SUMMARY
• On. the hasis· of the · Paper by W. W. Doliwo--Dobrowolski (Zapiski Wsiesajuz. Minieral. Obszcz.,
1965, no. 2) the author discusses corrections for the magnitude of 11ght rafradion, which have to be in-troduced when the orientation of indicatrise axis is being established with the use of Fiodorow !table. The corrections differ in magnitude and sign in the case of uniaxial crystals. They depend ontw.) possible cases of orientaticn of indicatrise axis in relation· to the axis of Fiodorow table. The formulae and nomograms facilitating calculations of the values
Ho
are given. .PE310ME
OcaOBhIWUlClo Ha ·CTaT:&e B. B. ,lI;ommo-,lI;o6poBOm.-CKoro (3alI. Bcec. MHH. 06m;., 1965, NI 2), aB'1'Op aHa-nH3HpyeT lIonpaBKH Ha BeJIH"l:HHY lt03cPcPHQeHTOB lIpe-JIOMJIeHHSI cBeTa lIPH alIpe~eJIeHHH nOJIo:m:eHHH OCH HH~HKaTpHCbI c lIOMO~ CTOJIHKa <l>e~opOBa. B o~o OCHl>lX Jq>HCTaJIJIaX OBH pa3JIlAHbI KaK no EleJIH'lKHe, TaK H lIO 3HaKY, 3aBHCHT OT ~yx B03MO:!KlibIX cJIY'laeB OpHeHTHPOBKH OCl([ HH~HKaTpHchI lIO oTHomeHHro K OCR CTOJIHKa cPe~opoBa. ABrop CTaThH npHBO~HT cPopMynhI H HOMOrpaMKhI, lI03BOJImO~e· onpe~eJISlTh BeJIKCiH-Hy Ho.
ROMAN KARMANSKI
Przeds. Technologlczno-Geologiczne Ceramikl BudowlaneJ
PROPONOWANA KLASYFIKACJA ZW2A SUROWCOW ILASTYCH
CERAMIKI BunOWLANEJ
Na podstawie przeprowadzonej analizy udokumen-towan.vch i eksploatowanych zl6z surowc6w ilastych \V przemy§le ceramiki budowlanej zaproponowano ponizllz~ klasyfikacjc:, opart<4 na nastE:pujllcych
kry-teriach:· .
- charakierystyka geologiczna zl6z,
- charakterystyka warunk6w
·geologiczno-g6rni-c7.ych,'
- technologiczne w~asno~ci surowc6w. PODZlAI. NA PODSTAWn: CHARAKTERYSTYKI
GEOLOGICZNEJ ZL02 Genez& zloi
- zloia surowc6w czwartorzE:dowych: 1easy, gliny
lessopodobne, gliny i ily aluwialne, gliny zwietrzeli-nowe, gliny zwalowe. gliny i mulki zastoiskowe; .
ProponotDana geologiczno-g6'fflicza kla&1/fikac1tJ z16t surowcow .iZastych ceramiki budowZane;.
UKD 553.611.1/.2.001.33(438)
- zloZa surowc6w trzecion~dowych: ily eocenskie i oligocenskie, mioceflskle ily morskie, miocenskie Hy slodkowodne, ily pliocenskie; .
..:.. zloza surowc6w starszych od trzeciorzE:du: lly kredowe, ily triasQwe, hlpki karbonskie, ily perm-likie.
Budowd. geologlczua zl6i
zloza 0 prostej budowie geologicznej. NaleZli
do n.ich zloh c.'z;war+"orz~dowe i trzeciorz~dowe lub starsze 0 spokojnym poziomie lub prawie poziomym zaleganiu kopaliny. Powierzchnia daza r6wna, a su,.... rowiec jednorodn:v; zaburzenia tektoniczne nie wy-st<,:pujlt. Brak przerost6w gips6w, piaskowc6w lub innych twardych skal. Zloza niezawodnicme, z moz-liwoscilt grawitacyjneg) odprowadzenia w6d
opado-wyC'h; .
The proposed geoZogicaZ-mining claSSification of. cle~ pOSits
of
clay raw materialsof
the construction.cerm.amics.
nikami. ale z moZliwo§citl eliminowania zanieczysz'" czonych partil surowca lub z moZliwo§cill ograni-cozenia albo likwidacji iCh szkodJiwego dzialania w produkcji.
Zloie Idasy 3
zloza co najmniej §redniej wielko§ci. tj. 0 za-sobach powyzej 1200 tys. m3 surowca. W przypadku
istnienia lub budowy mniejszego zakladu - zloze moZe mie6 mniejsze zasoby jednak zabezpleczajllce produkcj~ co najmniej na 15 lat. Jako§6 surowca dostateczna dla produkcji okre§lonych materialitw bu-dowlanych a nie tylko cegly pelnej:
- zloZa znajdujllce si~ w miar~ dogodnym miej-scu w stosunku do szlak6w komunikacyjnych, posia-dajllce moZliwo§6 wywozu '\vyrobOw. przynajmniej drogl4 utwardrzonl4. Rejon moze mie6 utrudnione do-prowadzerJie energii elektrycznej lub wody dla po-trzeb technologicznych. Teren zloza moZe bye cz~s
ciowo zabudowany i moZe wymagae stosowania fila-row ochronnych. Jego za§ przygotowanie do budowy nowego lub rozbudowy istniej~cego zakladu wymaga
wi~kszych naklad6w finansowych lub jest bardzo trud'ne. do realizacji;
- zloia 0 §rednio zaburzonej IUb nawet C'ZE:§cio-wo skomplikowanej budowie geologicznej a nierow-nej powferzchn,i stropu oraz 0 §redniej lub malej
rnillzBzo~ci surowc6w i sredniej lub duzej grubo§ci nadldadu, 0 stosunku grubosci' nadkladu do miilZ-szo§ci zloza nie wiE:kszym ni± 1 :2; .
- zloZe moie bye zawodnione z konieczno~cill
zastosowania . pomp odwadniajllcych;
- zloza niezupelne z koniecznoscill dowozu ma-terial6w uszlachetniajllcych z odlegloSci ponad 5 km;
- zloza mogll by6 w znacznym stopniu zanie-czyszczone skladnikami szkodliwymi;
- mozna produkowa6 rnaterialy gl6wnie sredniej
. klasy. a cZE:sciowo nowet niblzych klas.
SUMMARY
. On the basis of the results of analysis of clay raw material deposits documented and exploited for the needs of construction ceramics industry a new classification of the deposits is proposed. It'
is based on the following criteria:
- geological characteristics of the deposit, - characteristics of the geological-mining
con-. ditions,
- technical properties of the raw materials. The results of application of this classification are disCUS8ed on the example of clay raw materials of Cracow and Rzesz6w regions.
GWAl.TOWNE WZMOtENIE PROCESOW
ABRA-ZJI W NAS~Twm EKSPLOATACJI
2WI-. ROW I KAMIBNI Z DNA MOB.SKIEGO
W artykule zamieszczonym przed niespelnaczte-rema laty w .. Przegll!,dzie GeologicUlym"· zwraca-lem m. in. uwag~ na niebezpieczeDstwo zwi/lZBDe z projektami eksploatacji kruszywa z <ina Baltykq. Ostatnio dowiadujemy si~ 0 fatalnych skutkach ta-Idej nie przemy§lanej dzialalnosci z publikacjl w Iz-wiestiach Akademii Nauk ZSRR··. I:ntensywnaeks-ploatacja ZWiru i kamieni z dna Morza Czarnego· u zachodnich wybrzezy Krymu przy§pieszyla ,,lawi-nowo" procesy abrazji brzegu morskiego. W
warun-• W. Karaszewsld - 0 wzrastaj4cym zagroteniu naszych m6rz. Prz. geoL, 19'1.1, nr 11.
•• J.D. S:rujskij - proce!Y i skorosti abrazji na
ukrain-lkich bieregach Czernogo i Azowskogo Morej. (Odesskij
go-mdarBtwiennyj uniwersitet), Izw. Al'i SSSH seria geogr.i 8, MOskwa 19'14.
82
ZllJia klasy' 4
- zloZa przewainie male 0 ilosci rzasobOw poniZej
1200 tys. m3;
- jakose zl6z mierna, 0 :9rzydatnosci w zasadzie
tylko do produkcji cegly pelnej;
- zloza poloione w niedogodnym miejscu w sto-sunku do s71ak6w komunikacyjnych, istniej~ trud-no~ci z dostar.czaniem potrzebnych ilo§ci wody i
ener-gii elektrycznej; .
- teren cz~~ciowo zabudowany lub przeznaczony do zabudowy;
- brak moZliwo~ci lokalizacji nowych zaklad6w bb miejsca dla rozbudowy istJ1iejl4cych;
_. zlaza 0 skomplikowanej budowie geologiC2lIlej
oraz nier6wnej powierzchni stropu i male, millZszos-ci a przykry:te nadldadem 0 znacznej grubosci. Za-wodnieaie duZe z konieczno~;::i~ stosowania pomp odwadniajllcych.
Dla uzasadnienia powyzszego przeproV\"BdzQIlo kla-syfjkacj~ w regionie krakowskim i rzeszowskim (tab. II).
J8k widac 68 z16z (70"0) v: obydwu regionach nie nadaje si~ w zasadzle do eksploa<tacji i w~·twa
rzania ceramicznych material6w budowlanych. Eks-ploatacja tych zl6z powinna bye zaniechana, nato-miast tylko 20 7J6z (21'/0) moze stanowic podstaw~
do budowy nowych lub rozbudowy istniejllCYICh za-klad6w przetw6rczych. Podobny jest stan z16z w ca-lym kraju; St~d wynika potr~ba prowadzenia inten-bywnych prac poszukiwawczych i dokumentowania nowych zl6:1: dla rozszerzania produkcji ooramicznych m9tcria16w budowlanych.
Przedstawiona wyiej klasyfikacja dostosowana jest do obe<'Dego poziomu tp.chnologii produkcji. W przy-padku daIszego postfIDu w tej dzie:izinie musi bye ona odpowiednio aktualizowana. Omawiana klasyfi-I,Qcja b~dzie przydatna cUa. ustalania potrzeby poszu-kiwania z16z oraz przy prowadzeniu ich eksploatacji
przemyslowej. "
PE3IOMB
HCXOAH Ha aHamt38 pa3BeABHHLIX H paspa6aThI-BaeKblX saJlelKeA rJlHHHC'l'Oro CbtpbH A;JIH KepaMH'l:eC-][oA DpDMbIWJleHHOCTH, aBTOp COC'l'aBHJl
ltJlaCcH<pHKa-~
no
CJle,llYIO~ .~H'l'epHJU4:- reoJIOrH'le~H XapaK'l'epHC'l'HKa 3aJIemeA, .
- XapaK'l'epHCTHKa ropHO-reOJlOrH'leCKHX YCJlOmdi:,
- XapaKTepHCTHKa TeXHOJlOrJAeCKHX CBOAC'l'B. B C'l'aTbe npe,zwraBJleH IIPJDoIep IUIaccH<pHK~ rmmHCTbIX DOpDA KpaEOBCKOro H ~emyBcKoro. pe-rHOHOB.
kach normalnych brzeg morski cofal si~ w tym re-jonie z szybkojci~ zaledwie 4 do 10 cm roczni~ .. W
. wyniku eksploatacji kruszywa (15 mln ml w jednym tylko roku 1965), nastqpilo tak szybkie wzmoienie abrazji, ze w ostatnim pi~tnas.toIE'ciu ulegla calkowi-temu rozmyciu obszerna plaia Eupatorii ••• i mierze-ja zamykajlilca liman sakijski. Res'ztki torow kolejki ptlprowadZonej w swoim czasie wzdluz plaZy dIa wywozu kruszywa znajduj~si~ obecnie na dnie rrior-skim w odleglosci 180-200 m od brzegu. Przeci~tna szybkQ§li ccfania si~ brzegu wynosi obecnie okolo
J2 m rocznie.
Przytoczony tu fakt powinien by6 powamym ostrzezeniem dJa os6b podeimujllcych pochopne de-cvzje nie uwzgI~dniajllce. W dostatecznym stopniu praw przyrody.
