Czesław Świniarski
"Studia Warmińskie", T. V, 1968 :
[recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 14/1-2, 350-353
p ra w a dotyczy w y k lu cz en ia dóbr m a łże ń stw a, z a k ła d ają c, iż je s t to p o w iedziane w ty tu le książki.
W k o n k lu z ji m ożem y w ięc A u to ra p ochw alić za o dw ażne p o djęcie się o p rac o w a n ia tego szerokiego te m a tu i p raco w ite p rz e ta rc ie dróg w gąsz czu źró d eł i lite r a tu r y , ale m n ie j za nie zaw sze dobrą m etodę p racy nau k o w ej.
K s. M arian P a stu szko
STUDIA WARMIŃSKIE, t. V, Olsztyn 1968, W arm ińskie W ydawnictwo D iecezjalne, s. 608 + 2 ilustracje.
R ocznik te n z a w iera głów nie p ra c e przy g o to w an e dla u p am iętn ien ia 400-lecia fu n d a c ji S em in a riu m W arm iń sk ieg o H osianum , rocznicy b ę dącej słu szn y m ty tu łe m ch w a ły diecezji w arm iń sk iej.
Ks. bp J a n O b ł ą к pisze „O p o cz ątk ac h K olegium Jezuickiego i S e m in a riu m D uchow nego w B ra n ie w ie ”, s. 5—41, w op arciu o arc h iw a m iejscow e i rzym skie. O p raco w an ie to je s t p rzyczynkiem u z u p e łn ia ją cym b ra k w y c z erp u jąc y ch m o n o g ra fii ty c h in sty tu c ji. In te re s u ją c y m je st in w e n ta rz p rz e ję te j p rze z Je zu itó w p o fra n ciszk ań sk iej za k ry stii i b ib lio te k i złożonej z k sią że k filologicznych, filozoficznych, p raw n ic zy ch i te o logicznych. W spólnie z w ład z ą d iecezjaln ą przez przeszło 200 la t Jezuici k ie ro w a li obydw om a z a k ła d am i n au k o w y m i troszcząc się o w ychow anie, w y k sz ta łc e n ie i u trz y m a n ie dyscypliny, podczas gdy diecezja za p ew n ia ła
u trz y m a n ie m a te ria ln e se m in a riu m .
Ks. H e n ry k G u l b i n o w i c z , „G eneza K o n sty tu c ji H o aja ń sk ic h S e m in a riu m D uchow nego w B ra n ie w ie ”, s. 43—65. A u to r s ta ra się o d p o w iedzieć czy tw ó rc a p io n ie rsk iej p rac y ja k ą są k o n sty tu cje , u k ła d a ł je sam odzielnie, czy k o rz y sta ł z w zorów istn iejący ch . P iszący ogranicza się do p ró b w y k a z a n ia n a ile k o n sty tu c je są zależne od d e k re tu soboru try d en c k ieg o „C um ad o lesc en tiu m a e ta s ”, oraz od k o n sty tu c ji i re g u ł C ollegium G erm a n icu m w Rzym ie. W y k azu je też różnice m iędzy w y m ien io n y m i doku m en tam i.
Ks. L u d w ik P i e c h n i k S. J., „ S ta ra n ia b isk u p ó w w a rm iń sk ic h i J e zu itó w polskich o p rz e k szta łc en ie K olegium w B ran iew ie na u n iw e r s y te t” , s. 67—76. W w y k ład z ie ty m w ygłoszonym n a jubileuszow ej sesji n au k o w e j „H o sian u m ” p rze d staw io n e je st ja k poprzez sto p n io w ą ro z b udow ę p ro g ra m u i in s ty tu c ji w ychow aw czych od połow y X V II w. u czelnia w B ra n ie w ie m ia ła s tu d ia n a poziom ie u n iw ersy teck im . M imo to n ie b y ła ona de facto u n iw e rsy te te m , gdyż n ie u zy sk ała specjalnego p rz y w ile ju p ap ież a i p an u jąc eg o , chociaż b isk u p i w a rm iń sc y i jezuici n ie stru d z e n ie s ta ra li się o to w ciągu istn ie n a K olegium (1565—1780). A u to r om aw ia czynniki k tó re o d g ry w a ły w ty m rolę, oraz za istn iałe przeszkody.
Ks. J a n K o r e w a S. J„ „Rola B raniew skiego H o sia n u m w dziele zespolenia W arm ii z R zeczpospolitą w w. X V I—X V III” s. 77—87. W a r t y
k u le ty m uch w y co n a została w ag a i znaczenie d ziałalności tej in sty tu c ji, k tó ra b y ła ja sn y m p u n k te m w tra g ic z n y c h d ziejach polskiej p o lity k i b a łty c k ie j n a w y b rz eż u p ru sk im . W ykazaną została w a g a k o n tro li „H o- s ia n u m ” przez b isk u p ó w polskich i ściśle zw iązanych z P o lsk ą b isk u p ów w arm iń sk ic h , a zw łaszcza fa k t, że B ran iew o z „H o sian u m ” n a le żało o rg an iz ac y jn ie do p ro w in c ji p olskiej jezuitów , k tó rzy k ie ro w a li uczelnią.
Ks. L u d w ik P i e c h n i k S. J., „K o n w ik t szlachecki w B ran iew ie (1565—1600), s. 89—110.
W o parciu o arc h iw a rzy m sk ie T o w arzy stw a Jezusow ego opisane są dzieje z a k ła d u w ychow aw czego, któ reg o o tw arcie było dziełem B o zju sza, bez w ied zy i p ozw olenia w ład z zakonu je zu itó w w Rzym ie. K o n w ik t założono dla synów szlachty p o lsk iej i p ru sk ie j. R e o rg an izacja za k ła d u , po chw ilow ym jego zam knięciu, w ed łu g w sk az ań p ro w ic ja ła L. Maggio. D użą ro lę w ychow aw czą o d g ry w a ła w śró d konw iktoirów S o d alic ja M a riań sk a .
Ks. M a ria n В o r z y s z k o w s k i, „ P ro b le m a ty k a filozoficzna i teo lo giczna w tw órczości J a n a z K w id zy n ia (1343— 1417)” s. 111— 199. W n u m erze rozpoczęto d ru k p ie rw sz y ch trz e c h rozdziałów pracy. I. T w ó r czość J a n a z K w idzynia. II. T eoria p o zn an ia Boga. III. Teologia B oga S tw órcy.
Ks. A lojzy S z o r c, „R elacje B iskupów W a rm iń sk ic h X V II i X V III w iek u do R zym u o sta n ie diecezji” s. 20Д—239.
Zgodnie z w ym ogam i v isita tio L im in u m b isk u p i w a rm iń sc y w y sy ła li re la c je o sta n ie diecezji, o k reślo n e b u llą S y k stu sa V. Z om aw ianego czaso k resu w in n o się znajd o w ać w K o n g re g ac ji S oboru 53 re la cje . Je st ich 17, po k w eren d z ie w b rch iw u m w a rm iń sk im znaleziono jeszcze 3. A u to r czyni porów m ania z in n y m i diecezjam i, ta k ż e ροζ-a P o lsk ą, p o r ó w n u je też ich treść, czyniąc ciek.awe spostrzeżenia. N ajlep iej z obo w iąz k u w y w iąz y w a ł się b isk u p G rabow ski. W artość re la c ji je st n ie jed n ak o w a, z a u w aż aln y je st ich „ a n ty h e re ty c k i” c h a ra k te r ze w zględu n a zagrożenie lu te ra ń sk ie .
Ks. Józef M y ś k ó w , „E g zy sten cjaln y agnostycyzm m etodyczny w zględem n a js ta rs z e j apologii c h rz e śc ija ń stw a ” s. 242—274. J e s t to s tu dium z z a k resu te o rii apologetyki stosow anej, w k tó ry m atut or s ta ra się w ydobyć i u w y d atn ić n ie p o ru sz an y w system ie teologicznym B u ltm a n a aspekt.
Ks. J u lia n W o j t k o w s k i , „M atka B oska w m a ry jn y c h le k tu ra c h m o n a sty c zn y ch P o lsk i X III w ie k u ” s. 275—323.
T reść stu d iu m histo ry czn o -d o g m aty czn eg o o bejm uje: W stęp. I. Z biór E n g e lh a rd a z L an g h e im w o pactw ie c y stersk im w P arad y ż u -G o śc ik o w ie: 1. „O ratio cum lau d e sa n c ta e M A RIE E n g elh ard a, 2. L ist G erh o h a z R eich en sb erg i asu m p cjo n isty c zn e k az an ie „H o d ie rn a fe stiu ita s” A no n im a z R eichenau. 3. „M ira cu la” i „V ita s. M e ch ty ld is” E n g elh ard a. 4. P odsum ow anie. — II. „M iracu la b ea te e t gloriose v irg in is M A R IE”
z opactw a c y stersó w w P elp lin ie. — III. E w angelia pseudo M ateusza czyli „L ib er de o rtu BMV et in fa n tia S a lv a to ris” n a Ś ląsku, w P a r a - dyżu-G ościkow ie i w K rakow ie. — IV. „R ytm y” i „ m ira c u lu m ” z k la sz to ru dom in ik an ó w w W rocław iu, poezje z opactw a cy stersó w w P a ra - dyżu-G ościkow ie, śląsk ie m o d litw y m a ry jn e . Z akończenie.
Ks. T adeusz P a w 1 u k. „ P rzy z n an ie sądow e stro n y w procesie k a n o n ic zn y m ” s. 326—472.
P ra c a h a b ilita c y jn a a u to ra om aw ia w sze ch stro n n ie tę in sty tu c ję k a nonicznego p ra w a procesow ego w jej rozw oju. Z ag ad n ien ie tego śro d k a dow odow ego z a w ierając e w iele problem ów n ie ła tw y c h do ro z strz y g n ię cia p rz e d sta w ia a u to r w n a s tę p u ją c e j treści: W stęp. I. P o jęcie p rz y z n a n ia sądow ego stro n y . II. P rz y z n a n ie sądow e stro n y w starożytności.
III. G eneza in sty tu c ji p rz y z n a n ia sądow ego stro n y w kan o n iczn y m p r a wie procesow ym . IV. P rz y z n a n ie sądow e w przed k o d ek so w y ch źródłacii p ra w a kanonicznego. V. W ym ogi p ra w n e p rz y z n a n ia sądow ego stro n y w św ietle K od ek su P ra w a K anonicznego. VI. C h a ra k te r dow odow y p r z y z n a n ia sądow ego stro n y , V II. S k u tk i p ra w n e p rz y z n a n ia sądow ego stro n y . — W nioski de „lege fe r e n d a ”.
Ks. Je rz y P o d o l e c k i , „S zafarz sa k ra m e n tu ch rz tu od w ie k u V III do soboru try d e n c k ie g o ” s. 473—493.
W p rze d staw io n y m k o le jn y m etap ie ro zw o ju p ra w o d a w stw a k o ściel nego stanow iącego o osobie sz a fa rz a sa k ra m e n tu chrztu, a u to r o m aw ia jąc osobę sz a fa rz a ch rz tu uroczystego i p ry w a tn e g o , a ta k że udzielanie, c h rz tu przez ak a to lik ó w dochodzi do w niosków , że b isk u p w ty m o k re sie p rz e sta ją c uroczystego s z a fa rstw a chrztu, d opilnow uje je d y n ie w ła ściw ego u d ziela n ia tego sa k ra m e n tu . Z naczniejsze kościoły zaczynają o trzy m y w a ć w diecezji p ra w o w ła sn e j chrzcielnicy, co zezw alało d u sz p asterzo w i n a chrzczenie bez k ażdorazow ej zgody bisk u p a. W w iek u X II i X III złagodzono p ojęcie konieczności jako w a ru n k u godziwego a d m in istro w a n ia ch rz tu p rzez diakona. P ap ie ż U rb a n II orzekł, że k o b ie ty u d z ie la ją w ażn ie ch rz tu św. a papież M ikołaj I i sobór w e F lo re n c ji u zn ali w aż n y m ch rzest udzielony p rzez pogan i żydów pod w a ru n k ie m zachow ania w łaściw ej m a te rii i form y, oraz in te n c ji u sz afa r z a czynienia tego co czyni Kościół.
Ks. W ładysław T u r e k , „JO C i m eto d a jego działalności a p o sto l s k ie j” s. 496—527.
A u to r p o sta w ił sobie za cel u k az an ie genezy, rozw oju i zadań, oraz m etody o rg an iz ac ji jo cisto w sk iej, k tó ra ja k o je d n a z n ajp rę żn ie jsz y ch o rg an iz ac ji w ciągu 40 la t sw ego istn ie n ia w K ościele k ato lic k im zdzia ła ła w iele w śro d o w isk ach m łodych ro b o tn ik ó w . W p ie rw sz y m rozdziale om ów iony został rozw ój ru c h u , z an a liz ą jego sześciu etapów . Rozdział d ru g i w sk a z u je n a założenia ideow e ru c h u , n a k tó ry c h o p ie ra się o rg a n iz ac ja JO C, jej s tr u k tu r a , cele i zadania. R ozdział trz e c i za w ie ra w y k ła d m etody, k tó ra w y ra ż a się w za d an iu „w idzieć—oceniać—d ziałać”, d ostosow uje fo rm y p ra c y d u sz p aste rsk iej i apostolskiej do istn iejący c h
potrzeb. JO C przed e w szy stk im in te g ro w a ł k ato lic k ą m łodzież ro b o tn i czą, o d d ając w ielk ie zasługi w dziele odnow y Kościoła.
Ks. P io tr P o r ę b a , „Jedność, spoistość i trw ało ść s tr u k tu r y ro d z in nej w p ro cesie w ychow aw czym dzieck a” s. 530—583.
T reść: W stęp. I. C zynniki w a ru n k u ją c e spójność i trw ało ść w ięzi m a ł żeńskiej i ro d zin n e j. 1. W a ru n k i podm iotow e. 2. U w aru n k o w a n ie obiek ty w n e. 3. U w a ru n k o w a n ie w ychow aw cze. II. C zynniki d ez in te g ru jąc e s tr u k tu r ę m a łże ń sk ą i ro d zin n ą.
M a teria ły .
Ks. M a ria n B o r z y s z k o w s k i , „ J a n z K w idzyna: S pis tre śc i w y ja śn ie n ia sk ła d u apostolskiego (po 1399 ro k u )”. T e k st źródłow y, s. 585— 590.
R e c e n z j e i o m ó w i e n i a : Ks. M a ria n B orzyszkow ski, „M ikołaj K o p ern ik i F ro m b o rk ”, „W sp ra w ie lo k a liz ac ji o b se rw ato rió w M iko łaja K o p e rn ik a w e F ro m b o rk u ”, „N a m a rg in esie le k tu ry ’S tu d ia P h ilo so p h ia e C h ristia n a e ’ ” s. 591—598.
Ks. J u lia n W ojtkow ski, „Pięć la t półrocznika S tu d ia Theologica V arsa- v ie n sia ” s. 598·—'604.
Ks." P io tr Ilw icki, „ P ra w o K an o n ic zn e”, s. 604—607.
