KRONIKA UNIWERSYTECKA 89
CZŁOWIEK WOBEC NATURY I KULTURY
W dniach 24—27 lutego odbył się XII Tydzień Filozoficzny, zorganizowany przez Koło Filozoficzne Studentów KUL. Tematem ogólnym była antropologia filozoficzna. Była to kontynuacja zagadnień rozwijanych w czasie poprzedniego Tygodnia. O ile tamten dotyczył raczej wewnętrznej struktury człowieka, o tyle w czasie obecnego Tygodnia akcent położony był na stosunku człowieka do świata zewnętrznego^ — natury i kultury. O aktualności tematu i poziomie referatów dobrze świadczyło zainteresowanie słuchaczy wypełniających aulę i bardzo żywe dyskusje. Opracowano następujące zagadnienia (wg chronologii ich wygłaszania):
ks. doc. dr M. Kurdziałek — Człowiek jako mikrokosmos; doc. dr A. Stępień — Zagadnienie definicji człowieka; o. prof. dr A. M. Krąpiec OP — Osoba a spo
łeczeństwo; mgr A. Stanowski — Rola obiektywizacji w rozwoju indywidualnym i społecznym człowieka; ks. prof. dr St. Kamiński — Od spostrzeżenia do poglądu na świat; doc dr W. Stróżewski — Człowiek jako twórca; ks. bp dr B. Bejze — Aktualne pytania o duszę ludzką.
Tematy te, według poruszonych zagadnień, można ująć w trzy grupy. Grupa pierwsza wyczerpuje się w odczycie ks. doc. Kurdziałka, który przedstawił histo
rię jednego z ujęć człowieka, od pierwszych filozofów jońskich aż do czasów rene
sansu. Myśl przewodnia o sensie człowieka i jego strukturze, w której znajduje odbicie każdy element świata — makrokosmosu, a także transcendentalnego Abso
lutu, była żywa już u początków myślenia filozoficznego i teologicznego. Prze
w ija się przez cały ciąg historii myśli i nadal pozostaje aktualna, o czym świad
czył cytat z pism Teilharda de Chardin, służący jako motto wykładu.
Do grupy drugiej zajmującej się ściśle stosunkiem człowieka do świata należą odczyty o. prof. Krąpca, mgra Stanowskiego i doc. Stróżewskiego. O. prof. K rą
piec po szerszym scharakteryzowaniu osoby i społeczeństwa przedstawił koncep
cję dobra) wspólnego, które ma być zwrotnikiem tak między jednostkami, jak i między jednostką a społeczeństwem. Dobro wspólne jest wspólnym celem zara
zem jednostki i społeczeństwa. Jest nim dobro rozwoju ludzkiej osobowości (a przez nie całości, jaką jest społeczeństwo) w aspekcie poznania, miłości i wolności. Refe
ra t uwzględniał szeroki kontekst historyczny oraz zawierał pewne uwagi doty
czące sytuacji społecznej naszej epoki, tak w Kościele, jak i w społeczeństwach świeckich.
Zupełnie inny charakter, ze względu na zastosowany język i inspirację filo
zoficzną, miał odczyt mgra Stanowskiego. Była to próba opisu i wyjaśnienia pro
cesów psychicznych, kulturowych i społecznych, w ramach szeroko pojętej filo
zofii człowieka. Historia myśli i tworów społecznych ukazana została jako ciągły ruch, wytwarzając ynowe struktury (obiektywizacje), które następnie, jako prze-
90 Z ŻYCIA UNIWERSYTETU
szkadzające rozwojowi, muszą zostać rozbite dla stworzenia struktur nowych. Nie jest to ruch jałowy, wahadłowy, ale po wznoszącej się spirali. Każdy rodzaj roz
woju z konieczności zachowuje tę formę postępowania. Nowy także pod wzglę
dem ujęcia i treści był odczyt doc. Stróżewskiego. Temat jego odczytu został przedstawiony w trzech aspektach: istoty twórczości oraz podmiotowych i przed
miotowych jej warunków. Przez rozróżnienie stwarzania, tworzenia i przetwarza
nia, jako opozycji do różnych typów nicości, poszukiwał cech charakterystycz
nych twórczości ludzkiej, wyznaczanej czynnikami czasowymi i pracą.
Zagadnieniami metodologicznymi zajęli się doc. Stępień i ks. prof. Kamiński.
Doc. Stępień scharakteryzował metodologiczne warunki poprawnego skonstruowa
nia definicji człowieka, która m a być odpowiedzią na pytanie: co to jest i czym jest człowiek? Jest to szczególnie ważne zagadnienie, ze względu na różnorodne ujęcia człowieka w różnych prądach filozoficznych, i nawet wewnątrz nich, a co za tym idzie, ze względu na różnorodne definicje człowieka. Ks. prof. Kamiński dał typologię rodzajów poznawania mieszczących się w tym, co nazywa się świa
topoglądem, dla jaśniejszego uświadomienia sobie ich kryteriów wartościowania.
Uwzględniała ona dwa momenty : 1° — stopień doskonałości poznawczej samej wiedzy; oraz 2° — stopień i sposób powiązania poznania z innymi aktywnościami psychicznymi człowieka. Uwzględnione zostały następujące rodzaje poznania:
spostrzeżenie, poznanie ogólno-potoczne, naukowe, mądrość, ideologia, wiara i w końcu pogląd na świat, który określony został jako postawa osobista. W skład poglądu na świat wchodzą nasze poglądy, oceny, normy, emocje, postawy wolityw- ne, działania i dążenia. Ostatnim wreszcie był komunikat ks. bpa Bejzego o ankie
cie na temat istnienia i poznawalności duszy, przeprowadzonej wśród osób uczą
cych filozofii i zajmujących się twórczością filozoficzną w polskich środowiskach katolickich.
Na zakończenie trzeba dodać, że choroba uniemożliwiła przyjazd prof. drowi Wł. Tatarkiewiczowi z odczytem zatytułowanym „Ars brevis — vita brevis”.
Przemówienia otwierające !i zamykające Tydzień wygłosili rektor KUŁ ks.
prof. dr W. Granat, oraz kurator Koła Filozoficznego Studentów KUŁ — o. prof.
dr A. M. Krąpiec.
J. W. G.
