kw oty 2 000 zł miesięcznie.
Bardzo pow ażnym zagadnieniem jest spraw a „taksy”. Prezydium NRA przez cały okres kadencji podejmowało w ysiłki o jej zmianę, jed nakże bezskutecznie. Spraw a w ydania rozporządzenia M inistra Spraw ie dliwości jest wciąż jeszcze w fazie dyskusji. Załatw ienie tej spraw y jest rzeczą pilną, gdyż obowiązujące staw ki z r. 1961 nie są dostosowane do późniejszych zm ian właściwości sądów, nie uw zględniają obecnych kosz tów zespołów i nie odpow iadają obecnemu poziomowi cen, dlatego też spraw a ta pow inna być nadal przedm iotem starań organów samorządu.
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A z d n . 26 i 21.V.1967 r. 21
9. U b e z p i e c z e n i e s p o ł e c z n e
Objęcie od 1.1.1964 r. adwokatów w ykonujących zawód ubezpiecze niem społecznym w ysunęło szereg zagadnień w ym agających odpowied niej akcji ze strony Prezydium . I ta k uzyskano kom petentne w yjaśnie nie, że w ypłacanie zasiłków z Funduszów Samopomocy Koleżeńskiej nie powoduje ograniczenia praw rentow ych także wówczas, gdy adw okat -• - rencista pozostaje w zespole. Pozytyw nie załatw iona też została sp ra w a przyznaw ania ren ty inw alidzkiej adwokatom-członkom zespołów, których inw alidztw o powstało po 1.1.1964 r.', co w yłączały przepisy' ubez pieczeniowe. Ponadto Prezydium NRA interw eniow ało w ZUS-sie w posz czególnych spraw ach rentow ych adwokatów.
10. S a n a t o r i a
W w yniku starań Prezydium NRA o ustalenie zasad korzystania przez członków zespołów z leczenia uzdrowiskowego M inisterstwo Zdrowia przydzieliło do dyspozycji Prezydium w 1965 r. 52 skierow ania do sana toriów. Prezydium uznało jednak ten stan za niezadow alający i podjęło dalsze kroki, dzięki czemu w roku 1966 C entralny Zarząd Uzdrowisk dał do dyspozycji Prezydium 100 skierowań, a w I kw artale 1967 r. — 48. Do rozdziału skierow ań powołana została komisja, która rozpoznała 283 wnioski adwokatów i ich rodzin przydzielając 199 skierow ań, 36 wnios ków zwrócono zainteresow anym z powodu przeciwwskazania leczenia uzdrowiskowego bądź też z innych przyczyn, a 48 wniosków pozostawio no do załatw ienia w II k w artale 1967 r.
11. R e p r e z e n t a c j a
W okresie sprawozdawczym przedstawiciele Prezydium NRA brali udział w w ielu uroczystościach i im prezach organizowanych przez Mini stra Sprawiedliwości, P rokuratora Generalnego, Pierwszego Prezesa Są du Najwyższego, Zarząd Główny Zrzeszenia Praw ników Polskich i im prezach szeregu innych instytucji i organizacji.
12. D z i a ł a l n o ś ć r z e c z n i k ó w d y s c y p l i n a r n y c h
Rzecznik D yscyplinarny NRA w ykonyw ał swoje czynności przy w spółpracy 15 zastępców powołanych przez Prezydium NRA. Zastępcy ci, pod ścisłym nadzorem Rzecznika NRA, pełnili czynności w zakresie w izytacji, prowadzenia dochodzeń, opiniowania prawomocnych orzeczeń dyscyplinarnych itp. Brali też udział w 46 rozpraw ach przed Sądem N aj wyższym oraz w 111 rozpraw ach przed Wyższą Komisją D yscyplinarną. W okresie sprawozdawczym w płynęło do Rzecznika Dyscyplinarnego NRA 118 skarg przeciwko członkom organów samorządu adwokackiego. Spraw y te załatwione zostały w sposób następujący: aktów oskarżenia wniesiono 20, umorzono dochodzenia w 51 spraw ach, zaniechano docho dzenia w 25 sprawach, skierowano do dziekanów celem w ym ierzenia kary w trybie art. 98 u. o u.a. w 13 spraw ach, do załatw ienia pozostaje 9 spraw.
Rzecznik D yscyplinarny NRA spraw ował nadzór nad działalnością rzeczników dyscyplinarnych rad adwokackich. W okresie spraw ozdaw
22 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115) czym rzecznicy ci m ieli do załatw ienia ogółem 2901 spraw . A któw oskar żenia w nieśli w ty m okresie 710, załatwiono w in n y sposób 1969 spraw pozostaje do załatw ienia n a 1.IV.1967 r. — 222 spraw y.
Analiza pracy rzeczników w skazuje na to, że w zrastało system atycz nie tem po pracy i nastąpiło skrócenie okresu prow adzenia dochodzeń. Prowadziło to do likw idacji zaległości. Do podniesienia poziomu pracy rzeczników dyscyplinarnych przyczyniły się — prócz stałego nadzoru ze stro n y Rzecznika NRA -— dwie ogólnopolskie n arad y rzeczników w po łączeniu z naradam i prezesów, wojewódzkich kom isji dyscyplinarnych.
W okresie sprawozdawczym dziekani w ydali 207 orzeczeń w trybie a rt. 98 u. o u.a. Rzecznik D yscyplinarny NRA w niósł sprzeciwy w 26 w y padkach.
Rzecznik D yscyplinarny NRA osobiście zapoznawał się z treścią wszy stk ich praw om ocnych orzeczeń dyscyplinarnych WKD i wojewódzkich kom isji dyscyplinarnych. Przedstaw ił on P rezydium NRA 70 projektów rew izji nadzw yczajnych, z który ch P rezydium wniosło 55 rew izji (53 na niekorzyść obwinionych i 2 na korzyść).
W okresie kadencji nastąpiło znaczne wzmożenie nadzoru organów sam orządu adwokackiego nad postępowaniem dyscyplinarnym , w w yniku czego organy te przejęły również w szerszym zakresie zadania związa n e z polityką dyscyplinarną. Świadczy o tym w zrost wnoszonych przez te organy rew izji nadzw yczajnych przy jednoczesnym zm niejszeniu się liczby rew izji nadzw yczajnych wnoszonych przez M inistra Spraw iedli wości. I ta k w r. 1965 P rezydium NRA wniosło 11 rew izji nadzw yczaj nych, a M inister Sprawiedliwości — 42, w r. 1966 P rezydium — 28, a Mi n iste r Sprawiedliwości — 10, w I kw artale 1967 r. P rezydium — 8, Mi niste r Sprawiedliwości — 2.
Liczba sk arg i zażaleń przeciwko adwokatom, w niesionych do rad adw okackich, u trzy m uje się od kilku lat n a poziomie nie zmienionym. Część ty ch skarg została skierow ana do rzeczników dyscyplinarnych, a część załatwiono w try b ie postępowania adm inistracyjnego.
13. R a d c o w i e p r a w n i
Na koniec 1963 roku 641 adwokatów, którzy byli członkami zespo łów, tj. 11,1% całej adw okatury, ograniczyło w ykonyw anie zawodu w y łącznie do obsługi jednostek gospodarki uspołecznionej.
Po w ejściu w życie ustaw y o u stroju adw okatury w ystąpiło w r. 1-964 z zespołów adwokackich 484 adwokatów, a na dzień 31.X.1964 r. bvło 1123 adw okatów -raćcow praw nych, tj. 19% całej adw okatury. Obecnie ten w skaźnik wynosi około 21 %.
Spraw ie radców praw nych Prezydium NRA poświęciło dużo uwagi, powołując Komisję do spraw radców praw nych, k tó ra postaw iła sobie za zadanie:
1) zainicjowanie powołania przez poszczególne rad y adwokackie specjalnych kom órek organizacyjnych zajm ujących się spraw a m i radców praw nych,
2) zapoznanie się z działalnością tych kom órek i przenoszenie doś wiadczeń z ich działalności do innych izb,
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A z d n . 28 i 27.V.I967 r. 23 3) zapoznawanie się z postulatam i w ysuw anym i przez te kom ór
ki lub na zgromadzeniach delegatów.
14. P r a c a s p o ł e c z n a
N arada z 12.111.1966 r. poświęcona pracy społecznej adw okatury oraz odpowiednie uchw ały Prezydium NRA z 12.V.1966 r. i 23.11.1967 r. oży w iły środowisko adwokackie i rozszerzyły zakres zainteresow ania pracą społeczną. Za pośrednictwem Komisji P racy Społecznej lub bezpośred nio, Prezydium NRA nawiązało k on takty z organizacjam i społecznymi, w szczególności z Zarządem Głównym ZPP, Związku Młodzieży Socjali stycznej, Związku Młodzieży W iejskiej, Polskiego K om itetu Opieki Spo łecznej, Ligą Kobiet, Główną Komisją Badania Zbrodni H itlerowskich itp.
N ajliczniej p racują adwokaci na terenie Zrzeszenia Praw ników Pol skich, licznie — w radach narodow ych i ich komisjach, Froncie Jedności N arodu, Lidze Kobiet, PKOS, Kom isji Badania Zbrodni Hitlerowskich. K ierunki pracy społecznej są b. różnorodne w zależności od inicjatyw y terenow ej i zapotrzebowania. Rady adwokackie doceniają należycie zna czenie p racy społecznej i otaczają ją opieką. Środowiska terenow e i orga nizacje, w których pracują adwokaci, cenią ich pracę społeczną, czego w yrazem są w yróżnienia i odznaczenia, jakie otrzym ują.
Czynny udział adwokatów w pracy społecznej przyczynia się do pod niesienia au to ry tetu zawodu i pozycji społecznej adwokata.
15. W s p ó ł p r a c a z z a g r a n i c ą
W okresie sprawozdawczym nastąpiło ożywienie bezpośrednich kon taktów z adw okaturą Związku Radzieckiego, Czechosłowacji, W ęgier,
B ułgarii i F rancji. i ,
W dniach 26.V.—3.VI.1966 r. Prezes NRA adw. d r Stanisław Godlew ski baw ił z w izytą w Związku Radzieckim jako członek delegacji, na k tó re j czele stał podsekretarz stanu w M inisterstw ie Sprawiedliwości K azi m ierz Zawadzki. Prezes NRA naw iązał k o ntakt z kolegam i-adw okata- mi w Moskwie i Leningradzie.
W dniach od 16 do 18 lutego 1967 r. baw ili w Polsce dw aj przedsta wiciele Iniurkolegium z Moskwy. W czasie ich pobytu podpisana została umowa dotycząca współpracy zespołów specjalistycznych, pow ołanych do obsługi cudzoziemców dewizowych i spraw zagranicznych w Polsce z ra dzieckim Iniurkolegium .
W dniach od 27 do 30 listopada 1966 r. odbyło się w Pradze m iędzyna rodowe sym pozjum na tem at roli obrony w ustroju socjalistycznym. W sym pozjum uczestniczyli jako przedstaw iciele adw okatury polskiej dziekan R ady Adwokackiej w K rakow ie adw. Buchała i adw. d r Pociej z W arszawy.
W dniach od 17 do 24 czerwca 1966 r. baw iła w Polsce delegacja ad w okatury w ęgierskiej. Dokonano w ym iany doświadczeń i omawiano za gadnienia interesujące adw okaturą oh’i kraiów . Na miesiąc w rzesień 1967 r. przew idziana jest rew izyta delegacji adw okatury polskiej na Wę grzech.
24 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a N r 7 (115) Na zaproszenie kolegów bułgarskich baw iła w dniach od 14 do 21 w rześnia 1966 r. w B ułgarii 4-osobowa delegacja adw okatury polskiej z Prezesem NR A dr Godlewskim na czele. We w rześniu br. przewidziana jest rew izyta adwokatów bułgarskich.
K ontakt z adw okaturą fran cusk ą znalazł w yraz w udziale Prezesa d r Godlewskiego w otw arciu K onferencji A dw okatury w P aryżu w listo padzie 1965 r. Przedstaw icielow i delegacji polskiej gospodarze francuscy udzielili głosu na otw arciu K onferencji jako jedynem u reprezentantow i krajów obozu socjalistycznego. W dniach od 27 m arca do 1 kw ietnia 1967 r. rew izytow ała adw okaturę polską delegacja adw okatury fran cu s kiej z dziekanem Izby P aryskiej adw. Brunois.
K ontakty z adw okaturam i w ym ienionych wyżej krajów były owocne i pożyteczne.
Niezależnie od tych kontaktów , poświęconych głównie problem atyce zawodowej, P rezydium NR A uczestniczyło w spotkaniach z przedstaw i cielami św iata prawniczego i św iata nauki, m. in. z delegacją parlam enta rzystów belgijskich i parlam entarzystów francuskich, a także z delegacją parlam entarzystów kanadyjskich, która złożyła w izytę w Naczelnej Ra dzie Adwokackiej.
16. „P a 1 e s t r a”
U chwałą z dnia 17.XII.1964 r. Prezydium NRA powołało nowe Kole gium i K om itet redakcyjny ,,P alestry” i określiło zadania i charakter czasopisma. W okresie sprawozdawczym w ydano 34 num ery „P alestry ”, w ty m 2 podwójne, oraz 13 wkładek. Obecny nakład wynosi 6.510 egzem plarzy. Tem atyka „P alestry ” ulegała pew nym w ahaniom i pod koniec 1966 r. zm ieniła się w ydatnie na korzyść problem atyki adwokackiej i sa m orządowej. Redakcja naw iązała bliższy kontakt ze środowiskiem adwo kackim w całym kraju , odbyw ając pożyteczne spotkania z czytelnikami. Obecne Kolegium poszerzyło krąg autorów, w prow adzając na łam y pism a około 80 now ych nazwisk, i to w większości spośród adwokatów.
W dniu 20.IV.1967 r. odbyła się jubileuszow a uroczystość 10-lecia „P alestry ”.
Prezydium NRA, oceniając dotychczasową pracę „P alestry”, stw ier dziło jej w ielką przydatność dla pracy organów samorządowych.
17. W y d a w n i c t w o „ P r z e p i s y o a d w o k a t u r z e ”
Prezydium NRA uchw ałą z dnia 10.11.1966 r. postanowiło wydać p ra cę zaw ierającą w szystkie przepisy dotyczące adw okatury z orzecznict wem, uchw ałam i organów adw okatury i kom entarzem .
Przew idyw any term in ukazania się tej pracy — rok 1968.
18. D z i a ł a l n o ś ć f i n a n s o w a P r e z y d i u m N R A
W okresie sprawozdawczym działalność finansow a Prezydium NRA sprowadzała się do:
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A w d n . 26 i 27.V.1967 r. 25 i jej organów w ram ach uchw alonych prelim inarzy budżeto wych;
2) gospodarowania nadw yżkam i CFSAA; 3) zarządzania FSK.
Ad 1). Stałym dążeniem Prezydium NRA było oszczędne gospodaro w anie i nieprzekraczanie — naw et w zasadniczych grupach — ustalo nych wydatków . Nie chcąc zwiększać obciążeń poszczególnych iab św iad czeniami na NRA, Prezydium uzyskało zgodę M inistra Sprawiedliwości na pokrycie części w ydatków z nadw yżek finansowych CFSAA. W te n sposób pokryto koszty w izytacji, dotację dla „P alestry ” oraz w ydatki na kontakty zagraniczne.
Ad 2). Największą sumą, jaka pozostaje w dyspozycji NRA, są nad wyżki finansowe CFSAA. W yniosły one w okresie od 1963 r. do 31 .III.
1967 r. 27 788 683,79 zł, z czego na popraw ienie sytuacji lokalowej zespo łów przyznano 17 715 580,12 zł, na urządzenie w nętrz 3 697 000 zł, na m a szyny do pisania 2 078 550 zł, na pomoc dla adwokatów (akcja socjalna) — 1 571 500 zł, na inne — 1 918 462,80 zł.
Do roku 1964 nadw yżki były rozdzielane doraźnie w zależności od wniosków rad adwokackich. Prezydium NRA wprowadziło dwie innow a cje w gospodarce nadwyżkami: 1) ustalenie pewnego planu poprawienia przez rady adwokackie sytuacji lokalowej w ciągu roku i w związku z tym zgłaszanie wniosków o przyznawanie dotacji raz do roku na pokry cie ustalonych i potrzebnych w ydatków, 2) ustalanie prelim inarza budże towego tych w ydatków na cały rok i zatwierdzanie go przez plenarne posiedzenie NRA.
Poczynając od 1 stycznia 1966 r., wprowadzono następujący rozdział świadczeń z nadw yżek CFSAA: a) popraw ienie sytuacji lokalowej zespo łów i rad adwokackich, b) zakup maszyn na potrzeby zespołów i rad adwokackich, c) urządzenie w nętrz lokali zespołów adwokackich, d) dota cje na FSK, e) pomoc dla adwokatów na uzyskanie lokali, f) budow ni ctwo socjalne i g) inne.
Prezydium NRA konsekw entnie prowadzi akcję dopomożenia radom adwokackim — za pomocą bodźców ekonomicznych — do prawidłowego rozmieszczenia adwokatów i aplikantów adwokackich.
W in strukcji w spraw ie zarządzania i rozliczania CFSAA przew i dziano:
a) w ypłacanie kosztów przeniesienia i ryczałtu miesięcznego w ra zie przeniesienia siedziby przez adw okata po złożeniu egzaminu adwokackiego z miejscowości m ającej nadm ierną liczbę adw oka tów do innej w obrębie izby (2 000 zł) lub z Izb: W arszawskiej, Łódzkiej, K rakowskiej, K atow ickiej i Poznańskiej na teren po zostałych izb (6 000 zł),
b) w ypłacanie kosztów przeniesienia i udzielanie pożyczek apli kantom adwokackim, którzy pragną obrać siedzibę w Izbach Koszalińskiej i Zielonogórskiej, w wysokości 6 000 zł i umorzenie te j pożyczki w razie pozostania w danej siedzibie przez lat trzy, c) pokryw anie kosztów przeniesienia i udzielanie pożyczek na w a runkach jak pod lit. b) dla adwokatów obierających siedzibę w Izbach Koszalińskiej i Zielonogórskiej.
26 N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a № 7 (115) A kcja ta dała w yniki tylko co do przeniesienia w obrębie izby (100 wypadków), a poza izbę — 8.
Na pomoc dla adwokatów n a uzyskanie mieszkań rozdzielono w 1966 r. 639 500 zł. Skorzystało z tej pomocy 57 adwokatów.
Budownictwo socjalne zostało przeprowadzone przez rady adwokac kie w bardzo m ałym stopniu. W łaściwie tylko Rada Adwokacka w Łodzi dokonała rozbudowy ośrodka wypoczynkowego w G rotnikach. O trzym a ła ona na ten cel 275 000 zł.
Ad 3). Objęcie adw okatów z dniem 1 m arca 1964 r. ubezpieczeniem powszechnym spowodowało zmianę w system ie gospodarowania istnieją cym Funduszem Samopomocy Koleżeńskiej. Na zasadzie uchw ały ple narnego posiedzenia NRA z dnia 30.VI.1964 r. wprowadzono zapomogi wyrównaw cze w ypłacane w takiej wysokości, żeby adw okat łącznie z ren tą z ZUS-u otrzym yw ał co miesiąc 1 500 zł. Liczba zapomóg w yrów naw czych z roku na rok w zrasta (w r. 1964 było 114, w r. 1965 — 239, w r. 1966 — 293). Jest to w ynikiem dużego w ieku przeciętnego adw oka tów i przechodzenia coraz większej ich liczby n a renty.
W pływy FSK w okresie sprawozdawczym w yniosły (składki rad, nadw yżki przekraczające 10 000 zł, dotacje i pozostałość z lat ubiegłych) 6 328 843,03 zł, w ydatki zaś (zapomogi dodatkowe, rodzinne i w yjątko we, koszty związane z w ysyłką) — 6 068 024,90 zł.
Na pokrycie świadczeń z FSK ustalone były składki w wysokości 30 zł od adw okata wpisanego na listę. K w ota powyższa nie w ystarczała 1 dlatego w 1966 r. otrzym ano dotację z CFSAA.
U chwałą NRA z dnia 25.11.1967 r. zmieniono regulam in FSK w ten sposób, że poczynając od 1 lipca 1967 r. zapomoga w yrów naw cza dla adwokatów nie w ykonujących zawodu w zespołach adwokackich będzie w ypłacana w takiej wysokości, aby łącznie z ren tą z ZUS-u daw ała 2 000 zł miesięcznie.
Ponieważ świadczenia z tego ty tu łu będą znaczne, zostaje podwyższo n a składka do wysokości 60 zł miesięcznie.
Jeśli chodzi o dane statystyczne, to w styczniu 1967 r. zespołów ad w okackich było 474, adw okatów 5 878, w ty m zespolonych 4 231 (pełno- zatrudnionych 4 032 i niepełnozatrudnionych 199), radców praw nych 1 271, indyw idualnych 17, nie w ykonujących zawodu 18, rencistów 241, aplikantów adwokackich 211.
Sprawozdanie mimo swej obszerności nie uwzględniło w ielu zagad nień, którym i zajm ow ał się samorząd w toku swej pracy. Nie w yprow a dza też wniosków ogólnych co do realizacji reform y adw okatury. N ato m iast przedstawiona została bieżąca sytuacja w adw okaturze, a wyciąg nięcie wniosków i zakreślenie zadań dla nowo w ybranych władz adwo k atu ry należy do Naczelnej R ady Adwokackiej i M inisterstw a Spraw ie dliwości, jako organu nadzoru.
U zupełniając powyższe sprawozdanie, Prezes d r G o d l e w s k i pod kreślił, że pomimo w ydania przez Prezydium NRA w okresie spraw o zdawczym licznych aktów norm atyw nych dotyczących sposobu rozwią zyw ania poszczególnych problem ów jest jeszcze cały szereg zagadnień, k tó re będą w ym agały now ych ujęć bądź pogłębień dla pełnej realizacji
N r 7 (115) P le n a r n e p o s ie d z e n ie N R A z d n . 26 i 27.V.1967 r. 27 ustaw y. W poszczególnych dziedzinach zostały nakreślone zadania dla o r ganów samorządu, tj. dla zespołów, kierow ników zespołów, rad adwokac kich i P rezydium ŃRA, i to w kilku dokum entach, przede w szystkim zaś we wnioskach w ypływ ających z analizy przedstawionej przez P re zydium na Kolegium M inisterstw a Sprawiedliwości. D okum enty te są nadal aktualne.
Zarówno z ustaw y, jak i z sytuacji, w jakiej znalazł się samorząd, w y nika, że w szystkie kom petencje w zakresie problem ów adw okatury nale żą do sam orządu i od pracy tego sam orządu będzie zależała sytuacja ad w okatury. D latego też nie wolno nam nic uronić z tych upraw nień lub spychać je na inne organa. U praw nienia dotyczą w szystkich zagadnień i dlatego muszą z nich korzystać zarówno kierow nicy zespołów, jak i rady adwokackie oraz Prezydium NRA. Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na pracę zespołów. Od tego, jakie będą zespoły, zależy, jaka będzie adw okatura i jaki będzie stosunek do niej czynników politycznych i spo łecznych. Dziś po 3-letniej działalności P rezydium i NRA można stw ier dzić, że w ty m okresie korzystaliśm y z szerokiej pomocy i życzliwości czynników politycznych i społecznych. Dzięki tej pomocy można było wiele kw estii rozwiązać, jak np. spraw ę podatku, sanatoriów czy w yko rzystyw ania nadw yżek Centralnego Funduszu Szkolenia Aplikantów Adwokackich.
Prezes d r Godlewski w yraża w ty m m iejscu podziękowanie na ręce W icem inistra Św itały i przedstawiciela W ydziału A dm inistracyjnego KC PZPR za życzliwość, z jaką ustosunkow ali się do problem ów przed staw ianych przez samorząd. Jeżeli naw et niektóre zagadnienia nie zostały rozwiązane do chwili obecnej (taksa), to jest to następstw em koniecz ności w ielostronnego rozważenia ty ch zagadnień. Może naw et lepiej, że rozwiązanie spraw y taksy dotychczas nie nastąpiło, bo dziś można sze rzej i głębiej uzasadnić stanowisko wobec tego problem u, który, wiąże się ze spraw ą usługowości zespołów.
Spraw ozdanie z d ziałaln ości W yższej Komisji D yscyp lin arn ej Z kolei Prezes Wyższej Komisji D yscyplinarnej adw. F. S a d u r s k i omówił spraw ozdanie z działalności tej Komisji.
Ze spraw ozdania w ynika, że w okresie od 1 lipca 1964 r. do 31 m arca 1967 r. w płynęło łącznie do Wyższej Komisji D yscyplinarnej 510 spraw. Z poprzedniego okresu pozostało 49 spraw , łącznie więc było do rozpa trzenia 559 scraw . Rozpoznano 534 soraw y, pozostało na dzień 1 k w iet nia 1967 r. 25 spraw. Rozprawy w nich wyznaczone zostały na kwiecień i maj 1967 r ?, tak że można bez przesady stwierdzić, że WKD p racuje na bieżąco i nie m a żadnych zaległości.
W okresie sprawozdawczym rozpoznano 650 odwołań. Zaznaczyć tu należy, że w niektórych spraw ach są odwołania nie tylko obwinionych, ale także oskarżyciela lub pokrzywdzonego.
Na 277 odwołań obwinionych uwzględniono 101, co stanow i 36,4%. Na 172 odwołania rzeczników dyscyplinarnych uwzględniono 98, tj. 53,5%. Na 128 odwołań prokuratorów uwzględniono 92, tj. 72%!. W resz cie na 73 odwołania pokrzywdzonych uwzględniono 38, tj. 52%.
