R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X X X I X N R 3 W A R S Z A W A 1988 S . 121-131
T E O F IL M A Z U R , Z D Z IS Ł A W C IE Ć K O , JA N IN A B IE N IA S Z E W S K A , T E R E S A K A W E C K A
W PŁYW NA W OŻEN IA NA PLO N I SKŁAD CHEM ICZNY RO ŚLIN
UPRAW IAN YCH W D R U G IE J RO TA C JI ZM IANOW ANIA
NA GLEBACH RÓŻNYCH K O M PLEK SÓ W R O L N IC Z E J
PRZY D A TN O ŚCI
CZĘŚĆ I. PLO N Y RO ŚLIN
Z a k ła d P rz y r o d n ic z y c h P o d s ta w i S k u tk ó w N a w o ż e n ia A k a d e m ii R o ln ic z o -T e c h n ic z n e j w O lsz ty n ie
W S T Ę P
W pracach badaw czych prow adzonych w ostatnich lata ch zw raca się
uw agę n a określenie pojem ności naw ozow ej kom pleksów rolniczej p rzy
datności gleb [1-3]. Ma to zasadnicze znaczenie w u sta le n iu opty m alny ch
daw ek naw ozów pod ro ślin y u p raw ia n e n a ty ch glebach [9]. W n in ie j
szej p racy przedstaw iono w y n ik i dośw iadczeń polow ych n a d w pływ em
zróżnicow anego naw ożenia azotem , fosforem i potasem na plon roślin
upraw ian y ch n a glebach czterech kom pleksów rolniczej przydatności.
R ezu ltaty ty ch bad ań są k o n ty n u acją p rac opublikow anych w cześniej
[4-8].
M E T O D Y K A B A D A ft
D ośw iadczenie założono w RZD Ł ężany w 1974 r. n a glebach czterech
kom pleksów rolniczej przydatności (tab. 1). Prow adzono je rów nocześnie
w dw óch seriach A i В, a szczegółowy ich opis zam ieszczono w p racy
M azura, Ciećki i F o ty m y [4].
Ś red n ie naw ożenie m ineralne, jak ie stosow ano w RZD Łężany, było
podstaw ą do u sta le n ia daw ek podstaw ow ych N iP iK b z uw zględnieniem
zasobności gleb w p rzy sw aja ln y fosfor i potas. W sto sunku do daw ki
w yjściow ej naw ożenie azotem , fosforem i potasem jest w iększe
odpo-1 2 2 T. M azur i in n i
T a b e l a 1
Schemat doświadczenia oraz wielkość dawek nawozów w obiekcie podstawowym Experiment layout and rates of fertilizers in the basic treatm ent
R ok
Year Seria A — Serie A
R ok
Y ear Seria В — Serie B j
K om pleks pszenny dobry (2) — G ood wheatland complex (2)
j 1978 buraki pastewne fodder beets N120P 80K 180 i j 1 1977/1978 i
I poplon oz. — żyto winter cover crop — rye 1 N100P 50K 90 ! i 1979 jęczmień jary summer barley NeoPeoKioo j 1978 kukurydza maize ! N120P 70K 90 i 1
1979/1980 poplon oz. — żyto winter cover crop —rye N80^60^120 1 I 1979 pszenica ozima winter wheat NsoPeoKioo I 1980 kukurydza . maize
N i2oP 75K 90 1980 buraki pastewne fodder beets j
N120P80K 180 1981 pszenica ozima
winter wheat
NsoPeoKioo j 1981 jęczmień jary summer barley
! NaoPsoK-ioo
K ompleks żytni bardzo dobry (4) — Very good ryeland complex (4) I 1978 I buraki pastewne
i fodder beets
1 Ni20P 80Ki60 i
I
1977/1978 j poplon oz. — żyto winter cover crop — rye I N100P 50K 90 ! ! 1979 jęczmień jary summer barley i NeoPsoK-ioo ! 1978 kukurydza maize 1 N120P70K 90 i
1979/1980 poplon oz. — żyto winter cover i cro p —rye 2 » 0 CO 0 * 0 1979 pszenica ozima winter wheat
:
NsoPeoKioo 1 1980 1 kukurydza maize ! N ^oP vsK so ; j 1980 buraki pastewne fodder beets N120P 00K 16O ; 1981 j pszenica ozima winter wheat NsoPeoKioo ! i 1981 jęczmień jary summer barley NsoPeoK-iooK om pleks żytni dobry (5) —• G ood ryeland complex (5) 1978 ! ziemniaki
potatoes
N30^ 80^140 j 1977/1978 poplon oz. — żyto winter cover crop — rye i N100P 50K.80 i i ! j 1979 owies oats N 30P8oK 10o 1978 kukurydza maize N90P 00K 8O '■
1979/1980 poplon oz. — żyto winter cover crop — rye N80^80^120 S 1979 żyto ozime winter rye NeoPeoKioo ; 1980 kukurydza , maize ! NnoPöoKeo 1980 ziemniaki potatoes NsoPeoKi-io
1981 żyto ozime NhoP8oK 10o 1981 j owies NsqPsoKi 00
W p ły w n aw ożen ia n a plon. Cz. I 123
K ompleks żytni słaby (6) — Weak ryeland complex (6)
! 1978 ziemniaki N 80P 8oKi2o 1977/1978 poplon oz. — żyto N100P 50K 80
potatoes winter cover
crop — rye
1 1979 owies NsoPeoKioo 1978 kukurydza NôoPôoKso
oats i maize
1 1979/1980 poplon oz. — żyto N80P80K-120 1979 żyto ozime N soP 80K 100
winter cover winter rye
! c ro p —rye
1 1980 kukurydza N110P 60K 70 1980 ziemniaki NsoP8oKi2o
maize 1I !
1
potatoes1981 żyto ozime NsoPeoKioo i 1981 owies 1NsoPsoKioo
winter rye j oats
w iednio o 50°/o, 150% i 200% oraz zastosow ano pełne naw ożenie N PK
w wysokości 150% i 200%.
N aw ozy fosforow e, potasow e i azotow e w wysokości 1/3 daw ki pod
ro ślin y ozime i 1/2 pod ro ślin y jare zastosow ano przed siew em lub sa
dzeniem . D rugą część azotu w ysiano pogłównie. P od b u rak i i ziem niaki
stosow ano 30 t/h a obornika. W szystkie zabiegi agrotechniczne w ykonano
w o p ty m aln y ch term inach .
W arun ki k lim atyczne, zwłaszcza ilość opadów, były zróżnicow ane
w poszczególnych latach. W iosna 1978 r. ch arak tery zo w ała się stosunko
wo m ałą ilością opadów, n ato m ia st w czerwcu, sierpniu i w rześn iu w y
stą p iły obfite deszcze. W 1979 r. m niejszą ilość opadów zanotow ano
w k w ietn iu — czerw cu, zaś od lipca do w rześnia spadło znacznie w ięcej
deszczu w po rów n aniu ze średn im i z wielolecia. W 1980 r. m iesiącam i
o najw iększej ilości opadów były: kw iecień, lipiec i sierpnień. W 1981 r.
m arzec i kw iecień by ły um iark o w an ie suche, od m aja do lipca zaś w y
stą p iły znaczne opady. We w szystkich latach nie stw ierdzono ek stre m a l
n ych te m p e ra tu r, k tó re m ogłyby u jem n ie w płynąć na w zrost i rozw ój
roślin.
O M Ó W IE N IE W Y N IK Ó W
K o m p l e k s p s z e n n y d o b r y (2). N aw ożenie zw iększonym i
daw kam i azotu (Nit5 i N 2) w płynęło na isto tn y w zrost plonów liści b u ra
ków, zielonej m asy ży ta poplonowego i k u k u ry d zy , a podw ójna daw ka
azotu (N2) rów nież n a plon korzeni burakó w i ziarn a pszenicy ozim ej
w stosu n k u do naw ożenia podstaw ow ego (Ni) (tab. 2). O bniżenie daw ki
azotu o połowę (N0,5) spowodow ało isto tn y spadek plonów roślin, z w y
jątk ie m jęczm ienia jarego.
N aw ożenie zw iększonym i daw kam i fosforu (P1>5 i P 2) oraz daw ką ob
niżoną (P0,5) nie m iało istotnego w p ły w u na plony ro zp a try w a n y ch roślin.
Tabela 2
Wpływ nawożenia na plon roślin upraw ianych w zmianowaniu na kompleksie pszennym dobrym (2) w t z ha Influence o f fertilization on yield o f crops grow n in the crop rotation and good w healtand complex (2) in t/h a
Nawożenie Fertilization
Buraki pastewne Fodder beets
Jęczmień jary
Summer barley Żyto ozime zielona masa W inter rye green m atter K ukurydza zielona masa Maize green m atter Pszenica ozima Winter wheat korzenie roots 1 liście leaves ziarno grain j słoma straw 1 ziarno grain słoma straw N x Px 71,7 68,3 4,22 4,31 24,6 72,1 3,75 2,65 No,5Pi K i 66,0 60,4 4,16 4,22 19,9 66,1 3,18 2,22 N li5Px K i 74,0 73,3 4,20 4,51 27,6 76,6 3,89 3,08 N 2 Pa Kx 76,1 77,2 4,22 4,60 31,6 77,1 4,30 3,56 Po.sNx K , 71,0 68,2 4,26 4,58 23,6 69,9 3,68 2,76 P i,s N i K i 71,5 68,8 4,24 4,46 24,7 73,2 3,76 2,78 P2 N i K i 70,6 67,4 4,24 4,30 25,1 73,5 3,69 2,78 Ko,5Nx Pi 69,6 67,5 4,25 4,36 2.4,4 70,6 3,77 2,88 K i.sN i Px 71,5 68,6 4,33 4,46 24,6 75,0 3,92 2,76 K 2 N i Pi 71,0 68,3 4,22 4,50 25,4 72,3 3,79 2,75 N i.5P i.5KjL,
5
74,6 74,0 4,18 4,54 29,8 77,4 4,13 3,29 n2 p2 k2 77,6 78,0 4,20 4,55 32,0 78,9 4,25 3,42 N IR (p = 0,05) LSD 2,0 2,1 0,29 0,30 1,3 2,3 0,30 0,34T a b e la 3
Wpływ nawożenia na plon roślin uprawianych w zmianowaniu na kompleksie żytnim bardzo dobrym (4) w t z ha Influence of fertilization on yield o f crops grown in the crop rotation on very good ryeland complex (4) in t/ha
Nawożenie Fertilization Buraki pastewne F odder beets ! korzenie roots liście leaves Jęczmień jary Summer barley ziarno grain słoma straw Żyto ozime zielona masa W inter rye green m atter K ukurydza zielona masa Maize green m atter Pszenica ozima W inter wheat ziarno grain LSD Nj Pi K i 66,4 80,8 3,52 3,11 29,7 1 j 74,17 2,98 2,51 N 0,5Pi Kł 62,8 74,3 3,24 2,84 25,2 65,3 2,58 2,22 N lłSPi Kj 68,8 85,6 3,69 3,43 34,6 75,6 3,36 3,12 n 2 Px Kl 70,8 89,0 3,94 3,84 36,0 77,0 3,57 3,18 Pü,5 N 1 K 1 66,0 79,2 3,59 3,34 28,5 71,8 2,92 2,48 Pi,5 Ni K 1 66,2 81,8 3,72 3,54 30,3 73,8 3,23 2,72 P2 N : K L i 65,8 81,3 3,78 3,58 29,4 72,4 3,22 2,70 Ko.sN, P 1 66,3 79,2 3,54 3,37 26,6 72,2 3,04 2,50 K b5N 1 P, 66,2 81,1 3,62 3,64 27,6 72,8 3,16 2,60 K 2 N x Pi 67,1 82,2 3,66 3,63 27,9 73,0 3,20 2,63 N lł5P i,5K ll5 69,2 85,4 3,90 3,80 32,8 77,0 3,44 3,12 n2 P2 K 2 72,4 ! 88,2 4,03 3,92 36,6 76,8 3,66 3,26 (P = 0,05)
3,7
2,1
0Д8 0,31 1,7 2,2 0,38 0,41 słoma straw126 T. Mazur i inni
To sam o odnosi się do zróżnicow anego naw ożenia potasem , z w y ją tk ie m
zw yżki plonu k u k u ry d zy uzyskan ej w obiekcie naw ozow ym K i>5 i spadku
plonu korzeni b u rakó w w obiekcie z K 0,5.
Zw iększone naw ożenie N P K w płynęło n a isto tn y w zrost plonów
roślin z w y jątk iem jęczm ienia jarego w stosunku do daw ki podstaw ow ej
№ № ) .
K o m p l e k s ż y t n i b a r d z o d o b r y (4). P odw ójna daw ka azotu
(N2) spow odow ała isto tn y w zrost plonów w szystkich roślin upraw ian y ch
w płodozm ianie (tab. 3). Słabiej działała daw ka N 1>5, gdyż nie stw ierdzono
udow odnionego staty sty czn ie w zrostu plonów ani korzeni buraków , ani
ziarn a pszenicy i ku k u ry d zy . O bniżenie daw ki azotu (N0>5) w płynęło n ie
korzystnie n a plo ny większości roślin, w y ją te k stanow ią korzenie b u ra
ków oraz słom a jęczm ienia i pszenicy.
Zw iększone naw ożenie fosforem (P i>5 i P 2) m iało k o rzy stn y w pływ je
dynie n a plon jęczm ienia jarego, a nie powodow ało isto tn y ch zm ian ilo
ściow ych w plonach pozostałych roślin. Obniżenie daw ki fosforu do P 0?5
spowodow ało udow odniony spadek plonu k u ku rydzy .
Zastosow ane zw iększone naw ożenie potasem (Kij5 i K 2) w płynęło do
datnio n a plon słom y jęczm ienia, a u jem nie n a plon m asy ży ta poplo-
now ego w porów naniu z działaniem daw ki podstaw ow ej (Pi).
T a b e la 4
Wpływ nawożenia na plon roślin uprawianych w zmianowaniu na kompleksie żytnim dobrym (5) w t/ha
Influence o f fertilization on yield of crops grown in the crop rotation on good ryeland complex (5) in t/ha I Owies -- Oats Żyto ozime zielona masa W inter rye green m atter K ukurydza zielona masa Maize green m atter Żyto — Rye Nawożenie j Fertilization j Ziem niaki | Potatoes ! ! ziarno grain słoma straw ziarno J grain i słoma straw 1 ! n l p 1 k , 38,8 2,92 3,04 21,2 24,6 1,99 2,42 I i N 0)5P i K i 36,7 2,84 2,52 17,4 19,7 i! 1,69 1,95 : j N , . sPi K , 39,8 3,10 3,00 25,9 27,0 1 2,16 ; 2,61 N 2 Px K i 38,9 3,14 3,05 29,1 i 27,5 1 2,31 ! 2,81 Po,5N 1 Kx 38,2 2,92 2,84 21,3 24,4 1 1,88 ! 2,22 ; p, . 5n, k. 39,4 3,10 3,00 21,2 1 24,4 ! 1,97 j 2,44 ' P 2 N , K , 38,9 3,04 2,98 21,9 ; 24,8 2,04 2,38 K 0,sN i Р1 38,6 3,07 2,99 21,1 24,5 ! 1,99 1 2,40 ■ K ,i5Nj KPi 39,8 3,06 3,04 21,0 24,9 2,02 2,48 ! K 2 N , Р, 40,4 2,96 2,92 21,3 24,8 2,06 , 2,49 ! n1i5p1i5k1i5 39,6 3.20 3,18 26,5 i 28,8 2,26 ; 2,76 ! n2 p2 k2 38,0 3.27 3,27 30,8 i 28,8 2,32 1 2,80 ! N ÏR (p =T0S05)| 1,5 i LSD 0, (8 i 0,28 i !
1,3
1 1 1 * 7 0,15 i i ! 0,33 IW p ływ n a w o żen ia n a plon. Cz. I
127
Działanie zw iększonych daw ek N P K w yrażało się isto tn y m w zrostem
plonów roślin, z w y ją tk ie m korzeni b u rakó w w obiekcie z N 1>5P
i}5K 1}5.
K o m p l e k s ż y t n i d o b r y (5). W p rzy p adk u stosow ania w ięk
szych daw ek azotu (N1j5 i N 2) otrzym ano udow odnione zwyżki plonów
roślin, z w y ją tk ie m bulw ziem niaków i słom y owsa (tab. 4). Podobnie
działało zw iększone naw ożenie N PK. W stosu nk u do daw ki podstaw ow ej
(Ni) obniżona daw ka azotu (N0,s) spow odow ała obniżkę plonu roślin, z w y
jątk iem ziarn a owsa (spadek plonu nieistotny).
Zarów no zw iększenie, jak i zm niejszenie daw ek fosforu w sto sunk u
do daw ki podstaw ow ej nie m iało istotnego w pływ u n a plony roślin. To
sam o odnosi się do zróżnicow anego naw ożenia potasem , jedynie daw ka
K 2 spow odow ała w zrost plonu bu lw ziem niaków .
N aw ożenie zw iększonym i daw kam i N P K m iało podobny w p ływ na
w zrost roślin jak naw ożenie N
i>5 i N 2 n a tle PiK i.
K o m p l e k s ż y t n i s ł a b y (6). P o dw ójna daw ka azotu (N2) w p ły
nęła dodatnio na w zrost plonów w szystkich roślin u p raw ian y ch w płodo-
zm ianie (tab. 5). G orzej działała daw ka N it5, gdyż isto tn e zw yżki o trzy
-T a b e l a 5
Wpływ nawożenia na plon roślin uprawianych w zmianowaniu na kompleksie żytnim słabym (6) w t z ha
Influence of fertilization on yield of crops grown in the crop rotation on weak ryeland complex (6) in t/ha Owies -- Oats j Żyto ozime zielona masa K ukurydza zielona masa Żyto - Rye
Nawożenie Ziem niaki
słoma
! Fertilization Potatoes j ziarno W inter rye Maize ziarno słoma i grain
1 straw green m atter green m atter grain straw
, N i P, K Ł 35,2 3,00 3,40 j 21,5 30,0 2,28 2,34 i n0,5Pi k ł 34,3 2,62 3,07 ! 18,4 26,8 1,92 2,08 ! N lł5Pi K 1 i 36,4 3,10 3,52 25,6 31,0 2,54 2,56 j N 2 P x K i 37,3 3,22 3,66 27,2 32,1 2,60 2,70 Po.sN i K t 35,6 2,93 3,36 20,9 i 28,2 2,28 2,28 ' P i.s N i K t i 37,3 2,92 3,42 21,4 j 29,2 2,33 2,31 P2 N x K j 1 36,6 j 2,98 3,26 22,2 ! 29,0 2,32 2,33 K o.sN i P i 33,7 2,99 i 3,40 21,1 i 28,0 2,20 2,20 K b s N i P, 35,9 3,05 ! 3,50 j 21,5 30,6 2,36 2,39 i K 2 N j P, 36,4 3,10 ; 3,32 21,2 29,8 2,40 2,53 N j.jP l.sK b S ; 36,9 , 3,10 3,46 i 24,0 33,0 2,52 2,54 ! N 2 P2 K 2 ; u> o 3,14 3,62 j 29,1 33,6 2,54 2,78 N IR (p = 0,05) 1 LSD j 1,5 0,18 0,25 1,2 ; i 1,8 0,24 0,25
m ano ty lk o w plonie m asy ży ta poplonowego i ziarnie żyta. O bniżenie
daw ki do N0,s spowodow ało udow odniony spadek plonów roślin, z w y
jątk iem bulw ziem niaków .
1 2 8 T. M azur i in n i
Naw ożenie zw iększonym i daw kam i fosforu nie m iało istotnego w p ły
w u n a plon roślin, jedynie w obiekcie naw ożonym P i>5 stw ierdzono w zrost
plonu bulw ziem niaków . P o d w pływ em obniżonej daw ki fosforu o trz y
m ano m niejszy plon ku k u ry d zy , zaś różnice w plonie pozostałych roślin
były nie udowodnione. Naw ożenie zróżnicow anym i daw kam i potasu nie
różnicow ało plonu roślin, jedynie daw ka K 0,5 działała n ieko rzy stn ie na
plon ziem niaków i k uk u ry d zy .
Zw iększone naw ożenie N P K w płynęło dodatnio n a plon roślin, z w y
jątk ie m owsa oraz słom y żyta w obiekcie N i|5P i>5K if5.
W celu porów nania produkcyjności kom pleksów rolniczej p rzy d a tn o
ści gleb i stosow anych płodozm ianów , plony rzeczyw iste przeliczono na
jednostki zbożowe (tab. 6). Plon jednostek zbożowych n a kom pleksach
T a b e la 6
Plon jednostek zbożowych w zależności od kompleksu rolniczej przydatności gleb i nawożenia
G rain units in relation to agricultural soil complexes and fertilization
Nawożenie Fertilization
Za całe zmianowanie na kom pleksie F o r whole crop rotation at complex
2 I 4 i 5 I 6 N i P x K i 1 349 1 348 i 206 212 N 0(5Pi K i 316 314 190 j 192 N ll5Pi K i i 364 366 j 223 224 N 2 Pi K , 384 384 227 214 Po, 5Ni K i 345 343 206 208 Pi.sN , K i i 352 355 211 216 P 2 N , K i 1 350 350 211 i 214 K o.sN i Pl 345 344 209 203 K 1(5Nj Pl i 357 350 213 215 K 2 N i p , 1 351 355 214 216 N 1(5Pi, 5K 1 ,5 372 373 229 226 n 2 p 2 K 2 350 386 230 233 X 1 353 1 356 214 i 215
pszennym dobrym i ży tn im bardzo dobrym był zbliżony. Zbliżony plon
jednostek zbożowych uzyskano też na kom pleksach ży tn im dobrym i ży t
nim słabym . Na pierw szych dwóch kom pleksach (2 i 4) stosow ano in n y
płodozm ian niż n a pozostałych dwóch, tj. n a kom pleksach 5 i 6. P ro
dukcyjność kom pleksów 2 i 4 była znacznie w iększa niż kom pleksów
5 i 6. Jeśli plon jednostek zbożowych n a kom pleksach 2 i 4 p rzy jąć za
100%, to n a kom pleksach 5 i 6 w ynosił on 60,5%.
Zw iększanie naw ożenia azotem do N
i>5 daw ki podstaw ow ej (Ni) spo
wodow ało w zrost plonu jednostek zbożowych średnio o 5% , a daw ki N2
o 10%: n a kom pleksach 2 i 4 i odpow iednio o 7 i 6% n a kom pleksach
5 i 6. O bniżenie daw ki azotu do N0f5 w płynęło n iek o rzystn ie n a plon jed
Wpływ nawożenia na plon. Cz. I 1 29
nostek zbożowych, a ich spadek na pierw szych dwóch kom pleksach w y
nosił 10%, a n astę p n y c h dwóch — 9%.
P od w pływ em zw iększonego naw ożenia fosforem (P1>5 i P 2), stosow a
nego n a tle stałego naw ożenia NK, uzyskano zaledw ie o 1-2% w iększy
plon jednostek zbożowych w p o rów naniu z naw ożeniem podstaw ow ym .
Obniżone daw ki fosforu (Po,5) przy czy n iły się do nieistotnego spadku
plonów, gdyż zaledw ie o 1% średnio n a w szystkich czterech kom plek
sach.
Zw iększone naw ożenie potasem (K ił5 i K 2), stosow ane na tle stałego
naw ożenia NP, w płynęło n a n ieznaczny w zrost plonu jednostek zbożo
wych, gdyż w granicach 1-3% . Spadek plonów jednostek zbożowych p rzy
obniżonym naw ożeniu potasem (K0,5) był rów nież n ieisto tn y i w ynosił
1% , średnio dla w szystkich czterech kom pleksów .
N aw ożenie Ni^Pi^K ^s spowodow ało w zrost plonu jednostek zbożowych
0 7% , a naw ożenie N2P 2K 2 — o 6%. n a kom pleksach 2 i 4, zaś n a kom
pleksach 5 i 6 odpow iednio o 9 i 11%.
W N IO S K I
Na podstaw ie przeprow adzonych badań m ożna w yciągnąć n a s tę p u ją
ce w nioski.
1. P lonow anie roślin u p raw ian y ch w płodozm ianie n a kom pleksach
pszennym dobrym i ży tnim bardzo dobrym oraz n a ży tnim dobrym i ży t
nim słabym było podobne. P rodu k cy jno ść płodozm ianu stosow anego na
kom pleksach m ocniejszych w ynosiła śred nio 354,5, a n a kom pleksach
słabszych 214,5 jednostek zbożowych za okres 4 lat.
2. Stosow ane naw ożenie azotem w daw ce podstaw ow ej okazało się
n iew ystarczające do osiągnięcia optym alnego plonu roślin. P rz y zw ięk
szonym naw ożeniu azotem w zrost plonu roślin w ahał się od 5 do 10%.
Na kom pleksach pszennym dobrym i żytn im bardzo dobrym uzasadnione
było stosow anie podw ójnej daw ki azotu, n a kom pleksach żytnim dobrym
1 żytnim słabym zaś naw ożenie zw iększone o 50% daw ki podstaw ow ej.
3. Naw ożenie fosforem i potasem w daw kach podstaw ow ych okazało
się w y starczające dla w szystkich roślin u p raw ian y ch w płodozm ianach
na glebach zaliczonych do czterech kom pleksów rolniczej przydatności.
W p rzy p ad k u w ysokiej zasobności gleb daw ki fosforu i po tasu m ożna
zm niejszyć bez ujem nego w p ły w u n a p lo n y roślin.
L IT E R A T U R A
[1] F o t y m a M. , M a z u r T., M a z u r K . P ro d u k c y jn o ś ć i p o je m n o ść n a w o z o w a n ie k tó r y c h k o m p le k s ó w p rz y d a tn o ś c i ro ln ic z e j g leb. P a m . P u ł. 1981 76 s. 7-25. [2] F o t y m a M., G o s e k S., A d a m u s M. , K o z ł o w s k a H. W p ły w d u ż y c h
d a w e k n a w o z ó w p o ta s o w y c h n a p lo n y r o ś lin o ra z b ila n s i z a w a rto ś ć p rz y s w a ja ln e g o p o ta s u w g leb ie. P a m . P u ł. 1984 82 s. 85-98.
130 T. M azur i in n i
[3] G o s e k S., A d a m u s М. , F о t y m a M. , K o z ł o w s k a H . W p ły w d u ż y c h d a w e k n a w o z ó w fo s fo ro w y c h n a p lo n r o ś lin o ra z b ila n s i z a w a rto ś ć p rz y s w a ja ln e g o fo s fo ru w g leb ie. P a m . P u ł. 1984 82.
[4] M a z u r Т., С i e ć к o Z., F o t y m a M . B a d a n ia n a d n a w o ż e n ie m r o ś lin u p r a w ia n y c h w z m ia n o w a n iu n a ró ż n y c h k o m p le k s a c h g le b o w o -ro ln ic z y c h . I. P lo n y ro ś lin . Zesz. N a u k . A R T O lszt., R oi. 1982 34 s. 55-68.
[5] C i e ć k o Z., M a z u r T., S z y ł k i e w i c z E. B a d a n ia n a d n a w o ż e n ie m ro ś lin u p r a w ia n y c h w z m ia n o w a n iu n a ró ż n y c h k o m p le k s a c h g le b o w o -r o ln i czych. II. Z a w a r to ś ć w ro ś lin a c h a z o tu o g ó łem i b ia łk o w e g o . Zesz. N a u k . A R T O lszt., R oi. 1982 34, s. 69— 82.
[6] M a z u r T., C i e ć k o Z., B i e n i a s z e w s k a J. B a d a n ia n a d n a w o ż e n ie m ro ś lin u p r a w ia n y c h w z m ia n o w a n iu n a ró ż n y c h k o m p le k s a c h g le b o w o -r o ln i czych. II I. Z a w a r to ś ć fo s fo ru , p o ta s u , m a g n e z u i w a p n ia w ro ś lin a c h . Zesz. N a u k . A R T O lszt., R oi. 1982 34 s. 83-97.
[7] M a z u r T., C i e ć k o Z., F o t y m a M. B a d a n ia n a d n a w o ż e n ie m r o ś lin u p r a w ia n y c h w z m ia n o w a n iu n a ró ż n y c h k o m p le k s a c h g le b o w o -ro ln ic z y c h . IV. P o b r a n ie i b ila n s a z o tu , fo s fo ru i p o ta s u . Zesz. N a u k . A R T O lszt., R oi. 1982, 34 s. 99-110. [8] C i e ć k o Z., M a z u r T. B a d a n ia n a d n a w o ż e n ie m ro ś lin u p ra w ia n y c h w z m ia n o w a n iu n a ró ż n y c h k o m p le k s a c h g le b o w o -ro ln ic z y c h . Z esz. N a u k . A R T O lszt., R oi. 1982, 34 s. 111-117. [9] Z a le c e n ia n a w o z o w e . II. O p ty m a ln e d a w k i n a w o z ó w n a g r u n ta c h o rn y c h . P 32, IU N G , P u ła w y 1986. Т. МАЗУР, 3. ЦЕЦЬКО, Я . БЕНЯШЕВСКА, Т. КАВЕЦКА В Л И Я Н И Е У Д О Б Р Е Н И Я НА У РО Ж А Й И Х И М И Ч Е С К И Й СОСТАВ РА С Т Е Н И Й , ВО ЗД ЕЛ Ы ВА ЕМ Ы Х ВО ВТО РОЙ РО ТА Ц И И СЕВ О О БО РО ТА Н А П О Ч В А Х , РА ЗЛ И ЧА Ю Щ И Х С Я П О С ЕЛ ЬС КО Х О ЗЯ Й С ТВ ЕН Н О Й П РИ Г О Д Н О С Т И . Ч . I. У РО Ж А Й РА С Т Е Н И Й Кафедра природных основ и последствий удобрения Сельскохозяйственно-технической академии в Ольш тыне Р е з ю м е В 1978-1981 гг. проводились полевые опыты по влиянию дифференцированного удо брения азотом , фосфором и калием, а также N P K на урожай растений, возделываемых во второй ротации севооборота на почвах, относящихся, в зависимости от сельскохозяйствен ной пригодности, к четырём различным комплексам. Урож аи растений, полученные на хо рош ем пшеничном комплексе и очень хорош ем рж аном были близкими. Урожай этот в пе ресчёте на зерновые единицы составлял в среднем за четыре года 354. Н а хорош ем рж аном комплексе и слабом ржаном, где применяли иной севооборот, урожай зерновых единиц составлял 214 и был на 39,5% ниже, чем на первых двух комплексах. Основная доза азота — N i , соответствующ ая среднему уровню удобрения в учебно-опытном хозяйстве Лэнжа- ны, оказалась недостаточной для получения оптимального урожая растений. Повышенное азотное удобрение (Nlf5 и N 2) дало прибавку урожая 5-10% . Внесение половины дозы азота (N0,5) привело к снижению урожая растений на 9-10% . Удобрение фосфором и калием в ос новных дозах (Pi и K i) оказалось достаточным для растений, возделываемых на всех четы рёх комплексах, различающихся по сельскохозяйственной пригодности.
W p ły w n aw ożen ia na plon. Cz. I 131 T. M A Z U R , Z. C IE C K O , J . B IE N IA S Z E W S K A , T . K A W E C K A F E R T IL IZ A T IO N E F F E C T O N Y IE L D A N D C H E M IC A L C O M P O S IT IO N O F C R O P S IN T H E S E C O N D R O T A T IO N C U L T IV A T E D ON S O IL S O F D IF F E R E N T A G R IC U L T U R A L U T IL IT Y C O M P L E X E S . P A R T I. Y IE L D S O F C R O P S
D e p a r tm e n t of N a tu r a l P rin c ip le s a n d E ffe c t of F e r tiliz a tio n A g r ic u ltu r a l a n d T e c h n ic a l A c a d e m y in O lsz ty n
S u m m a r y
F ie ld e x p e r im e n ts o n th e e ff e c t of s e p a r a te n itro g e n , p h o s p h o ru s a n d p o ta s s iu m f e r tiliz a tio n a n d jo in t N P K f e r tiliz a t io n o n th e y ie ld of p la n ts c u ltiv a te d in th e se c o n d r o ta ti o n o f c ro p s o n soils of f o u r a g r ic u ltu r a l u ti li ty c o m p le x e s w e re c a r r i e d o u t in 1978-1981. T h e o b ta in e d y ie ld s o n th e good w h e a tla n d a n d v e r y good r y e la n d c o m p le x w e r e s im ila r. T h is y ie ld a m o u n te d in c o n v e rs io n to g r a i n u n its fo r th e f o u r - y e a r p e rio d , o n th e a v e ra g e , to 355 g r a in u n its . O n good a n d w e a k r y e la n d c o m p le x e s, on w h ic h d if f e r e n t c ro p r o ta ti o n w a s a p p lie d th e y ie ld a m o u n te d to 214 g r a in u n its b e in g b y 39.5°/» lo w e r t h a n on th e f i r s t tw o c o m p le x e s. T h e b a sic n itr o g e n r a t e — N i, c o rr e s p o n d in g to th e m e a n f e r til iz a t io n le v e l a t th e A g r ic u ltu r a l E x p e r im e n t S ta tio n Ł ę ż a n y a p p e a re d to b e in s u f f ic ie n t f o r o p tim u m y ie ld of p la n ts . T h e in c r e a s e d n itr o g e n f e r tiliz a tio n le v e ls (Ni.5 a n d N 2) r e s u lte d in th e y ie ld in c r e m e n t of 4-10% . T h e n itr o g e n f e r tiliz a tio n lo w e re d b y a h a lf (N0.5) le d to a d ro p of y ie ld s b y 9-10% . T h e p h o s p h o r u s a n d p o ta s s iu m a p p lie d in b asic r a t e s (Pi, K i) w a s s u f fic ie n t f o r p la n ts c u ltiv a te d o n soils of a ll f o u r a g r ic u ltu r a l u ti li ty c o m p le x e s. P r o f . d r h a b . T e o f i l M a z u r P r a c a w p ł y n ę ł a d o r e d a k c j t Z a k ł a d P r z y r o d n i c z y c h P o d s t a w i S k u t k ó w w k w i e t n i u 1987 N a w o ż e n i a A k a d e m i a R o l n i c z o - T e c h n i c z n a w O l s z t y n i e 10-744 O l s z t y n — K o r t o w o . b l . 39
