Wojciech Jankowski
"Ochrona zabytków budownictwa
tradycyjnego w Belgii" - wystawa w
Warszawie
Ochrona Zabytków 29/3 (114), 236-237
K atow ice, m o d ern istyc zn a k a m ie n i ca narożna p rzy ul. 3 M aja i S ło
w ackiego zb udow ana w 1895 r.
zostałby p u n k te m najniższym , oto czonym s tr u k tu r ą zabudow y w yż szej. Te sam e p roblem y w oparciu
o w n ikliw e ro zw ażania teoretyczne poruszył inż. arch. M ieczysław Król. Sprzeciw ił się pojęciu tzw. „zuży cia m oraln eg o ” sta ry c h dzielnic i w yk azał szerokie (może n aw e t zbyt szerokie) m ożliw ości n asycenia ich w spółczesnym i fu n k cja m i, w im ię k tó ry ch dokonyw ane w y b u rzen ia są n aw e t z p u n k tu w idzenia ekono m icznego nieopłacalne. A utor p ro p onow ał w y k o rzy stan ie ce n tru m na m ieszkania, m a łe dom y akad em ic kie, m ałe h otele i re sta u ra c je , p rze d staw ic ie lstw a handlow e itp. K o n serw ato r W ojew ódzki m gr A dam K u d ła om ów ił problem y zachow a nia a rc h ite k tu ry X IX i X X w. w św ietle p o lity k i k o n se rw ato rsk iej i k ry te rió w naukow ych. W ym ienił w iele p rzy k ła d ó w niszczenia jedno litych u kładów u rbanistycznych, np. w ysokościow a zabudow a dzielnicy Giszowiec, p o w sta łej w latach 1908—1912 jako m iasto-ogród. W ska zał n a niew łaściw ą re s ta u ra c ję te a tr u im W yspiańskiego. Jednocze śnie stw ierdził, że n ie k tó re w y b u rze n ia odsłoniły w artościow e ele
m enty zabudow y.
K w estię n au k o w ej ew idencji a rc h i te k tu r y X IX i X X w. w w ojew ódz tw ie katow ickim p rze d staw iła w
swym re ferac ie m g r K ry sty n a Zgrzebnicka. W ciągu k ilk u la t ze w idencjonow ano w K atow icach aż
1041 obiektów , prow adząc jednocze śnie prace w Bytom iu, Sosnowcu, Chorzowie i w innych m iejscow oś ciach. T ak szeroko prow adzone prace in w en tary za cy jn e dostarczą m a te ria łu nie tylko konserw atorom , lecz i h istorykom a rc h itek tu ry . W yjątkow o tru d n e problem y ochro ny zabytków najszybciej sta rz e ją cych się — zabytków te ch n ik i p o d jął prof, d r Je rz y Jaro s. P rz e d sta w ił on różne propozycje, np. zacho w yw ania po jednym egzem plarzu m aszyn i urządzeń, budow y m odeli, przechow yw ania przedm iotów d ro b niejszych w m uzeach przy zak ład o wych itp. N ajlepszym rozw iązaniem byłyby jego zdaniem m uzea pow o ływ ane przez poszczególne resorty. R eferen t przytoczył też przykłady pow rotu do technologii uw ażanych do n iedaw na za przestarzałe. W ygłoszone na sesji re fe ra ty i dy sk u sja św iadczą, że ochrona a rc h i te k tu ry d ziew iętnasto- i dw udzie stow iecznej sta ła się r e a l n y m problem em konserw atorskim .
A n d rze j K. O lszew ski
„OCHRONA Z A B Y TK Ó W BUD O W N IC TW A TR A D Y C Y JN EG O W B E L G II” — W Y STA W A W W A RSZAW IE
W ystaw a o tw a rta została w dniu 27 m a rc a 1976 r. w sali P a ń stw o wego M uzeum E tnograficznego w W arszaw ie. Z organizow ana w 1975 r. przez F lam a n d zk ie M uzeum na W ol nym P o w ietrzu w B o k rijk z okazji M iędzynarodow ego R oku O chrony Z abytków , została obecnie — w r a m ach p o lsk o -b elg ijsk iej w spółpracy k u ltu ra ln e j — zaprezen to w an a w Polsce.
M uzeum w B ok rijk , p ow stałe w 1953 r., sk ła d a się z dw óch części: w iejsk iej — re p re z e n tu ją c e j cało k sz ta łt życia ludności na wsi i m ie jsk iej — będ ącej m uzeum h i sto rii a rc h ite k tu ry . U kładow i tem u o d pow iadała w arsza w sk a ekspozycja. W ydzielono p onadto dział, w k tó ry m pokazano m etody w y k o n y w a n ia d o k u m e n tac ji technicznych do tyczących obiektów przenoszonych do m uzeum i k onserw ow anych in situ. Część w iejsk a, o k reślona jako m uzeum życia wsi, po k azan a zo sta ła przy pom ocy zdjęć ilu stru jąc y ch flam an d zk ie budow nictw o w iejskie, obiekty zgrom adzone w M uzeum , życie ludności w tra d y c y jn e j wsi, gry i w ierzen ia ludow e, a także p rzy pomocy m a k iety ty p o w ej w io sk i z regionu H esbignon w L im - burgii. N a ekspozycję części m ie j sk iej sk ła d ały się dw ie m a k ie ty
ro-1. W arszaw a, M uzeum E tnograficzne, fra g m en t m a k ie ty w si z regionu H esbignon
boczę służące p ro jek to w a n iu na te re n ie M uzeum zespołu sta ro m ie j skiego z B rab a n cji, zdjęcia b u d y n ków w różnych fazach p ra c kon se rw a to rsk ic h i rek o n stru k c y jn y ch oraz re p ro d u k c je d o k u m e n tac ji p ro jektow ych. W części d o k u m e n tac y j n ej w ystaw y pokazano około 40 p lan sz z re p ro d u k c ja m i in w e n ta ry zacji pom iarow ych i p ro jek tó w r e
k o n stru k cji różnych rodzajów b u dynków , oraz zdjęcia ilu stru jąc e prace konserw atorskie. Ekspozycję uzupełniało k ilk a autentycznych d etali architektonicznych pochodzą cych z budynków poddanych p r a com konserw atorskim . Liczne o b ja śnienia pozwoliły zw iedzającem u w ystaw ę zrozum ieć zasady, na k tó rych op arto się przy tw orzeniu m
zeum na w olnym pow ietrzu w Bo- k rijk , a także m etody ochrony za bytków budow nictw a tradycyjnego
w Belgii.
S taran iem Państw ow ego M uzeum Etnograficznego w W arszaw ie w y dany został z okazji w ystaw y ze szyt zaw ierający a rty k u ł d y rek to ra F lam andzkiego M uzeum n a W ol nym P ow ietrzu w B okrijk, M. L ae- nena, w k tó ry m om ów ione zostały problem y zw iązane z tw orzeniem p ark ó w etnograficznych, ochroną zabytków i budow ą m uzeum w Bo k rijk . We w stępie zn a jd u ją się w y pow iedzi dr. J. K. M akulskiego, d y
re k to ra PME w W arszaw ie oraz G u b ern ato ra P row incji L im burg, L. Roppe. To ostatnie wygłoszone zo stało na otw arciu w ystaw y w B el gii w 1975 r. Zeszyt ilu stro w an y jest zdjęciam i i ry su n k am i ekspo now anym i na w ystaw ie. W dniu o tw arcia w ystaw y odbyło się w P aństw ow ym M uzeum E tnograficz nym spotkanie, w czasie którego M. L aenen wygłosił odczyt o orga nizacji p arków etnograficznych i o chronie budow nictw a ludow ego w Belgii.
W ojciech Ja n k o w sk i
2. W arszaw a M uzeum E tnograficz ne, fra g m en t eksp o zycji m ie jsk ie j
„Z FOTOTEKI OŚRODKA DOKU M ENTA CJI ZABY TK Ó W ” — W Y STA W A W W ARSZAW IE
W dniach od 5 m a rc a do 8 k w ie t nia br. w siedzibie W arszaw skiego O ddziału Stow arzyszenia H isto ry ków S ztuki m iała m iejsce w ystaw a fotograficzna W acław a Górskiego i B ohdana O lechnickiego zaty tu ło w a na „Z F oto tek i O środka D okum en ta c ji Z abytków — T kaniny i k o ro n k i z klaszto ru SS. W izytek w W arszaw ie”. O rganizatoram i w y sta wy byli: O środek D okum entacji Z a bytków , S tow arzyszenie H istoryków Sztuki oraz In s ty tu t Z abytkoznaw - stw a i K o n serw ato rstw a U n iw er sy te tu M ikołaja K o p ernika w To runiu. Na w ystaw ie pokazano 29 czarnobiałych i b arw n y ch fo to g ra m ów o form acie 40X50 cm, b ę dących niew ielkim frag m en tem ko m p letn ej m onografii fotograficz nej klasztoru. Z djęcia zostały w y konane la tem 1975 r. w ram ach prac d o k um entacyjnych ODZ przez w ykładow ców In s ty tu tu Z abytko- znaw stw a i K o n serw ato rstw a UMK W acław a G órskiego i B ohdana O le chnickiego. Były to przede w szyst kim m akroskopow e pow iększenia koronek, szat liturgicznych i a n te - pediów, ukazu jące f a k tu rę tk an in y , rodzaj h aftu , ap lik acje czy sposób w y k onania w p rzy p a d k u koronek. Zdjęcia te były in te resu ją cy m m a
-W arszaw a, klasztor SS. W izytek , fra g m e n t ko ro n ki z alby „ królew s k ie j”, igła, ok. 1675 r. (fot. W. Górski)
te riałe m ilu stracy jn y m dla odby w ającej się w dniach 4—6 m arca sesji pośw ięconej tkaninom , zorga nizow anej przez sekcję kostium o- logiczną w arszaw skiego O ddziału SHS. W ystaw a doskonale obrazo w ała przydatność dokum entacji fotograficznej dla b ad a ń p r o
w adzonych przez historyków sztuki. O ty m w łaśnie aspekcie w ystaw y m ów ił podczas o tw arcia d /r e k to r O środka D okum entacji Z abytków prof. dr W ojciech K alinow ski. W spom niał także, że jest ona p ierw szą in fo rm ac ją o ak tu a ln ie prow adzonych przez ODZ p racach fotograficznych, zapoczątkow ując cykl w ystaw „Z F ototeki O środka D okum entacji Z abytków ”. M ają one prezentow ać niek tó re obecnie w ykonyw ane dokum entacje fo to graficzne i nowo n abyte przez F ototekę ODZ zbiory zdjęć a r chiw alnych. I ta k w najbliższym czasie przew idziane są w ystaw y fotograficzne: a rc h ite k tu ry X X w ie k u z te re n u W arszaw y i w o je w ództw a stołecznego w arszaw sk ie go (Andrzej S tasiak i Je rz y S zando- m irski) oraz złotnictw a ze sk a rb c a kolegiaty zam ojskiej (W acław G ó r ski i Bohdan O lechnicki), a n a s tę p nie — w ystaw y archiw alnych zdjęć z przełom u X IX /X X w. zabytków z te re n u Pom orza (A. Ziemens) i zdjęć archiw alnych nie istn iejącej zabu dowy w iejskiej i m ałom iasteczko w ej w ojew ództw a krakow skiego
(Jan W ojnarski).
W ojciech W łodarczyk
„KLIM A TYZA CJA W POM IESZCZENIACH M U ZEA LN YC H” — SYM POZJUM W W ARSZAW IE
W zw iązku z koniecznością p rze p ro w adzenia w la tac h osiem dziesiątych g en eraln ej m odernizacji in fra s tru k tu ry technicznej gm achu przy ul. 3 M aja, M uzeum N arodow e w W a r szaw ie naw iązało w spółpracę b a
daw czą z In sty tu te m O grzew nictw a i W entylacji W ydziału In ży n ierii S a n ita rn e j i W odnej P o lite ch n i k i W arszaw skiej. R ezultatem tej w spółpracy było zorganizow anie przez MNW w d niu 5 k w ietn ia
sym ozjum na te m a t a k tu a l nych te n d en c ji rozw iązań sy ste m ów w entylacyjnych i k lim a ty z a cyjnych oraz p ara m etró w pow ietrza w pom ieszczeniach m uzealnych. Go ści, którzy rep rezen to w ali środow
