Pisownia polska w ćwiczeniach z zastosowaniem najnowszych zasad : stopień średni

K. BIBLIOTHECA f, UNIV. JAGEIL _

f CRACOVIENISIS — nr

SULERZYSKA - KŁOS

Pisownia Polska

w Ć w iczeniach

z z a s t o s o w a n i e m n a j n o w s z y c h z a s a d

S to p ień ś re d n i

. 1 P°!econa przez

JAA1? Podręczników dla szkól powszechnych przy

G JL

POZNAN 1919

Nakładem I czcionkami Drukarni Katolickiej B. WIN1EWIGZA, ulica Podgórna 7, telefon 2224.

I% r t'J 1 6 - f

SULERZYSKA - KŁOS

Pisownia Polska w Ćwiczeniach

z zastosow aniem najnowszych zasad

Stopień średni

B ib liotek i! J a g i e l l o ń s k a

1 0 0 0 7 1 8 1 2 6

POZNAŃ 1919

Nakładem i czcionkami Drukarni Katolickiej B. W IN IEW ICZA, ulica Podgórna 7, telefon 2224.

1000718126

Bibl. Jagiell.

2003

Wielkie litery.

1. Przepisuj, a zam iast + pisz p od aną literę.

A.

Anioł stróż czuwa nad nami. +dam był pierw­

szym człowiekiem. +lleiuja śpiewamy w pieśniach wielkanocnych. + jak ja urosnę, zrąbię w bom sosnę.

B. ^<3.

Bądź pochwalon, +oże wielki, -fartosz zdobył armaty. + oże, daj nam zdrowie. +ądź pracowity, a będziesz syty. +asia bawi się z +urkiem.

C. r

2. Czesław pisze list do +elestyna. +ałe pole zbro- nowane, a bronował jo pilny +yryl. +uda czynił Bóg na puszczy, -i-hrystus zmartwychwstał.

D. ^3.

Daniel ocalał w lwiej jamie. +obra +ominikowa dała -forocie chlcba. +obranoc, kwiecie różany, -fobrym wszędzie dobrze będzie, a złym wszędzie kwas.

3. E.W.

Adam i +wa żyli w raju, Bóg spuścił straszliwo plagi na +gipt. -Hgipcjanie cierpieli bardzo. +gipt był też dotknięty okropnemi ciemnościami. Bóg wy­

bawił lud izraelski z ręki -fgipcjan.

F. sT

Franek i +eliks uczą się historji o -nilistynach.

+ilistyni mieli między sobą mocnego olbrzyma.

+iłistyna tego zabił młody pastuszek Dawid.

G.

Góralu, czy ci nie żal odchodzić od stron oj­

czystych? +dzie ład, tam dostatek, gdzie nieład, tam bieda. -Holjatem nazywał się Filistyn, powalony przez Dawida.

H. d r

Ilej, za lance, chłopacy. +enio i +anusia mie­

szkają w -Haliczu. +ej, hej, do kniej! -Henryk uczy się historji o założeniu Gniezna.

5. I . g T

Irena urodziła się w +nowroeławiu. +nowrocław posiada kopalnie soli. Bóg prowadził -Hzraelitów przez morze. +dź spać, -Hgnasiu.

— 4 ^{— . *}

Jadwiga była polską królową. +agna i +erzy idą na +asną Górę. +ak sobie kto pościele, tak sio wyśpi. +ob był cierpliwy.

K. sJT'

Jak +uba Bogu, tak Bóg +ubie. +ordecki obro­

nił Częstochowę. +raków to dawna siedziba kró­

lów polskich. +opiec +rakusa jest pod +rakowem.

L. &

Len służy do wyrobu płótna. +ech znalazł gniazdo białych orłów. +ipa rośnie w ogrodzie. +eon obrywa kwicie lipy na herbatę. +ipowa herbata jest smaczna i zdrowa.

L. ^.s2

Łukasz łowi ryby w stawie. +adnio dziś na dworze. Jezus kochał bardzo -łazarza. +opucha rośnie na polu i zanieczyszcza rolę. +ucja widziała kopiec Kościuszki.

M.

Marja i Marta były siostrami Łazarza, filezenie skarb wielki. +ałpa poparzyła się w kąpieli. +ówimv o -eickiewiczu, który pisał śliczno wiersze,

5 —

N .eT

N iech się co c h c e dzieje, K ra k o w ia k się śm ieje.

+ ie o p u szc zaj n as, M atko, n ie o p u sz c z a j n as. B ó g o ca lił + o e g o p rz e d p o to p e m . + ik o d e m lę k a się w sz y stk ie g o .

0

O jcze n a sz , k tó ry ś j e s t w nieb ie. 0 M atk o B oża, -e p ie k u n k o lu d zi. B yłem w + b o rn ik a c h , a le n ie z n a m -estrow a. 0 , ja k sło d k o u m ie ra ć z a o jczy zn ę.

9 . P. ^

P o z n a ń to s ta r e p o lsk ie m iasto - -eoznań z a ­ m ie s z k u ją p rz e w a ż n ie -eolacy. K to ra n o w sta je , te m u + a n B ó g daje. -e o w ró t ta ty to p ię k n y w iersz.

R. £?.

K o m an b y ł w + z y m ie . -ezym to w ielk ie m ia sto , w k tó re m m ie s z k a p ap ież . + u t b y ła cn o tliw a . + a d u jc io się dzieci, ju tr o w ak acje, -e o z e śm ia ła mi się d u sza .

.0. S.

Ś w ięty -e ta n isła w b y ł b isk u p o m k ra k o w sk im . B olesław Ś m iały z a b ił św ię te g o -e ta n isła w a. Ó sm ego m a ja o b ch o d z im y św ięto św. +tanisława, patrona Polski.

— 6

T e o d o re k ła p a ł m u sz k i, o b ry w a ł im sk rz y d ła , n ó żk i.

+ rz e j k ró lo w ie, m o n a rc h o w ie . + a n ie c i m u z y k ę lu b ią P o lacy . Ś w ię ty + a d e u s z j e s t m o im p a tro n e m .

U fajm y B o g u . + c z y n e k w ięcej w a rt n iż słow o.

+ r s z u la z a b ra ła m a łą + r s z u lk ę n a o d p u s t do + jśc ia . U m iem c z y ta ć w sz y stk ie m a łe i w ielk ie lite ry .

N a + aw el, n a + a w e l, K ra k o w ia k u żw aw y. + a n d a b y ła p o ls k ą k ró lo w ą . M ie sz k a ła w K ra k o w ie n a d + isłą . + a n d a n ie c h c ia ła z o s ta ć ż o n ą N ie m c a i u to ­ p iła się w + iśle.

Z ta m te j s tr o n y W is ły j e s t W a n d y m o g iła, k tó ra z a swój n a ró d ży cie pośw ięciła. + a N iem en , h e t p recz, -fo śk a baw i się z + y g m u sie m .

W e so ły , szczęśliw y , K ra k o w ia c z e k ci ja, A m ój k o n ik siw y R a ź n o się uw ija.

U w ijaj się, ra ź n o bież, P o d k ó w k a m i o g n ia sk rz e sz .

11.

u. -r

12.

8

13. Zamiast + stawiaj y albo 1.

Ręce i n og + n azy w am + czło n k am + . S z+ ja łącz-t- głow ę z tułow iem . S k ó ra p o k r+ w a nasze ciało. K rew k rą ż + w ż+ łach . G d + k rew przestanie k rąż+ ć, ż+cie człow ieka się kończ-K

C iało nasze pow inniśm y często o b m + w a ć i o cz+ - szczać z brudu k ąp ielam + . C złow iek choruje, jeśli nie dba o cz+ sto ść sw ego ciała. T ra c + w tedy s+ ły i w e­

sołość. U w ażajm + na cz+ sto ść ciała, abyśm y zdrow ia nie strac+ li.

14. Zamiast + stawiaj i - j albo I - J.

+ asiu , chodź na ciastko z kaw ą.

C o, na c ia stk o ? H e+że, żw aw o P ęd z+ + a ś, posłuszny m am ie, M ało nóżek nie połam ie.

C hodź do k siążk + , już dziesiąta, Lecz + a ś a n + w yjrzy z kąta, 1 do lekcj+ nie przychodz-K Czy to tak się ro b + ć g o d z + ?

/

+eśli +dziem y chętnie do + edzenia, to i do książ- k + p o w + n n iśm y brać się z ochotą.

15. Ó — U .

W oły — w ół. S to ły — stó ł. M u ry — m u r.

O g ro d y — o g ró d . N o ż e — nóż. Soli — sól. K ru k i — k ru k . L ody — lód. L u d zie — lud. W ozy — w óz.

M u ch a — m u ch . R o w y — ró w . M rozy — m róz.

W ujek — w u j. P o k o je — p o k ó j. W o ry — w ó r.

~ 9 —

16. Zam iast + staw iaj U albo Ó.

— 771^{^} -4- -%> ■ 'r r u ^ r y - — t t l 4- T ' f}T li4 > o ty — Tm ŻĄ-sCĆ' 'Z Z ^ o ty — 727 Ą- / 6 J c Ł Ć & c ć e / ^ -f d 7 7 2 ^ Ł t£ ^ — 772^ ■ .^ ■ o J ^ ó o -ity — sA oósOc -yJ Ś J s x r lc r — ^ - y 2

t y c ^ i t y e ' —-^ to ^ c - + t y 'U rtT T C ^ — 2 7 7 Ą - 7 0

'& 7 * & t^ U > --d z r + s ik ' n t y e ~ 7" + t y

tyctyU Tity — ^{jfu yzt'} ■+ ^ ^{^ ł}£ ^ Ć '— f i /

ty l& e r o ty ć —ty ic & r -Y ^ /Z e n ity — d - + d - 17. Zmień wyrazy, żeby 0 zamieniło sią w Ó.

£ /t?7^CŁ — c n b h ^ /u ł ty s& d d > € > 7 M € l, —

Jjł& dcycct — 'T u zw rc ^ ' —

s A /7 'ir u /iZ^{' —} J c ^ o ć o £ ^ ^— J u r iź > ' — <7^€>777y^---

/Ó '7lO t/ć L — //c ć n r L O T ta y —

s/[ć 7 7 7 Z /C 7 T ,/c Z — ty c r ć f & r /c c —

dT C sA s& L C Ł ---- /Z d ? C C 7 X £ h U Z /---

18. Zmień wyrazy, żeby 6 zm ieniło sią w 0 ;

^ t y t y ^ — ty w o c e d Z ^ ? x /tty —

d Ź ć b Z / 'T r u c n ir--

sn & T Ó— ^ o -^ r r r c/ —

T r u t y ■— s y /ilc r c l — -

'u r e d s & ć ^— ^ ló r l ^— x c ic / u > c ) ć — ćZtruskćT' ^{~ ■•}

'U tf s c A ó d ' — —

T u z w tr c l — t y o c / u £ — -

— 10 —

19. Dopisz Ó albo U .

N a św ięty Józek czasem śniegu pełen w + zek.

M + w zaw sze praw dę. W Inow rocław iu w y k o p u ją s + I.

Czekaliśm y, aż w + j p o w r+ c i z k o ś c i+ łk a . S ł+ w k o w róblem wyleci, a p o w ra ca w ołem . B + g kazał nam kochać rodziców .

K + c h a r k a p o d ała na obiad k l+ s k i z ja g + d k a m i.

O n pracuje jak w + ł. L + ty , 1+ty, obuj, chłopie, d o ­ bre buty. B + g uczynił c+ d , zm ieniając w o d ę w wino.

K r + k k r + k o w i o k a nie w ykolę.

M + w ić to srebro, a milczeć to złoto. P + j d ę w e- s + ł n a m a j+ w k ę . Zeby k + z k a nie skakała, toby n + ż - ki nie złam ała. L + b ię m i+ d. C h ł+ d i g ł+ d często 1+dziom dokuczają. B + r w ieczorem jest p o n + ry .

M ojżesz w y w i+ d ł Izraelitów z m o rza i r + s z y ł w dalszy p o c h + d . L + d bał się P a n a i uw ierzył jego sł+ d z e . Źle bardzo, koteczku, oj, d ł+ g o ty, d ł+ g o p o - leżysz w ł+ ż ec z k u . P o trafię pok azać na m apie, gdzie w s c h + d , a gdzie z a c h + d .

21. Na końcu wyrazów pisze się zwykle Ó W .

20. Dopisz Ó albo U .

1 i —

Trzech m ę d rc + pokłoniło się Jezusow i. Jajeczka p a ją k + , k o m a r + i innych ow ad f są bard zo m aleńkie.

N iem a na świecie białych k r u k + . W śró d la s + i jar-T poluje m yśliw y, a zając ucieka przez pola i niwy.

W naszych lasach praw ie nie sp o ty k am y już w ilk -jj ale lis+ jest u nas bard zo dużo. Kilku c h ło p a k + baw i się w k u p c + . W śró d obłoczkT- m iga wiele p ta s z k + . O k ro p n e były napady T a ta r - h P an Jezus czynił wiele c u d + w .

22. Zamiast + stawiaj Ó W .

23. Z m iękczam y literę przez kresk ę albo przez dod anie i (przed a O U e ) .

o p

C! --- C.

— s n y y i' s fi/y z c y y

— sU & ć s /n .a y y l' —

/e c < ‘y - ^

P ła ć za sieci, M aćku. Leć, ptaszku, nie odb io rę c l sw obody. K ocham y b ra c i. C ielę jest ciek aw e. U m iem pisać, czy tać i tro ch ę rach o w ać. D o m ek c ia sn y , ale w łasny. P rzy p atry w ałem się k u c iu koni i sam potrafię konia okuć.

24- Zamiast + stawiaj c i albo Ć.

F e l+ a nauczyła się T ek a w eg o w ierszyka K ono­

pnickiej o Stef+u, k tó ry się niby niczego nie bał. O j+ ec + e sz y ł się, że m a rn o tra w n y syn pow rócił. Nie czy ta j+ e , nie p is z + e i nie s z y j+ e o zm roku.

— 12

i ężko ranny w rócił biedny M a + e k z pola walki.

T eraz + eszy się już lepszem zdrow iem . Nie u + ą g n ę sobie sam w ody ze studni, pom óż mi, do b re dzie+ę.

W i+ o w y + ą g n ą ł w iad ro z w odą, nalał jej trochę w kubek i dał p i+ starcow i. Niech + ę Bóg błogosław i, d z ie + ę drogie, O n to bow iem kazał pragnącego n a p o i-f.

Kosa jest zręczsaie zbudow any. Fraraiu, w racaj, bo sło ń c e zaszło. K w iecień i m aj to miłe m iesiące. N aw et w tasicu nasza góra, isiem asz w świecie nad M azura.

Z a n le ć m y o g ień na kom iM e. C zapla salosła ryby w dziobie.

26. Zamiast + stawiaj n i albo l i .

Nie c z y + tego drugiem u, co tobie + e m iło . W + e - dzielę pójdę na + e sz p o ry . C h r o + m y się w c ie + u przed s ło + c e m . Nie r a + drzew ek i nie czy 4- złego żadnem u stw o rz e + u . N a p o m T e n ie ojca i m atki p o ­ w inno być św iętem dla dziecka.

S to p + a ły ś + e g i, s ło + c e p rzygrzew a, p ły + e kra na rzece. P o g o d a w k w ie t+ ą -fedzielę w róży urodzaju wiele. C z y + c ie dobrze tym , k tó rzy w as m ają w + e - naw iści, m ów ił Jezus u c z+ o m sw oim . H erod zabi­

jał T ew in iątk a.

25.

— 13 —

27. S! S .

-x^m6Có>

■roóA s —

jfU Z Ó ^ —y u tó

• *

f

Ś lim ak o b jada listeczki. Ś pioch śpi na kopie s ia n a . W rzesień , w rz esie ń , śliczn a je sień . K to ś n ie sie śp ią c ą Ja g u się . Lecz p o ś ró d dzieci była tam s ie r o tk a jedna m ała. K to nie sieje, ten nie zbiera.

Ja+© i S ta + o gonią się z M aciu+em po +eni.

Kiedy na -fwięty M arcin gę+ ujdzie po lodzie, to na Boże N arodzenie popłynie po wodzie. D om em -terocie cały + w iat bez granic i bez końca. W ko+ ciele zbie­

ran o ofiary na biedne + ero ty . W iedzą są-fedzi, jak kto -fedzi.

W + eniach zapalono -bwiatła. -bmierć w szystko zmiecie na tym Bożym -fwiecie. Z a + p ie w am y -f-liczną p ie+ ń o -ł-więtym W ojciechu. W yn ie4 em y + ero tk o m tro ch ę chleba na +niadanie. Jezusek leżał na + anku.

29. Zamiast + stawiaj z i albo Ź .

P o + o m k i są to czerw one jagody leśne. Z ak o p w -i-emi + arn k a , a będziesz m iał po latach gruszeczki.

R a+ n o zabierajm y się do pracy. Lubim y m łode +em niaki z + e!oną pietruszką. O + ę b iło się bardzo, i m ro + n y w iatr wieje od w schodu. Z iarn k o do -farnka, a będzie m iarka.

28. Zamiast + stawiaj SI a lb o Ś.

14 —

N a k e lo n e Św iątki pojedziem y do R ogo+ na.

O + em io ty droga, ty Boży +elniku, i w polach i w łą ­ kach, m asz kw iecia bez liku. Z ła+ z drabiny i nie wła-f- na nią, jeśli ci zakazałem . Z a+ębiłem się w czoraj, jadąc daleko w okro p n y m m ro + e. + ęba należy do ptak ó w śpiew ających. + em niaczarka to m aszyna, k tó ra kopie H-emniaki. W +elniku suszym y + oła.

G dy rodzina żyje w z g o + e , to jej bieda nie d o ­ b o + e . Nie sie-f w o tw artem oknie, bo łatw o zaw iać cię może. C hłopiec p o je + e daleko w pole. Jak i -feń jest w Boże Ciało, takich dni potem niem ało. B ą + p ra ­ cow ity, a b ę + e s z syty. N a Boże N arodzenie -felim y się opłatkiem .

Nigdy nie tra ć n a + eji. -fe sią ty uczeń d o stał p o ­ chw ałę. M ów im y c o + e ń pacierz, -fa ło jest to w ielka arm ata. Nie b ą + -kadziow i nieposłusznym , -feln y J a ś nie płakał, choć go nóżka b ardzo bolała. W y j+ m y tro ch ę przejść się po o g ro + e , bo taki dziś miły -feń.

30. Zamiast + stawiaj dzi albo dź,

31. b P-

— 15 —

Nalej d w a k u b k i m leka. Jagusią bolą ząbki.

C h ło p cy usypali dw ie k u p k i siana. Jasiek w y g ry w a na trą b c e. Lubią bard zo w szelkie zupy, a najwięcej zu p k ą z ry b . K ocham b a b k ą i dziadzią. M ieliśmy doskonałe b ab k i na św ięcone.

32. Zamiast + stawiaj b _{albo p .}

P o ln a m y szk a siedzi sobie i z ą + k a m i serek s k ro ­ bie. Z a + k i d o staw ały kam ieniem w łe + k i, a kam ienie te rzucali niegodziwi c h ło + c y . W niebieskim k u + k u jest m leko dla Jan k a. Podziel poziom ki na cztery k u + k i. S m akuje mi każd a z u + k a i każda potraw a.

K u + c ie na targu ziem niaków . Ł e + konia jest zgrabny. P od aj mi dw a słu + k i, wbiją je w ziem ię i przyw iążą do nich goździki, k tó re pochyliły sw e kw itnące łe + k i. N iecierpię s o + k a , k tó ry m yśli tylko o sobie, a dla drugich nic nie czyni.

33. Zmień wyrazy, żeby wyraźnie słyszało się b albo p.

■ ć e /y ' —

__ 16 —

4

—A a o aAćz A & TTZ& tA A a/—A zm t& -d /z A er& A — A & zA ct' < A xćaA A ó — zA u o s+ćA - Z zA zzA A ta , — aA oAcz A u z A /o i/ — A u / - v a ,

^m ? ? 7 z< zjA A a /—,y ? w ri4 Z € /a s m lo A A c ó — /m J A + se A JZ& Z'€f i/cO y — A Ż e r o A z , A A u ł' — A C l - f - ^

— z ^ n z & l^ s A A z Ź A a , ~ A u < z a-a c a/cal- /c y w d '- — A > y r < w ^ A /ó a/Az a—A A Aą-a o zAz z

Z e w szystkich chatek najm ilsza c h a + k a tam , gdzie nasz ojciec, gdzie nasza m a+ k a. Poszukajcie kłó+ ki od b ram y o g ró + k a . S ie r o f k a m iała rączki zim ne jak ló + . G ro m a + k a ow ieczek pasła się na łączce.

34. d — t .

3-5. Z a m ia s t + s ta w ia j d a lb o t .

G łó + często byw a po wojnie. O d w ó + k i rozum krótki. Małe dzia+ki dostały od m a+ ki chleba z miod­

kiem. Pan Bóg spuścił na Egipt grad- tak wielki, że w szystkie zioła, krzew y i drzew a leżały połam ane.

G rom ad-ka dzieci w ybiegła z o g ró + k a i otoczyła ub o ­ giego d ziad k a.

Przez strugę na łące prow adziła k ła + k a i tam naj­

więcej lubiły igrać w iejskie dziadki. Mad-ka nieraz im m ów iła, żeby tam nie chodziły, bo kład-ka łatw o m oże się zerw ać. D zia+ ki nie słuchały i raz k toś potrącił W ła d k a tak nieostrożnie, że w padł do w ody. Nie u to ­ pił się jednak, lecz pokaleczył sobie o kam ienie ręce i b ró + k ę .

— 17 —

36. Zmień wyrazy, żeby w y r a ź n i e słyszało sią d albo t.

— £ £ ćzzleA y scAzzU-as ^{— •}

xJzAst-ćAA:s' — - ^{s?7z z z s d} ---- z?fzAcizAA><ś —- ^{^AaayU as} — -

S7^S?<zŹzl' --- sAMźfAAzZS ^---

,?iziz}zzzAAsz/ — z^ a zty za -a l fzzc izA — . zfA cścl — fz^a-TzizizAAzz) —

A A d — , ^zzA/ŹAtA — •

B 'o\. J'rtl3-

A z d ^— z rA z z l ^—

37. g --- k .

JcziiA y— ^{JcnzJszz zA zu f/} — ^{zA zzz} -f ^zs fu z ty s —• fiz a y A dAkfrf' — ^{zA r} -f- ^zz

/ruaAy^— /m cchs M ótf/ ^{— -} M zr ^{- f -} as

A rzzA s—r A n zA sn aaź /rzzA y — ^/rzrs; 4~ ^zz n A fs — /ra zizs ^a)^ss/^cs — ^)zr -f- zs

zł/ntezf' ^— zCzzżezfzc' fzzzznu^A^—faz^noT ^^{-j -} A fiaysfA is—fn yzzA zż sA zzz/cs — zA zis \-,aiaaz>

/y-oAy — zrzzAzis z)A uA/ — ^Azs-\~,-aaiiey

38. Zamiast + ^stawiaj g albo k.

— ^{ty z r} 4- f i U A A — fz ć a z -f M L yziz — M A -⁴- ^{fizw p A} _ H-

sro p A ^{_ _} srtA ^{4 _} ztAo^A ^{— ^ 4 -}

A aJezs Aąy 4- ^zAAzfzes — ^zAAts 4-

fiAu^A — fiA z + ^ +

A a/zifo' J szz -f- ztsriżzzfzs — A riżz/ 4-

sza AizAezz szolczy ^4- sm tiAus ^— /m&s ^4- z lra ffz s- 5zA?<a-^4- sia^r/ae^zju^sći^iAaiTity ^{~ j-}

39.

— 18 —

Zamiast + stawiaj g albo k*

Kilka d ró - f prow adzi do lasu. Siała baba m a ł , nie w iedziała ja + , a to tak, a to ta~ h W icusiow i żal było d rz e w e + , że niemi w iatr szarpie, w ięc w k o p ał o b o k każdego m ocny pali-h i przyw iązał je starannie do ow ych palików .

B yło dziesięć p la + egipskich. N a św ięty J a c e + będzie now y p la c e + . R o ln i+ kupił now y p łu + . Głó-I- jest ow ocem polnych róż. W m iastach byw a często ja rm a r+ . P raco w ałem pilnie cały r o + i Bó+- mi w p racy pom agał. S t ó + się spalił.

K s ią + naucza z am bony. P ie n ią + niezaw sze daje szczęście człow iekow i. C ały miesią-ł- w alczył dzielny w ó -f, aż w reście w róg się poddał. Już rąbiem y, p o m ­ pujem y, chociaż ciem na n o + , pracujem y, ratujem y biednych ludzi m o + .

W ie + o tern, że noża do ust się nie kładzie, m am y do tego w id ele-h Śliczny czerw ony r y + stał sobie

4 0 . dz — c.

4 1 - Zamiast + stawiaj d z albo C.

w lesie p o śró d paproci. Z a ją + zm y k ał od m iedzy do miedzy. M ale + zab aw iał się k lo + k a m i. M o sią + świeci się jak złoto. J e + uw ażnie ryby, żeby ci o ść nie s ta ­ nęła w gardle.

— 19 —

O n idzie do lasu na rydze, w ięc i-f z nim. M atko, p ro w a + , bo zginiem y. 1+ do m rów ki, leniwcze, a ucz się od niej m ądrości. O po w iad ają, że w noc św iętego Jan a kw itnie p a p ro + , a k to znajdzie jej kw iat, tem u stanie się w szystko, czego ty lk o zapragnie. Nie c h o + m y szukać tego kw iatu, bo to tylko baśń. Z a p ła + za sie-f i c h o + do dom u.

G dy księżyc w y gląda jak pół talerza, to sie m ów i ćw ierć księżyca. W iosną tego roku była o g ro m n a p o w ó - f . W oda zalała drogi, p ola i chaty. Ludzie z chat zd o ­ łali uciec, tylko z jednej chatki, na pó ł zalanej, w ołano 0 ratunek. Jak iś nieznany człow iek w skoczył w ł ó + 1 w y ra to w ał szczęśliwie m atkę z d zie+ m i. G o ś+ w dom , Bóg w dom ,

42. d ź — ć .

f ia ^ 7 '{ 7 € - f y — -

Zamiast + dopisz d ź albo Ć.

4 3 .

44* s — z.

/i<7Ćą^ca*> — /U ^Jąy -f- A -ay

7> ^?H Z7cy — s /d a ^ u is — -f Jccu

y a ó y s — y a ó J o u H Z ó y ' — J tw -a /4- siT -oT cy* — /u /t? x s Jc/iuXć> ox/i> i/~ J c lu s 4- Jc<y Jc-t??c<z/ — JurxJx> as f u>^ ' — 4*

y* cu > ,eJ y — y fu a d d zu * /a ó & c & J u is—d iZ ' 4 - y ^ s d & d e w /u ts — ,d e * ls/c a / / r u r t y ' — /? K 7 •+■

/? 7 t* 7 7 x y — /m n ń e / y u n T T W ty '—y M ru w c r -f-

45. Z a m ia s t + s ta w ia j S albo Z .

N a św ięty W incenty szczypie m r ó + pięty. Dalej koniu, cza4~, już cza-b, k aw ał drogi czeka nas. O g lą ­ dam k ó + k i na o b ra + k u . N ieb io t- posłow ie stali u proga, zeszli do P iasta na rozka-f- Boga. M amy śliczny b e + turecki koło naszej chaty. K rólow a Jadw iga żałow ała ł e + biednych w ieśniaków .

W ypadła d e + k a z w ó + k a i dużo pia-rku w ysypało się na ziemię. K lu+ki z m akiem to m oja ulubiona potraw a. N akryj stół do wilji, a nie zapom nij w łożyć tro ch ę siana pod o b ru + . C hłop sp o tk ał ra + trzy osoby, któ re w yobrażały słońce, w iatr i m ró-K Z erw ał się p o w r ó t, którym chłopiec ciągnął w ó f .

46. ± -- --- Ś .

— sf?yri?-d 'X7ZM 7te4£Ł& — K O ti/ie , m * 7 ó ,ć* — '71*70 ^ 2 7 0 0 7 — ^1/7x7--YTyLey

— y -7 jJ ą /X w y /a T U * - - u y Z z + ,c .ie 'U S< 7X i/ — 'USC>Xs — ^ < 7 + A a s

y ^^k /y' — y y^sćCÓ/CćZ-- — t y/cćZ/

. w /ić K iJ u i — 'i& te ó S(fca*l6< 7— S Ź ta , ą-Jco*

y r y i c t ę / — y io w ie d u / —

— 21

47. Zamiast + stawiaj Z albo §*

W e + o strą kosą, s k o + łąką i z w ie + potem trochę siana do stajni. W ielką ra d o ść m iał A d a + , gdy r o ­ dzice jego w yprow adzili się na w ie + . P r o + c ie o w szy ­ stko grzecznie. Z ła - f czem prądzej, bo g a łą + sią łam ie i nigdy już nie w ła -f tak w y so k o na drzew a.

W e + m o k ry fartuszek, m oja B a + k o , i p o w ie + go n a g a łą -f jabłoni. Nie g r y + palców , S ta + k u . P r o + c ie , dziatki, B oga o deszczyk. J ó + k a w y m alo w ała ładne obrazki. Uczeń przyniósł nauczycielow i śliczną gałą-P bzu. G ą + m a białe pióra, któ ry ch używ am y na pie­

rzyny i poduszki.

Módl sią, by dom ten w ziął Bóg pod s t r a + i za tą ziem ią zm ó w O jcze n a - h O d z ie + pow inna być zaw sze czysta. WąH~ n am ów ił E w ą do grzechu. S ło ­ neczko zaszło już, klęknij, dziecinko, rączki z łó -h H enio d o stał pała-f- i tak się nim cieszy, że nie chce iść do łó + k a , choć już b ardzo późno.

49. Z a m ia s t - f s ta w ia j Ż a ib o S Z 9

22

J e + p o k ry ty jest kolcam i, k tó re są jego bronią.

C iotka przysłała nam pełen k o + ow ocu. Kup mi tro ch ę k a -fk i, a ry-P w ym ień na cukier, bo się w sk ła ­ dzie omylili. Papież jest głow ą naszego kościoła. P o ln a m y + w y rząd za w ielkie szkody.

K ró + k i jedzą m a rc h e + . W ład y sła-f siedzi na tr a + c e i zajada śli-fk i. Błysły b arw n e ch o rą g ie+ k i, słychać śm iechy, słychać śp ie + k i. K ra + c o w a sch o ­ w ała r ę k a + do s z a + k i. N a ram ię b ro ń , do m arszu z n ó + , w szy stk o tam jedno płot, czy r ó - h

N a kogo p rz y m ó + k a , na siebie ni s łó + k a . B ro- nisła-f- kupuje z a b a + k i dla małej S te + k i. B o le sła + m a czarn ą b re+ . M ró+ ki łażą w śró d tra + k i. E + c e s m a ­ k o w ała b ardzo k a + k a . R ozm ó+ cie się telegraficznie.

T elegra+ p ręd k o roznosi wieści.

50. w — f

/■

51. Zamiast + stawiaj W albo f.

52.

~ 23 —

Z zamienia się na Ź .

A a ^ a A — ^ -f-

O d południa z w o + ą siano. Czyń, co ci starsi k a + ą. Z a k a + ę chłopcom chodzić po m rozie, bo już m ają palce o d m ro + o n e . K aw ą d o w o + ą nam z dalekich krajów . K row y i ow ce chętnie li+ ą sól. R ozka+ cie im wcześniej w staw ać do pracy.

Nie o b ra + a j się o lada d robnostkę. K to się sm oły dotknie, p o m a + e się od niej, m ów i P an Bóg. O d - w ią+ cie koniki, niech pobiegają trochę. K oty ła + ą po stodole i w yław iają m yszy. W sk a+ cie chętnie każdem u drogę, jeśli w as o to prosi.

53. Zamiast + stawiaj opuszczoną literę.

54. g zamienia się na Ź .

— 24 —

55. Zamiast + stawiaj opuszczoną literę.

A rw & U K i' —A r w u \ jf< y o js-i/sp & ó ' — % a v p l4- j f A

siA A ^ i'— 7lfiA^uA/ —~^ MoAll/A-^

Ae&A— / e r i f , AA+Aa', mAcuć^ — aAuu + i^ z A 4 'T it^ m /— s d ? M \ A Z f A A ^ a A — A ź & A ^

4Am.dyuM—aJuot 'rArą^z —A r ą

d A r x e y -& — ó A rx& ; tu d /ę r^M s — z ir t/ą , -{-Am

— mAk^Ą - aA /u^ . — % /zA lu . ĄrA/TtA/'

56. Z a m ia s t + stawiaj opuszczoną literę.

U bo + u chn e pacholę szło polną d ro + y n ą do m iasta i sk a r+ y ło się na o k ro p n ą śnie+ycę. O n m o + e lepiej po stęp o w ać w nauce, bo jest zdolny, ale nie u w a + a w szkole. P o k a + ę w am śliczne ksią+ ki, k tó ry ch po przeczytaniu pożyczę k o le+ an k o m . A rk a przym ierza m iała po bokach pozłacane d rą + k i, słu + ące do noszenia.

P o b o + n y m nazyw am y człow ieka, k tó ry żyje po bo- +em u. Pom ó-b mi uło+ yć k sią+ k i w szafce. N auczyłem się doskonale tabliczki m no+ enia. T rzeb a bieliznę zw il- + a ć przed prasow aniem . Niech cię Bóg strze+ e, w ojaku, a w racaj nam zd ró w z tej w y p raw y . O sk a r+ a n ie kolegów jest bardzo brzydką w adą. Burek s ro + y ł się na Jasia.

67 I* zamienia się na f Z .

w tia ó M s — ś m ie + ^ Z ' — fz ż e . + £ /

AmsWZs +

'm u # * '— 'ifj' J M /z a # * '— iz z a , j z w a c ą- # s fA a # y .f— aA cc.ą-4 p y z a s A M r A c /—y u z c te + &

Au m t<z<1 — Au u a- A — A }A #7tU Ą -y d ię - 'TU#*€Z — tir srUsĄ-A ^edUdWU'-— 'TUL

AuAt^OO, — y y ćAAtMs— TlćŁ jAcA^-^

-=~ 'TUZ. + & 'U&tM, — tU 'nU'~r &

w ie / + # 1 /źkw H Z s — # u z ^ u z + ^

— 25 -

>8. Zmień w y ra z y , żeby wyraźnie słyszało się f .

z z a y ó r x e ' —y ó r O ' - a r z ę - — zzirtz< y yza cA & T Z / — - 'TTZŁe^Cę/ —

Z ta - — ' 'KS' a tO F Z ćy —

'a a / z e a a r z e / — -dsZ curz^c/ —

s ć a i/ A a ^ z e /— a u t/ x ^ /zó ^ X € / —

f i z e / n z e / — 'u r yia A ca ? ~ zu 2 / —

S a r só% vza#*x-e/ — z u m a z z e u —

' ta — 'ic A e o z e a ^ z a y—

■ zu te ^ z^ / — • 'u z / / c a r z e / —

59. Zmień X na TZ.

y z w y ia c /a r a /u /a —^ yo d yzzT z/zzz J ^ z r z /e u z /a / +

A /u /a r c l/z u c r -— ^ /u /a u *Xs y a u / a y 4-

/ /u i e / e i m f i w a — //c u c A r u r z //e //u zy -\- y u e /c z z r c f/u fc r —- y u e / a - 4- A /u ć ,a y +

/ /e r / z t z z r d / u a r — /e - ć /n c e + //te .ć ę y z c /+

w z a /a a ^ j/z u a — < a a y /a -\ ż u tó u A a y4-

A o /a r d Z zu-a — A b / a ' -f A u zzzy u zżzz 4-

■ zzza /a u r fA ia tr — 'z z ta /a -f zzzA yuzezy 4-

A u u s z 4-

60. Z a m ia s t + s ta w ia j o p u s z c z o n e lite r y .

Z ach m u + y ło się bardzo, nie będziem y mogli pły ­ w ać po jezio4-e. N a ostatk u stwo4-ył Bóg człow ieka, aby nad w szystkiem panow ał. K to za m łodu nie p ra ­ cuje, g o f k o kiedyś pożałuje. Mula+- siedzi na mu + e i m aże w apnem po ścianie. Nie rozm aw iajcie podczas pacie+ a. M iernik zm ie+ ył nasze pola,

_ 26 —

S p a + y łe m się w rękę. N ie m aczaj p ió ra po każdej lite + e . S to ła + robi stoły, a b e d n a + beczki.

D awniej nie pisano na p a p ie + e , bo go nie znano. C ałe książki pisano nieraz na s k ó + e w olow ej. W e f u t+ e zagnieździły się mole.

61. Z a m ia s t + s ta w ia j Ż la b I* Ź .

Nie b ie + mi życia, m ów ił m otyl do chłopca.

L e k a + zapisał chorem u g o + k ie lekarstw o. N auczę cię d o b + e m ie + y ć i w a + y ć . Z m ó w p a c ie + i m arsz do łó + k a . Hej, tam na g ó + e jadą ry c e + e . K osia + siedzi na fu + e siana.

S l u s a f zawinił, a k o w ala pow ieszono. P o b o + n y m u la + przed p racą m ów ił zaw sze krótki pacie -h D o - k to + y k a + ą nam nieraz używ ać dużo ruchu na św ie- żem pow ietrzu. K tó + y z w as m ogą mi w skazać, gdzie m ieszka a p te k a + ?

82. Z a m ia s t + d o p isu j Ż lu b TZ»

Ze śp ich rza od g o s p o d a + a z w o + ą zboże do m ły- n a + a . Lubię sypiać zim ą pod p ie-fy n ą. Śliczna d ró - + y n a prow adzi na w z g ó + e . Nie pływ ałem jeszcze po m o + u , ale w iosłow ałem już po jezio + e. Nie w ie + ę ci, bo raz już skłam ałeś.

K u c h a + o p a + y ł J e + e g o . k tó ry cierpiał strasznie, ale się nie s k a r + y ł. K sią + k o w y pracuje w biurach.

D aw ni ry c e + e polscy śpiew ali przed bitw ą p o b o + n e pieśni. G o s p o d a + n a k a + e su ro w o , aby każdy paro b ek zw iózł po jednej f u + e ziem niaków , inaczej u k a + e ich i nie da im w iecze+ y .

_ _ 2 1 —

63. Słowa, zakończone na OWHĆ, piszą się przez II.

&ca.£rŁól€ic/— A r f e

/jrn a r/e z& ti& ^ /n ta J b ^ g /

scm ^ćntH Z ć/ — x> ez^Ą -^g /

A m ćttfW /ać' —A m a m ffs

/m cA& i& €i< y~/?‘a-cAći'?ie/{> /z/iO T W M rtuy—

p 'r iz c e z iv ić '~ y ^ r a c /^ 'f' /y tz& n c H zć '— / n z ^ ^ / n ^ y /}ti^?ZC W €W '—/y ć ^ lU fg s ,^tflćlóyfó?sJ(Z G /^ /Z /ttSlcW s'-\-/7P sV ?v?zm c'€?ć'—'ćrs<w u jf^ ^ z c k u w u y —s ć a c ^ -^ /iz e A / j r f i i ć & < ? i 4 S € H > / u t t ^ r i c n c H Z C ' —

64. Zamiast + stawiaj opuszczoną literę.

W łożono na w óz ogro m n y ład + n ek w ęgla. P o - rach + ję, ilu uczniów jest w naszej klasie. Z g o d a bu- d+je, niezgoda rujn+ je. Z ad an o nam dzisiaj tru d n e ra - ch-ł-nki. Z b u d f j sobie k o rab , m ów ił Bóg do N oego, a w y r a tf ję cię od potopu. G łos dzw onu zw iast+ je ludziom czas nabożeństw a.

T en m ały druciarczyk garnuszki d ru t +-je, k to mu da choć grosik, tem u p o d z ięk + e . Śliczne r y s f n k i oglądaliśm y w czoraj u B artoszka. S trażacy z w ielką o d w agą r a t f j ą ludzi od pożaru. C zasem luty się zli- t+ je , że człek niby w iosnę czuje. R a tT jm y bliźniego, jeśli jest w nieszczęściu.

65 Najczęściej piszemy w polskich wyrazach C łl, mamy jednak wyjątki:

— 28 —

y /tzzy rA ^ A z A ż ę Ji& rA tzA ę/.

yA^AAA ^u/AcuyXy ^s/^utA # /.

A u kŁo> ^ A ? iz /i-e A > /? ? za s A tć z n & r s

A aA > A Ć e zzzy A y /tu /o y .

A ^ ^ r u z ' d ż ę / ^s/^łzzzA^ł'^ .

y A a A A zZ ' jfz ttlA a /.

A ĆazTzu/ec' uvzćć<

s/izT -rA as a ^ a e^ n A ' AAć<y%zzcó' ^uicA m A . 'Zćhz/łćuA ^ q4/& zi/a /ia ^ - Jzę, zu^c/ż?'.

63- Zamiast + stawiaj c h albo Si,

Gdzie będzie p y + a , tam będzie i -fań b a , a gdzie p okora, tam i m ądrość. N a św ięte Anki + ło d n e w ie­

czory i ranki. Z wielkiej + m u ry m ały deszcz. U czym y się + is to rji polskiej, ażeby się dow iedzieć, co się u nas dawniej działo, -ło in k ę stro im y sobie na G w iazdkę.

C hleb z solą, ale z do b rą w olą. Zbigniew s ta ­ w iał się + a r d o bratu sw em u B olesław ow i. Nie lubię, gdy p u + a c z -fu k a po lesie. Z bójcy c z y + a li na p o w ró t kupca. W a ł a d ł o m am y u zegara. Żydzi z + a łase m upraw iali -f-andel w św iątyni, d o n o ro w y człow iek d o ­ trzym uje zaw sze danego słow a,

— ź<) ~»

N a w ieczerzę podała gospodyni polew kę i ziem niaki, a potem jeszcze + le b biały, któ ry popijano -ferb atą.

G dy krzyw dzim y słabszych od siebie, o k ry w am y się + a ń b ą . Lepiej dm u + ać niż -t-uchać, m ów i przysłow ie.

+ y tr y lis czy -fał na zdobycz, ob + odząc kurnik dokoła.

Ojciec nosi buty z -folew am i.

W bijem y duży + a k w ścianę nad łóżkiem i p o w ie­

sim y na nim o b raz Matki Boskiej C zęsto + o w sk iej.

+oże dziew częta pow róciły ze szkoły i zaraz pobiegły do + uśtaw ki. P oznaliśm y w szkole podania -historyczne 0 Le+u, o K rakusie i W andzie i wiele innych. N au ­ czyciel o po w iad ał nam o zaprow adzeniu w iary -frześci- jańskiej przez M ieczysław a pierw szego.

68. rz p isz e m y po b - p , d - t , g - k, ^{d l .}

B rz o z ę łatw o poznać po białej k o rz e . D rz e w o to niekiedy zw iesza ku ziemi sw e długie i giętkie ga­

łązki. T a k ą b rz o z ę nazyw am y płaczącą. N a w iosnę chłopaki w iejskie nacinają pień b r z o z y i podstaw iają naczynie, w k tó re ścieka słodki sok. D la dzieci sok ten jest wielkim p rz y sm a k ie m . Nie należy jednak tego czynić, bo soki p o trz e b n e są do życia d rz e w a .

69. Z a m ia s t + s ta w ia j o p u sz c z o n e lite r y .

Prześlicznie w ygląda b + o z a na wiosnę, gdy g a­

łązki jej p f y k r y ją się jasnozielonemu listkam i. P-i-ed ukazaniem się listków w kw ietniu i w m aju o t+ y m u je b + o z a kwicie. Kwiatki jej p + ezw an o baziam i albo kotkam i, bo p o k ry w a je puszek m iękki jak sierść kotka.

Z k o ry b Lożowej w y rab iają pudełka, tabakierki 1 inne drobne p+ edm ioty. W dalekich krajach robią

C7. Zamiast + stawiaj c h albo h .

— 30 —

też z k o ry tego d + ew a łódki, k tó re są bardzo lekkie i łatw o dają się p+ enosić. D + e w o b + o zo w e p-t-ydaje się też b ardzo na opał.

70. Zamiast + stawiaj opuszczone litery.

P + e jd ź m y się tro ch ę po lesie. J a k tu przyjem nie i cicho. D + e w a i k + e w y praw ie się nie poruszają, bo też żaden w ie t+ y k nie rusza ich gałązek. O d ciemnej zieleni d + e w iglastych odbija p + eśliczn ie b + e z in a . Ziem ia, p + y k r y ta puszczystym m chem , w ygląda jak p + e c u d n y zielony kobierzec. G + y b ó w tu bez liku.

71. Zamiast + stawiaj opuszczone litery.

K ażda rzecz, k tó ra w ydaje się nam czasem niepo- t+ e b n ą , m oże się jeszcze p + y d a ć . N aw et ze śmieci p + e m y śln i ludzie w y rab iają p + y d a tn e p + e d m io ty . W y ­ rzucam y n a p + y k ła d kości na śm ietnik. P + y c h o d z i człow iek, p + e b ie r a je starannie i s p + e d a je do fabryki w y ro b ó w kościanych.

W e fabryce kości gotują, czyszczą je i bielą i robią z nich potem t+ o n k i, szczoteczki do zębów , guziki i tym podobne p + e d m io ty . P o tem s p + e d a ją te rzeczy w m iastach i niktby się nie dom yślił, sk ąd m ają sw ój początek. Kości p + e m ie lo n e p + y d a ją się jak o d o sk o ­ nały naw óz na rolę. Z e spalonych kości o t+ y m u je m y proszek, z któ reg o w y rab iają czernidło na buty.

72* Wyjątki: pSZenica, pSZczola, kSZ tałt.

W p rz y g o to w a n y m p r z e z p s z c z e la rz a ulu * albo w dziupli d rz e w a budują sobie p s z c z o ły m ieszkanie.

W oskow e sw oje k o m ó rk i p rz y c z e p ia ją jedną do drugiej.

K ażda p s z c z o ła pracuje o so b n o nad sw o ją k o m ó rk ą, k tó ra z początku w ygląda jeszcze b ard zo n ie k sz ta łtn ie .

P o tem p raco w n ica p s z c z ó łk a gładzi ją, p o p raw ia i nadaje k s z t a ł t sześcioboczny. P la ste r w osku zaw iera o k o ło 4000 k om órek. Rój m oże go zbudow ać w p r z e ­ ciągu jednej doby, jeśli p o g o d a s p rz y ja , a p rz y te m dużo jest k w iató w w okolicy.

73. Zamiast + stawiaj TZ albo S Z .

P + c z ó łk i są niestrudzone w pracy. Ledw ie sło ­ neczko p + y św ie c a ć zacznie, już p + c z ó łk i spieszą do

ro b o ty . P + e la tu ją ponad p + e n icz n y m łanem , ponad źytniem polem , i spieszą w m iejsce, gdzie jest dużo kw iatów . Z aglądają do każdego k w ia tk a i w y sy sają z nich słodki m iodek.

O p ró cz m iodu zbierają p + c z ó łk i z k w iató w żółty pyłek, i, brzęcząc radośnie, w racają do ula. T am sk ła­

dają sw ój plon obfity i na no w o lecą do pracy. 1 tak bez p f e r w y , do sam ego w ieczora. Zgoda, porządek i pilność to ich wielkie p + y m io ty . O , pilnie t+ e b a nam trudzić czoła, by nie p + e śc ig ła nas w pracy p + c z o ła .

74. Zamiast + stawiaj Ź , TZ albo S Z .

M atka k u ra zap ro w ad ziła raz kurczęta nad staw , a dziatki p + e c h a d z a ły się w esoło, t+ e p o c ą c s k + y d e ł- kam i. je d n e p + e m y k a ły się p o śró d n a d b + e + n y c h k + e - w ó w i z w il+ a ły w w odzie sw e k + ta łtn e łebki. Inne w y- g + e w a ły się, le + ą c w słoneczku. K ura p + y p a try w a ła się im u w a + n ie i d rep tała za dziatw ą po b + e g u . N a­

raz cała g ro m a d k a puściła się na w odę.

P + e ra + o n a m atk a k u ra zaczęła głośno gdakać, za- trw o + o n a , że dzieci jej potoną. N a k + y k jej i w ołanie w szystkie kurczęta p + y p ły n ęły posłusznie do b+egu.

O d tą d m atk a sam a p ro w ad ziła je codzień d ró + y n ą ku staw ow i i p o zw alała im naw et puszczać się na w odę.

P + e k o n a ła się bow iem , że dziatki jej doskonale pływ ać potrafią. K ażda m atk a s t+ e + e sw ej dziatw y.

— 31 —