Rola agentów na rynku przewozów pasażerskich

22 RYNEK PODRÓŻY NR 12
GRUDZIEŃ 2005

T RANSPORT

Wyjazd zorganizowa³o biuro podró¿y Sun & Fun Holidays z Warszawy - touro- perator oferuj¹cy m.in. imprezy w Egip- cie. Wybór tego miejsca nie by³ chyba przypadkowy. Przede wszystkim przed- stawiciele bran¿y turystycznej mogli siê przekonaæ, ¿e jest tu znów bezpiecznie, a ponadto Sharm, jako oœrodek konfe- rencyjny, jest znany w œwiecie, zw³asz- cza polityki, jako miêdzynarodowe cen- trum mediacyjne w sprawach Bliskiego Wschodu.

Konferencja zosta³a podzielona na trzy czêœci – pierwsza, poœwiêcona sprawom organizacyjnym Œl¹skiego Oddzia³u PIT, prowadzona by³a przez jej prezesa – Grzegorza Chmielewskiego, druga –

pod przewodnictwem Kazimierza Wol- nego, dotyczy³a aspektów kszta³towania miêdzynarodowego rynku przewozów pasa¿erskich, a trzecia – dyskusyjna, zwi¹- zana by³a z aktualnymi problemami œro- dowiska turystycznego.

Sprawy organizacyjne oddzia³u odno- si³y siê w g³ównej mierze do informacji i zdarzeñ, które w istotny sposób wp³y- waj¹ na skutecznoœæ funkcjonowania izb turystycznych, zawieraj¹cych w swoich programach idee konsolidowania pod- miotów turystycznych oraz reprezento- wanie na ró¿nych forach ich interesów.

Jak siê okaza³o, obecni na konferencji powszechnie odczuwaj¹ brak dzia³añ o charakterze konsoliduj¹cym œrodowisko,

wspieraj¹cym ich w trudnej, niejednokrot- nie niepewnej sytuacji prawnej i gospo- darczej. Stawianie czo³a narastaj¹cej kon- kurencji ze strony du¿ych zagranicznych podmiotów turystycznych, stosuj¹cych czêsto na polskim rynku ceny dumpin- gowe, brak wsparcia w konfrontacji z coraz bardziej wymagaj¹cym klientem oraz nêkanie czêstymi kontrolami ró¿nych organów administracji – to g³ówne nurty dyskusji. Podkreœlano koniecznoœæ zin- tensyfikowania dzia³añ o charakterze in- tegruj¹co – wspieraj¹cym podmioty tury- styczne, wspominano pozytywne skutki i osi¹gniêcia, zarzuconych niestety, „Me- etingów biur podró¿y”, namawiaj¹c jej organizatorów do ich reaktywacji.

W organizacyjnej czêœci konferencji zarz¹d Œl¹skiego Oddzia³u PIT wrêczy³ pami¹tkowe medale z okazji XV-lecia PIT osobom i instytucjom zas³u¿onym we wspó³pracy z Oddzia³em - Górnoœl¹- skiej Izbie Turystyki na rêce Marcina Madei – jej wiceprezesa, Jerzemu Œliwiñ- skiemu – Œl¹skiemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Transportu Drogowego w Katowicach oraz Kazimierzowi Wolne- mu – prezesowi Eurobus Katowice (wczeœniej prezesowi Górnoœl¹skiej Izby Turystycznej, wspó³organizatorowi „Me- etingów biur podró¿y” oraz wspó³za³o-

¿ycielowi Eurolines Polska).

Czêœæ teoretyczna, spe³niaj¹ca zarów- no funkcjê edukacyjn¹ i wprowadzaj¹c¹ do dyskusji nad przysz³ym kszta³tem ryn- ku biur podró¿y w Polsce, sk³ada³a siê z referatu wyg³oszonego przez Jacka Szo³- tyska – redaktora dzia³u Marketing w

„Rynku Podró¿y” oraz pracownika nauko- wego Akademii Ekonomicznej w Kato- wicach, koreferatu zaprezentowanego przez Kazimierza Wolnego, oraz wyst¹- pienia na temat najnowszych zmian w przepisach zwi¹zanych z transportem pasa¿erskim, zaprezentowanego przez Jerzego Œliwiñskiego. Wœród wniosków z wyst¹pieñ w tej czêœci konferencji war- to odnotowaæ nastêpuj¹ce:

1. Wspó³czesny krajowy rynek pasa¿er- ski w przewozach miêdzynarodowych sk³ada siê po stronie poda¿y us³ug przewozowych z wielu podmiotów gospodarczych, pochodzenia polskie- go i zagranicznego, nierówno trakto- wanych przez organy pañstwa i sa- morz¹du. Kolej otrzymuje dotacje od pañstwa oraz samorz¹dów, tanie linie lotnicze te¿ dostaj¹ ró¿nego rodzaju

Rola agentów

na rynku przewozów pasa¿erskich

W dniach 19–26.11. br., podczas IX Konferencji

Turystycznej Śląskiego Oddziału PIT w egipskim

kurorcie Sharm El Sheikh, przedstawiciele ponad 60

polskich biur podróży dyskutowali o możliwościach

wpływania na kształt krajowego rynku przewozów

międzynarodowych.

23

RYNEK PODRÓŻY NR 12
GRUDZIEŃ 2005 www.rynekpodrozy.com.pl

T RANSPORT

dop³aty. Przyk³adowo Ryanair pobie- ra w ró¿nych formach op³aty od lo- kalnych w³adz. Mo¿e to byæ dop³ata do pasa¿era wynosz¹ca 1 – 5 euro lub op³ata za promocjê regionu, czyli umieszczenie linku z opisem miasta czy regionu w portalu internetowym przewoŸnika, wynosz¹ca nierzadko kilkaset tysiêcy euro.

Takiej os³ony, wsparcia finansowego, nie otrzymuj¹ jedynie przewoŸnicy autokarowi, sta- nowi¹cy olbrzymi¹ grupê polskich przedsiêbiorstw, posiadaj¹cych ponad 90% udzia³ w rynku zagranicznych przewozów pasa¿erskich.

2. Konsument na rynku us³ug turystycz- nych podlega ochronie pañstwa. Usta- wy krajowe, jak i prawodawstwo Unii Europejskiej, gwarantuj¹ konsumen- tom wsparcie na wypadek sporu z podmiotami turystycznymi. W wielu pañstwach cz³onkowskich wprowa- dzono uproszczone procedury s¹do- we odnosz¹ce siê do sporów „o nie- wielkiej wartoœci”, lub ustanowiono specjalny system rozstrzygania sporów konsumenckich drog¹ mediacji, ugo- dy lub poprzez arbitra¿. Komisja Eu- ropejska opowiedzia³a siê w Zielonej Ksiêdze z 1997 r. za rozstrzyganiem sporów konsumenckich na drodze po- zas¹dowej. W sektorze us³ug, jedn¹ z podstawowych regulacji z zakresu ochrony konsumentów jest natomiast Dyrektywa Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczci- wych klauzul umownych w umowach zawieranych z konsumentem. Za „nie- uczciwe” uwa¿a siê postanowienia umów sprzeczne z wymogami dobrej wiary i powoduj¹ce niekorzystn¹ dla konsumenta, znacz¹c¹ nierównoœæ praw i obowi¹zków stron. Dyrektywa stosuje siê do tych umów konsumenc- kich, w których klauzule umowne zo- sta³y konsumentowi narzucone (nie zosta³y indywidualnie wynegocjowa-

ne). Ochronê konsumenta w przypad- ku pewnych rodzajów umów, w któ- rych interes konsumenta mo¿e byæ szczególnie nara¿ony, spe³niaj¹ dyrek- tywy szczegó³owe odnosz¹ce siê m.in.

do sprzeda¿y na odleg³oœæ, sprzeda¿y poza siedzib¹ przedsiêbiorstwa, kre- dytów konsumenckich, prawa u¿ytko- wania nieruchomoœci na zasadzie time- sharing, obowi¹zków sprzedawców pakietów turystycznych, praw tury- stów korzystaj¹cych z us³ug towa- rzystw lotniczych, umów ubezpiecze- niowych i in. St¹d mo¿na wywodziæ,

¿e pozycja konsumenta jest w kon- taktach z biurami podró¿y w pewnym sensie uprzywilejowana i chroniona.

3. Biura podró¿y, stanowi¹ce znacz¹c¹, aczkolwiek rozproszon¹ grupê pod- miotów funkcjonuj¹cych na rynku (za- liczone do si³ poda¿owych), zosta³y pozostawione same sobie – zarówno w kontaktach (nierównych) z du¿ymi touroperatorami, jak równie¿ w kon- taktach z klientami. Straty finansowe, spowodowane nieprzewidywaln¹ sy- tuacj¹ rynkow¹, (a zmiennoœæ rynku podró¿y w ostatnich latach sta³a siê przyczyna upadku wielu, nawet po- tê¿nych podmiotów gospodarczych) pozbawiaj¹ te biura (w przeciwieñ- stwie np. kolei) mo¿liwoœci pozyska- nia bezzwrotnej pomocy finansowej, jak i ewentualnej pomocy prawnej.

Si³a rozdrobnionych podmiotów tkwi wiêc w procesach konsolida- cyjnych b¹dŸ w aktywnym uczestnic- twie w innych formach zinstytucjo- nalizowanej ochrony – np. zrzesze- niach, stowarzyszeniach, izbach go- spodarczych.

4. Funkcjonowanie na rynku du¿ej licz- by organizacji skupiaj¹cych biura pod- ró¿y, zwiêksza prawdopodobieñstwo braku ich realnego wp³ywu na sy- tuacjê rynkow¹, a wiêc uniemo¿liwia

spe³nianie oczekiwañ ich cz³onków.

Biura podró¿y, które mog¹ w obecnej sytuacji kszta³towaæ rynek przewozów jedynie w kontaktach z konsumenta- mi poprzez nowoczesne techniki sprzeda¿y, podnoszenie poziomu ob- s³ugi klienta oraz w³aœciw¹ ocenê po- tencja³u oferowanych przez nie us³ug konkretnych przewoŸników, musz¹ zdawaæ siê jedynie na w³asne si³y i subiektywne rozeznanie rynku oraz indywidualne preferencje i wyobra¿e- nie o w³asnej przysz³oœci.

Tak zarysowane wnioski korespondo- wa³y nie tylko z wyst¹pieniami w czêœci organizacyjnej, moderowanej przez Grze- gorza Chmielewskiego, ale sta³y siê rów- nie¿ przyczynkiem do o¿ywionej dysku- sji, prowadzonej zarówno podczas ofi- cjalnej konferencji, jak i w czasie wol- nym, w którym Sun & Fun Holidays, m.in.

zorganizowa³o nam zwiedzanie bazy hotelowej, wycieczki na Górê Moj¿esza i do Klasztoru œw. Katarzyny. To interesu- j¹ce, ¿e wy³¹czenie przedsiêbiorców z ich œrodowiska biznesowego i zapewnienie kilku dni pe³nej swobody, powoduje zwiêkszenie efektywnoœci ich udzia³u w konferencji, pojawianie siê nowych, czê- sto bardzo oryginalnych koncepcji, wiêksz¹ gotowoœæ do wypracowania wspólnych stanowisk oraz – co bardzo istotne – prowadzi do tak obecnie po- trzebnej konsolidacji.

Obserwacje, poczynione w trakcie d³u- gich i czêstokroæ bardzo o¿ywionych, dyskusji, pozwalaj¹ na stwierdzenie, ¿e w polskich firmach turystycznych tkwi niebywa³y potencja³, niestety jeszcze ci¹- gle nieukszta³towany. Dlatego potrzeba zarówno pracy edukacyjnej, pozwalaj¹- cej na poprawê efektów funkcjonowa- nia w aspekcie mechanizmów rynko- wych, w tym obs³ugi klienta, wprowa- dzenia planowania œrednio- i d³ugoter- minowego, a nie tylko doraŸnego, jak równie¿ wsparcia prawnego ze stro- ny dobrze zorganizowanej (jednej) silnej organizacji, która bêd¹c repre- zentantem interesów skupionej w niej biur by³aby w stanie skutecznie zabiegaæ o w³aœciwe kszta³towanie rynku turysty- ki w Polsce, z korzyœci¹ dla wszystkich podmiotów, w tym równie¿ dla biur pod- ró¿y i konsumentów.

JACEK SZOŁTYSEK Fot. MARIUSZ JANIK, www.mariuszjanik.pl

1 W zamian Ryanair oferuje dostarcze- nie dziesi¹tek tysiêcy turystów rocz- nie, z których ka¿dy powinien wydaæ w czasie pobytu kilkaset euro por.:

M. Konopiñski „Lataæ tanio, ale po

Polsce” Skrzydlata Polska nr 4/2005

s.20–24