5
Spis treści
Wstęp . . . .9
0.1. Problematyka i chronologia . . . .9
0.2. Stan badań . . . .14
0.3. Źródła . . . .21
0.4. Uzasadnienie tematu . . . .21
0.5. Metody badawcze . . . .22
Piśmiennictwo hagiograficzne 1. Żywoty . . . .27
1.1. Nikolaus von Jeroschin, Von sente Adalberto einem bischove . . . .30
1.2. Joanni de Plastwig, Vita sancti Adalberti II . . . .33
1.3. Benedykt z Poznania, Historia sancti Adalberti . . . .41
1.4. Piotr Skarga, Żywot św. Wojciecha Arcybiskupa Gnieźnieńskiego . . . .50
1.5. Johannus Leone, S. Adalbertus Episcopus & Martyr . . . .55
2. Legendy . . . .62
2.1. De sancto Adalberto martire . . . .65
2.2. Hoc autem quo de beati Adalberti . . . .73
2.3. Sanctus Adalbertus nobilis progenie . . . .77
2.4. Co przeważ yło szalę . . . .80
Piśmiennictwo liturgiczne 3. Teksty o św. Wojciechu w mszałach i brewiarzach . . . .87
3.1. Księgi mszalne . . . .87
3.1.1. Kalendarze liturgiczne . . . .87
3.1.2. Formularze mszalne . . . .91
Modlitwy mszalne . . . .92
Biblijne czytania mszalne . . . .93
3.1.3. Sekwencje mszalne . . . .94
Hac festa die tota . . . .95
Hodierne lux diei . . . .97
Gaude presul Adalberte . . . .98
3.1.4. Błogosławieństwo biskupie . . . .99
3.2. Księgi brewiarzowe . . . .100
3.2.1. Oficjum Benedic regem cunctorum . . . .103
6
3.2.2. Oficjum krzyżackie . . . .105
3.2.3. Hymn brewiarzowy Gaudeat ingens . . . .108
3.2.4. Legendy brewiarzowe . . . .109
Beatus Adalbertus Pragensis episcopus . . . 110
Beatus Adalbertus pro addiscendis . . . 111
Beatus Adalbertus patre propinqo . . . 112
3.2.5. Wotywne wspomnienia brewiarzowe suffragia . . . 113
4. Inne teksty liturgiczne . . . 114
4.1. Zbiory kazań . . . 114
4.1.1. Pelbartus de Themeswar, De sancto Adalberto episcopo et martyre . . . 116
4.1.2. Piotr Skarga, Kazanie na dzień Ś. Wojciecha Patrona naszego . . . 117
4.1.3. Gracjan Piotrowski, Kazanie na święto Świętego Wojciecha . . . 119
4.1.4. Sebastian Ubermanowicz, Kazanie na urocz ystość św. Wojciecha arcybiskupa gnieźnieńskiego patrona Królestwa Polskiego . . . .121
4.1.5. Kazanie na urocz ystość św. Wojciecha . . . .123
4.2. Wspomnienie św. Wojciecha w agendach . . . .125
4.3. Przekazy pieśni Bogurodzica . . . .126
4.4. Teksty o św. Wojciechu w kancjonałach i modlitewnikach . . . .128
4.4.1. Wezwanie św. Wojciecha w Litanii do Wsz ystkich Świętych . . . .128
4.4.2. Litania o świętym Adalbercie, Patronie Królestwa Polskiego i Prus . . . .131
4.4.3. Inne modlitwy i pieśni . . . .135
Modlitwa do S. Wojciecha Patrona Polskiego . . . .136
O św. Wojciechu . . . .136
De S. Adalberto . . . .137
Pieśń o Świętych Patronach Polskich . . . .137
Pieśń do Świętych Patronów . . . .139
Pieśń do św. Adalberta . . . .139
Dziejopisarstwo, historiografia i publicystyka 5. Zapisy w rocznikach i kronikach . . . .143
5.1. Roczniki . . . .144
5.1.1. Annales Torunienses z XIV w. . . .144
5.1.2. Annales Cuiavienses . . . .146
5.2. Kroniki . . . 147
5.2.1. Simon Grunau, Preussische Chronik . . . 147
5.2.2. Marcin Kromer, De origine et rebus gestis Polonorum librii XXX . . . 151
5.2.3. George Melhmann, Chronica und Beschreibung des Landes Preussen undt Pohlen . . . .154
5.2.4. Caspari Schützii, Rerum Prussicarum historia . . . .156
5.2.5. Marcin Murinius, Kronika mistrzów pruskich . . . .158
6. Teksty o św. Wojciechu w historiografii . . . .162
6.1. Dzieła historyczne . . . .162
6.1.1. Christofer Hartknoch, Alt und neues Preussen . . . .162
6.1.2. Christopher Hartknoch, Preussischen Kirchen Historia . . . .165
6.1.3. Joachim Pastorius, Florus Polonicus . . . .168
6.1.4. Gotfryd Lengnich, Historia Polona . . . .170
6.1.5. Jan Uphagen, Parerga Historica . . . 172
6.1.6. Daniel Gralath, Versuch einer Geschichte Danzigs . . . 174
6.2. Dysertacje . . . 175
6.2.1. Celestyn Mislenta, Manuale Prutenicum . . . 175
6.2.2. Christophori Hartknoch, Selecte dissertationes historiae . . . 178
6.2.3. Christian Helwich, Exercitatio Historica . . . .179
6.2.4. Andreas Schottus, Prussia Chrystiana . . . .185
7. Publicystyka, teksty literackie i „powiastki” . . . .191
7.1. Ludwig Baczko, Der heilige Adalbert . . . .191
7.2. Efraim Oloff, Polnische Liedergeschichte . . . .194
7.3. Andrzej Młodzianowski, Suppetiae militares . . . .195
7.4. „Powiastki” o świętych siekierkach . . . .198
Podsumowanie . . . .201
Źródła . . . .214
Literatura . . . .221
Wykaz skrótów. . . .233
