Przemiany azotu mineralnego w glebie torfowej

MIROSŁAW FIU CZEK

PR ZEM IA N Y AZOTU M INERALNEGO W G L E B IE TO R FO W EJ

Instytut Botaniki Uniwersytetu Warszawskiego

Substancje nagrom adzone w torfow iskach, trudno ulegające rozkła­ dowi przez m ikroorganizm y, tw orzą często olbrzym ie złoża. W ich głęb­ szych w arstw ach w w arunkach anaerobow ych w ystępują przeważnie produkty niezupełnego rozpadu m aterii m akro- i m ikroorganizm ów ro ­ ślinnych i zw ierzęcych; w w ierzchnich w arstw ach wskutek dostępu po­ w ietrza dom inują reakcje utleniania biologicznego, stanow iące jeden z w ażnych czynników form ow ania gleby torfow ej. W badanej glebie ilość m aterii organicznej wynosi ok. 90%, a ogólna zaw artość azotu — 4% suchej m asy [5].

Gleby torfow e m ają w ięc dużą żyzność potencjalną, lecz nie zawsze zasoby substancji pokarm ow ych tych gleb są w odpowiedniej ilości do­ stępne dla roślin upraw nych; szczególnie odnosi się to do azotu. W y ra­ zem tego stanu są notowane niskie plony roślin, osiągane w doświadcze­

niach przeprow adzanych na glebach torfow ych. U badanych roślin

stwierdzono naw et oznaki głodu azotowego, pomimo że znajdował się on w glebie w ilościach zupełnie w ystarczających dla ich norm alnego w zro­ stu [12]. Przem iany azotu są więc ważnym przejaw em aktyw ności m i­ kroorganizm ów.

Wnioski z przeprowadzonych dotychczas badań nad przemianami zm ierzającym i do udostępnienia roślinom organicznego azotu gleby przez jego m ineralizację nie są zgodne. Według J a n s s o n a dodany azot nie­ organiczny w nawożeniu nie stym uluje m ineralizacji azotu organicznego gleby, a obserwowane dodatnie wyniki wpływu azotu nieorganicznego

na m ineralizację są artefak tem [8]. N atom iast, zgodnie z wynikam i badań

innych autorów , dodany azot nieorganiczny powoduje zwiększenie m ine­ ralizacji azotu organicznego gleby w porównaniu z glebą kontrolną, do której nie dodano azotu nieorganicznego [2, 10]. Nie w yjaśniony do­ tąd jest także wpływ substancji organicznych na m ineralizację azotu

or-ganicznego gleby. Świadczą np. o tym choćby wyniki badań nad w pły­

wem glukozy na m ineralizację organicznej m aterii gleby [3, 1 1].

Celem niniejszej pracy było prześledzenie przem ian azotu (nitryfika-cji, unieruchom ienia i rem ineralizacji) po dodaniu do gleby torfowej azo­ tu amonowego i sacharozy oraz próba w yjaśnienia wpływu dodanego azotu amonowego na m ineralizację azotu organicznego badanej gleby.

METODYKA

Do badań użyto gleby z zagospodarowanego torfow iska Biebrza. P ró ­ by badanej gleby pobrano z głębokości 2 - 1 8 cm. Opis torfowiska oraz ogólna charakterystyka chem iczna gleby przedstawione są w I części ba­ dań nad aktyw nością mikroorganizmów w glebach torfow ych [5]. Jed n a­ kowe ilości wagowe gleby, pobrane z kilku m iejsc badanego torfowiska były dokładnie w ym ieszane, przetarte i przesiane przez sito o oczkach 0 średnicy 3 m m ; do czasu badań przechowano je w chłodni w tem pera­ turze ok. 3°C . Doświadczenia przeprowadzano w następujących seriach :

I seria — gleba,

II seria — gleba + (NH4)2S 0 4,

III seria — gleba + sacharoza,

IV seria — gleba + (NH4)2S 04 + sacharoza.

Do 300 m ililitrow ych kolbek stożkowych odważano ilość gleby odpo­

w iadającą 10 g jej suchej m asy i dodawano 94,34 mg (NH4)2S 0 4, tj.

20,0 mg N w roztw orze wodnym. W doświadczeniu, w którym badano wpływ sacharozy na przemianę azotu, dodawano do kolbki z odważoną glebą 380,1 mg sacharozy (160,0 mg C). Kolbki z badaną glebą lekko przyk ryte w atą trzym ano w ciem nym pomieszczeniu w tem peraturze po­ kojowej (ok. 18°C). Inkubację przeprowadzono przy wilgotności gleby wynoszącej 72,2%. Ubytki w yparow ującej wody dopełniano co tydzień. Analizy w ykonyw ano z trzech powtórzeń w każdej serii. Azot nieorga­ niczny ekstrahow ano z gleby przy użyciu In KC1. Azot amonowy ozna­ czano w ekstrakcie przez destylację z MgO, azot azotanow y (suma

N— N 02 i N— N 0 3) w pozostałości po destylacji azotu amonowego, po re ­

dukcji stopem Devarda, przez destylację z MgO. Odczyn prób gleby ozna­ czano za pomocą elektrody szklanej. Przedstaw ione wyniki doświadczeń są średnimi z trzech powtórzeń.

DOŚWIADCZENIA

Na początku doświadczenia znaleziono 5,8 mg azotu azotanowego 1 0,9 mg azotu amonowego w 10 g suchej m asy, a pH tej gleby wynosiło 5,3. W czasie doświadczenia w okresach tygodniowych notowano nie­

znaczne zm iany ilości azotu nieorganicznego, a po 10 tygodniach w sumie przyrost azotu nieorganicznego wyniósł 3,9 mg N (rys. 1A). Ilość azotu amonowego przy niewielkich w ahaniach nie zmieniła się i praw ie cały przyrost azotu nieorganicznego stanowił azot azotanowy. Dane te wskazują, że m ineralizacja badanej gleby w w arunkach laboratoryjnych odbywała

^ T rig N i ^ : ^ ' | i 1

1

I

I

Rys. 1A. Przemiana azotu nieorganicznego (N-NH4 i N-NO3) w glebie torfowiska Biebrza

Transformation of inorganic nitrogen (N-NH4 and N-NO3) in soil of the Biebrza peatland

Rys. IB. Przemiana azotu nieorganicznego (N-NH4 i N-NO3) po podaniu 20 mg N-NH4 w glebie torfowiska Biebrza

Transformation of inorganic nitrogen (N-NH. and N-NO;,) after addition of 20 mg N-NH4 in soil of the Biebrza peatland

się wolno. Odczyn gleby zmienił się nieznacznie, pH wynosiło 5,2.

W pierwszej części badań nad aktyw nością m ikroorganizm ów w tej sa ­ mej glebie stwierdzono na podstawie pomiarów m anom etrycznych m ałe ilości pobranego tlenu w stosunku do organicznej m aterii gleby [5]. Oba wyniki (ilość zmineralizowanego azotu i ilość pobranego tlenu) świadczą o wolno zachodzących przem ianach w organicznej m aterii gleby torfo­ w ej. To słabe biologiczne utlenianie się organicznej m aterii badanej gle­

by, mimo korzystnych w arunków tlenow ych dla nitryfikacji, jest przy­ czyną niedostępności dla roślin upraw nych jej azotu, nagromadzonego w czasie tw orzenia się złoża torfu.

PRZEMIANA AZOTU PO DODANIU DO G LEBY SIARCZANU AMONU

Celem tego doświadczenia było zbadanie:

— w jakim stopniu azot amonowy w w arunkach laboratoryjnych zo­ stanie przeprowadzony w form ę azotanową,

— czy dodany azot am onow y stym uluje m ineralizację azotu organicz­

nego gleby, jak to sugerują wyniki badań innych autorów [2, 1 0].

Zwiększenie m ineralizacji m iałoby korzystny wpływ na plon roślin przez uruchom ienie trudno dostępnego, organicznego azotu. W yniki ana­ lizy azotu w tym doświadczeniu (rys. IB ) w ykazały, że po okresie 3 ty ­ godni pozostały w glebie bardzo małe ilości (0,4 mg N) azotu am onow e­ go. Z najdujący się w glebie na początku doświadczenia azot am onowy (20,9 mg N) został znitryfikow any w 90,0%. Ilość azotu nieorganicznego

(suma N— NH4 i N— N 0 3) zmniejszyła się po 1 tygodniu o 7,0% począt­

kowej jego ilości w doświadczeniu; lecz i w mom encie rozpoczęcia do­ świadczenia stwierdzono prawie tej samej wielkości ubytek azotu nie­

organicznego. Po 10 tygodniach ilość azotu nieorganicznego wzrosła

w glebie w tym doświadczeniu o 1,1 mg N w stosunku do ilości azotu nieorganicznego po okresie 1 tygodnia. Z postępem n itryfikacji azotu amonowego zmieniał się odczyn badanej gleby: po 1 tygodniu pH w y­ nosiło 4,8, a po 3 tygodniach 3,9 - 4,0 i na tym poziomie pozostało do końca doświadczenia.

Z przeprowadzonych doświadczeń w ynika, że w badanej glebie po dodaniu azotu amonowego proces nitryfikacji stanowi główną pozycję przem ian azotu; nitryfikow any jest szybko azot amonowy, pow stający w skutek m ineralizacji azotu organicznego gleby. Jeśli porównuje się przyrost azotu nieorganicznego, powstały wskutek m ineralizacji w ba­ danej glebie, z dodatkiem siarczanu amonu i bez dodatku, to okazuje się, że m ineralizacja azotu organicznego w glebie bez dodatku siarczanu amonu jest przeszło trzykrotnie większa niż w glebie z dodatkiem siar­ czanu amonu. Dowodzi to, że dodanie do gleby torfowej azotu nieorga­ nicznego nie tylko nie stym uluje m ineralizacji organicznego azotu gleby, lecz naw et działa ham ująco na ten proces w w arunkach laboratoryjnych.

W PŁYW SACHAROZY NA PRZEM IANĘ AZOTU NIEORGANICZNEGO

Celem doświadczenia było prześledzenie nitryfikacji, określenie wiel­ kości unieruchom ionego azotu nieorganicznego oraz jego rem ineralizacji w obecności sacharozy dodanej do gleby (rys. 2 A i 2 B). W glebie, do

któ-TTigN В. N-Nieorganiczny Inorganic N N -N H 4 N -N 0 3 5 10 Tygodnie— Wezks

Rys. 2A. Przem iana azotu nieorganicznego (N-NH4 i N -N 0 3) po dodaniu 160 mg С (sacharoza) w glebie torfowiska Biebrza

Transform ation of inorganic nitrogen (N-NH4 and N 0 3) after addition of 160 mg С (saccharose) in soil of the Biebrza peatland

Rys. 2B. Przem iana azotu nieorganicznego (N-NH4 i N -N 0 3) po dodaniu 20 mg N-NH4 i 160 mg С (sacharoza) w glebie torfowiska Biebrza

Transform ation of inorganic nitrogen (N-NH4 and N -N 0 3) after addition of 20 mg N-NH4 i 160 mg С (saccharose) in soil of the Biebrza peatland

rej dodano tylko sacharozę, stw ierdzono po 1 tygodniu ubytek prawie ca­ łej ilości azotu nieorganicznego; pozostało tylko 0,3 mg azotu am onow e­ go (rys. 2A). Praw ie cała ilość azotu nieorganicznego została unieruchom io­ na w obecności dodanej sacharozy. W ykonane oznaczenia azotu całko­ witego na początku doświadczenia i po tygodniu w ykazały, że ilość jego nie uległa zm ianie; nie było więc stra t azotu po dodaniu sacharozy wsku­ tek denitryfikacji. W tym czasie pH gleby wynosiło 5,4. W następnych tygodniach stwierdzono niewielkie przyrosty azotu nieorganicznego i po 10 tygodniach, przy końcu doświadczenia, przyrost azotu nieorganiczne­ go wynosił 4,6 mg N; stanow i to 68,6% początkowej ilości azotu nieor­ ganicznego w glebie. P raw ie cała ilość azotu rem ineralizow anego znaj­ dowała się w form ie azotanowej i pH gleby w tym czasie wynosiło 5,1. W glebie, do której dodano siarczan am onu i sacharozę, ubyło w pierw szym tygodniu 10,3 mg azotu nieorganicznego, co stanow i około

40% (38,6%) początkowej jego ilości w glebie (rys. 2B). W ystąpiło więc w yraźne unieruchom ienie dodanego azotu nieorganicznego. Stwierdzono głównie ubytek azotu amonowego; w glebie w ty m czasie pozostało 11,1 mg azotu amonowego. Odczyn gleby nie zmienił się. R em inerali-zacja azotu unieruchom ionego wskutek aktyw ności m ikroorganizm ów gleby zaznaczyła się w drugim tygodniu doświadczenia nieznacznym przyrostem azotu nieorganicznego. Po 10 tygodniach, przy końcu do­ świadczenia, nieorganiczny azot rem ineralizow any wynosił 3,2 mg N; stanowi to 31,0% azotu unieruchomionego przez m ikroorganizm y w tym doświadczeniu.

Proces n itryfikacji odbywał się z opóźnieniem w czasie w porówna­ niu z doświadczeniem, kiedy do gleby dodano tylko siarczan amonu rys. IB). W pierwszym tygodniu nie stwierdzono przyrostu azotanów, lecz w ystąpił naw et niewielki ubytek azotu azotanowego (0,5 mg N), znajdu­ jącego się w glebie na początku doświadczenia, ponieważ w tedy właśnie odbywało się intensywne unierucham ianie azotu nieorganicznego przez m ikroorganizm y gleby. W drugim tygodniu stwierdzono przyrost ilo­ ści azotu azotanowego, lecz intensywność nitryfikacji była ilościowo mniejsza niż w przypadku, gdy do gleby dodano tylko siarczan amonu. W tym czasie nastąpił już wzrost azotu nieorganicznego, ponie­ waż rem ineralizacja azotu organicznego przewyższała unierucham ianie. N itryfikacja azotu amonowego, który nie został unieruchom iony, mogła w ięc odbywać się sprawnie. Po 3 tygodniach praw ie cała ilość azotu nie­ organicznego znajdow ała się w form ie azotanow ej. W tym czasie pH gle­ by wynosiło 4,3. Dalszy przebieg nitryfikacji uw arunkow any był rem i-neralizacją azotu organicznego. P rzy końcu doświadczenia azot am ono­ wy, dodany i znajdujący się w glebie, został znitryfikow any w 64,1%, a pH gleby wynosiło 4,2. Wyniki doświadczenia w ykazały, że i w tym przypadku warunki dla nitryfikacji były sprzyjające.

DYSKUSJA

M ateria organiczna badanej gleby trudno ulega rozkładowi przez m i­ kroorganizmy. Zostało to stwierdzone w doświadczeniach nad m inerali­ zacją organicznego azotu gleby oraz nad pobieraniem w niej tlenu [5]. Odczyn badanej gleby nie jest optym alny dla nitryfikacji, gdyż zobojęt­ nienie przez C a C 0 3, jak w ykazały badania innych autorów, wpływało ko­ rzystnie na ten proces i powodowało większe nagrom adzenie azotanów niż bez dodatku, stym ulując poza tym aktyw ność m ikroorganizm ów

nitryfi-kujących [7, 14]. W różnych glebach bez dawkowania C a C 03 notowano

jednak nagrom adzenie się azotanów w skutek nitryfikacji przy odczynie kwaśnym naw et do pH = 3.9 [13, 14]. Dodany w badanej glebie siarczan

amonu przy pH = 5,3 został prawie całkowicie znitryfikow any, co świad­ czy, że w glebie tej w arunki do nitryfikacji są korzystne.

Dodanie do gleby sacharozy i siarczanu amonu zahamowało w pierwszym tygodniu doświadczenia przyrost azotanów, lecz już w drugim tygodniu in­ tensyw ność nitryfikacji w yraźnie wzrosła, lecz była m niejsza niż w glebie, do której dodano tylko siarczan amonu. Substancje organiczne, w brew wcześniejszym poglądom, nie działają szkodliwie na m ikroorganizm y n itry-fikujące, lecz naw et w zm agają ich w zrost. Wobec tego zaham owanie nagro­ madzania azotanów w badanej glebie mogło być spowodowane konku­ ren cją m ikroorganizm ów heterotroficznych, które w odpowiednich dla nich w arunkach, w obecności dodanej do gleby sacharozy, unieruchom i­ ły część azotu nieorganicznego, zużyw ając tlen w dużej ilości niezbędny dla mikroorganizm ów nitryfik u jących ; wskutek tego mogło nastąpić osłabienie procesu nitryfikacji. Badania w ykazały, że nitryfik acja prze­ biega tym intensywniej, im większe jest zaopatrzenie w tlen środowiska, w którym ten proces się odbywa [13]. Zm niejszenie ilości tlenu w po­

w ietrzu do 0,5 atm osfery ham owało w zrost bakterii Nitrosomonas w ho­

dowli, a N itrobacter był naw et bardziej w rażliw y na zmniejszanie ilości

tlenu [4].

K orzystny wpływ na rozwój m ikroorganizm ów n itryfikujących

i przebieg n itryfikacji w yw ierają koloidy glebowe [6, 9, 13]. M ikroorga­

nizm y nitryfik u jące w ystępują i rozm nażają się w glebie głównie na cząstkach koloidalnych, utleniając zaadsorbowane tam jony amonowe, natom iast w roztw orze glebowym liczebność ich i utlenianie jonów am o­ now ych jest znikome [9, 13]. W edług innych autorów wpływ substancji koloidalnych gleby na n itryfikację w podłożu płynnym nie zależał od

ilości ty ch substancji ani od ich zdolności wym iennej kationów [6]. B a ­

dania nad wpływ em jonu amonowego na n itryfikację w ykazały, że większe jego stężenie (ponad 200 ppm N— NH4) zmniejszało intensyw ­ ność n itryfikacji [7].

W badanej glebie właśnie duże ilości koloidów organicznych stanow ić m ogą sprzyjające w arunki dla nitryfikacji. W skutek sorpcji jonu am o­ nowego na cząstkach koloidalnych gleby zmniejsza się w roztw orze gle­ bowym jego stężenie, które mogłoby szkodliwie wpływ ać na nitryfiku­ jące m ikroorganizm y, w rażliw e na duże stężenia soli am onow ych. Jeśli intensyw ność n itryfikacji jest funkcją sorpcji jonów am onow ych na cząstkach koloidalnych gleby [13], to naw et przy stężeniu ich, w ynoszą­

cym 20 mg N— NH4 w 10 g suchej m asy badanej gleby, nitryfik acja m o­

gła odbywać się spraw nie.

Azot nieorganiczny jest unierucham iany w obecności substancji or­ ganicznych, łatw o przysw ajalnych przez m ikroorganizm y (np. sacharoza, organiczna substancja słomy) i następnie stopniowo rem ineralizow

a-ny [1]. Proces ten przebiega podobnie w badanej glebie torfow ej, lecz unierucham ianie azotu nie odbywało się bez dodatku sacharozy, mimo że gleba zaw iera bardzo duże ilości m aterii organicznej. Ilość azotu re -m ineralizowanego w badanej glebie z dodatkie-m tylko sacharozy jest większa o 39,3% niż w glebie, do której dodano sacharozę i siarczan am o­ nu; na podstawie tego wyniku nie można jednak wnioskować o działa­ niu stym ulującym substancji organicznej na m ineralizację azotu orga­ nicznego gleby torfow ej. M iarą m ineralizacji organicznego azotu gleby jest przyrost azotu nieorganicznego, wskaźnikiem m ineralizacji może być ilość pobranego tlenu. Jeżeli pewna substancja stym uluje m ineralizację, to dodanie jej do gleby w w arunkach aerobow ych powinno zwiększać pobranie tlenu. N atom iast jeśli substancja ta nie powoduje zwiększone­ go pobierania tlenu, to dowodziłoby to, że nie stym uluje ona m inerali­ zacji organicznej m aterii gleby.

W doświadczeniach nad pobieraniem tlenu [5] dodanie azotanu pota­ su nie powodowało zwiększonego zużycia tlenu w stosunku do kontrol­ nych prób, nie powinno zatem stym ulow ać m ineralizacji organicznego azotu gleby. Przedstaw ione tu wyniki doświadczeń wykazały, że dodany azot nieorganiczny nie tylko nie stym uluje m ineralizacji organicznego azotu badanej gleby torfow ej, lecz działa naw et ham ująco na jej prze­ bieg.

Za poglądem, że dodany do gleby azot nieorganiczny (N— NH4) nie zwiększa m ineralizacji jej organicznego azotu, w ydają się przem aw iać wyniki badań nad dynam iką składników pokarm ow ych w glebie torfo­ wej ( M a c i a k i L i w s k i [10]).

M ineralizacja azotu organicznego gleby jest procesem złożonym z reakcji chem icznych, katalizow anych enzym atycznie przy współudzia­ le różnych organizmów i zależy od wielu czynników zew nętrznych. W wyniku tych reakcji z azotu organicznego pow staje azot nieorganicz­ ny. W określonych stałych w arunkach ilość azotu nieorganicznego jest funkcją czasu i zależność tej form y azotu od azotu organicznego w yrazi się stałym współczynnikiem proporcjonalności przem iany: N— organicz­ ny -> N— nieorganiczny.

Jeśli do gleby, w której organiczna substancja ulega m ineralizacji, dodany zostanie azot nieorganiczny, to nastąpi zmiana warunków ukła­ du, ponieważ potrzeby azotowe m ikroorganizm ów przeprow adzających m ineralizację przynajm niej w tym czasie będą częściowo zaspokajane przez dodany azot nieorganiczny. Wobec tego prędkość procesu m inera­ lizacji azotu organicznego gleby zostanie zmniejszona. W yrazi się to zmniejszonym przyrostem azotu nieorganicznego w porównaniu z glebą,

do której nie dodano azotu nieorganicznego. '

się w stanie równowagi ulegają zmianie, równowaga przesuwa się w ta ­ kim kierunku, który zapewnia przyw rócenie pierw otnych w arunków ” . Zgodnie z tą zasadą, zwiększenie stężenia azotu nieorganicznego w gle­ bie przez dodanie go z zew nątrz zmieni położenie równowagi m inerali­ zacji azotu organicznego w kierunku zmniejszenia przybyw ania azotu m ineralnego, tzn. zmniejszenia m ineralizacji. Dodanie w ięc azotu nie­ organicznego do gleby torfowej nie może stym ulow ać m ineralizacji jej azotu organicznego.

LITERATURA

[1] A h m a d Z., K a i H., H a r a d a T .: Factors affecting immobilization and release of nitrogen in soil and chemical characteristics of the nitrogen newly immobilized. II. Effect of carbon sources on immobilization and release of nitrogen in soil. Soil Sei. and Plant Nutrition, 15, 1969, 252 - 258.

[2] В г о a d b e n t F. E. : Effect of fertilizer nitrogen on the release of soil nitro­ gen. Soil Sei. Soc. Amer. Proc., 29, 1965, 692 - 696.

[3] C h a h a l K. S., W a g n e r G. H .: Decomposition of organic m atter in San­ born field soils amended with C14 glucose. Soil Sei. 100, 1965, 96 - 103. [4[ D e l w i c h e C. C.: Nitrification. A symposium on inorganic nitrogen m eta­

bolism, Baltim ore 3, 1956, 218 - 232.

[5] F i u c z e k M.: Pobieranie tlenu jako ekologiczny wskaźnik aktywności mi­ kroorganizmów w glebach torfowych. Zesz. nauk. SGGW', Roi., 7, 1963, 3 - 28. [6] G o 1 d b e r S. S., G a i n e y P. L. : Role of surface fenomena in nitrification.

Soil Sei., 80, 1955, 43 - 53.

[7] H a r a d a T., K a i H. : Studies on environmental conditions controlling nitri­ fication in soil. I. Effect of ammonium and total salts in media on the rate of nitrification. Soil Sei. and Plant Nutrition, 14, 1968, 20 - 26.

[8] J a n s s o n S. L. : T racer studies on nitrogen transformations in soil with special attention to mineralization-immobilization relationships. Annals of the Royal Agricultural College of Sweden, 24, 1958, 101 - 361.

[9] K a i H., H a r a d a T.: Studies on the environmental conditions controlling nitrification in soil. II. Effect of soil minerals on the rate of nitrification. Soil Sei. and Plant Nutrition, 15, 1969, 1 - 10.

[10] M a c i a k F., L i w s k i S.: Dynamika składników pokarmowych (NPK) na uprawianym torfowisku. Rocz. glebozn., 20, 1969, 289 - 305.

[11] M a c u r a I., S z o l n o k i I., V a n c u r a V.: Decomposition of glucose in soil. Soil Organisms, Proceedings of the Colloquium on Soil Fauna, Soil Mi­ croflora and Their Relationships, Amsterdam, 2, 1963, 231 - 238.

[12] M a k s i m ó w A .: Zagadnienia degradacji i regeneracji gleb łąkowych, torfo­ wych. Zesz. probl. Post. Nauk roi., 2, 1956, 119 - 122.

[13] Q u a s t e i J. H., S c h o l f i e l d P. G .: Biochemistry of nitrification in soil. Bacteriol. Reviews, 15, 1959, 1 - 53.

[14] W e b e r D. F., G a i n e y P. L. : Relative sensitivity of nitrifying organisms to hydrogen ions in soil and in solutions. Soil Sei., 94, 1962, 138 - 145.

м. Ф Ю Ч Е К ПРЕВРАЩ ЕНИ Е МИНЕРАЛЬНОГО АЗОТА В ТОРФЯНОЙ ПОЧВЕ И н с т и т у т Б о т а н и к и В а р ш а в с к о г о У н и в е р с и т е т а Р е з ю м е Проведены опыты по превращению неорганического азота в почве. У ста­ новлено, что: 1. Аммиачный азот (20,9 мг N) был нитрифицирован в торфяной почве (10.0 г сухой массы) в течении трех недель до 90,0%. 2. Добавление в почву сахарозы и сульфата аммония в соотношении C:N равным 8:1 ингибировало накопление нмтратор в первую неделю: в последу­ ющий срок количество нитратов увеличивалось, но интенсивность нитрифика­ ции была меньше чем в почве, в которую добавлялся один сульфат аммония. 3. Иммобилизация неорганического азота в почве, в которую вносили са­ харозу и сульфат аммония, наблюдалась в течении первой недели; иммобили­ зованный азот составлял 38,6% от общего количества (26,7 мг N) азота в опыте. 4. К концу опыта реминерализованный азот составлял 31,0% от иммобили­ зованного азота. 5. К конце опыта увеличение неорганического азота в торфяной почве без добавления сульфата аммония было в 3 раза больше, чем при добавлении это­ го соединения; это указывает на то, что добавление в торфяную почву неор­ ганического азота не стимулирует минерализацию почвенного органического азота. м. F IU C Z E K

TRANSFORMATIONS OF MINERAL NITROGEN IN PEA T SOIL

I n s t i t u t e o f B o t a n y , U n iw e r s ity o f W a r s a w S u m m a r y

The experiments on inorganic nitrogen transformations in peat soil were carried out. It has been found that:

1. Ammonium nitrogen (20.9 mg N) was nitrified in 90.0 per cent in peat soil (10.0 g dry weight) during three weeks from the beginning of experiment.

2. An addition of saccharose and ammonium sulphate of a C:N ratio of 8:1 to the soil inhibited accumulation of nitrates during the first week; in coming weeks the amount of nitrates really increased, but the intensity of nitrification was smaller than in the soil with added ammonium sulphate only.

3. The immobilization of inorganic nitrogen in the soil, supplied with saccha­ rose and ammonium sulphate, occurred during the first week; the immobilized nitrogen amounted 38,6 per cent of total inorganic nitrogen (26.7 mg N) in expe­ riment.

4. At the end of the experim ent remineralized nitrogen amounted 31.0 per cent of the immobilized nitrogen.

5. An increase of inorganic nitrogen in soil without addition of ammonium sulphate was three times higher at the end of the experim ent than with addition of this compound; it indicates that in the peat soil an addition of inorganic nitro­ gen does not stimulate the mineralization of soil organic nitrogen.

A d r e s W p ł y n ę ł o d o P T G w k w i e t n i u 1971 r . D r M i r o s ł a w F i u c z e k

I n s t y t u t B o t a n i k i

U n i w e r s y t e t u W a r s z a w s k i e g o W a r s z a w a , A l . U j a z d o w s k i e 4