(cz. I)
1944 Lipiec
21 — P ierw sze m iasto polskie w yzw olon e przez A rm ię Radziecką przy udziale I A rm ii W ojska Polskiego — Chełm, sta ło się siedzibą Polskiego K om itetu
W yzw olenia Narodowego. ,
— K rajow a Rada N arodowa — najw yższy organ w ładzy ustaw odawczej i w y konawczej — w ydała ustaw ę o utw orzeniu PKWN, pierw szego rządu P ol sk i Ludowej. Przewodniczącym PKWN i kierow nikiem resortu spraw za granicznych został Edward Osóbka-M orawski, zastępcam i — W anda Wasi lew sk a i Andrzej Witos.
— K R N w ydala ustaw ę o. przejęciu zw ierzchnictw a nad Arm ią Polską w ZSRR i o połączeniu A rm ii Ludow ej i A rm ii Polskiej utworzonej w ZSRR w jed nolite Wojsko Polskie.
22 — Ogłoszony M anifest PKW N sform ułow ał w ytyczn e p olityki w ew nętrznej i zagranicznej P olsk i Ludowej, w których zapow iedział przeprowadzenie podstaw owych reform społeczno-ustrojow ych, m. in. reform y rolnej. — N aczelnym dowódcą W ojska Polskiego został gen. Michał Żym ierski-Rola,
zastępcam i gen. Zygm unt B erling i gen. A leksander Zawadzki. 23 — W yzw olenie Lublina.
— W Chełm ie ukazał się pierw szy num er dziennika „Rzeczpospolita”. 26 — W M oskwie m iędzy PKW N i rządem ZSRR podpisano porozum ienie, doty
czące przekazyw ania przez w ojskow e w ładze radzieckie organom państw a (polskiego w ładzy administracyjnej na w yzw olonych terenach Polski. 27 — W yzwolenie Białegostoku.
30 — Siedzibę PKWN przeniesiono do Lublina. Sierpień
1 —1 Wybuch (powstania w okupowanej Warszawie.
' — ZSRR uznał PKWN.
5 — W Lublinie odbyła się pierw sza po w yzw oleniu narada delegatów orga nizacji PPR z teren u ziem w yzw olonych; referat o sytuacji politycznej i zadaniach partii w dziedzinie b udow y w ład zy ludow ej w ygłosił g en eral n y sekretarz КС PPR W ładysław Gomułka.
6—7 — W Moskjwie odbyły się rozm owy m iędzy przedstaw icielam i PKW N i rzą
du em igracyjnego w Londynie w spraw ie utw orzenia jednolitego rządu w Polsce. Ze strony PKW N w rozm owach udział w zięli: B olesław Bierut, Edward Osóbka-M orawski, Michał Żym ierski-Rola, z ram ienia rządu em i g r a c y jn e g o — Stan isław Mikołajczyk, Stan isław Grabski i Tadeusz Romer. * C a le n d a riu m o p ra c o w a n e z o sta ło n a p o d s ta w ie b ieżące j p ra sy 1 w y d a w n ic tw k ra jo w y c h p rz e z W ład y sław a G órę, R y sz a rd a H a la b ę 1 N o rb e rta K ołom iejczyika p o d re d . Ja d w ig i L eszno. R e d a k c ja „ P rz e g lą d u H isto ry c z n e g o " d z ię k u je D y re k c ji P ań stw o w eg o W y d a w n ic tw a N aukow ego 1 R e d a k c ji „M ałej E n cy k lo p e d ii o P o lsce“ z a zgodę n a z a m ie s z c z e n ie t e k s tu . Część d ru g a , o b e j m u ją c a l a t a 1954— 1963 u k a ż e się w zeszy cie n a s tę p n y m .
PR ZEG LĄ D H ISTORYCZNY T o m LV — z e sz y t 2
ZSRR reprezentow ał J. Stalin, W. Brytanię — W. Churchill. Rozm owy n ie doprowadziły do porozum ienia.
10 — W Lublinie uruchomiono pierw szą po w yzw oleniu Polską Rozgłośnię Ra diową.
12 — Otwarto Teatr M iejski w Lublinie,, pierw szy teatr na terenach w yzw olonych. 15 — Pod przew odnictw em B olesław a Bieruta, przewodniczącego KRN, od było
się pierw sze plenarne posiedzenie KRN w Lublinie.
—' PKW N w ydał d ek ret o rejestracji i częściow ej m obilizacji do służby w oj skow ej m ężczyzn urodzonych w latach 1921—24.
31 — Dekret PKWN o w ym iarze kary dla hitlerow skich zbrodniarzy w ojen nych w innych zabójstw i znęcania się nad ludnością i jeńcam i oraz dla zdrajców narodu polskiego.
Wrzesień
1 — W 32 dniu Pow stania W arszawskiego padło Stare· Miasto, jedno z naj w ażniejszych ognisk oporu.
— W Lublinie odbyło się pierw sze Walne Zebranie Związku L iteratów P ol skich. Prezesem Związku został Julian Przyboś.
6 — Dekret PKWN o przeprowadzeniu reform y rolnej i przekazywaniu chło
pom i robotnikom rolnym ziem i obszarniozej.
10 — 11 — K onferencja (XXIV Kongres) Polskiej P artii Socjalistycznej w yb rała nowe tym czasow e w ładze naczelne; prezesem Tym czasowej Rady Naczelnej, został B olesław Drobner, przew odniczący CKW — Edward Osóbka-M o- rawski.
11 — KRN uchwaliła u staw ę o organizacji i zakresie działania rad narodo w ych — terenowych organów w ładzy ludowej.
14 — W ojska Radzieckie i oddziały I Arm ii W ojska Polskiego w yzw oliły praw o brzeżną część W arszawy — Pragę.
15 — Jednostki 3 dyw izji I Arm ii W ojska Polskiego przepraw iły się przez W isłę i u tw orzyły przyczółek na Czerniakowie w celu niesienia pomocy p o w stań com; operacja zakończyła się po 9 dniach krw aw ych w a lk niepow o dzeniem .
17— 18 — W Lublinie obradow ał I po w ojn ie Zjazd działaczy ruchu ludow ego. Zjazd opow iedział się za programem PKWN.
18.VIII.—
16.I X .— W Lublinie obradowała N adzwyczajna K om isja Polsko-Radziecka cfla· Zbadania Zbrodni H itlerow skich w Majdanku.
22 — PKWN uchwialił dekrety o wprow adzeniu świadczeń rzeczowych dla pań stw a (zboże, ziem niaki, m leko, m ięso i siano).
24 — Odbyło się w Lublinie zebranie konstytucyjne Zarządu Głównego Stron n ictw a D em okratycznego; .wybrano w ład ze naczelne; przewodniczącym Za rządu Głównego SD został W incenty Rzym owski.
26 — W Lublinie ukazał się pierw szy po w yzw oleniu num er tygodnika „Trybuna W olności” — organu КС PPR.
29 — W ramach pom ocy ZSRR przybyły do kraju pierw sze transporty z żyw noś cią.
— W prowadzony został system zaopatrzenia kartkow ego w żyw ność dla lud ności m iejskiej.
Październik
2 — Dow ództwo Arm ii K rajow ej podpisało w W arszawie akt kapitulacji'p ow sta nia.
7 — PKWN uchwalił dekret o utworzeniu Państw ow ego Urzędu R epatriacyjnego. 10 — i i — Pod przew odnictw em W ładysława G om ułki odbyła się narada PPR po
św ięcona zadaniom partii przy przeprowadzaniu reform y rolnej.
13 — w M oskw ie odbyły się ponow ne rozm owy przedstaw icieli PKW N z prem ie
rami: ZSRR — J. Stalinem i W. B rytanii — W. Churchillem w spraw ie za w arcia porozum ienia z polskim rządem em igracyjnym w Londynie. PKW N reprezentow ali: B olesław Bierut, Edward Osóbka-M orawski i Michał Ż y- m ierski-R ola, rząd em igracyjny — S tan isław Mikołajczyk, Stan isław Grab sk i i Tadeusz Romer. Rozmowy nie doprowadziły do porozumienia,
15 — N a Pradze ukazał się pierw szy numer dziennika „Życie W arszawy”. 23 — W L ublinie otw arto U niw ersytet im. M arii Curie-Skłodowskiej. Listopad
10 — W Lublinie ukazał się pierw szy num er dziennika „Robotnik” — centralnego organu PPS.
14 — W Lublinie ukazał s ię pierw szy num er dziennika „Głos Ludu” — organu КС PPR.
15 — W Lublinie pow stał Tym czasowy Centralny K om itet Żydów Polskich. 20 — 21 — Zjazd p rzedstaw icieli ruchu zaw odow ego pow ołał Tym czasową K om isję
Centralną Z w iązków Zawodowych.
21 — Odbyło się zebranie organizacyjne Związku Kom pozytorów Polskich w Lu blinie.
22 — 23 — Nia pierwszym po w yzw oleniu posiedzeniu Rady Naczelnej Stronnictw a Ludowego dokonano wyboru władz. Prezesem Rady N aczelnej S L został Stanisław Janusz, prezesem SL został Józef Maślanko.
24 — Stan isław M ikołajczyk ustąpił ze stanow iska prem iera polskiego rządu em i gracyjnego w Londynie.
25 — 26 — Obradował p ierw szy po w yzw oleniu K ongres Spółdzielczy w Lublinie. 30 — Stan isław Grabski ustąpił ze stanow iska przewodniczącego emigracyjnej.
Rady Narodowej w Londynie. Grudzień
27.XI.—
2.XII.— W Lublinie odbył się proces zbrodniarzy hitlerow skich byłych fun kcjon a- nariuszy obozu śm ierci w Majdanku; oskarżeni skazani zostali na k arę śmierci.
26 — Do Paryża przybył przedstaw iciel PKWN, S tefan Jędrychow ski, do Lubli n a przedstaw iciel Francji przy PKWN, Christian Fouchet.
30 — 31 — W Lublinie odbył się K ongres Chłopski, na którym utw orzono Związek Sam opomocy Chłopskiej.
31 — KRN p rzyjęła ustaw ę o pow ołaniu Rządu Tym czasowego Rzeczypospolitej P olskiej. Prem ierem i m inistrem spraw zagranicznych został Edward Osób ka-M orawski (PPS), w iceprem ieram i zostali W ładysław Gom ułka (PPR) i S tan isław Janusz (SL).
31.XII.—
3.1.1945 — Obradowała VI siesja KRN.
1945 Styczeń
4 — Prezydium Rady N ajw yższej ZSRR uznało Rząd Tym czasowy Rzeczypospo litej Polskiej.
6 — Rząd Tym czasowy w ydał dekret o w prow adzeniu now ego złotego polskiego.
15 — Rźąd Tym czasow y w ydał d ek ret o utw orzeniu N arodow ego Banku Polskiego. 17 — W ojska radzieckie i oddziały 1 A rm ii W ojska Polskiego w yzw oliły W a r-’
szawę.
—■ Em igracyjny rząd w Londynie w ydał dekret o rozw iązaniu AK. 18 — W yzw olenie Krakowa.
19 ■— W yzw olenie Łodzi. 24 — W yzwolenie Bydgoszczy.
22 — 24 — W M oskw ie odbyły się rozm owy m iędzy delegacjam i rządowym i Polski i ZSRR. D otyczyły on e stosun k ów obu p aństw zw iązanych z w yzw oleniem dalszych .terenów Polski, z odbudową Polski, a szczególnie odbudową War szawy. Stronę polską reprezentowali: B olesław Bierut i Edward Osó.bka- -M orawski, stronę radziecką — J. Stalin i W. M ołotow.
23 — Zajęcie Opola. 27 — W yzw olenie Katowic.
31 — Rząd Czechosłowacji uznał Rząd Tym czasowy Rzeczypospolitej Polskiej. — P ow stała Tym czasowa Radą Naczelna Związku H arcerstw a Polskiego (ZHP). — Do Lublina przybyły transporty żyw ności w ramach pomocy ofiarow anej
Polsce przez rządy U kraińskiej i Białoruskiej SRR. L uty
1 —1 Rząd oraz w ład ze centralne przeniosły sw ą siedzibę do Warszawy.
4— 11 —· K onferencja szefów W ielkiej Trójki (ZSRR, W. Brytania i USA) obra dująca w Jałcie w ypow iedziała się za rozszerzeniem granic P olsk i na za chodzie i północy oraz za reorganizacją Rządu Polskiego drogą w łączenia w jego skład p rzedstaw icieli dem okratycznych em igracyjnych ugrupowań politycznych.
6—7 — W W arszawie na rozszerzonym Plenum КС PPR om ówiono zadania partii
w dziedzinie budowy aparatu państw ow ego, odbudowy życia gospodarczego oraz um ocnienia d rozszerzenia dem okratycznego frontu narodowego. 22 — W Łodzi rozpoczął sw ą działalność Sąd N ajw yższy.
M arzec
3 — Do W arszawy przybył N. Chruszczów z kom isją radzieckich rzeczoznąwiców technicznych ; rozm owy dotyczyły pomocy w odbudowie W arszawy.
— Z ajęcie K oszalina.
18 — W ładze p olskie rozpoczęły przejm ow anie ślą s k a O polskiego od radzieckiej adm inistracji w ojskow ej.
— Zajęciie Kołobrzegu.
19 — W Bytom iu, Gliwicach i Zabrzu odbyły się uroczystości z okazji przejęcia z iem i śląskiej przez polskie w ład ze adm inistracyjne.
22 — Rząd polski złożył ośw iadczenie rządom ZSRR, U SA i W. Brytanii żądając udziału P olsk i w K onferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco w spraw ie utw orzenia św iatow ej organizacji bezpieczeństw a. Wobec sprze ciwu rządów U SA d W. B rytanii na konferencji m iędzynarodowej w San Francisco w k w ietn iu 1945 r., która pow ołała d o życia Organizację Naro d ów Zjednoczonych (ONZ) Polska n ie b yła reprezentowana.
23 — Odbyła s ię uroczysta inauguracja 581 roku akadem ickiego n a U niw ersy tecie Jagiellońskim w Krakowie.
28 — Pow ołano G łówną K om isję Badań Zbrodni H itlerow skich w Polsce. — W yzw olenie Gdyni.
30 — W yzw olenie Gdańska.
— Rząd Ju gosław ii uznał Rząd Tym czasow y Rzeczypospolitej Polskiej.
K w iecień
16 — Jednostki II A rm ii W ojska Polskiego sforsow ały N ysę Łużycką.
21 —1 Podpisano w M oskw ie polsko-radziecki układ o przyjaźni, pomocy wza
jem nej i w spółpracy powojennej. 25 — Z ajęcie Szczecina.
Maj
2 — W ojska radzieckie .przy udziale I A rm ii W ojsk a,P olsk iego zdobyły Berlin. 3 — Gen. broni Michał R ola-Żym ierski został m ianow any przez KRN M arszał
kiem Polski.
3— 6 — Obradowała w W arszawie VII Sesja KRN.
5 —' W W arszawie otwarto Muzeum Narodowe i zorganizowano pierwszą w y sta w ę — „Warszawa oskarża”.
6 —■ KRN zatw ierdziła dekret o odpow iedzialności karnej osób, które w spół pracow ały z hitlerow skim okupantem .
6—7 — P ierw sza ogólnopolska konferencja działaczy Związku Młodzieży W iejskiej
„Wici”.
8 — Zajęcie W rocławia.
20—2.1 —· Plenarne1 posiedzenie КС PPR w spraw ie współpracy partii demokra
tycznych oraz w sp raw ie zasiedlenia i zagos,podarowania ziiem odzyska nych na zachodzie i północy.
26 — W Katowicach rozpoczęła działalność P ań stw ow a Filharm onia.
27—28 — I Ogólnokrajowa K onferencja PPR n akreśliła w ytyczn e w spraw ie przy spieszania tem pa odbudowy kraju ze zniszczeń w ojennych i zasiedlenia ziem zachodnich.
Czerwiec
1 —■ W Łodzi ukazał s ię pierw szy num er tygodnika społeczno-literackiego „Kuźnica”.
19 —1 Rząd polski złożył ośw iadczenie rządom czterech m ocarstw stw ierdzające
konieczność utw orzenia Polskiej M isji W ojskowej p rzy Sojuszniczej Radzie Kontroli w N iem czech.
17—21 — W M oskwie w w yniku rozm ów m iędzy przedstaw icielam i Rządu T y m
czasow ego Rzeczypospolitej Polskiej i działaczam i szeregu grup politycz nych w kraju i zą granicą osiągnięto porozum ienie ,w spraw ie utw orzenia Tym czasow ego Rządu Jedności Narodow ej. W rozm owach w zięli udział· B olesław Bierut, W ładysław Gomułka, Edward Osóbka-M orawski, Sta n isła w Szw ałbe i W ładysław K ow alski, oraz S tan isław M ikołajczyk, A. K ołodziej, Jan Stańczyk, W ładysław K iem ik , Stan isław Kutrzeba, Adam K rzyżanow ski i H enryk K ołodziejski. K om isja Trzech M ocarstw (ZSRR, W. Brytania, USA) przyjęła porozum ienie do wiadom ości.
28 '— Prem ierem nowoutworzonego Tym czasow ego Rządu Jedności Narodowej zos.tał Edward Osóbka-M orawski, w iceprem ieram i W ładysław Gomułka
i Stanisław M ikołajczyk, m inistrem sp raw zagranicznych W incenty. R zy m owski. Do prezydium KRN, n a m ocy postanow ień K onferencji w M oskwie, dokooptowani zostali jako wiceprzew odniczący Stan isław Grabski i. Win centy Witos.
28 — Rządy Polski i Szw ecji postanow iły nawiązać stosunki dyplom atyczne. — Francja uznała Tym czasowy Rząd Jedności Narodowej.
Lipiec
5 — Polskie w ładze adm inistracyjne przejęły od adm inistracji radzieckiej Szczecin.
7 — Zawarto traktat handlow y m iędzy Polską a ZSRR i porozum ienie o w za jem nych dostaw ach towarów.
9 — W yrokiem Najw yższego Trybunału Narodowego skazany został na karę śm ierci zbrodniarz hitlerow ski A. Greiser, b. gauleiter Warthegau.
— Rządy: USA, W. Brytanii, Chin (5.VII), N orw egii (6.VII), Kanady, Włoch,
Szw ajcarii i S zw ecji (7.VII), oraz Meksyku i Danii (9.VII) uznały Tym cza sow y Rząd Jedności Narodowej.
21—23 — Obradowała VIII sesja KRN.
22 — KRN p rzyjęła ustaw ę o ustanow ieniu Ś w ięta Narodowego Odrodzenia Polski w dniu 22 lipca.
Sierpień 17.VII—
2.VIII — Konferencja szefów rządów trzech m ocarstw (ZSRR, U SA i W. Brytanii) w Poczdam ie podjęła m. in. uchw ałę o przekazaniu władzom podskim teren ów po Odrę i N ysę Łużycką w raz z W rocławiem i Szczecinem oraz uchw ałę o w ysiedleniu ludności niem ieckiej z P olski.
—■ Rada M inistrów u ch w aliła dekret o am nestii. D ekretem objęci zostali członkow ie n ielegaln ych organizacji, spraw cy i uczestnicy przestępstw po litycznych przeciwko w ładzy ludow ej popełnionych przed 22 lipca 1945 r. Z am nestii skorzystało ponad 42 tys. osób.
11 — W O twocku koło W arszawy zmarł Stefan Jaracz, w ybitn y aktor, twórca teatru „A teneum ”.
16 — M iędzy Polską a ZSRR zawarto um ow ę o wynagrodzeniu szkód w ojen nych wyrządzonych Polsce przez N iem cy faszystow skie. ZSRR zrzekł się w szelkich roszczeń do m ien ia poniem ieckiego na ziem iach polskich oraz przyznał Polsce 15%> w szystkich dostaw reparacyjnych z radzieckiej strefy okupacyjnej w Niem czech.
— Polska i ZSRR zawarły um ow ę w spraw ie w ytyczen ia granicy.
22 —■ Rozpoczęło działalność P olsk ie Stronnictw o Ludowie. Prezesem Stronnictw a został W incenty W itos, pierw szym zastępcą S tan isław M ikołajczyk. 27—29 — I O gólnopolski Zjazd Przem ysłow y Ziem Odzyskanych om ów ił program
rozw oju gospodarczego i integracji tych ziem,
— W ok resie od m arca do sierpnia grupy operacyjne M inisterstw a Przem ysłu i H andlu działające w 111 powiatach, 122 m iastach i m iasteczkach ziem odzyskanych przejęły ok. 8 tys. zakładów przem ysłowych.
Wrzesień
5 —■ W yrokiem Sądu N ajw yższego w K rakow ie skazany został na kar.ę śm ierci zbrodniarz hitlerow ski A. L. Goeth, to. kom endant obozu śm ierci w P ła- szowie.
— NKW SL· przyjął deklarację ideowo-polityczm ą określającą drogi rozw o jow e ruchu ludowego w m yśl założeń M anifestu PKWN.
10 — Rząd polski zawarł z rządami W. Brytanii i U SA um owy o repatriacji
P olak ów z Niem iec.
12 — Rząd polski pow ziął uchw ałę stw ierdzającą, że w w yniku jednostronnego
zerw ania w czasie okupacji hitlerowskiej konkordatu przez W atykan umoiwia ta przestała obowiązyw ać.
14 — M iędzy Polską a UNRRA zawarto ram ową um ow ę o dostawach tow arów
dla Polski.
— D uński i Szwedzki Czerwony Krzyż u dzieliły Polsce znacznej pomocy, zwłaszcza w dziedzinie odbudowy ośrodków zdrow ia i w yposażenia szpitali. 21—22 — W Polsce przebyw ał D. Eisenhower, głównodowodzący am erykańskich
w ojsk okupacyjnych w Niem czech; odznaczony został Krzyżem Grun waldu I klasy.
23—24 — Na posiedzeniu Rady Naczelnej SL S tan isław Bańczyk, dotychczasowy prezes NRW SL nie uzyskaw szy poparcia ze strony członków Rady opuścił wraz z 23-osobową grupą szeregi Stronnictwa.
Prezesem NKW SL izostał W incenty Baranowski. Październik
16 — Polska podpisała K artę Narodów Zjednoczonych.
— Rozpoczęła się akcja repatriacyjna Polaków z angielskiej strefy okupa cyjnej w Niem czech.
Listopad
10 — U tworzono Centralny Urząd Planow ania przy K om itecie Ekonom icznym Rady M inistrów.
13 — Utworzono M inisterstw o Ziem Odzyskanych; m inistrem został W ładysław Gomułka.
18 — 22 — I O gólnopolski Kongres Z w iązków Zaw odowych p rzyjął u ch w ałę doma gającą się upaństw ow ienia podstaw ow ych gałęzi gospodarki narodowej. 26—29 — Obradował Ogólnopolski Zjazd Związku Nauczycielstw u Polskiego. Grudzień
6— 13 — Pierw szy Zjazd PPR nakreślił perspektyw y dalszych przem ian społecz nych i rozwoju gospodarczego Polski, uchw alił statu t PPR oraz w ybrał now y K om itet Centralny; sekretarzem generalnym partii został W ładysław Gomułka.
16 — Inauguracja pierw szego po w ojn ie roku akadem ickiego na U niw ersytecie W arszawskim. ,
27 — Rząd polski podpisał zaw arte w Bretton Woods 22 liipca 1945 um ow y o utw orzeniu Funduszu W alutowego oraz m iędzynarodowego Banku Odbu dowy i Rozwoju (ratyfikow ane przez KRN 24 lutego 1946).
31.XII—
'3.1.1946 — Obradowała IX sesja KRN.
W 1945 ze Szw ecji i N orw egii powróciło do kraju 20 tys. Polaków. .1946
S tyczeń
3 — KRN -przyjęła ustaw ę o przejęciu na w łasność państw a podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, tj. całego przem ysłu ciężkiego, przedsiębiorstw
transportu, łączności, banków oraz wszelfcich innych zak ład ów przem ysło w ych zatrudniających ponad 50 osób na jedną zm ianę.
12 — Zgromadzenie O gólne ONZ w ybrało P oisk ę do Rady Bezpieczeństw a ONZ jako niestałego członka.
19— 21 — Kongres P SL dokonał w yboru now ych w ładz Stronnictw a. Prezesem został S tan isław M ikołajczyk.
26 — Odbudowana W rocławska Fabryka W agonów przekazała państw u p ierw sze sto w agonów kolejow ych.
Luty
4— 5 — W W arszawie obradow ał I M iędzynarodowy Kongres b. w ięźniów poli tycznych hitlerow skich w ięzień i obozów koncentracyjnych.
12 — Zawarta została um owa m iędzy Polską a Czechosłowacją w spraw ie obu stronnego zwrotu m ienia w yw iezionego przez hitlerow ców w czasie w ojny. 14 — W edług pierw szego pow ojennego spisu ludności Polska liczyła 23 930 tys.
m
ieszkańców-25 — ZSRR udzielił Polsce pożyczki w w ysokości 28 855 .ty,s. doi. w złocie. — Od chw ili zakończenia w ojny powróciło z A nglii do kraju ok. 12 tys. żoł
nierzy polskich.
Marzec
6 — W. Churchill w ygłosił w Fulton przem ówienie, w którym m. in. k w estio
now ał słuszność ustalenia granicy na Odrze i N ysie Łużyckiej.
K w iecień
5 — Centralna K om isja Porozum iew aw cza partii politycznych PPR, PPS, SL, PSL, SD i Stronnictw a Pracy podjęła uchw ałę o przeprowadzeniu refe rendum ludowego.
13 —■ ZSRR i P olsk a zaw arły roczną um ow ę handlow ą. 25 — U SA udzieliły Polsce pożyczki w w ysokości 90 m in doi. 26 — 28 — O bradowała X sesja KRN.
— W edług inform acji m inistra bezpieczeństw a publicznego, złożonej na X se sji KRN, organa bezpieczeństw a od początku istnienia w ładzy ludow ej u jęły 2,7 tys. pracow ników i w spółpracow ników gestapo, 16,5 tys. konfi d en tów gestapo, 6 tys. członków SS, SA, NSDAP; do 1 k w ietnia 1946 zli
kw idow ały 191 band dyw ersyjnych i anty ludow ych ugrupowań politycznych. Maj
15 — P olsk a i Brazylia naw iązały stosunki dyplom atyczne.
19 — Do P olsk i przybył p ierw szy transport repatriantów — górników z Francji. 29 — N a terenach ziem odzyskanych utworzono .województwa: olsztyńskie,
szczecińskie i w rocław skie.
23—26 — M iędzy rządam i polskim i radzieckim podpisano porozum ienie w spra w ie: anulow ania w szelkich zobowiązań finansow ych p ow stałych w czasie w ojny, dostarczenia dla W ojska P olsk iego broni i am unicji na w arunkach długoterm inow ego kredytu oraz udzielenia Polsce kredytu w złocie. — D elegacja armii am erykańskiej przekazała władzom polskim w K rakowie
rew indykow any z Norymberga ołtarz z kościoła M ariackiego, d zieło W ita Stwosza.
Czerwiec
2 — Plenum К С PPR dokonało oceny sytuacji gospodarczej w kraju oraz omó w iło zagadnienia zw iązane z przeprowadzeniem referendum ludowiego.
6 — U chw ała rządu w spraw ie zniesienia świadczeń rzeczowych obowiązujących
ludność w iejsk ą na m ocy dekretów PKW N z 18 sierpnia 1944.
20 — W edług kom unikatu Państw ow ego Urzędu Repatriacyjnego, na ziemiach, odzyskanych osied liło się 4 m in. obywateli.
22 — Polska i A rgentyna naw iązały stosunki dyplomatyczne.
24 —' Podpisano .polsko-brytyjski układ finan sow y w sp raw ie uregulow ania pol skich długów w ojennych.
27 — Grupa .radykalnych działaczy z Tadeuszem R ekiem i B ronisław em Drze w ieckim w ystąpiła z PSL tworząc PSL—„Nowe W yzw olenie”.
30 — Przeprowadzono referendum ludowe, w którym sp ołeczeństw o polskie w ypow iedziało się za zniesieniem senatu, przeprowadzeniem reform spo łeczno-gospodarczych i granicą n a Odrze i N ysie Łużyckiej.
Lipiec
4 — w Kielcach elem enty faszystow skie dokonały pogromu ludności żydow skiej.
Zabite zostały 34 osoby; ranne 42. Proces m orderców odbył się w dniach 9—dl lip,ca, 9 oskarżonych skazano na k arę śmierci.
13— 14 — I Kongres SD w ybrał n ow e w ładze: prezesem Stronnictw a został W acław Barcikowskd.
22 — Oddano do użytku pierw szy odbudowany po w yzw oleniu m ost w W arsza · w ie, m ost Poniatow skiego.
23 — W ładze U kraińskiej SRR przekazały P olsce pierw szą część zbiorów za kładu im. Ossolińskich ze Lwowa·.
Sierpień
1 —i Podpisano p olsko-francuską um ow ę handlową. Wrzesień
6 — A m erykański sekretarz stanu J. Byrnes w ystąpił w Stuttgarcie przeciwko·
polskiej granicy na Odrze i N y sie Łużyckiej.
1 1 — Na w niosek delegacji polskiej na posiedzeniu Podkom isji ONZ dla spraw
odbudowy Europy, postanow iono u tw orzyć Kom isję Gospodarczą dla Spraw Europy.
18 — Plenum К С PPR nakreśliło zadania p artii w akcji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, w ypow iadając się za utw orzeniem w spólnego bloku Wy- borczego i w spólnej listy z PSL oraz dokonało oceny w spółdziałania PPR i PPS.
20—23 — Obradowała X I sesja KRN.
— KRN u ch w aliła ustaw y o Trzyletnim Narodowym Planie Odbudowy Gos podarczej na lata 1947—49 oraz o ordynacji wyborczej.
Październik
1 W yrokiem M iędzynarodowego Trybunału W ojennego w Norymberdze ska zany został w raz z innym i zbrodniarzam i na karę śm ierci były gubernator H. Frank, szef okupacyjnej adm inistracji w P olsce (Generalna Gubernia). W procesie u czestniczyła stała d elegacja polskiego /wymianu sprawiedliwości, pod -przewodnictwem Jerzego Saw ickiego.
23 — J. Stalin ośw iadczył, że uważa uzgodnioną przez w ielk ie m ocarstw a za chodnią granicą P olsk i za ostateczną.
31 — We W rocławiu otwarto odbudowaną stocznię rzeczną. Listopad
fl— 10 — Obradował w W arszawie Zjazd P olak ów A utochtonów Ziem Odzyskanych. 13 — W ydany został· dekret o powszechnej daninie narodowej na celo zagospo
darow ania ziem odzyskanych.
16 —■ Rząd Polski w ystosow ał noty do rządów ZSRR, USA i W. B rytanii doma gające sią udziału Polski w obradach nad przygotow aniem traktatu poko jow ego z Niem cami.
28 — Podpispno um owę o jedności działania i w spółpracy m iędzy PPS i PPR. Grudzień
2 — K ongres SP usunął z w ładz Stronnictw a grupę K arola Popiela i w ypo w iedział się za poparciem w ładzy ludow ej or,az program em partii bloku dem okratycznego1; prezesem Rady Naczelnej SP został Tadeusz M ichejda. — W okresie od sierpnia 1944 do grudnia w yjechało z Polski do ZSRR ok.
518 tys. Ukraińców, Białorusinów i Litw inów.
31 — N a m ocy umów poczdam skich od w rześnia 1945 do 31 grudnia 1946 opuściło Polskę ok. 1 682 000 N iem ców.
1947 Styczeń
6—7 — Ogłoszono program wyborczy bloku demokratycznego.
19 — Odbyły się w ybory do Sejm u Ustawodaw czego. Oddano głosów w a ż nych 11341610
Poszczególne par.tie uzyskały następującą liczbę mandatów:
P olsk a P artia Socjalistyczna 116
P olsk a Partia Robotnicza 114
Stronnictw o Ludow e 109
Stronnictw o D em okratyczne 41
Polskie Stronnictwo Ludowe 26
Stronnictwo Pracy 17
PSL „Nowe W yzw olenie” 7
K atolicko-Społeczny Klub P oselsk i 3
Inne p artie 2
Bezpąrtyj.ni 9
27 — W Londynie n a konferencji zastępców m inistrów sp raw zagranicznych USA, ZSRR i W. B rytanii przedstaw iciel Polski złożył m em orandum uza sadniające konieczność zaw arcia traktatu pokojowego z N iem cam i w m yśl uchwał konferencji poczdamskiej,
31 — K om unikat Biura Odszkodowań W ojennych przy Prezydium Rady Mi nistrów podał, że w w yn ik u okupacji hitlerow skiej Polska poniosła straty m aterialne w w ysokości 258 432 min, zł przedw ojennych, co stanow i 38% m ajątku narodowego.
— U kazał się pierw szy num er m iesięcznika teoretyczno-politycznego КС PPR „Nowe D rogi”.
Luty
4—22 — Obradowała I sesja Sejm u Ustawodawczego. Sejm przyjął ustaw ę o w y
borze prezydenta Rzeczypospolitej P olsk iej. M arszałkiem Sejm u zojstał W ładysław K ow alski.
— W debacie sejm ow ej nad ustaw ą am nestyjną m inister bezpieczeństw a pu blicznego poinform ował, że członkowie nielegalnych organizacji (NSZ, WiN i in.) w okresie od lipca 1944 do stycznia 1947 dokonali 18 tys. napadów terrorystycznych, rabunkowych i dywersyjnych, zam ordowali 20 tys.
osób — głów n ie funkcjonariuszy M ilicji, żołnierzy, działaczy i członków PPR, PPS, SL.
S — Sejm U staw odaw czy w ybrał B olesław a Bieruta na Prezydenta Rzeczypo spolitej Polski.
.6 — Utworzono n ow y rząd; prem ierem został Józef Cyrankiewicz, w icepre
m ierami: W ładysław Gom ułka i Antoni Korzycki, m inistrem spraw za granicznych Zygm unt M odzelewski. W skład rządu w eszło 5 przedstaw i cieli PPR, 7 PPS, 5 SL, 1 PSL „N owe W yzw olenie”, 2 SP, 3 SD.
19 — Sejm u chw alił ustaw ę o ustroju i zakresie działania najw yższych organów Rzeczpospolitej, tzw . „Małą K onstytucję”.
22 — Z uchwalonej przez Sejm am nestii dla członków nielegalnych organizacji skorzystało 55 300 człon ków różnych organizacji podziem nych oraz 5 900 osób w spółpracujących z bandami.
Marzec
5 — Między rządam i polskim i radzieckim podpisano porozum ienie m. in. w spraw ach pożyczki w złocie d la Polski (28 855 tys. doi.), uregulow ania w zajem nych zobowiązań finansow ych na 1 stycznia 1-947, podziału części reparacji, w spółpracy naukow o-technicznej i repatriacji.
3 — W yrokiem N ajw yższego Trybunału Narodow ego w W arszawie skazani zostali n a karę śm ierci L. Fischer, b. h itlerow sk i gubernator dystryktu w arszaw skiego oraz dwaj jego w spółpracownicy.
10 — Podpisano w W arszawie układ o przyjaźni i w zajem nej pomocy m iędzy Czechosłowacją a Polską.
9— 11 — W Polsce przebyw ała delegacja rządowa C zechosłowacji z prem ierem K. Gattwaldiem na czele.
28 — Koło Baligrodu w w oj. rzeszow skim zginął w w alce z faszystam i ukraińskim i gen. broni Karol S w ieręzew ski, działacz polskiego i m iędzy narodowego ruchu robotniczego, w icem inister obrony narodowej.
— Od lipca 1944 do m arca 1947 powróciło do kraju z ZSRR 1,5 ml-n repa triantów ; od lipca 1945 do marca 1.947 powróciło z zachodu ponad 1,2 m in osób.
K w iecień
2 — W yrokiem N ajw yższego Trybunału Narodowego w W arszawie skazany został na karę śm ierci b yły kom endant obozu koncentracyjnego w O św ię cimiu R. Hoess.
9 — Na konferencji Rady m inistrów sp raw zagranicznych w ielkich m ocarstw
w M oskwie sekretarz stanu U SA G. Marshall w ystąpił przeciw ko granicy Polski n a Odrze i N y sie Łużyckiej. W ystąpienie to spotkało się z ostrym sprzeciwem przedstaw iciela rządu ZSRR, który jeszcze raz podkreślił nie naruszalność granicy na Odrze i Nysie.
10 —' Rząd Polski iwydał ośw iadczenie protestujące przeciwko w ystąpieniu G. M arshalla, kw estionu jącego granice zachodnie Polski.
13 — 14 — Plenum КС PPR om ów iło problem y jedności ruchu robotniczego, zagad n ien ia wzmoicnienia w alk i ze spekulacją oraz zw iększenia udziału sektora państw ow ego w obrocie tow arowym .
15.IV —
4.VII — Obradowała II Sesja Sejmu. Maj
10 — W W arszawie zmarł Juliusz Osterwa, w ybitn y aktor i reżyser, tw órca teatru „Reduta”.
24 — 25 — Odbyła się w spólna narada КС PPR i CKW P P S w spraw ie w zm ożenia w alk i z drożyzną i spekulacją.
28 — W W arszawie .podpisano jednoroczną um ow ę handlow ą austriacko-polską przew idującą dostaw y tow arów n a sum ę 9 m in doi. z każdej strony.
Czerwiec
2 — Polska przystąpiła do m iędzynarodow ego porozum ienia w spraw ie ścigania i karania głów nych przestępców w ojennych.
9 — W Londynie podpisano 3-letni układ handlow y brytyjsko-polski, przew idu jący dostaw y tow arów na sum ę 60 m in fun tów szterlingów .
18 — Rząd ZSRR przekazał Polsce m ateriały książkow e i rękopisy zrabowane przez N iem ców z Biblioteki Narodowej i B iblioteki U niw ersytetu War szawskiego.
28 — W W arszawie podpisano p ięcioletnią um ow ę o w spółpracy kulturalnej m ię dzy Polską a Bułgarią.
Lipiec
2 — Sejm przyjął ustaw ę budżetow ą na 1947; zrów now ażone dochody i w ydatki prelim inow ano ną 5,2 m ld zł.
9 —■ Rząd polski w ystosow ał do rządów W. B rytanii i Francji notę, w której za protestow ał przeciwko uprzyw ilejow aniu N iem iec w planie odbudow y g o spodarczej i ośw iadczył, iż Polska nie w eźm ie udziału w konferencji w spra w ie planu Marshalla.
Sierpień
4 — W M oskwie podpisano jednoroczną* um ow ę handlow ą radziecko-polską. 30 — W Paryżu podpisano układ w sp raw ie dostaw inw estycyjnych dla Polski-Wrzesień
13 — W Mościcach uruchomiono P ań stw ow e Zakłady Azotowe.
14 —■ P ow ołano do życia T ow arzystw o U n iw ersytetów Ludowych, które scen tralizow ało w szystk ie instytucje, organizacje ośw iatow e i kulturalmo-sps- łeczne działające dotychczas na terenie Wsi.
17 — Rząd rum uński zw rócił P olsce 2737 k g złota stanowiącego część zapasu w yw iezionego przez w ład ze polskie z kraju w 1939 r.
22 —■ M inister sp raw zagranicznych Polski Zygm unt M odzelewski zgłosił na II sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w n iosek o p rzyjęcie na członków ONZ Włoch, Węgier, Rum unii, Bułgarii i Finlandii.
zepec-kiego i Franciszka N iepokólczyczepec-kiego, kolejnych przyw ódców nielegalnej organizacji polityczno-w ojskow ej W olność i N iepodległość oraz ich w spół
pracow ników oskarżonych o prowadzenie w a lk i politycznej i zbrojnej przeciwko w ładzy ludow ej; Rzepecki skazany n a 8 lat, po odbyciu części
kary został przez p rezydenta ułaskaw iony; jego współpracow nikom , ska zanym na 2— 12 lat w ięzienia zm niejszono następnie karę do poiorwy.
N iepokólczycki skazany został n a karę śm ierci, w spółoskarżeni w jego pro cesie — n a długoleitnde w ięzienie; w yrok śm ierci n ie został w ykonany. Październik
1 — Polska w ybrana została na członka Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ. 10 — Obradowała konferencja przedstaw icieli КС PPR, CKW P P S i NKW SL
w sp raw ie w spółpracy rua terenie w iejskim .
15 — O publikowano um ow ę o jedności działania A kadem ickiego Związku Wal k i Młodych „Życie” i Związku N iezależnej M łodzieży Socjalistycznej oraz jedności działania ZMW RP „Wici” i Organizacji Młodzieży Tow arzystwa U niw ersytetu Robotniczego.
18 — 19 — Obradował X Zjaad T ow arzystw a Przyjaźni Polsko-R adzieckiej. 19 — Pierw sza ogólnokrajow a narada górników w K atowicach om ów iła proble
m y w ydajności i rozw oju w spółzaw odnictw a pracy.
2 1 —i Zbiegł z kraju prezes NKW PSL, Stanisław M ikołajczyk.
29.Х.1947—
9.III.1948 — Obradowała jesienna sesja Sejmu. Listopad
4 — Rządy Polski i W. B rytanii zaw arły porozumienie· w spraw ie w ypłacenia obyw atelom brytyjskim odszkodowań za znacjonaiizowane m ienie w Polsce. 7 — W Poroninie otw arto M uzeum Lenina.
13 — PSL „Nowe 'Wyzwolenie” zaw iesiło sw ą działalność. Grupa działaczy z Tadeuszem R ekiem na czele w stąpiła w szeregi SL.
15 — 17 — Rada N aczelna PSL potępiła ucieczkę Stanisław a M ikołajczyka, usunęła ze stanow isk jego zw olenn ik ów oraz postanow iła naw iązać ścisłą łączność z SL. K onferencja dokonała w yboru now ych w ładz naczelnych PSL. Pre zesem został Józef Niecko, sekretarzem naczelnym Kazim ierz Banach; do w ład z w eszli rów nież Czesław Wycech i W ładysław Kiernik.
— Uruchomiono 'nową radiostację w e W rocławiu o m ocy 50 kW.
16 — 18 —■ Obradował III Zjazd Związku L iteratów Polskich w e W rocławiu; p re zesem Zw iązku zastał Jarosław Iw aszkiew icz.
23 — O publikow any kom unikat o odbudow ie urządzeń kom unalnych podał, że w latach 1945—46 uruchomiono m. in. 847 zakładów i urządzeń .użytecz ności publicznej, odbudowano 4000 km sieci w odociągow ej, oddano do użytku 2615 km sieci kanalizacyjnej, 3511 km sieci elektryczhej, 986 km sieci gazow ej, 503 km to ró w tram w ajow ych, odbudowano 16 671 budyn k ów o łącznej kubaturze 39 m in m 3, w tym 718 szpitali, 3551 szkół, 2230 budynków biurow ych i 8029 budynków m ieszkalnych.
24 — Podpisano p olsko-w ęgierską u m ow ę handlową. Grudzień
6— 8 — W pierwszym K rajow ym Zjeździe Związku W alki M łodych w zięły udział
7— 8 — Obradował pierw szy .po w ojnie Walny Zjazd Polskiego Związku Zachodnie
go; prezesem został W acław Barcikowski.
10 — Odbyła się w spólna narada КС PPR i CKW PPS w spraw ie jedności orga nicznej ruchu robotniczego w Polsce.
12— 13 — Obradował w W arszawie I W alny Zjazd N aczelnej Organizacji Tech nicznej.
14 — 17 —1 Kongres PPS w e W rocławiu w ypow iedział się za jed-nością organiczną
ruchu robotniczego; dokonał w yboru now ych w ładz Rady Naczelnej i Centralnego K om itetu W ykonawczego PPS; przewodniczącym Rady во- sta ł Stan isław Szwalbe, sekretarzem generalnym CKW — Józef Cyran kiew icz.
22 — W W arszawie odbył się proces zbrodniarzy hitlerow skich, byłych człon k ów załogi obozu koncentracyjnego w Oświęcim iu; w yrokiem N ajw yższe go Trybunału N arodow ego 23 osoby skazane zostały na karę śmierci, 6 —
na karę dożyw otniego w ięzien ia, 7 — na 15 lat w ięzienia.
31 — Plan gospodarczy na 1947 w ykonany został w 105%. Wydobyto 59,1 m in t. w ęgla kam iennego (w 1938 — 38,1 m in t.), w yprodukowano 6,7 m in kWh energii elektrycznej (w 1938 — 4,0 kWh), 1579 tys. t. stali (w 1938 — 1441 tys. t.), zelektryfikow ano 9072 gromad w iejskich (w 1938 — 1263h Produkcja globalna rolnictw a osiągnęła 65,8°/o produkcji z 1938. Wartość produkcji przem ysłu w ielkiego i średniego w yniosła w edług cen niezm ien nych 8,8 mld zł (1938 — 8,6 m łd zł). Przyrost produkcji przem ysłu uspo
łecznionego w yniósł 30°/o. 1948
Luty
17 — 18 — Obradująca w Pradze konferencja m inistrów spraw zagranicznych Pol ski, Czechosłowacji i Jugosław ii w skazała na konieczność w alk i z rew izjo nistycznym i tendencjam i w Niem czech Zachodnich i z próbami w skrze szenia m ilitarnego potencjału niem ieckiego.
24 — Sejm p rzyjął ustaw ę o podstaw owym planie inw estycyjnym na 1948. 27 — Podpisano w W arszawie pięcioletnią um ow ę polsko-rum uńską o w spółpra
cy kulturalnej. Marzec
— Sejm przyjął ustaw ę skarbow ą na rok 1948; budżet p aństw a po stronie dochodów w yniósł 9,3 mld zł, po stronie rozchodów — 8,3 mld zł.
— O publikowano dane dotyczące rozwoju szkolnictw a w Polsce w latach 1945—47; w 1946—47 było 20 119 szkół podstaw ow ych i 3 283 383 uczniów (1937—38 — 28 778 szkół powszechnych i 4 365 313 uczniów), szkół i kur sów zaw odow ych — 1992, 154 541 uczniów (w 1937—38 — 1489 szkól, 113 083 uczniów); przybyło 7 nowych w yższych uczelni; liczba studentów w zrosła z 49 534 w 1937—38 do 86 461 w 1946/47.
22 — CKW PPS podjął decyzję o w ystąpieniu z K om itetu Międzynarodowych K onferencji Socjalistycznych, w związku z uchw ałam i londyńskiej sesji K om itetu zw róconym i przeciwko polityce jedności robotniczej.
K w iecień
16 — Władze naczelne ZWM, OMTUR, ZMW „Wici” i Związku Młodzieży D e m okratycznej podjęły decyzję o połączeniu organizacji m łodzieżowych w jedną organizację Związek Młodzieży Polskiej (ZMP).
19 — W W arszawie na gruzach getta odsłonięto pomnik B ohaterów G etta War szaw skiego dłuta Natana Rapaporta z Paryża.
23 — N a posiedzeniu Rady N aczelnej PPS referat o zjednoczeniu ruchu robot
niczego w Polsce w ygłosił Józef Cyrankiewicz.
25 — 26 — Obradowała w’ W arszawie pierwsza Ogólnokrajowa K onferencja Ligi
do Walki z Rasizmem. 28.IV—
26.VII — Obradowała w iosenna sesja Sejmu.
Maj
10 — Podpisano w W arszawie deklarację o w spółpracy i jedności działania SL i PSL.
29
_w
W arszawie podpisano układ ę przyjaźni, w spółpracy i w zajem nej po m ocy m iędzy Polską i Bułgarią.Czerwiec
3 — N a plenum КС PPR W ładysław Gomułka w ygłosił referat na tem at zje dnoczenia partii robotniczych PPR i PPS. КС PPR przyjął uch w ałę upo w ażniającą Biuro Polityczne do zw ołania II Zjazdu PPR i uzgodnienia z CKW PPS term inu Kongresu Z jednoczeniow ego obydw u partii.
18 — W W arszawie podpisano układ o przyjaźni, w spółpracy i w zajem nej po m ocy m iędzy Polską i Węgrami.
3—25 — W W arszawie odbyła się k onferencja m inistrów sp raw zagranicznych Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji, Jugosław ii, Polski, Rum unii, Węgier, ZSRR, zw ołana w celu om ów ienia w yników konferencji londyńskiej trzech m ocarstw (USA, W. B rytanii i Francji, 2 3 II—2 VI 1948). Stwierdzono, że zw ołanie k onferencji londyńskiej ,w spraw ie N iem iec stanow iło pogw ałcenie uchw ał poczdam skich i przyczyniło się do wzrostu napięcia w stosunkach politycznych m iędzy W schodem a Zachodem. Opublikowano ośw iadczenie precyzujące w arunki zjednoczenia N iem iec i zawarcia traktatu pokojowe go z Niem cami.
Lipiec
6—7 — Plenum КС PPR przyjęło sprawozdanie delegacji PPR, która uczestni
czyła w se sji Biura Inform acyjnego Partii Robotniczych i K om unistycz nych oraz w ysłu ch ało referatu o podstawach ideologicznych przyszłej zje dnoczonej partii. Plenum zatw ierdziło uch w ałę solidaryzującą się z decy zją Biura Inform acyjnego w spraw ie sytuacji w Jugosłow iańskiej Partii K om unistycznej.
10 — Na karę śm ierci skazany został zbrodniarz hitlerow ski, b. zastępca H. Fran ka — J. Bühler.
17— 18 — K ongres Zjednoczeniowy Młodzieży A kadem ickiej uchw alił deklarację ideowo-program ową Związku Akadem ickiej M łodzieży Polskiej.
20 — 21 — Kongres Jedności M łodzieży Polskiej zatw ierdził zjednoczenie organi zacji m łodzieżow ych, przyjął deklarację program ową ZMP oraz dokonał w yboru władz naczelnych. Przew odniczącym Zarządu G łów nego ZMP zo sta ł Janusz Zarzycki.
21 — We Wrocławiu, otw arto W ystaw ę Ziem Odzyskanych, obrazującą w yn ik i trzyletniej pracy nad zagospodarowaniem ziem zachodnich.
Sierpień
25 — 28 — We W rocławiu obradował Św iatow y Kongres Intelektualistów w obro nie pokoju, w którym w zięło udział 600 d elegatów z 45 krajów.
W rzesień 31.VIII—
3 — Rozszerzone Plenum КС PPR podjęło uchwałę (uznaną w 1956 za nie słuszną przez plenum КС i anulow aną przez III Zjazd PZPR w 1959 τ.) o praiwicowo-nacjo.nalistycznym odchyleniu w k ierow n ictw ie partii i u su nęło pod tym zarzutem W ładysław a Gom ułkę ze stanow iska generalnego sekretarza partii. Na stanow isko to powołano B olesław a Bieruta.
18 — 22 — W W arszawie obradowała Rada Naczelna PPS poświęcona zagadnie niom zjednoczenia PPR i PPS oraz w alki z elem entam i prawicow ym i. Szereg działaczy PPS odsunięto od aktywnej pracy partyjnej. Rada Na czelna dokonała zm ian personalnych. Przewodniczącym Rady Naczelnej został Stanisław Kowalczyk, przewodniczącym CKW PPS ■— Henryk Św iątkow ski.
Październik
2—3 — Obradująca w W arszawie Rada Naczelna SL w yraziła poparcie dla w y tycznych PPR w spraw ie przebudowy stosunków produkcyjnych w si na zasadach spółdzielczości oraz nakreśliła now y program pracy Stronnictw a na wsi. Rada usunęła z szeregów Stronnictw a dotychczasowego przewod niczącego Józefa Putka i w ybrała na jego m iejsce W ładysław a K ow al skiego.
3—4 — Plenum Rady Naozelmej PSL w ypow iedziało się za zjednoczeniem ruchu ludowego, poparło w ytyczne PPR w spraw ie przebudowy w;si na zasadach spółdzielczości produkcyjnej. Plenum zw olniło z obow iązków przewodni czącego Rady N aczelnej W ładysław a K iernika i w ybrało na jego m iejsce C zesława Wycecha.
28.Χ—
7.IV.1949 — Obradowała jesienna sesja Sejmu. Listopad
6 — Spłynął n a w odę r.udotwęglowiec „Sołdek”, pierwszy statek m orski w ypro
dukowany w kraju.
Grudzień
14 — II N adzw yczajny Zjazd PPR podjął uchwałę o zjednoczeniu z P P S i u tw o rzeniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. R ów nolegle XXVIII K on gres PPS podjął decyzję w tej samej spraw ie.
15 — 21 — W W arszawie obradował Kongres PZPR. R eferat o podstawach ideolo gicznych Zjednoczonej Partii w ygłosił B olesław Bierut, koreferat na t e m at ideologicznego rozw oju P P S — Józef Cyrankiewicz. Zjazd dokonał oceny sytuacji gospodarczej kraju, nakreślił program sześcioletniego roz w oju gospodarki narodowej i budowy podstaw socjalizm u w Polsce, przy jął nowy statu t organizacyjny oraz w ybrał władze naczelne; przew odni czącym PZPR został B olesław Bierut; w skład Biura Politycznego w eszli: B olesław Bierut, Jakub Berman, Józef Cyrankiewicz, Franciszek Jóźwiak,
H ilary Minc, S tan isław Radkiewicz, Adam Rapacki, Marian Spychalski, H enryk Św iątkow ski, Roman Zam browski i A leksander Zawadzki.
28 — S tefan W yszyński, dotychczasow y biskup lubelski, objął stanow isko arcy biskupa w arszaw sko-gnieźnieńskiego.
29 — Rada M inistrów podjęła uchw ałę o likw idacji z dn. 1.1.1-949 system u kart
kowego .w dziedzinie zaopatrzenia ludności w .towary pierwszej potrzeby. — W 1.948 r. uruchomiono 20 tys. w iejskich bibliotek oraz 1600 now ych bi bliotek gm innych, którym przekazano 1 m in książek zakupionych przez
państwo.
— W 1948 r. P olsk a zaw arła um ow y gospodarcze i handlow e pięcioletnie z ZSRR (26.1), Francją (19.III, o dostawach in w estycyjnych w zam ian za polski w ęg iel oraz układ o odszkodow aniach dla osób i in stytu cji o b ję tych polską u sta w ą o n acjonalizacji podstaw ow ych gałęzi, gospodarki na rodowej), z B ułgarią (30.V) oraz jednoroczne z Turcją (18.VII) i z A rgen tyną (8.XII).
— Plan gospodarczy za 1948 w ykonano w 114%; produkcja przem ysłu w zro sła w stosunku do 1947 o przeszło 30°/o.
1949 Styczeń
1 — Od 1.IX 1946 do 1.1 1949 ze składek sp ołeczeństw a w płynęło na Stołeczny Fundusz Odbudowy S tolicy ponad 4,4 młd zł.
10 — 11 — Na plenarnym posiedzeniu Sejm u prem ier Józef Cyrankiewicz w ygłosił exposé o w ynikach odbudowy gospodarczej kraju i zadaniach na 1949; w listopadzie 1948 produkcja przem ysłow a przew yższyła o 50°/o stan z li stopada 1937; zaorano ponad 6 m in hia odłogów, na ziem iach odzyskanych
osiedliło się .ponad 5 m in Polaków , zainw estow ano 4,5 m ld zł; w ciągu 1947—48 odbudowano i w ybudow ano 165 tys. iab m ieszkalnych i odbudo w ano ok. 200 tys. zagród w iejskich.
21 — Sejm przyjął ustaw ę o scaleniu zarządu Ziem Odzyskanych z ogólną ad m inistracją państw ow ą, likw idacji M inisterstw a Ziem Odzyskanych i prze kazaniu jego k om petencji adm inistracji ogólnej.
20 — 23 — W Szczecinie obradował krajow y Związek Literatów Polskich. Pre zesem Związku w ybrano Leona Kruczkowskiego.
25 — W w yn ik u narady w M oskwie (styczeń 1949) przedstaw icieli państw: B u ł garii, Czechosłowacji, Polski, Rumunii, W ęgier i ZSRR powołano Radę Wzajemnej Pom ocy Gospodarczej.
26 — Podpisano polsko-rum uński układ o przyjaźni, w spółpracy i w zajem nej pomocy.
Luty
3— 6 — Rada N aczelna Stronnictw a Pracy zadeklarowała współpracę z całym obo
zem dem okratycznym . Rada w ybrała n ow e władze: prezesem został S tan i sław Brzeziński, sekretarzem generalnym Feliks Widy-Wirski.
10 — Sejm zatw ierdził ustaw ę o zm ianach organizacyjnych w e w ładzach pań stw ow ych; na m iejsce Centralnego Urzędu P lanow ania powołano P ań stw o w ą K om isję Planow ania Gospodarczego, zniesiono M inisterstw o Przem ysłu i H andlu i powołano n ow e m inisterstw a: Górnictwa i Energetyki, Prze m ysłu Ciężkiego, Przem ysłu Lekkiego, Przem ysłu R olnego i Spożywczego, Handlu W ewnętrznego, Handlu Zagranicznego oraz M inisterstw o Budów
-nicitwa (27.IV), a także Centralny Urząd R adiofonii (4.II) oraz G łów ny K o m ite t K ultury Fizycznej (30.XII). U stalono podstaw y K om itetu Ekonomicz nego Rady M inistrów (KERM).
— P rezyd en t M ianow ał H ilarego Minca w iceprezesem Rady M inistrów oraz przewodniczącym- KERM i P E P G , S tefan a Jędrychow skiego i Eugeniusza Szyra zastępcam i przewodniczącego PKPG.
21 — K om itet Honorowy Roku C hopinowskiego zainaugurował obchody setn ej rocznicy zgonu Fryderyka Chopina.
Marzec
14 — Ogłoszono ośw iadczenie rządu w sp raw ie stosun k ów m iędzy P aństw em a K ościołem , potw ierdzające sw obodę K ościoła w sprawach w yznaniowych. 24 — K rajow a N arada Obrońców Pokoju w W arszawie w ybrała P olsk i K om itet
Obrońców Pokoju.
K wiecień
3—5 — W W arszawie obradował K rajow y Zjazd Związku Samopomocy Chłop skiej; prezesem został S tefan Ignar.
7 — Sejm p rzyjął u staw ę skarbową z prelim inarzem budżetowym na 1949: ■po stronie dochodów 17,6 mld zł, po stronie rozchodów 18,4 mld zł.
— Sejm u chw alił u staw ę o lik w id acji analfabetyzm u.
20 — 21 — Plenarne posiedzenie КС PZPR om ówiło zadania partii w w alce o po kój, sytuację w partii po zjednoczeniu oraz zadania partii w dziedzinie rozwoju spółdzielczości produkcyjnej na. Wsi.
23 — W Poznaniu otw arto pierw sze po w o jn ie Targi Poznańskie. 27.IV—
2 .V II— Obradowała w iosenna sesja Sejmu.
Maj
6 — W Sulejów ku k o ło W arszawy zm arł prof. Stanisław Grabski, ekonom ista
i socjolog, b. zastępcą przewodniczącego KRN. Czerwiec
1— 6 — W W arszawie II Kongres Zw iązków Zawodowych podjął uchwały okre
ślające rolę zw iązków zawodowych w system ie demokracji ludowej. Kon gres przyjął n ow y statu t Z w iązków Zawodowych. Przewodniczącym Cen tralnej Rady Zw iązków Zawodowych wybrano Aleksandra Zawadzkiego.
Lipiec
15 — W Pnadze podpisano polsko-czechosłow acką um ow ę o dzierżawie p rzez C zechosłow ację teren ó w w porcie szczecińskim .
21 — K om itet Rady M inistrów do Spraw K ultury przyznał po raz p ierw szy P aństw ow e Nagrody N aukow e.
Sierpień
20 — W M oskwie otw arto pierw szą polską w ystaw ę przem ysłu lekkiego oraz w ystaw ę polskiego m alarstw a i rzeźby.
Wrzesień
1 — 2 — W W arszawie odbył się .wspólny zjazd Związku B ojow ników z Faszyzm em
i Najazdem H itlerow skim o W olność i Dem okrację, Związku b. W ięźniów Politycznych, Związku Dąbrowszczaków oraz W eteranów Walk R ew olu cyjnych 1905, n/a którym nastąpiło połączenie w ym ienionych organizacji w jeden Związek B ojow ników o W olność i Dem okrację. Przewodniczącym. Rady Naczenej ZboWiD w ybrano prem iera Józefa C yrankiewicza.
18—1 5 .X — W IV M iędzynarodowym Konkursie im. Fryderyka Chopina w War
szaw ie w zięło udział 40 pianistów z 13 krajów. D w ie I nagrody otrzym ały: B. D aw idow icz (ZSRR) i Halina C zerny-Stefańska (Polska), II nagrodę- B arb ar a H esse-B ukow ska (Polska).
21 — Utw orzono Polską Izbę Handlu Zagranicznego.
25 — W spólne 'posiedzenie Rad N aczelnych SL i PSL przyjęło uchw ałę o zje dnoczeniu ruchu ludow ego i o zwołaniu w listopadzie 1949 kongresu z je - dnoc zen io wego.
30—2.X — N a posiedzeniu II K ongresu SD wybrano nowe w ładze. Prezesem został W acław Barcikow ski, sekretarzem generalnym Leon Chaj-n.
Październik
4 — Rząd P olsk i uznał Centralny Rząd Chińskiej Republiki Ludowej i posta now ił nawiązać z nim stosunki dyplom atyczne. R ównocześnie rząd p olsk i zerw ał stosunki z rządem czankaiszekoiwskim.
5 — Rząd polski w ystosow ał noty do rządów USA, W. Brytanii i Francji pro testujące przeciwko pogw ałceniu uchwał poczdam skich przez utworzenie- separatystycznego państw a za-chodnio-niemieckiego.
14 ■— Prem ier rządu NRD O. G rotew ohl stw ierdził w deklaracji rządowej, że- NRD uznaje granicę Polski na Odrze i N ysie Łużyckiej za ostateczną i n ie naruszalną.
18 — Rząd polski uznał rząd N iem ieckiej R epubliki Dem okratycznej. 28.X—
19.IV.1950 — Obradowała jesienna sesja Sejmu. Listopad
6 — P rezydent m ianow ał K onstantego Rokossowskiego m arszałkiem Polski oraz-m inistreoraz-m obrony narodowej, odw ołując jednocześnie z tego stanowiska, miarsaałka M ichała Żym ierskiego-Rolę.
11 — 13 — III Plenum КС PZPR dokonało analizy w ykonania Planu T rzyletnie go, podjęło now ą uchw ałę w spraw ie praw icow o-nacjonalistycznego od chylenia w partii i w zw iązku z tym usunęło z КС kilku członków, wśród' nich: Mariana Spychalskiego, Ignacego L ogę-Sow ińskiego i Zenona Kliszke. (Uchw ała została anulowana w 1/956); do składu КС PZPR dokooptowano K onstantego Rokossowskiego.
16 — T rzyletni Plan Odbudowy Gospodarczej wykonano w ciągu 2 lat i 10 m ie sięcy. W dziedzinie przem ysłu plan wykonano w 100,6%; produkcja prze m ysłow a wzrosła w /porównaniu z 1946 o 226°/o, osiągając 174% produkcji przedw ojennej; w artość produkcji przem ysłu w yniosła 35,7 m ld zł, według: cen z 1937; -wartość produkcji rolnej n a 1 m ieszkańca przekroczyła poziom przedw ojenny o 12%.
27 — 29 — Kongres Jedności Ruchu Ludowego pow ołał do życia Zjednoczone Stronnictw o Ludowe, uchw alił deklarację ideowo-pr,ogramową ZSL, oraz. dokonał wyboru władz: prezesem Rady N aczelnej został Józef N ieck o, prezesem NKW W ładysław K ow alski.
30 — Rada M inistrów podjęła uchwałę w spraw ie sp ecjalnych przyw ilejów dla górników w przem yśle iwęgiowym, tzw . K arty Górnika.
— W 1949 P olsk a zaw arła długoterm inow e um ow y handlow e: z W ielką B ry tanią — p ięcioletnią (14.1), z Indiam i — roiozną (24.IV), ze strefą radzie cką N iem iec — d w uletnią (8.VI), z Egiptem — roczną (22.VII), ze Szw aj
carią — pięcioletnią (26.VII) oraz roczną w szechstronną um ow ę o dosta w ach towarow ych z ZSRR i Finlandią (29.VII).
1950 S tyczeń
28 — W W arszawie odsłonięto odtw orzony pomnik Adam a M ickiewicza. Luty
3 — Rząd polski uznał W ietnam ską R epublikę D em okratyczną i R epublikę S tan ów Zjednoczonych Indonezji oraz postanow ił nawiązać z nim i stosun ki dyplom atyczne.
M arzec
11 — Rząd polski w ystosow ał notę do rządów U SA i W. Brytanii, w której zaprotestow ał przeciwko utrudnianiu repatriacji Polaków z anglo-am ery- kańskich stref okupacyjnych Niem iec.
20 — Sejm przyjął ustaw ę konstytucyjną o ustroju i zakresie działania naj
w yższych organów Rzeczypospolitej Polskiej i terenow ych organów jedno litej w ładzy państw ow ej (ustanow ienie rad narodowych) oraz ustaw ę o przejęciu przez p aństw o dóbr m artw ej ręki, o zabezpieczeniu proboszczom posiadanych gospodarstw rolnych i utw orzeniu Funduszu Kościelnego. Sejm zatw ierdził d ekret rządu с ochronie w olności su m ien ia i w yznania. 23 — Do W arszawy przyw ieziono z Berlina urnę z procham i Juliana M archlew
skiego. K w iecień
14 — Rząd polski naw iązał stosunki dyplom atyczne z M ongolską Republiką Ludową.
— P rzedstaw iciele rządu i episkopatu polskiego podpisali w W arszawie po rozum ienie regulujące stosunki m iędzy Państw em a Kościołem .
17 — Opublikowano M anifest Polskiego K om itetu Obrońców Pokoju do narodu polskiego z w ezw aniem do składania podpisów pod apelem sztokholm skim w obronie pokoju.
19 — Sejm zatw ierdził u staw ę skarbow ą z prelim inarzem budżetow ym n a rok 1950 w w ysokości 25,4 mld zł po stronie dochodów, po stronie rozchodów 25,4 m ld zł.
21 — O głoszenie zatwierdzonego przez Sejm dekretu o budow ie kom binatu m e talurgicznego N ow a H uta pod K rakow em jako podstaw ow ej in w estycji Planu Sześcioletniego; założenia przew idyw ały roczną produkcję ok. 1,5 m in t. stali; jednocześnie zaplanow ano przy kom binacie budowę n ow e go m iasta na ok. 100 tys. m ieszkańców; budowa kom binatu oparta została
o kredyty, dostawy in w estycyjn e i pom oc techniczną z ZSRR (pierwszego spustu stali dokonano 23.Х.1952).
26.IV—
21.VII — Obradowała w iosenna sesja Sejm u.
— Sejm przyjął ustawą o ustanow ieniu dnia 1 m aja św iętem państw ow ym Maj
1 — Ukaział się pierw szy numer dziennika „Sztandar Młodych” organu ZMP.
16 — N a prośbę NRD rząd polski w porozum ieniu z rządem ZSRR w yraził zgodę na obniżenie do 50°/o sum w ypłacanych przez NRD z tytułu reparacji oraz rozłożenie dostaw n a 15 la.t.
30 — W W arszawie zmarł publicysta i polityk W incenty Rzym owski, jeden z za łożycieli i prezes honorowy SD, b. m inister sp raw zagranicznych.
Czerwiec
5-—6 — W Warszawie przebyw ała z w izytą delegacja rządowa NRD -z w iceprem ie
rem W. U lbrichtem n a czele, która przeprowadziła rozm owy z rządem pol skim . Obie strony podpisały w spólną deklarację w spraiwie w ytyczenia ustalonej i istniejącej granicy polsko-niem ieckiej na Odrze i N ysie Łuży ckiej. Podpisano rów nież um ow ę o w zajem nych obrotach tow arow ych i płatniczych na 1950, zawarto układ o w spółpracy technicznej i naukowo- -technicznej, oraz protokół o w spółpracy kulturalnej.
17 — Ogłoszono, że w akcji zbierania podpisów pod apelem pokoju (Apel Sztokholm ski) złożyło sw e podpisy 18 m in Polaków.
24 — 27 — W W arszawie obradował V Zjazd Związku L iteratów Polskich p ośw ię cony problemom rozw oju literatury polskiej i stanow i badań literackich. Przew odniczącym Zarządu G łównego został Leon K ruczkowski.
28 — Sejm p rzyjął m. in. ustaw y: o powszechnej elek tryfik acji w si i osiedli oraz o zm ianach podziału adm inistracyjnego p aństw a (utworzono 3 now e w oje wództw a: koszalińskie, opolskie, zielonogórskie).
29 — W M oskw ie podpisano polsko-radzieckie porozum ienie o w zajem nych do staw ach tow arów w latach 1953—58, o dostawach kredytow ych sprzętu prze m ysłow ego d la P olsk i w latach 1951—58 oraz o udzieleniu przez ZSRR Polsce kredytu w w ysokości 400 m in rb.
Lipiec
6 — W Zgorzelcu podpisano układ m iędzy Polską a NRD o w ytyczeniu istn ie
jącej polsko-niem ieckiej granicy państw ow ej.
9 — Stronnictw o Pracy zostało rozw iązane przez jego władze; członkow ie SP zgłosili sw ój akces do SD.
11 — 12 — N a Zjeździe w W arszawie utworzono Stow arzyszenie Polskich A kto rów Teatru i Film u; przew odniczącym został Leon Schiller.
15 — 16 — V Plenum КС PZPR om ówiło nowy, rozszerzony /wariant sześcioletnie go planu gospodarczego, zakładający znaczny w zrost in w estycji przem y słowych.
20 — Sejm przyjął ustaw ę o zniesieniu sankcji oraz ograniczeń w stosunku do osób, które w okresie okupacji hitlerow skiej zgłosiły sw ą przynależność do narodowości niem ieckiej.
21 — Sejm przyjął ustaw ę o sześcioletnim p lan ie rozwoju gospodarczego na lata 1950—55.
W rzesień
26 i 10.Х — W W arszawie odbyła się w spólna narada Biura Politycznego КС PZPR i Prezydium NKW ZSL pośw ięcona om ów ieniu form w spółdziała
