Możliwości i zalety zastosowania cen fabrycznych w ewidencji księgowej wyrobów gotowych

Henryk Ronek

Możliwości i zalety zastosowania cen

fabrycznych w ewidencji księgowej

wyrobów gotowych

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 7, 179-188

A N N A L E S

U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N — P O L O N I A

VOL. VII, 8 SECTIO H 1973

In sty tu t E konom iki P rod uk cji W ydział E konom iczny UMCS

H e n r y k R O N E K

Możliwości i zalety zastosowania cen fabrycznych w ew idencji księgowej wyrobów gotowych

Возможности и достоинства применения фабричных цен в бухгалтерском учете готовой продукции

The Possibilities and Advantages of the Application of Factory Prices in the Ready Goods Book-keeping Records

FUNKCJONOWANIE PODWÓJNEGO UKŁADU CEN

W w aru nk ach gospodarki socjalistycznej kształtow anie poziom u cen jest jednym z podstaw ow ych narzędzi polityki ekonomicznej. U stalając poziom cen oraz relacje w zajem ne m iędzy cenam i państw o sta ra się osiągnąć ko nk retn e cele gospodarcze i społeczne. Określone ceny na środki p rodukcji m ają w pływ ać na w ybór właściwej stru k tu ry produkcji i tec h n i­ ki w ytw arzania, natom iast ceny środków konsum pcji pow inny zapew nić pożądaną stru k tu rę konsum pcji i dokonywać korekty w podziale dochodu narodow ego.1

Realizacja polityki kształtow ania cen prow adzi do odchylania cen od w artości. Ogólną praw idłow ością (zresztą często krytykow aną) jest u sta ­ lanie cen na środki produkcji poniżej ich wartości, a na środki konsum pcji (szczególnie luksusow e) powyżej ich wartości. W w yniku tego istniejący układ cen zbytu w yw ołuje znaczne różnice poziomu rentow ności tak m iędzy poszczególnym i branżam i, jak i w ew nątrz nich. Istn ieje uzasadnio­ na obawa, że sytuacja ta w yw ierałaby w adliw y w pływ na w ybór aso rty ­ m en tu produkcji, dokonyw any przez przedsiębiorstw a. Przedsiębiorstw a

1 Problemy polityki cen w gospodarce socjalistycznej omawia kompleksowo W. B. S z t y b e r (Teoria i polityka cen w gospodarce socjalistycznej, PWN, Warsza­ w a 1967).

180 Henryk Ronek

bowiem, reagując n a bodźce m aterialnego zainteresow ania oparte na w y ­ nikach finansow ych, m ogłyby podejm ow ać decyzje produkcyjne n iepo żą­ dane z p u n k tu w idzenia ogólnogospodarczego i społecznego. Dążąc do m aksym alizacji w y n ik u finansow ego zakłady w ytw órcze w ram ach swoich możliwości i u p raw n ień przestaw iałyb y się na produkcję ty ch wyrobów, k tóry ch ceny odbiegają od w artości in plus. Oczywiście odbyw ałoby się to kosztem ograniczania p rodukcji w yrobów preferow anych, co stałoby w w yraźnej sprzeczności z potrzebam i gospodarki i społeczeństwa.

A by do tego nie dopuścić, problem rozw iązano przez w prow adzenie dwóch układów cen: cen fabrycznych dla dostaw ców i cen zbytu dla odbiorców. W edług tej koncepcji dostaw cy są rozliczani po cenach fa ­ brycznych, co pow oduje oderw anie ich od sytuacji rynkow ej i w y stępu ­ jących tam cen zbytu. Tym sam ym układ cen fabrycznych stał się jednym z głów nych sty m u lato ró w ekonom icznych produkcji. N atom iast w y stęp u­ jący niezależnie od cen fabrycznych układ cen zbytu realizu je staw iane m u zadania bez w y w ieran ia w pływ u na produkcję.

O bow iązujący system cen fabrycznych 2 został opracow any w 1966 r., lecz nie dotyczył w szystkich zjednoczeń i nie był konsekw entnie prze­ strzegany. Obecnie system ten n ab iera większej wagi ze w zględu na stale rozszerzany jego zasięg, na lepsze skoordynow anie jego z obow iązującym system em planow ania i ze w zględu na istotne konsekw encje organizacyjne, któ re w yw iera w księgowości.

Przed układem cen fabrycznych postaw iono dwa najistotniejsze cele: w ykorzystanie ich dla tw orzenia bodźców ekonom icznych, oddziałują­ cych n a przedsiębiorstw o jako dostawcę, oraz tw orzenie podstaw y do roz­ liczeń p rzedsiębiorstw a z budżetem , cen tralą h an d lu zagranicznego i ze zjednoczeniem . W ram ach celu bodźcowego w y b ijają się na plan pierw szy dwa podstaw ow e zadania cen fabrycznych: a) oddziaływ anie na obniżkę kosztów w łasnych produkcji przedsiębiorstw a, b) oddziaływ anie na przed­ siębiorstw o, aby produkow ało w yroby nowoczesne, atrak cy jn e i — co jest bardzo w ażne — poszukiw ane na rynku.

W celu w y w ieran ia w pływ u n a obniżkę kosztów w łasnych, ceny fa ­ bryczne otrzym ały specjalną ko nstrukcję. Polega ona na tym , że obok średnich kosztów w łasnych produkcji w y stęp uje w nich pew ien p rocen­ tow y n a rz u t zysku.3 O ile przedsiębiorstw o obniży indyw idualne koszty

2 Obowiązujący system cen fabrycznych został wprowadzony od I I 1967 r. Uchwałą nr 30 Rady Ministrów w sprawie zasad i trybu ustalania cen fabrycznych i rozliczeniowych w przem yśle uspołecznionym oraz ich stosowania (Monitor Polski, nr 7/1966, poz. 54).

8 Cytowana już Uchwała nr 30 Rady M inistrów dokładnie precyzuje, jakie średnie koszty w łasne mogą być w zięte do konstruowania cen fabrycznych i co może być podstawą do ustalania narzutu zysku.

Możliwości i zalety zastosowania cen fabrycznych... 181 własne, o tyle w zrośnie jego zysk. Zysk natom iast je st (tak uważa większość ekonomistów) najbardziej syntetycznym w skaźnikiem , św iad­ czącym o efektyw ności funkcjonow ania przedsiębiorstw a, i z nim zw iąza­ ne są podstaw ow e bodźce m aterialnego i psychologicznego zainteresow a­ nia załogi. Zm usza to kierow nictw o zakładu pracy do bardzo starannego śledzenia kształtow ania się kosztów produkcji, aby w odpow iednim mo­ m encie m ożna było reagow ać na niew łaściw e w tym zakresie tendencje. Innym , nie m niej w ażnym zadaniem o charakterze bodźcowym, posta­ w ionym przed system em cen fabrycznych, jest stym ulow anie w y tw arza­ nia w yrobów poszukiw anych na rynku. W naszej gospodarce jeszcze nazbyt często zdarzają się sytuacje zachw iania cząstkowej równowagi rynkow ej na skutek niedostosow ania stru k tu ry produkcji do stru k tu ry potrzeb. Zjaw isko to jest szczególnie niekorzystne, jeśli chodzi o arty k u ły spożywcze pierw szej potrzeby. W ty m w ypadku dostosowanie po py tu do podaży drogą podw yżki cen jest nie wskazane, bo obniża to poziom życia społeczeństw a, szczególnie osób n ajm niej zarabiających. Jedy nie właści­ w ym sposobem zaspokojenia popytu w inno być odpowiednie dostosowanie produkcji.

Rolę ekonomicznego sty m u lato ra produkcji, zgodnie z potrzebam i spo­ łeczeństwa, spełniają ceny fabryczne, a ściślej biorąc — ich część odpo­ w iadająca narzutow i zysku. Aby producent był zainteresow any w y tw a­ rzaniem w yrobów atrakcy jn ych i poszukiw anych na rynku, ustala się dla nich ceny fabryczne o stosunkow o sporych narzutach zysku. Przykłado­ wo z b ranży przem ysłu m ięsnego: w cenie fabrycznej kiełbasy salam i n a rz u t zysku w ynosi tylko 4%, zaś w cenie kiełbasy śniadaniow ej aż 19%.4 K iełbasa salam i nie jest bowiem spożyw ana przez podstaw ow ą część spo­ łeczeństw a, n ato m iast ogólnie poszukiw ana jest tania kiełbasa zwyczajna. G dyby kierow nictw o przedsiębiorstw a mięsnego za jedyną przesłankę de­ cyzji produkcyjnych przyjm ow ało cenę zbytu, w stru k tu rz e produkcji w yroby tanie zajm ow ałyby najm niejszy procent. Byłoby to sprzeczne z interesam i ogółu ludności. Rozliczając producenta w edług cen fabrycz­ nych odryw a się go od istniejącego układu cen zbytu i zw iązanej z nim polityki gospodarczej państw a.

J a k w ykazała prak ty k a, system cen fabrycznych okazał się m ało sk u ­ teczny w stosunku do staw ianych przed nim zadań.5 Podstaw ow e przy­ czyny osłabiające funkcjonow anie m echanizm u cen fabrycznych w y ni­ k a ją z:

4 Dane zaczerpnięte z katalogu cen fabrycznych nr Y/l-F/71 na wyroby mięsne opodatkowane, przeznaczone na zaopatrzenie rynku.

5 Por. W. B. S z t y b e r : Funkcjonowanie nowego systemu cen fabrycznych, „Ekonomista” 1969, nr 3, s. 702—703.

182 H enryk Ronek

a) u trzy m an ia system u zarządzania poprzez w skaźniki dyrekty w ne dotyczące ilości i jakości produkcji, k tó rą zakład m usi wytw orzyć, przy jednoczesnym lim itow aniu zatrudnienia, funduszu płac, ilości i jakości surow ca itp., co ogranicza in icjatyw ę przedsiębiorstw ;

b) zachow ania zasady rozliczania przedsiębiorstw w edług niezm ienio­ nych w skaźników finansow ych (chodzi tu głównie o w skaźnik produkcji tow arow ej w yliczany w edług cen zbytu) — może to rodzić tendencje do w y tw arzan ia pro d uk tó w o w ysokich cenach zbytu, co nie zawsze jest zgodne z p referencjam i społecznym i;

c) niedokładności kalku lacji w stępnej, na k tórej w ynikach oparto ceny fabryczne, przez co rzeczyw iste staw ki zysku znacznie odbiegają od s ta ­ w ek planow anych, stw arzając zupełnie nie przew idziane bodźce i a n ty - bodźce;

d) system atycznego podnoszenia dyrektyw nego w skaźnika ren to w ­ ności, przez co efek t obniżki kosztów w postaci zwiększonego zysku nie pozostaje w przedsiębiorstw ie, lecz jest przejm ow any przez budżet.

EWIDENCJA WYROBÓW GOTOWYCH WEDŁUG CEN FABRYCZNYCH

Z m ankam entam i fu nkcjonow ania m echanizm u cen fabrycznych w iąże się jeszcze jeden problem — rozw iązania ew idencji księgow ej w yrobów gotowych. Otóż, aby przedsiębiorstw o mogło o peratyw nie reagow ać na bodźce tkw iące w system ie cen fabrycznych, wiele zależy od term ino­ wości i jakości inform acji otrzym yw anych przez zarząd zakładu pracy. Źródłem ty ch inform acji jest w przedsiębiorstw ie przede w szystkim dział księgowości. Od organizacji pracy w tym dziale zależy w znacznym stop ­ n iu operatyw ność i trafn o ść decyzji, podejm ow anych przez kierow nictw o. Tym czasem zasady prow adzenia ew idencji w yrobów gotow ych nie odpo­ w iad ają bieżącym potrzebom zarządzania. Stw ierdzenie to odnosi się głów nie do p rzy jęty ch w p rak ty ce cen, w edług k tórych prow adzi się ew i­ dencję w yrobów . Zgodnie z obow iązującym T y p o w y m planem ko nt dla

p a ń stw o w ych p rzedsiębiorstw p rzem ysło w ych , za cenę ew idencyjną obec­

nie p rzy jm u je się: a) planow any koszt w ytw orzenia, b) cenę sprzedażną, c) rzeczyw isty koszt w ytw orzenia.

Ż adna z tych cen (jako cena ew idencyjna) nie zapew nia kierow nictw u przedsiębiorstw a p o trzebnych i term inow ych inform acji co i jak p ro d u ­ kować, aby dostosow ać się do potrzeb społeczeństwa.

W ydaje się, że praw idłow ą reak cją system u księgowości na nowe za­ d ania gospodarcze w inno być w prow adzenie cen fabrycznych jako cen ew idencyjnych na w szystkie w yroby. Staw iając ten postulat, należy

udo-6 Por. T y p o w y plan kont dla pań stw ow ych przedsiębiorstw przemysłowych, Warszawa 1968, s. 287.

Możliwości i zalety zastosowania cen fabrycznych.., 183

wodnic, że przyjęcie w ew idencji cen fabrycznych jest możliwe, że roz­ w iązanie to dostarczy potrzebnych przesłanek do operatyw nego zarządza­ nia, a osiągnięcie tego nie spow oduje zwiększenia pracochłonności.

Podstaw ow ym wym ogiem staw ianym cenie ew idencyjnej jest jej sta ­ łość w określonym przedziale czasowym. Ten a try b u t ceny ew idencyjnej n adaje jej sens stosow ania: dzięki tem u ułatw ia, um ożliwia i upraszcza pracę w księgowości. W m omencie przyjm ow ania w yrobów gotowych do m agazynu kalkulacja spraw ozdaw cza z reguły je st jeszcze nie gotowa. Można ją przeprow adzić dopiero e x post, a więc w tedy, kiedy są już znane w szystkie koszty dotyczące tej produkcji. Ale w ciągu całego okresu spraw ozdaw czego przekazyw ane są bieżąco z produkcji na skład, a n a ­ stępnie sprzedaw ane w yroby gotowe, które należy odpowiednio wycenić. Nie znając e x ante rzeczywistego kosztu w ytw orzenia, stosuje się w łaśnie stałą cenę ew idencyjną. Tylko dzięki tem u m ożna prowadzić ew idencję bieżącą n a w szystkich kontach dotyczących wyrobów gotowych, tak w układzie syntetycznym , jak i w układzie analitycznym . J e st to bardzo pow ażne uproszczenie w zakresie prow adzenia k arto tek ilościow o-w ar- tościowych w yrobów gotowych, dzięki czemu dostarczane są na bieżąco inform acje co do ru ch u w yrobów gotowych w ew nątrz przedsiębiorstw a i n a zew nątrz (sprzedaż), w sum ie globalnej i w sum ach cząstkowych.

Poniew aż cena fabryczna jest w swoim założeniu stała w ciągu pew ne­ go okresu czasu (naw et w ciągu kilk u lat), n adaje się doskonale do ew i­ dencji w yrobów gotowych.

Zgodnie z założeniam i program ow ym i, układ cen fabrycznych pow i­ nien oddziaływać n a obniżkę kosztów w łasnych produkcji i stym ulow ać podejm ow anie produkcji nowoczesnej i poszukiw anej na rynku. A by kie­ row nictw o przedsiębiorstw a mogło operatyw nie reagow ać n a bodźce w m ontow ane w ceny fabryczne, m usi otrzym yw ać potrzebne inform acje co do kształtow ania się kosztów i zysków danej produkcji.

Odpow iedniego m ateriału porównawczego do tej analizy może do star­ czyć w yłącznie dział księgowości. Prow adząc ew idencję w yrobów goto­ w ych w edług ceny fabrycznej, księgowość będzie w stanie w sposób bez­ pośredni ustalić na koncie 580 — „Rozliczenie produkcji to w aro w ej”, jak k ształtu ją się rzeczyw iste koszty produkcji w porów naniu z ich w zorcam i w ystępującym i w cenie fabrycznej. Istotne jest tu rów nież i to, że w ykaże się równocześnie, jakie są konsekw encje zm ian w zakresie kosztów — zm niejszenie lub zwiększenie zysku.

A by otrzym ać bardziej szczegółowe inform acje dotyczące kształtow a­ nia się kosztów i zysku na poszczególnych w yrobach, konieczna będzie ew idencja analityczna do konta 580 — „Rozliczenie produkcji tow arow ej” . Jeśli prow adzenie anality ki dla każdego rodzaju w yrobów byłoby nieopła­ calne» m ożna utw orzyć g ru p y w yrobów zbliżonych do siebie procesem

184 Henryk Ronek

technologicznym i stopniem rentow ności i dla grup tych zaprow adzić oddzielne k onta szczegółowe.

Schem at księgowań Book-keeping schema

580

500 — Produkcja podsta- Rozliczenie produkcji

to-wowa warowej 601 — Wyroby gotowe

Wyroby gotowe w rze­ czyw istym koszcie w y ­

tworzenia

681 — Odchylenia od ce­ ny fabrycznej

Odchylenia kredytowe

Wyroby gotowe w cenie fabrycznej

681 — Odchylenia od ce­ ny fabrycznej

Odchylenia debetowe

Z agadnienia te ilu stru je najlepiej podany schem at księgow ań. W y­ ro b y gotowe, przyjm ow ane bieżąco do m agazynu w ciągu okresu spra- wozdadwczego, w ycenia się w edług stałej ceny fabrycznej. Księgowanie przychodu pow oduje obciążenie konta 601 — „W yroby gotow e” i uznanie k o n ta 580 — „Rozliczenie produkcji to w aro w ej” . Na konec okresu rzeczy­ w iste koszty w ytw orzenia produkcji przeksięgow uje się z konta 500 — „Pro d uk cja podstaw ow a” na stronę W inien ko n ta 580 — „Rozliczenie pro­ d ukcji to w aro w ej”. W tedy dopiero, na koncie 580 — „Rozliczenie produkcji to w aro w ej” m ożna porów nać w artość tych sam ych w yrobów , liczoną z jednej stro n y (Ma) po cenach fabrycznych, a z drugiej (Winien) — w edług rzeczyw istego kosztu w ytw orzenia. W w yn ik u takiego porów nania o trzym uje się pew ne różnice, czyli odchylenia od ceny fabrycznej. W za­ sadzie odchylenia te pow inny mieć c h arak ter kredytow y, bo w artość w y­ robów w cenie fabrycznej jest z regu ły wyższa od rzeczyw istego kosztu własnego w ytw orzenia tych produktów (ceny fabryczne zapew niają re n ­ towność produkcji).

Istotą odchyleń k redytow ych jest planow any w cenie fabrycznej zysk, pow iększony o zysk w yn ikający z obniżki kosztów. Może w ystąpić i taka sytuacja, że odchylenia kredytow e oznaczać będą planow any w cenie fabrycznej zysk, pom niejszony o podw yżkę kosztów, z tym jed nak z a ­ strzeżeniem , że ogólna sum a podw yżki kosztów nie przekroczy ogólnej

M ożliwości i zalety zastosowania cen fabrycznych.., 185

w artości planow anego zysku. W skrajnym przypadku, m ianowicie w przed­ siębiorstw ach deficytow ych, mogą w ystąpić odchylenia debetowe. W ystą­ pienie odchyleń debetow ych oznaczałoby, że w danym przedsiębiorstw ie koszty w łasne w ytw arzania w yrobów są wyższe od w artości produkcji liczonej w cenie fabrycznej.

Tak więc kształtow anie się odchyleń od ceny fabrycznej będzie infor­ m owało o tendencjach w ystępujących w kosztach w łasnych danego przed­ siębiorstw a oraz o opłacalności produkcji w ytw arzanych wyrobów. Dane stąd płynące pow inny stać się istotną przesłanką do podjęcia przez kie­ row nictw o przedsiębiorstw a decyzji o charakterze organizacyjnym , zmie­ rzających do obniżki kosztów w łasnych oraz do podejm ow ania produkcji zgodnie z potrzebam i społeczeństwa.

W prow adzenie cen fabrycznych do ew idencji w yrobów gotowych um ożliw i szybkie dostarczanie potrzebnych danych do analizy i sp ra­ wozdawczości z zakresu w ykonania podstaw ow ych wskaźników finanso­ w ych w przedsiębiorstw ie: produkcji tow arow ej i zysku. W skaźnik pro­ dukcji tow arow ej może być ustalony bezpośrednio na koncie 580 — „Roz­ liczenie produkcji to w arow ej” (obroty strony Ma i tego konta), zaś zrealizow anym zyskiem będzie n a rz u t odchyleń od ceny fabrycznej na sprzedane w yroby, skorygow any o koszty sprzedaży poniesione w fazie zbytu.

Problem ustalania n a rz u tu odchyleń nabiera w tej sytuacji bardzo istotnego znaczenia. J e st to jednak zagadnienie szersze i dlatego też należy m u poświęcić oddzielne miejsce. ;

K olejne zadadnie staw iane przed cenam i fabrycznym i ma c h arak ter rozliczeniowy. M ianowicie służą one do u stalania podatku obrotowego i dotacji przedm iotow ych.

Znane są trz y m etody obliczania podatku obrotow ego: m etoda kw o­ towa, procentow a i różnicowa. Ceny fabryczne oddają znaczne usługi przy w yliczaniu podatku obrotowego m etodą różnicową. Wielkość jego jest w ty m w y padku różnicą m iędzy w artością sprzedanych w yrobów liczoną w cenie zbytu a w artością tych sam ych produktów w yrażoną w cenach fabrycznych. Pow yższy sposób ustalania podatku obrotowego jest bardzo prosty i dogodny w użyciu ze względu na niew ielką pracochłonność wyliczeń.

W sytuacji, gdy produkcja niektórych w yrobów jest deficytow a, przed­ siębiorstw o może otrzym ać dotację przedm iotową. Dotacje tego ty p u są z góry planow ane na poziomie różnicy m iędzy w artością produktów w y­ liczoną przy pomocy cen fabrycznych i przy pomocy cen zbytu. Ew idencja w yrobów gotow ych w edług cen fabrycznych znacznie upraszcza i p rzy ­ spiesza wyliczanie potrzebnych przedsiębiorstw u dotacji przedm iotow ych i um ożliw ia porów nanie ich z planem .

186 Henryk Ronek

Schem at ilustrujący sposób ustalania zysku A schema illustrating the method of calculating profit

O ddzielny problem to ro la cen fabrycznych w rozliczaniu się przed­ siębiorstw a z cen tralam i h an d lu zagranicznego. Zgodnie z cytow aną już uchw ałą, na a rty k u ły i usługi przeznaczone na eksport, ceny fabryczne u stala się w in n y m try b ie i w oparciu o inne zasady niż na w yroby obrotu krajow ego. W zw iązku z tym , na te sam e w yroby są dostarczane przedsiębiorstw om oddzielne katalogi cen fabrycznych. P ro du cen t rozlicza się z cen tralam i h a n d lu zagranicznego po ustalonej cenie fabrycznej, co g w a ra n tu je m u odpow iednie zyski niezależnie od poziom u ceny dewizo­ w ej. Ma to isto tną zaletę, gdyż zwiększa zainteresow anie w ytw órcy pod­ niesieniem p rodukcji eksportow ej o szerokim asortym encie. Rozliczanie przedsiębiorstw z cen tralam i han dlu zagranicznego ma sw oje odbicie w ew idencji księgow ej. Rów nież i tu ta j, w prow adzenie cen fabrycznych

В о зм о ж н о сти и д о сто и н ств а п ри м ен ени я ф абр ичн ы х цен., ₁₈₇

do ew idencji w yrobów um ożliw i szybkie i spraw ne przeprow adzanie pro­ cesu rozliczania. W arunkiem spełnienia tego zadania jest prow adzenie oddzielnych k o n t dla produktów eksportow ych.

Reasum ując należy stw ierdzić, iż jednym z w arunków w ypełnienia zadań staw ianych przed cenam i fabrycznym i jest w prow adzenie ich do ew idencji księgowej w yrobów gotowych w przedsiębiorstw ach. W ażne przy ty m jest i to, że zbieranie i prezentow anie tych danych jest połączone z jednoczesnym uproszczeniem pracy w dziale księgowości.

BIBLIOGRAFIA

1. F e d o r o w i c z Z.: Finanse w gospodarce socjalistycznej, PWE, Warszawa 1970. 2 G o r d o n J .: Kształtowanie cen w y robów przemysłowych, PWE, Warszawa 1963. 3. M i a s t k o w s k i L .: Różnicowanie cen w gospodarce socjalistycznej, PWE,

Warszawa 1966.

4. Mała encyklopedia rachunkowości, PWE, Warszawa 1971.

5. T y p o w y plan kont dla państw ow ych przedsiębiorstw przemysłowych, Warszawa 1968.

6. S k r z y w a n S.: Rachunkowość w przemyśle, PWN, Warszawa 1951.

7. S k r z y w a n S., F e d a k Z .: Rachunkowość w przedsiębiorstwie przem ysło­

w y m , PWE, Warszawa 1963.

8. S z t у b e r W. B. : Funkcjonowanie nowego systemu cen fabrycznych, „Ekono­ m ista” 1967, nr 3.

9. S z t y b e r W. B. : Teoria i polityka cen w gospodarce socjalistycznej, PWN, Warszawa 1969. Р Е З Ю М Е Экономические предпосылки привели к созданию фабричных цен. Перед ними были поставлены 2 важнейшие задачи — стимулирование производства современных и пользующихся спросом изделий и воздей­ ствие на снижение себестоимости производства. Для того, чтобы заключенные в фабричных ценах стимулы действо­ вали эффективно, было бы целесообразным применение этих цен как учетных цен на готовые изделия. Это обеспечило бы руководство пред­ приятий информацией, необходимой при принятии им каких-либо про­ изводственных решений. Важным является и тот факт, что собрание и представление этих данных связано с одновременным упрощением ра­ боты Отдела бухгалтерского учета. S U М М A R Y

The establishm ent of th e factory price system was decided by eco- nom ical data. These prices should fulfil tw o m ost im p o rtan t tasks: stim ulate the production of m odem and dem anded on the m ark et products and effect th e decrease of prim e production costs.

188 Henryk îlonek

In order th a t th e incentives contained in factory prices are effective, th e application of these prices as record prices for ready goods seems to be advisable. Such a solution w ill ensure th e supply of inform ation needed by th e facto ry m anagem ent for u n d ertaking production decisions. At th e same tim e it is im p o rtan t th a t th e collection and p resentation of th ese data are connected w ith th e sim ultaneous sim plification of work in th e book-keeping departm ent.