37-100 Toruń, ul. Podmuma 93
M, 65 22186, e-mail: archAK@um.torun
RFGONI 8 7 0 W 7 ^ p
7
1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — I\...fi
... 3 S / 5 W S K 1/1. Relacja —
I/2. Dokum enty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora
I/3. Inne m ateriały dokum entacyjne dotyczące osoby relatora —
II. Materiały uzupełniające relację ( /
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora -
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945)
III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. — III/5 - inne... —
IV. Korespondencja —
V. Nazwiskowe karty inform acyjne (7
VI. Fotografie b?<łX-
2
3
Antonina KRYNICKA
/{/O A ) v
% 5
i / /
Urodziła się 6 czerwca 1904 r. jako córka Antoniego i Aleksandry.
Od jesieni 1939 r. pod ps. Sieja w Z W Z -A K Okręg Białostocki, Obwód Suwalski. Od 1941 r. pełniła funkcję referenta ds. organizacji sieci łączności Obwodu w terenie oraz łączności Inspektoratu Suwalskiego z Komendą Okręgu. W 1943 r. została referentem informacyjno-wywiadowczym Komendy Obwodu Suwalskiego. Organizowała siatkę wywiadowczą, zajmowała się werbowaniem oficerów i podoficerów do oddziałów A K (teren ten cierpiał na brak kadry wojskowej), tworzyła sieć łączności między oddziałami partyzanckimi na terenie Suwalszczyzny.
W dniu 28 stycznia 1945 r. została aresztowana przez N K W D w Suwałkach wraz z zastępcą inspektora a jednocześnie komendantem Obwodu Suwalskiego rtm Kazimierzem Ptaszyńskim „Zarembą” . Ich aresztowanie oznaczało kres działalności A K na terenie Suwalszczyzny. Dopiero po kilku miesiącach dalszą działalność niepodległościową poprzez walkę z N K W D , UB, M O podjęła Komenda Obwodu Suwałki
W listopadzie 1944 r. Komendant Okręgu Białostockiego odznaczył ją Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Miłitari. Odznaczenie to zostało zweryfikowane w dniu 12 marca 1965 r. przez Komisję Główną Weryfikacyjną Odznaczeń Z G Z B o W iD .
Dokonano tego na podstawie Listy N r III odznaczonych Orderem Virtuti Militari klasy V sporządzonej w dniu 30 kwietnia 1964 r. przez b. Komendanta Okręgu Białostockiego A K , płk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”
W dniu 19 marca 1965 r. otrzymała weryfikację Krzyża Walecznych nadanego jej przez Komendanta Okręgu Białostockiego w sierpniu 1943 r. Była także mianowana do
stopnia podporucznika cz. w. ze starszeństwem 15 sierpnia 1944 r.
D W Uds.KiOR, Armia Krajowa. Dokumenty odznaczeniowo-awansowe ...., t. 19, s. 23- 24; Wykaz Imienny N r 6 Głównej Komisji Weryfikacyjnej Odznaczeń
Z G Z B oW iD z 23 czerwca 1965 r., s. 3, poz. 31.
Krajewski K , Łabuszewski T., Białostocki Okręg A K -A K O ...., s. 481, 487-488.
Żarski-Zajdler W ., Ruch oporu w latach 1939-1944 na Białostoczczyźnie. Referat materiałowy, W IH 1968, cz. 3, s. 120-121.
AKO.
Źródła:
4
I Pp i.sł.st. KRYNICKA ANTONINA ps. " A L I C J A " , " S I E J A "
Od z n a c z o n a : OVM V klasy; KW; BKZ z M; KP.
Urodziła się 6 czerwca 1904r. jako córka Antoniego i A l e k sandry. Ostatni Przydział przed 1939r. otrzymała do Szpitala Garnizonowego w Suwałkach. W grudniu 1939 roku wstąpiła do k o n spiracji i była jedną z pierwszych organizatorek ruchu oporu w Obwodzie ZWZ Suwałki, Okręgu Białystok. Zajmowała się t w o r z e niem sieci łączności Bbwodu i In spektorat u, punktów kontaktowych, werbowaniem pracowników wywiadu oraz przygotowywani em kwater dla konspiratorów. Już w 1941r. pełniła funkcję w sztabie Obwodu Suwalskiego referenta do spraw organizacji; w 1943r. szczególnie zajęła się wywiadem oraz łącznością obwodu z i n s p e k t o r a t em i Bkrą- giem. W okresie akcji "Burza" była referentem informacyjno-wywia- dowczym w sztabie Obwodu AK Suwałki, a następnie AKO. 28 stycznia 1945r. ppor.c.w. Antoninę Krynicką "Sieję" aresztowało NKWD
i wysłało do obozu dla internowanych żołnierzy AK w ZSRR. Za swą działalność konspiracyjną została o d z n a c z o n a :-Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami w listopadzie 1942r. i Krzyżem Walecznych w 0
sierpniu 1943r. Orderem Virtuti Militari klasy V w listopadzie 1944r.
W tymże roku w sierpniu otrzymała awans do stopnia podporucznika czasu wojny ze starszeństwem.
Do kraju powróciła z ZSRR dopiero w 1955r., mocno w y c i s z o n a i schorowana. Nie zastała już ani męża, którego zamordowali N i e m cy za akowską działalność, ani syna R y s z a r d a ,również akowca,który też zginął od hitlerowskich oprawców.
W 1981r. w sierpniu udzieliła wywiadu Andrzejowi Gawęckiemu.
Chorowała na cukrzycę i inne dolegliwości starczego w i e k u ,s a m o t n a , z a p o m n i a n a .
Oficer wywiadu i kwatermistrz Obwodu ZWZ-AK S u w a ł k i ,Okręg
B I B L I O G R A F I A
- Buczyński S t e f a n S u w a l s z c z y z n a 1 93 9- 1944. Oficyna Wydwnicza EPOKA,Warszawa 1991r. (s.187,192).
- Gawęcki A n d r z e j :„Pozostała legenda. Wywiad AK na Suw alszczyźnieV W :K r a j o b r a z y .Tygodnik s u w a l s k - m a z u r s k i ,9 sierpnia 1981r.
nr 3 1 ( 5 0 ) ,s.8-9.
- Gwozdek Z d z i s ł a w : ^Białostocki Okręg ZWZ-AK (X 1939-1 1945)!*
5
J / 3
Tom I ! HOrganizac ja ,referat materiałowy'.' Biblioteka RUBIEŻY, Białystok 1993 . (s . 112) ; T o m l l ! „Wywiad i kontrwywiad!' B iały stok 1994r. (s.38).
- Krajewski K a z i m i e r z ,Łabuszewski T o m a s z :„Białostocki Okręg AK-AKO VII 1944-VIII 1945? Oficyna Wydawnicza V0LUMEN, Dom Wydawniczy BELLONA ,Warszawa 1997r. (s .481,483,487,488).
- Poleszak S ł a w o m i r : „Jeden z w y k l ę t y c h .Major Jan Tabortowski
"Bruzda"!1 Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 1998r. (s.59).
- Żarski-Zajdler W ł a d y s ł a w :ttRuch oporu w latach 1939-1944 na Białostocczyinie . Ref erat materiałowy', części I-IV . Maszynopis powielany na prawach r ę k o p i s u .Opracowano na zlecenie W o j s k o wego Instytutu Historycznego w Warszawie, bez daty wydania.
(C z ę ś c i . Wykazy odznaczonych: 0VM klasy V Lp.38,s.229;
KW L p .126, s. 236 ; BKZzM Lp.36,s. 262 ; Część I I I . s . 21 , 22 , 78 , 1 2 0 - 1 2 1 ) .
Opracował: Janusz Luniewski
- 2 -
B i a ł y s t o k ,sierpień 2002r.
6
K R Y N IC K A Antonina (1904-?) jako „A lic ja ” , „Sieja” , organizatorka i referentka łączności konspiracyjnej Obwodu i Inspektoratu Suwałki Okręg S Z P -Z W Z -A K Białystok, więźniarka N K W D
Antonina (Apolonia?) Krynicka urodziła się 6 V I 1904 jako córka Antoniego i Aleksandry. Brak danych o jej rodzinie i wykształceniu. W 1939 pracowała w Szpitalu Garnizonowym w Suwałkach.
W grudniu 1939iwstąpiła do konspiracji jako jedna z pierwszych jej organizatorek w powiecie suwalskim, zaprzysiężona jako „A lic ja ” , potem „Sieja” razem z mężem Wacławem Krynickim ps. „K orw in” do Służby Zwycięstwu Polski, późniejszego ZW ZJ Zorganizowała sieć łączności Obwodu i Inspektoratu Suwalskiego. Werbowała pracowników łączności i i organizo wały kontakty dla pracowników wywiadu. W 1941 pełniła funkcję referenta ds
organizacji sieci łączności Obwodu i Inspektoratu Suwałki z Komendą Okręgu Z W Z Białystok. W 1943 zmieniono przydział, przeniesiono ją do Referatu II, informacyjno- wywiadowczego, Komendy Obwodu Suwalskiego. Zorganizowała siatkę wywiadowczą, zajmowała się werbowaniem podoficerów i oficerów do oddziałów partyzanckich A K
Obwodu, tworzyła sieć łączności między tymi oddziałami na terenie Suwalszczyzny. Do [niej ' ' kju należało tworzenie punktów kontaktowych i przygotowywani!/kwater dla konspiratorów. ’</£• V
Kiedy gestapo w kwietniu 1943 zaaresztowało jej męża, Antonina wraz z synem Ryszardem
zdołaji’ ujść aresztowaniu i ukry]H( się na wsi. W okresie Akcji „Burza” była nadal oficerem l/j O
wywiadu Komendy Obwodu A K Suwałki, a następnie A K O . \ r
Ppor. Antonina Krynicka Rozkazem Komendant Okręgu Białostockiego N r 11 z 10 X I 1944 została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Nadanie zostało zweryfikowane 12 III 1965 przez Główną Kom isję Weryfikacyjną Odznaczeń ZG Z B oW iD z nr. leg. DK-2680/W. Dokonano tego na podstawie Listy N r III odznaczonych Orderem Virtuti Militari klasy V , sporządzonej 30 IV 1964 przez b. Komendanta Okręgu Białostockiego A K , płk. Władysława Liniarskiego „M ścisława” . Była także odznaczona B rK ZzM (1942) i K W (1943) i Krzyżem Partyzanckim (1975 lub 1976).
Antonina została aresztowana 28 I 1945 przez N K W D w Suwałkach razem z innymi oficerami Komendy Obwodu i wywieziona do Z SR R do obozu dla internowanych akowców.
Do kraju powróciła dopiero w 1955vttł©eno| wycieńczona i schorowana. N ie zastała ju ż ani męża, ani syna Ryszarda. Długo chorowała na cukrzycę i inne dolegliwości, samotna i zapomniana, sparaliżowana, j
7
M ąż Antoniny, kpt. W acław Krynicki ps. „K orw in ” uczestnik I wojny światowej, do 1939 oficer w R K U Suwałki, prawdopodobnie komendant I Rejonu Obwodu Z W Z -A K Suwałki, aresztowany przez gestapo w kwietniu 1943 (wydany przez wcześniej zaaresztowanego bratanka), zginął w obozie Stuthoff. Syn Ryszard (ur. 1922), ps. „B ob ” , pchor. A K , żołnierz oddziału partyzanckiego, poległ w walce z Niemcami 15 V III 1944.
APAK, T. 3515/WSK (tamże opracowanie Łuniewskiego J.); DW Uds.KiOR, Armia Krajowa.
Dokumenty odznaczeniowo-awansowe ...., t. 19, s. 23-24; Wykaz Imienny Nr 6 GKWO ZG ZBoWiD z 23 VI 1965 r., s. 3, poz. 31;
Buczyński S. Suwalszczyzna 1939-1944, Warszawa 1991, s. 187, 192; Dziewulska-Łosiowa A., Mówią o Panie, żeś nas upokorzył..., Białystok 1997, s. 60; Gawęcki A., Pozostała legenda. Wywiad AK na Suwalszczyźnie, Krajobrazy, Tygodnik Suwalsko-Mazurski, 1981, nr 31, s. 8-9; Gwozdek Z., Białostocki Okrąg ZWZ-AK, t. 1, Białystok 1993, s. 112, t. 2, Białystok 1994, s. 38; t. 3, Białystok ...., s. 319, 321, 339; Krajewski, Łabuszewski, Białostocki..., s. 481, 487-488; Poleszak S. Jeden z wyklętych. Major Jan Tabortowski „Bruzda”, Warszawa 1998, s. 59; Wesołowski, Order VM... i PRL Kaw. VM... - brak wzmianki; Żarski-Zajdler, Ruch oporu..., cz. 1, s. 79, 229, 236, 262, cz. 3, s. 120-
121
8
9
K R Y N I C K A ^ ' ‘ '■‘ nnA * ’ • ' aterka-sjEei łączności Obwodu
Komendą Okręgu Z W Z Białystok, więźniarka N K W D
Antonina (Apolonia?) Krynicka urodziła się 6 V I 1904 jako córka Antoniego i Aleksandry. Brak danych o jej rodzinie i wykształceniu. W 1939 pracowała w Szpitalu Garnizonowym w Suwałkach.
W grudniu 1939 wstąpiła do konspiracji jako jedna z pierwszych jej organizatorek w powiecie suwalskim, zaprzysiężona jako „A lic ja ” , potem „Sieja” razem z mężem Wacławem Krynickim ps. „K orw in ” do Służby Zwycięstwu Polski, późniejszego Z W Z . Zorganizowała sieć łączności Obwodu i Inspektoratu Suwalskiego. Werbowała pracowników łączności i organizowała kontakty dla pracowników wywiadu. W 1941 pełniła funkcję referenta ds.
organizacji sieci łączności Obwodu i Inspektoratu Suwałki z Komendą Okręgu Z W Z Białystok. W 1943 zmieniono przydział, przeniesiono ją do Referatu II, informacyjno- wywiadowczego, Komendy Obwodu Suwalskiego. Zorganizowała siatkę w yw iad ow czą zajmowała się werbowaniem podoficerów i oficerów do oddziałów partyzanckich A K Obwodu, tworzyła sieć łączności między tymi oddziałami na terenie Suwalszczyzny. Do niej należało tworzenie punktów kontaktowych i przygotowywani kwater dla konspiratorów.
Kiedy gestapo w kwietniu 1943 zaaresztowało jej męża, Antonina wraz z synem Ryszardem zdołali ujść aresztowaniu i ukryli się na wsi. W okresie Akcji „Burza” była nadal oficerem wywiadu Komendy Obwodu A K Suwałki, a następnie A K O .
Ppor. Antonina Krynicka Rozkazem Komendant Okręgu Białostockiego N r 11 z 10 X I 1944 została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Nadanie zostało zweryfikowane 12 III 1965 przez Główną Komisję Weryfikacyjną Odznaczeń ZG Z B oW iD z nr. leg. DK-2680/W. Dokonano tego na podstawie Listy N r III odznaczonych Orderem Virtuti Militari klasy V , sporządzonej 30 IV 1964 przez b. Komendanta Okręgu Białostockiego A K , płk. Władysława Liniarskiego „M ścisława” . Była także odznaczona B rK Z zM (1942) i K W (1943) i Krzyżem Partyzanckim (1975 lub 1976).
Antonina została aresztowana 28 I 1945 przez N K W D w Suwałkach razem z innymi oficerami Komendy Obwodu i wywieziona do Z S R R do obozu dla internowanych akowców.
Do kraju powróciła dopiero w 1955 mocno wycieńczona i schorowana. N ie zastała ju ż ani męża, ani syna Ryszarda. Długo chorowała na cukrzycę i inne dolegliwości, samotna i zapomniana, sparaliżowana.
i Inspektoratu organizacji sieci łączności z ,
10
M ąż Antoniny, kpt. Wacław Krynicki ps. „K orw in ” uczestnik I wojny światowej, do 1939 oficer w R K U Suwałki, prawdopodobnie komendant I Rejonu Obwodu Z W Z -A K Suwałki, aresztowany przez gestapo w kwietniu 1943 (wydany przez wcześniej zaaresztowanego bratanka), zginął w obozie Stuthoff. Syn Ryszard (ur. 1922), ps. „B ob ” , pchor. A K , żołnierz oddziału partyzanckiego, poległ w walce z Niemcami 15 V III 1944.
APAK, T. 3515/WSK (tamże opracowanie Łuniewskiego J.); DW Uds.KiOR, Armia Krajowa.
Dokumenty odznaczeniowo-awansowe ...., t. 19, s. 23-24; Wykaz Imienny Nr 6 GKWO ZG ZBoWiD z 23 VI 1965 r., s. 3, poz. 31;
Buczyński S. Suwalszczyzna 1939-1944, Warszawa 1991, s. 187, 192; Dziewulska-Łosiowa A., Mówią, o Panie, żeś nas upokorzył..., Białystok 1997, s. 60; Gawęcki A., Pozostała legenda. Wywiad A K na Suwałszczyźnie, Krajobrazy, Tygodnik Suwalsko-Mazurski, 1981, nr 31, s. 8-9; Gwozdek Z., Białostocki Okrąg ZWZ-AK, t. 1, Białystok 1993, s. 112, t. 2, Białystok 1994, s. 38; t. 3, Białystok ...., s. 319, 321, 339; Krajewski, Łabuszewski, Białostocki..., s. 481, 487-488; Poleszak S. Jeden z wyklętych. Major Jan Tabortowski „Bruzda”, Warszawa 1998, s. 59; Wesołowski, Order VM... i PRL Kaw. VM... - brak wzmianki; Żarski-Zajdler, Ruch oporu..., cz. 1, s. 79, 229, 236, 262, cz. 3, s. 120-
121
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
” SIEJA" K ry n ic k a Antonina, córka Antoniego i A l e k s a n d r y , ur , 6 . 0 6 , 1 9 o 4 r . od roku 1939 b y ł a ż o ł n ie r z e m w s z e r e g a c h Ar m ii K r a j o w e j w p r z e z c a ł y czas okupacj.i h i t l e r o w s k ie j na t e r e n i e Okręgu B i a ł o s t o c k i e g o , obwód
r
Z'
&
'N
, ■<- s u w a l s k i , p e ł n i ą c stopniowo f u n k c j e :
L s - 1 9 4 1 r o k r e f e r e n t a w s z t a b i e obwodu do spraw Q ' o r g a n i z a c j i
^ a/ s i e d ł ą c z n o ś c i w t e r e n i e obwodu s u w a l s k i e g o , .
r C i na . s z c z e b l u I n s p e k t o r a t u suwa lskie go z Okrę
ty - giem,
- b/ 1943 r o k s i e c i wywiadu w t e r e n i e obwodu s u w a l s k i e go,
c/ s i e c i kontaktów w t e r e n i e obwodu suwalskiego p r z y werbowaniu o f i c e r ó w i p o d o f i c e r ó w do o d d z ia łó w AK,
d/ s i e c i ł ą c z n o ś c i między o l d z i a ł a m i p a r t y z a n c k i mi w t e r e n i e s u w a l s z c z y z n y ,
- s z e f a wywiadu w s z t a b i e obv;odu s uw a ls k ie go , odznaczona:
- Orderem V i r t u t i M i l i t a r i k l . V - e j w l i s t o p a d z i e 1944 roku,
- Krzyżem Walecznych po r a z p i e r w s z y w s i e r p n i u 1943r.
- Brązowym Krzyżom Z a s ł u g i z Mieczami w l i s t o p a d z i e 1942 ro k u .
awansowana:
- do s t o p n i a podporucznika czasu wojny ze starszeństwem 15-go s i e r p n i a 1944r.
40
41
42
43
