Pozycja i świadomość konsumenta na rynku usług finansowych - diagnoza i prespektywy

(1)

Adam Berembruch

Pozycja i świadomość konsumenta na

rynku usług finansowych - diagnoza i

prespektywy

Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 22, 341-353

2011

(2)

NR 694 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 22 2011

d r A D A M B E R E M B R U C H U n iw e rsy te t G d ań sk i

POZYCJA I ŚWIADOMOŚĆ KONSUMENTA NA RYNKU

USŁUG FINANSOWYCH - DIAGNOZA I PERSPEKTYWY

Streszczenie

Katalog praw przysługujących konsumentom w UE rozbudował się w ostatnich latach bardzo wyraźnie, wzmacniając ich pozycję na rynku usług finansowych. Na skutek realizacji regulacji unijnych na rzecz ochrony konsumenta ilość przekazywanych informacji przez instytucje finan sowe wzrosła znacznie szybciej niż tempo ich przyswajania przez konsumentów. Niski poziom świadomości i umiejętności konsumenckich w połączeniu z ogromną ilością informacji powodu ją, że wielu nabywców usług nie jest w stanie podejmować właściwych decyzji o złożonych produktach finansowych i korzystać w pełni ze swoich praw. Celem artykułu jest syntetyczna ocena pozycji konsumenta oraz skutków poszerzania jego ochrony poprzez informację dla jego bezpieczeństwa i działalności podmiotów na rynku usług finansowych.

Wprowadzenie

W c iąg u o sta tn ic h la t w U n ii E u ro p ejsk iej p o d ję to w ie le in ic ja ty w u s ta w o d a w c z y c h w z a k resie reg u la c ji ry n k ó w fin a n so w y c h i o c h ro n y k o n su m en ta. P o d e jm o w a n e p rz e z K o m isję E u ro p e jsk ą (K E ) d z ia ła n ia p o le g a ją p rzed e w sz y stk im n a w z m o c n ie n iu o c h ro n y praw nej k o n su m e n tó w o ra z n iw e lo w a n iu asy m e trii in fo rm acy jn ej w y stęp u jącej n a ry n k u u słu g fin an so w y ch . Z g o d n ie ze S tra te g ią p o lity k i k o n su m en ck iej U E n a la ta 2 0 0 7 -2 0 1 3 w z m o c n ie n ie p o zy cji k o n su m e n tó w j e s t szczeg ó ln ie isto tn e , b o w ie m k o n su m e n c i d o b rze p o in fo rm o w a n i, m a ją c y z a u fan ie i m o c n ą p o z y c ję n a ry n k u s ą s iłą n a p ę d o w ą zm ia n g o sp o d arczy ch , p o b u d z a ją in n o w a c je i p ro d u k ty w n o ś ć 1. A n a liz a i u d o sk o n a la n ie sta n d a rd ó w o c h ro n y k o n su m e n ta , a p rz e d e w sz y stk im p o trz e b a z w ię k sz e n ia z a u fa n ia k o n su m e n ta do u słu g fin a n so w y c h , je s t sz czeg ó ln ie isto tn a w k o n tek

-1 Strategia polityki konsumenckiej UE na lata 2007-20-13, Bruksela, -13.3.2007, KOM (2007) 99.

(3)

ście n e g a ty w n y c h sk u tk ó w o sta tn ie g o k ry z y su fin a n so w e g o d la fin a n só w g o sp o d a rstw d o m o w y ch .

C elem a rty k u łu je s t sy n te ty c z n a o c e n a p o z y c ji k o n su m e n ta n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h (stan u je g o o c h ro n y i św ia d o m o śc i) o raz sk u tk ó w w z m a c n ia n ia je g o o c h ro n y p o p rz e z in fo rm a c ję d la je g o b e z p ie c z e ń stw a i d zia ła ln o śc i p o d m io tó w n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h . P o sz e rz e n ie z a k re su o c h ro n y praw nej k o n su m e n ta m a b o w ie m u z a sa d n ie n ie w te d y , g d y k o n su m e n t je s t w stan ie e fe k ty w n ie z niej k o rz y sta ć o raz g d y o cz e k iw a n e k o rz y śc i z ty tu łu w z ro stu o c h ro n y s ą w y ższe n iż k oszty.

Pojęcie konsumenta i przesłanki jego ochrony

N ie istn ieje u n iw e rsa ln a d e fin ic ja k o n su m e n ta 2. W p ra w o d a w stw ie u n ijn y m w sk a z u je się zazw y czaj n a w ą s k ą i s z e ro k ą d efin icj ę. W ą sk ie uj ęcie o g ra n ic z a k o n su m e n tó w do osó b fiz y c z n y c h działaj ąc y c h w ce la c h n ie z w ią z a n y c h z p ro w a d z o n ą d z ia ła ln o śc ią g o s p o d a rc z ą (k ry teriu m n a b y c ia d o b ra w celu u ży tk u o so b iste g o ). Z k o le i sz e ro k a d e fin ic ja o b ejm u je d o d atk o w o k ry te riu m ro z ró ż niaj ące p ro fe sjo n a listó w i k o n su m e n tó w 3.

O c h ro n a k o n su m e n ta je s t te rm in e m o p iso w y m , k tó ry o z n a c z a k o m p le k so w e d z ia ła n ia u k ie ru n k o w a n e n a o ch ro n ę k o n su m e n ta w z a k resie z a g ro ż e n ia je g o in te re só w i p ra w 4. Z p o ję c ie m p o z y c ji k o n su m e n ta w ią ż e się szczeg ó ln ie k w e s tia p o lity k i k o n su m e n c k ie j (p ro k o n su m e n c k ie j), k tó rą n a le ż y p o strz e g a ć ja k o w y ty c z a n ie k ie ru n k ó w d z ia ła ń i in te re só w stra te g ic z n y ch , w aru n k u j ący ch o sią g n ię c ie w d an y m czasie o k reślo n eg o p o z io m u o c h ro n y in te re só w k o n su m en ta. P o lity k a ta stan o w i in te g ra ln ą c z ęść p o lity k i sp o łeczn o -g o sp o d arczej p ro w ad zo n ej p rz e z rz ą d 5.

P rz e sła n k ą w z m a c n ia n ia o c h ro n y k o n su m e n ta n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h są p rz e d e w sz y stk im a sy m e tria in fo rm a c ji o ra z z a k łó c e n ia w y n ik aj ące z n ie w ła

2 W literaturze spotyka się wiele definicji konsumenta. Bardzo często zwraca się uwagę, że na leży wyraźnie wyróżnić pojęcie konsument na tle pojęcia klient czy nabywca. Nabywca kupuje na rynku towary w celu zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych własnych bądź innych osób, zatem może być reprezentantem konsumenta. Klientem jest natomiast każdy podmiot gospodarczy (osoba, przedsiębiorstwo), który jest potencjalnie zainteresowany zakupem danego produktu. Por. Konsument i jego zachowania na rynku europejskim, red. E. Kieżel, PWE, Warszawa 2010, s. 29.

3 Zielona Księga w sprawie przeglądu dorobku wspólnotowego w dziedzinie praw konsumenta, Bruksela, dnia 8.2.2007 KOM(2006) 744.

4 Ekonomiczne aspekty ochrony konsumenta na integrującym się rynku kredytowym w UE, red. L. Pawłowicz, M. Penczar, IBnGR, Gdańsk 2010, s. 7.

5 A. Dąbrowska, I. Ozimek, M. Janoś-Kresło, Ochrona i edukacja konsumenta we współczesnej

(4)

ściw ie d z ia ła ją cy c h m e c h a n iz m ó w sa m o re g u la c y jn y ch ry n k u 6. K o n ie c z n o ść o b ję c ia k o n su m e n tó w sz c z e g ó ln ą o c h ro n ą p ra w n ą i in sty tu c jo n a ln ą w y n ik a w szc z e g ó ln o śc i z d e fic y tu in fo rm a c y jn e g o w y stę p u ją c e g o p o stro n ie k o n s u m en tó w , ro z u m ia n e g o ja k o b ra k sp ecjalisty czn ej w ie d z y (p raw n ej, e k o n o m ic z n e j) o z asad ach , n a ja k ic h o fe ro w an e s ą p ro d u k ty fin an so w e. D e fic y t in fo rm a c y jn y p ro w a d z i do b ra k u fak ty czn ej ró w n o w a g i o b u stro n o b ro tu k o n su m e n c k ieg o . S tan te n m u si b y ć k o m p e n so w a n y sz c z e g ó ln ą o c h ro n ą p raw n ą. W p rz y p a d k u ry n k u u słu g fin a n so w y c h p o z y c ja k o n su m e n ta m a sz c zeg ó ln e z n aczen ie z u w a g i n a d łu g o te rm in o w e sk u tk i e k o n o m iczn e u m ó w z a w ie ra n y ch z in sty tu cjam i fin an so w y m i. W ś ró d p rz e sła n e k w z ro stu o c h ro n y k o n su m e n ta w lite ra tu rze n ajczęściej w sk a z u je się:

- o g ra n ic z e n ia w d o stę p ie k o n su m e n tó w do rzeteln ej in fo rm a c ji p rz e z a g re sy w n y m ark etin g ,

- sytuacj ę, w której k o n su m e n t ze w z g lę d u n a skalę i tem p o z m ia n n ie m a o d p o w ied n iej w ied zy , d o ś w ia d c z e n ia i w efek cie n ie je s t stro n ą ró w n o rzędną,

- b ra k re a ln e g o w p ły w u k o n su m e n tó w n a w a ru n k i z a w ie ra n y ch u m ów , - o g ra n ic z e n ia k o n su m e n tó w w d o stęp ie do w y m ia ru sp ra w ie d liw o śc i

w ynikaj ące z b a rie ry fin an so w ej, p sy ch o lo g iczn ej i k u ltu ro w ej,

- fakt, że k o n su m e n t w y stę p u je n a o g ó ł p o je d y n c z o , o g ra n ic z e n ia re p re z e n ta c ji k o n su m e n tó w w y n ik a ją c e ze sła b o śc i ru c h u k o n su m e n c k ie g o i tru d n o śc i w d o stęp ie do g re m ió w p o lity c z n y c h i g o s p o d a rc z y c h 7. P ra k ty k a g o sp o d a rc z a w sk azu je, że n ie istn ie je je d n a d o sk o n a ła m e to d a o c h ro n y in te re só w k o n su m e n tó w . W te o rii m o d el ry n k u d o sk o n a łe g o z a k ła d a istn ien ie k o n k u re n c ji d o sk o n ałej, k tó ra p o p rz e z d z ia ła n ia sam o re g u la c y jn e z a p e w n ia ró w n o w a g ę sił n a ry n k u , p o m ię d z y s tro n ą p o p y to w ą (k o n su m en tam i) a p o d a ż o w ą (p ro fesjo n alistam i). W p ra k ty c e sy stem o c h ro n y k o n su m e n ta je s t u z u p e łn ie n ie m p o d staw o w ej o c h ro n y w y n ik aj ącej z d z ia ła n ia m e c h a n iz m ó w ry n k o w y c h i k o n k u re n c ji n a rynku. Z d a n ia co do z a k re su tej o c h ro n y s ą p o d z ie lo n e 8.

6 W. Szpringer, Kredyt konsumencki i upadłość konsumencka na rynku usług finansowych UE, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2005, s. 22.

7 E. Kieżel, Przesłanki, istota i cele ochrony interesów konsumentów, w: Ochrona interesów

konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, red. E. Kieżel, Difin, Warszawa 2007,

s. 10 i nast. oraz W. Szpringer, Kredyt konsumencki..., s. 12 i nast. 8 W. Szpringer, Kredyt konsumencki., s. 14.

(5)

Kluczowe aspekty ochrony konsumenta na rynku usług finansowych

Z g o d n ie ze S tra te g ią p o lity k i k o n su m en ck iej w la ta c h 2 0 0 7 -2 0 1 3 K E re a li zu je się trz y g łó w n e cele:

1. W z m o c n ie n ie p o z y c ji k o n su m e n tó w U E . Z a p e w n ie n ie k o n su m e n to m d e c y dującej ro li je s t k o rzy stn e d la w sz y stk ic h o b y w a te li, a ta k ż e z n a czn ie sty m u lu je k o n k u re n c ję . K o n su m e n c i m a ją c y s iln ą p o z y c ję p o trz e b u ją p ra w d z iw y ch w y b o ró w , rz e te ln y c h in fo rm a c ji o raz z au fan ia, k tóre zw iązan e je s t z rz e c z y w is tą o c h ro n ą i stab iln y m i praw am i.

2. Z w ię k sz e n ie d o b ro b y tu k o n su m e n tó w w o d n ie sie n iu do cen , w y b o ru , j a k o ści, ró ż n o ro d n o śc i, p rz y stę p n o śc i o ra z b e z p ie c z e ń stw a to w a ró w i u sług. D o b ro b y t k o n su m e n tó w leży w c e n tru m d o b rze fu n k c jo n u ją c y c h rynków . 3. S k u te c z n a o c h ro n a k o n su m e n tó w p rz e d p o w a ż n y m i zag ro ż e n iam i, z k tó ry

m i n ie m o g ą so b ie p o ra d z ić sam i. W y so k i p o z io m o c h ro n y p rz e d z a g ro ż e n ia m i m a k lu c z o w e z n a c z en ie d la z a u fa n ia k o n su m e n tó w 9.

N a p o d sta w ie w y ty czo n ej n a la ta 2 0 0 7 -2 0 1 3 strateg ii o ra z w w y n ik u w c z e śniej p o d e jm o w a n y c h p rz e z U E d z ia ła ń n a rz e c z o c h ro n y k o n su m e n ta p o w sta ł szereg d y re k ty w n a p o z io m ie u n ijn y m o ra z in n y ch ak tó w p ra w n y c h w p o s z c z e g ó ln y c h k ra ja c h , w ty m w P olsce.

W śró d n a jw a ż n ie jsz y ch re g u la c ji, m aj ący ch szczeg ó ln e zn aczen ie d la p o z y cji k o n su m e n ta n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h , n a le ż y w y m ie n ić d y rek ty w ę w sp raw ie ry n k ó w in stru m e n tó w fin a n so w y c h - M iF ID (M a rkets in F in a n c ia l

In stru m e n ts D ire c tiv e ) [2 0 0 4 /3 9 /W E , 2 0 0 6 /7 3 /W E i 1287 /2 0 0 6 /W E ], d y re k ty 

w ę w sp raw ie u m ó w o k re d y t k o n su m e n c k i [2 0 0 8 /4 8 /W E ] o ra z p ro je k t d y re k ty w y w sp raw ie u m ó w o k re d y t zw ią z a n y ch z n ie ru c h o m o śc ia m i m ie sz k a ln y m i [2 0 1 1 /0 0 6 2 (C O D )]. C elem w y m ie n io n y c h reg u la c ji j e s t k re o w a n ie p rzy jazn eg o o to c z e n ia p ra w n e g o i in sty tu c jo n a ln e g o u m o żliw iaj ąceg o k o n su m e n to m p e łn ą re a lizację sw o ic h in te re só w i sk u teczn e e g z e k w o w a n ie sw o ich p ra w , ja k ró w n ie ż ak ty w n e d zia ła n ie n a rzecz k sz ta łto w a n ia p o ż ą d a n y c h i e lim in o w a n ie n e g a ty w n y c h , z p u n k tu w id z e n ia k o n su m e n tó w , p ra k ty k ry n k o w y ch .

D o św ia d c z e n ia z g ro m ad zo n e w zw ią z k u z w y k o n y w a n ie m w y m ie n io n y c h re g u la c ji o ra z re a liz a c ją p o lity k i k o n su m en ck iej w o sta tn ic h latach , a ta k ż e o b se rw a c ja ry n k u p o z w a la ją n a sfo rm u ło w a n ie p e w n y c h o g ó ln y c h p ra w id ło w o śc i o b ra z u ją c y ch o sią g n ię ty o b ecn ie p o z io m o c h ro n y in te re só w k o n su m en tó w .

N ie m a w ą tp liw o śc i, że k a ta lo g p ra w p rzy słu g u j ący ch k o n su m e n to m o raz n a rz ę d z i i in sty tu c ji, z a p o m o c ą k tó ry c h m o że c h ro n ić p raw n ie u zasa d n io n e

(6)

in teresy , w y ra ź n ie się ro z sz e rz y ł10 11. N iem n iej je d n a k , ro z sz e rz en ie k a ta lo g u p ra w k o n su m e n ta n ie o zn acza, że k o n su m e n c i s ą św iad o m i sw o ich p ra w i je w y k o rz y stu ją . W e d łu g b a d a ń E u ro b a ro m e tru o p u b lik o w a n y c h w k w ie tn iu 2011 ro k u z o k azji E u ro p e jsk ie g o S z c z y tu K o n su m e n c k ie g o , m niej n iż p o ło w a b a d a n y c h m a, ja k o k o n su m e n c i, p o c z u c ie p e w n o śc i, w y starczającej w ie d z y i o c h ro ny. W c ią ż w złej sy tu acji z n a jd u ją się k o n su m e n c i, k tó rzy , n ie ro z u m ie ją c s to ją cy ch p rz e d n im i w y b o ró w i nie znaj ąc sw o ich p ra w , zm agaj ą się z w ię k sz y m i tru d n o śc ia m i i n ie c h ę tn ie p o d e jm u ją d ziałan ia. N a w e t je ś li czę ść k o n su m e n tó w w n o si skargę, p rz e w a ż a ją c a c z ęść sp o śró d ty c h , k tó rz y n ie o trz y m a li z a d o w a la ją c e j o d p o w ie d z i, n ie p o d e jm u je d a lsz y c h d z ia ła ń 11. T zw . ta b lic a w y n ik ó w d la

ry n k ó w k o n su m e n c k ic h z 2 0 1 0 r. (C o n su m e r M a r k e ts S c o re b o a rd ), p o k azu je, że ry n ek in w e sty c ji, e m e ry tu r i p a p ie ró w w a rto śc io w y c h z a jm u je o sta tn ie m ie j sce w śró d p ię ć d z ie się c iu ry n k ó w k o n su m e n c k ic h p o d w z g lę d e m o g ó ln eg o fu n k c jo n o w a n ia ; o statn ie p o d w z g lę d e m ła tw o śc i p o ró w n y w a n ia d ó b r i u słu g sp rz e d a w a n y ch p rz e z ró ż n y c h d o sta w c ó w ; o statn ie p o d w z g lę d e m za u fa n ia , że d o sta w c y b ę d ą p rz e strz e g a ć z a sa d o c h ro n y k o n su m e n tó w 12.

Informacja, wiedza i niski poziom

ś

wiadomo

ś

ci konsumenckiej

W ta b e li 1 p rz e d sta w io n o szereg c z y n n ik ó w u tru d n iaj ą c y c h k o n su m e n to m ak ty w n o ść n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h i k o rz y sta n ie w p e łn i ze sw o ich praw . Jak z niej w y n ik a , e fe k ty w n o ść p o d e jm o w a n y c h p rzez U E d z ia ła ń n a rzecz o c h ro n y k o n su m e n ta n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h j e s t o g ra n ic z o n a z w ie lu p o w o d ó w , z k tó ry c h d w a zd a n ie m a u to ra s ą n a jw a ż n ie jsz e.

P ie rw sz y w y n ik a ze stra te g ii przyj ętej p rz e z U E w z a k resie m e to d y o c h ro n y k o n su m e n ta p o p rz e z in fo rm a c ję , zaś d ru g i z w ią z a n y j e s t z p o z io m e m w ied zy , um iej ę tn o ści i św iad o m o ści k o n su m e n tó w . Z e sta w ie n ie ty c h d w ó c h c z y n n ik ó w j e s t n ie p rz y p a d k o w e . N a sk u tek d z ia ła ń K E in sty tu c je fin a n so w e s ą z o b lig o w a

-10 Ze względu na złożoność i obszerność tego zagadnienia, katalog praw, narzędzi i instytucji zapewniających ochronę konsumenta nie zostanie szerzej omówiony. Szczegółowe informacje na ten temat można uzyskać raportach na temat polityki konsumenckiej umieszczanych na stronach UOKiK.

11 Badania przeprowadzono w 2010 r. w 29 krajach (tj. UE-27, Islandii i Norwegii) na grupie 56 471 konsumentów. Obejmowały one 70 pytań dotyczących trzech głównych wymiarów upodmiotowienia: umiejętności konsumenckie, świadomość praw konsumenta i asertywność konsumenta. Celem było uzyskanie wiedzy na temat umiej ętności konsumenckich, świadomości i asertywności, co pozwoli lepiej projektować i rozwijać polityki zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, biorąc pod uwagę rzeczywiste zachowanie. Za: Badania wykazują, że poziom

świadomości i umiejętności konsumenckich jest niepokojąco niski, Bruksela, 11.04.2011, Press

Releases, IP/11/455.

(7)

ne do d o sta rc z a n ia o grom nej ilo ści in fo rm a c ji n a te m a t p ro d u k tó w fin an so w y ch , k tó ry c h k o n su m e n t ze w z g lę d u n a o g ra n ic z o n ą w ied zę i u m ie ję tn o śc i n ie p o tra fi zin te rp re to w ać . A n a liz a te g o p ro c e su z o sta ła p o n iżej sch arak tery zo w an a.

Tabela 1 Bariery dla rozwoju aktywności konsumenckiej na rynku usług finansowych Obszar Charakterystyka

Informacje - zbyt duża ilość szczegółowych informacji powoduje brak przejrzysto ści i utrudnia podejmowanie decyzji przez konsumentów

Wiedza

- brak wiedzy na temat praw im przysługujących

- nieznajomość instytucji i organizacji zajmujących się ochroną konsu mentów

Świadomość i umiejętności

- brak wewnętrznej motywacji do podejmowania świadomych wybo rów opartych na wielokryterialnej analizie

- brak zaangażowania w składanie reklamacji z powodu niskiej ceny produktu i czasochłonności procesu reklamacyjnego

- ograniczenia wynikające z braku: rozumienia tekstu regulacji praw nych i wzorów umów, odnoszenia zdobytych informacji do szerszego kontekstu oraz ich weryfikacji z innymi źródłami

Finanse - poziom dochodów skutkujący koncentracją na wymiarze ceny pod czas podejmowania decyzji zakupowych

Inne

- ograniczenia w dostępie do Internetu i wynikająca z tego niemożność korzystania z zamieszczanych tam różnorodnych informacji i form edukacji z zakresu ochrony konsumenta

- niedostateczna ilość kampanii edukacyjnych

Źródło: opracowanie na podstawie: Polityka konsumencka na lata 2010-2013, UOKiK, Warsza wa 2010, s. 9 i nast.

M e to d a o c h ro n y k o n su m e n ta p ro p o n o w a n a w re g u la c ja ch u n ijn y c h i w y n i k a ją c a z im p le m e n ta c ji d y re k ty w w P o lce o p ie ra się n a z a sad zie w z ro stu o c h ro n y p o p rz e z in fo rm a c ję . W te o rii je s t to je d n o z le p sz y c h ro z w ią z a ń zw ią z a n y ch z z a p e w n ia n iem o c h ro n y k o n su m e n ta 13. K E w y c h o d z i z z a ło żen ia, że dobrze p o in fo rm o w a n y k o n su m e n t b ę d z ie lepiej c h ro n io n y . W p ra k ty c e o k azu je się je d n a k , że sam o in fo rm o w a n ie k o n su m e n ta n ie je s t ró w n o z n a c z n e z w y k o rz y

sty w a n ie m p rz e z n ie g o in fo rm a c ji. M o ż n a w sk a z a ć w ie le b a d a ń , k tó re p o tw ie r d z a ją ta k ie s ta n o w isk o 14. O b se rw o w a n a n is k a tra n sp a re n tn o ść sto so w a n y c h w o b ro cie k o n su m e n c k im w z o rc ó w u m ó w p o w o d u je , że d la w ię k sz o śc i k o n s u m e n tó w n ie z ro z u m ia ła j e s t te rm in o lo g ia , za w iłe i n ie p re c y z y jn e sfo rm u ło w an ia, lic z n e w y ją tk i, o d e sła n ia i tzw . g w iazd k i. P o d sta w o w e p ra w o do p e łn e j, rz e te l nej i praw d ziw ej in fo rm acji, k tó re w a ru n k u je p o d ję c ie racjo n aln ej d e c y z ji p rzez k o n su m e n ta , j e s t o g ran iczo n e - w y n ik a to n ie ste ty n ie ty lk o ze z ło ż o n o śc i p ro

13 Ekonomiczne aspekty ochrony..., s. 8. 14 Ibidem, s. 10.

(8)

d u k tó w fin a n so w y c h , ale ró w n ie ż z ilo śc i p rz e k a z y w an y c h in fo rm a c ji. Jak w sk a z u je W . S zp rin g er, a n a liz u ją c w ą tp liw o śc i d o ty c z ą c e z a k resu o c h ro n y k o n su m en ta, n a d m ie rn ie ro z b u d o w a n a „ sz tu c z n a ” o c h ro n a (z d an iem a u to ra, w ty m p rz y p a d k u w p o sta c i n ad m iern ej ilo ści in fo rm a c ji) m o że k ie ro w a ć się p a ra d o k saln ie - p rz e c iw k o in te re so m k o n s u m e n ta 15.

Jak o p rz y k ła d m o że p o słu ż y ć ilo ść in fo rm a c ji p rz e k a z y w a n a w tzw . S ta n d a rd o w y m E u ro p e jsk im A rk u sz u In fo rm a c y jn y m (S E A I) o ra z w p rz y p a d k u in fo rm a c ji w y m a g a n y c h d y re k ty w a m i M iF ID w re la c ja ch in sty tu c ji fin a n so w y c h z k o n su m e n ta m i. E u ro p e jsk i A rk u sz In fo rm a c y jn y to aż 6 -stro n ic o w y d o k u m e n t, k tó ry sk ła d a się z p ię c iu części, w k tó ry c h w sp o só b sz czeg ó ło w y p rz e d sta w ia się d an e id e n ty fik a c y jn e k re d y to d a w c y , c e c h y p ro d u k tu k re d y to w eg o , k o sz ty k re d y tu o ra z d o d a tk o w e in fo rm a c je w p rz y p a d k u sp rz e d a ż y u słu g fin a n so w y c h n a o d leg ło ść. N ie sp o só b w y m ie n ić w sz y stk ic h in fo rm a c ji, do p rz e k a z y w a n ia k tó ry c h w m y śl d y re k ty w y M iF ID z o b lig o w a n e s ą in sty tu cje fin a n so w e w re la c ja ch z k o n su m e n ta m i. W ta b e li 2 p rz e d sta w io n o n a jw a ż n ie j sze z n ic h d o ty c z ą c e w a ru n k ó w o g ó ln y c h , firm y in w e sty c y jn e j, św ia d czo n y ch u słu g , k la sy fik a c ji k lie n tó w , in stru m e n tó w fin a n so w y c h , k o sz tó w i in fo rm acji.

Ja k w y n ik a z ta b e li 2, ilo ść in fo rm a c ji p rz e k a z y w a n y c h k o n su m e n to m je s t o g ro m n a, zd a n ie m a u to ra, n a ty le d u ża, że u tru d n ia k o n su m e n to m p o d e jm o w a n ie w ła śc iw y c h d ecy zji. Z d e rz e n ie b o w ie m ta k dużej ilo śc i in fo rm a c ji z d e fic y te m w ie d z y k o n su m e n ta w z a k resie p ro d u k tó w fin a n so w y c h , a tak że n isk im p o z io m e m um iej ę tn o ści k o n su m e n c k ic h - d ru g im z w y m ie n io n y m p rz e z a u to ra cz y n n ik ie m o g ra n ic z a jąc y m e fe k ty w n o ść w p ro w a d z o n y c h ro z w ią z a ń - n e g a ty w n ie w p ły w a n a ja k o ś ć o ch ro n y . Z b a d a ń p rz e p ro w a d zo n y c h w P o lsc e w y n i ka, że p o n a d je d n a trz e c ia (3 6 % ) k lie n tó w d o ra d c ó w fin a n so w y c h w o g ó le nie k o jarzy , c zy m j e s t M iF ID , a p rz e c ie ż w trak cie z a w ie ra n ia u m o w y , zg o d n ie z p ra w e m , m u s ia ła b y ć a n k ie to w a n a p o d k ą te m k la sy fik a c ji w e d łu g M iF ID -u 16.

15 W. Szpringer, Kredyt konsumencki..., s. 22.

16 Zdaniem autora wynik badania można interpretować tak: W wyniku implementacji MiFID-u w znacznej mierze następuje potencjalny, a nie faktyczny wzrost ochrony konsumenta, wynikają cy ze spełnienia określonych wymogów formalnych. W praktyce sprowadza się to do podsunięcia klientowi do wypełnienia jeszcze jednej ankiety czy przekazania kilku dodatkowych broszur. Za: A. Boczkowski, Pośrednicy idą na łatwiznę, „Puls Biznesu” z 14.04.2011.

(9)

Tabela 2 Wykaz informacji wymaganych dyrektywą w relacjach z klientami

Warunki ogólne dotyczące informacji 2004/39/WE Art. 19 a) rzetelne b) niebudzące wątpliwości c) niewprowadzające w błąd 2006/73/WE Art. 27

d) zawierają nazwę firmy inwestycyjnej

e) nie podkreślają korzyści, o ile wyraźnie nie wskazują zagrożeń

f) są zrozumiałe przez przeciętnego przedstawiciela grupy, do której się odnoszą g) wyraźnie wskazuj ą istotne elementy, stwierdzenia lub ostrzeżenia

h) porównania muszą być miarodajne, przedstawione w sposób rzetelny i zrównowa żony, muszą zawierać źródła informacji oraz główne fakty i przyjęte założenia i) w przypadku wyników osiągniętych w przeszłości:

- nie mogą być one najwyraźniejszym elementem publikacji

- muszą obejmować cały okres lub min. 5 lat (zawsze okres 12 miesięcy) - muszą wskazywać okres referencyjny oraz źródło informacji

- muszą zawierać ostrzeżenie o braku gwarancji utrzymania takiego wyniku w przyszłości

- muszą zawierać informacje o ryzyku kursu walutowego

- jeżeli podawane są wyniki brutto należy uwzględnić wpływ prowizji i opłat j) w przypadku symulacji wyników:

- symulacja musi opierać się na rzeczywistych wynikach osiągniętych w prze szłości

- muszą zawierać wyraźnie ostrzeżenie, że jest to symulacja wyników, która nie stanowi pewnego wskaźnika na przyszłość

k) w przypadku prognoz:

- nie mogą opierać się na symulacji wyników w przeszłości

- muszą być oparte na uzasadnionych założeniach i obiektywnych danych - muszą zawierać ostrzeżenie, że prognozy nie stanowią pewnego wskaźnika

przyszłych wyników

l) nie mogą zawierać nazwy władzy w sposób sugeruj ący, że dana władza zatwier dziła lub zaaprobowała produkt

Informacje na temat firmy inwestycyjnej i świadczonych usług

2004/39/WE Art. 19

ust. 3

- dotyczy klientów detalicznych

- dostarczane z odpowiednim wyprzedzeniem

- dostarczane na papierze lub innym trwałym nośniku lub za pośrednictwem strony internetowej - o ile (i) jest to celowe z punktu widzenia świadczonych usług, tzn. jeżeli klient podał swój adres e-mail, (ii) klient wyraził zgodę na otrzymywanie in formacji w tej formie, (iii) uzyskał w formie elektronicznej adres strony interne towej, (iv) informacje są aktualne

2006/73/WE Art. 30

- nazwa adres dane teleadresowe

- wskazanie języków komunikacji z klientem i dostępności dokumentacji - metody komunikacji

- oświadczenie o posiadanych zezwoleniach i adresie regulatora, który ich udzielił - charakter, częstotliwość i terminy sprawozdań z wykonywania usług (w szczegól

ności chodzi o koszty)

- informacje na temat ochrony aktywów klienta i systemów rekompensat/gwarancji depozyt

- ogólny opis polityki w zakresie konfliktu interesów + szczegóły na życzenie klienta

Informacje na temat instrumentów finansowych 2004/39/WE

Art. 19

a) dotyczy klientów detalicznych i branżowych b) zakres informacji zależy od kategorii klienta

(10)

ust. 3 c) informacja musi zawierać opis charakteru i ryzyka „na tyle szczegółowy, aby umożliwić podejmowanie przez klienta świadomych decyzji inwestycyjnych”; na leży uwzględnić status i poziom wiedzy klienta

2006/73/WE Art. 31

d) opis ryzyka:

- ryzyko związane z instrumentem finansowym, w tym wyjaśnienie mechani zmu dźwigni finansowej

- zmienność ceny, ograniczenia dostępności

- informacja, że w wyniku transakcji na pewnych instrumentach finansowych, przyszłe zobowiązania klienta mogą przewyższyć koszty nabycia tych in strumentów

- wymogi związane koniecznością uzupełniania zabezpieczenia - szczegółowe informacje dotyczące gwaranta i gwarancji e) informacje o prospekcie

Informacje o kosztach 2004/39/WE

Art. 19 ust. 3

dotyczy klientów detalicznych

2006/73/WE Art. 33

firmy inwestycyjne przekazują klientom poniższe informacje o kosztach o ile w danym przypadku są istotne:

- łączną cenę, w tym wszelkie opłaty, koszty, wydatki oraz podatki płatne za pośrednictwem firmy inwestycyjnej lub podstawę obliczenia ceny, jeżeli nie można jej podać dokładnie

- nazwę waluty, kurs walutowy oraz koszty wymiany w przypadku gdy cena, lub jej część płatna jest w walucie obcej

- informacje o sposobie dokonywania płatności i innych aspektów wykonania - Informacje o innych kosztach, w tym podatkach związanych z zawartymi

transakcjami

2006/73/WE Art. 40

a) najważniejsze informacje dotyczące realizacji zlecenia b) potwierdzenie realizacji zlecenia

c) numer identyfikacyjny firmy wystawiającej zlecenie

- nazwa lub oznaczenie klienta, data i czas transakcji, rodzaj zlecenia, ozna czenie miejsca realizacji, oznaczenie instrumentu finansowego, kupno/ sprzedaż, charakter zlecenia, ilość i cena jednostkowa, cena ogółem, całko wita suma pobranych prowizji i kosztów oraz na życzenie klienta zestawienie poszczególnych pozycji

- obowiązki klienta związane z rozliczeniem (np. limity czasowe, dane rozli czeniowe) o ile nie zostały podane wcześniej klientowi

- informacje, czy kontrahentem klienta jest firma inwestycyjna lub osoba wchodząca w skład grupy, do której należy ta firma, chyba że zlecenie zosta ło zrealizowane za pośrednictwem anonimowego systemu obrotu

d) informacje na temat stanu realizacji zlecenia Klasyfikacja klientów

2006/73/WE Art. 28

firmy inwestycyjne obowiązane są dokonać klasyfikacji klientów oraz powiadomić o: - kategorii

- czy przysługuje im prawo do zmiany kategorii i czy wiąże się to z obniże niem poziomu ochrony

Źródło: opracowanie na podstawie: MiFID - relacje z klientami, Konferencja: Wdrożenie MiFID

- nowe obowiązki dla domów maklerskich, Krynica-Zdrój 16-18 marca 2007 r. materiał powielo

ny.

N ie p o k o ją c e s ą ró w n ie ż w n io sk i z b a d a ń p rz e p ro w a d zo n y c h p rz e z firm ę d o ra d c z o -k o n su ltin g o w ą D elo itte p o w e jśc iu w ży cie M iF ID -u , z k tó ry c h w y n i ka, że w ro zm o w ie z d o ra d c ą b a n k o w y m k lie n t i ta k n ie m o że liczy ć n a rzeteln e

(11)

in fo rm a c je n a te m a t ro d z a jó w ry z y k a z w ią z a n y ch z d an y m d o b re m b ą d ź u słu g ą. A ż w 8 0 % p rz y p a d k ó w d o ra d c a re k o m e n d o w a ł in stru m e n ty fin a n so w e b ez w c z e śn ie jsz eg o p ro filo w a n ia k lien ta. W 7 6 % p rz y p a d k ó w d o ra d c a , w b re w z a le c e n io m M iF ID -u , p re z e n to w a ł k lie n to w i sw o je w ła sn e o p in ie n a te m a t in stru m e n tó w fin an so w y ch . R o zm o w ę z k lie n te m aż w 4 4 % p rz y p a d k ó w m o ż n a ta k że z a k w a lifik o w a ć ja k o św iad czen ie u słu g i d o ra d z tw a b e z sto so w n ej u m o w y 17.

B a d a n ia p rz e p ro w a d zo n e w U E w y k azu j ą, że p o z io m św ia d o m o śc i i u m ie ję tn o ś c i k o n su m e n c k ic h j e s t n ie p o k o ją c o n isk i, a b ra k w ie d z y m o ż e w y s tę p o w a ć n a w sz y stk ic h e ta p ach tra n sa k c ji fin an so w ej - p rz e d z a w a rc iem u m o w y , w tra k c ie je j trw a n ia , a ta k ż e p o je j ro z w iązan iu . Jeśli ch o d zi o z d o ln o ści n u m e ry czn e, k o n su m e n c i m a ją tru d n o śc i z p ro sty m i rac h u n k a m i. Je d y n ie 4 5 % re sp o n d e n tó w p o tra fiło p ra w id ło w o o d p o w ie d z ie ć n a trz y p y ta n ia zw iązan e z za g a d n ie n iam i k o n su m e n c k im i18. W z a k resie u m ie ję tn o śc i z d z ie d z in y fin a n sów , sk o ro d w ie o so b y n a d z ie się ć n ie b y ły w stan ie w y b ra ć n ajtań szej o p cji te le w iz o ra z p ła sk im ek ran em , to w ta k im razie w ja k i sp o só b m ie lib y o cen ić p ro d u k t fin a n so w y ? Z a n k ie ty p rze p ro w a d zo n e j w 2 0 1 0 r. w śró d 6000 k o n s u m e n tó w z o śm iu p a ń stw c z ło n k o w sk ic h U E o p isu jącej p ro ces p o d e jm o w a n ia d e c y z ji w śró d k o n su m e n tó w d e ta lic z n y ch n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h , w y n ik a m .in ., że:

1. K o n su m e n c i m a ją n ie ja s n ą w ied zę n a te m a t praw d ziw ej n a tu ry ic h in w e sty cji. W szc z e g ó ln o śc i in w esto rzy , z w ła sz c z a n a b y w c y e m e ry tu r i p ro d u k tó w stru k tu ry z o w a n y c h , cz ę sto n ie s ą p e w n i, cz y s ą n a ra ż e n i n a ry zy k o z w ią z a ne z ak c ja m i i u d z ia ła m i, czy te ż n ie. N ie m a l 4 0 % in w e sto ró w w akcje i u d z ia ły w ie rz y (b łę d n ie ), że ic h in w e sty c ja p o c z ą tk o w a j e s t ch ro n io n a. 2. M im o że in w e sty c je zazw y czaj s ą w y w o ła n e p rz e z zm ian ę o k o lic z n o śc i

ż y c io w y c h , a n ie m ark etin g , w y sz u k iw a n ie in fo rm a c ji j e s t b a rd z o o g ra n i czo n e. T y lk o o k o ło 3 3 % in w e sto ró w p o ró w n u je in w e sty c je o d w ięcej n iż je d n e g o u słu g o d a w c y lub z a sta n a w ia się n a d w ięcej n iż je d n y m p ro d u k te m o d p o je d y n c z e g o d o staw cy . T y lk o 2 7 % in w e sto ró w ro z g lą d a się, a b y u z y sk ać n a jle p s z ą ofertę.

3. D o ra d z tw o je s t w sz e c h o b e c n e n a ry n k u d eta lic z n y m in w e sty c ji. N ie m a l 8 0 % in w e sty c ji d o k o n y w a n e je s t o so b iście, zw y k le w o b e c n o śc i p ra c o w n i k a d o sta w c y in w e sty c y jn e g o lub zaw o d o w e g o d o rad cy . 5 8 % in w e sto ró w

17 Banki nadal niedostatecznie informują klientów, Deloitte, Informacja prasowa, Warszawa, 1 lipca 2010 r., http://www.deloitte.com/ (15.09.2011).

(12)

tw ie rd z i, że ich o sta te c z n y w y b ó r p ro d u k tu d o k o n a n y zo sta ł p o d w p ły w e m d o rad cy , p o d c z a s g d y d o ra d c a in ic jo w a ł zak u p co c z w a rty raz.

4. Z a u fa n ie do d o ra d c ó w je s t w y so k ie, ale k o n su m e n c i często n ie s ą św iad o m i p o te n c ja ln y c h k o n flik tó w in teresó w . W ię k sz o ść in w e sto ró w w dużej części lu b c a łk o w icie u fa o trz y m a n y m p o ra d o m i n ie o d b ie ra d o ra d c y ja k o o so b y stro n n iczej. K o n flik ty in te re só w u ja w n ia n e s ą często ty lk o w e rb a ln ie , je ś li w o g ó le, a w ię k sz o ść in w e sto ró w le k c e w a ży te in fo rm a c je lu b n ie m y śli o n ic h 19.

Rekomendacje i perspektywy

W k o n te k śc ie p rz e d sta w io n y c h a rg u m e n tó w d y sk u sy jn e w ydaj ą się ro z w ią z a n ia z a p ro p o n o w a n e w strateg ii p o lity k i k o n su m e n c k ie j p o le g a ją c e n a d alszy m z w ię k sz a n iu ilo ści in fo rm a c ji p rz e k a z y w an y c h k o n su m e n to m . W o p in ii w ie lu e k sp e rtó w n ie p o z w o lą o ne n a o sią g n ię c ie z a k ła d a n y ch c e ló w 20. M o ż n a o c z e k iw a ć , że w z ro s t o b c ią ż e ń in fo rm a c y jn y c h n a ło ż o n y c h n a in sty tu c je fin an so w e m o że sp o w o d o w a ć w z ro st k o sz tó w ś w ia d c z e n ia u słu g . W y ż sz y k o s z t św ia d czo n y c h u słu g i zja w isk o w y k lu c z e n ia sp o łeczn eg o m o że n ie ste ty p rz e ło ż y ć się n a sk ło n n o ść do k o rz y sta n ia z u słu g fin a n so w y c h . A p rz e c ie ż z g o d n ie ze s ta n o w isk ie m K E to k o n su m e n c i m a ją b y ć siłą n a p ę d o w ą g o sp o d ark i.

Z d a n ie m a u to ra z a sad n e b y ło b y za te m w ra m a c h re a liz a cji p o lity k i k o n s u m en ck iej p o ło ż e n ie w ię k sz e g o n a c isk u n a k w e stie z w iązan e z edukacj ą i u m ie ję tn o ś c ia m i k o n su m e n ta , a ta k ż e a n a liz ą je g o z a c h o w a ń w k o n te k śc ie fin an só w

b e h a w io ra ln y c h . Istn iej ą d o w o d y n a to , że k o n su m e n c i c z ęsto n ie d okonuj ą o p ty m a ln y c h w y b o ró w , n ie ty lk o z p o w o d u a sy m e trii in fo rm a c ji, k tó rą p ró b u je się z n iw e lo w a ć w sk u te k p o d e jm o w a n y c h d z ia ła ń n a rz e c z z w ię k sz a n ia o c h ro n y k o n su m e n ta . N a w e t d o b rze p o in fo rm o w a n i i u z d o ln ie n i w z a k resie n a u k śc i sły ch k o n su m e n c i m o g ą w y k a z y w a ć sy stem aty czn e o d c h y le n ia od zach o w ań d ą ż ą c y ch do m a k sy m a liz a c ji z y sk ó w 21.

A n a liz a p ro c e su p o d e jm o w a n ia d ecy zji d o ty c z ą c y ch fin a n só w o ra z c z y n n i k ó w w p ły w aj ą c y c h n a z a c h o w a n ia k o n su m e n ta w k o n te k śc ie fin a n só w b e h a

19 N. Chater, S. Huck, R. Inderst, Consumer Decision-Making in Retail Investment Services:

A Behavioural Economics Perspective Executive Summary, November 2010, s. 8.

20 Takie stanowisko przedstawili eksperci podczas badania rynku kredytowego. Por. Ekono

miczne aspekty ochrony konsumenta..., s. 79 i nast.

21 Aktualne koncepcje zachowań konsumenta opierają się m.in. na założeniu, że jego zachowa nie jest wynikiem wrodzonych i nabytych potrzeb i polega na złożonym połączeniu procesów świadomych i nieświadomych oraz czynników rozumowych i emocjonalnych. Za: E. Kieżel,

Racjonalność w postępowaniu konsumentów (w świetle teorii i wyników badań empirycznych),

(13)

w io ra ln y c h , m o g ły b y u k ie ru n k o w a ć i u z a sa d n ia ć in terw en cje reg u la c y jn e n a rynku. Z b a d a ń ek sp e ry m e n ta ln y ch p rz e p ro w a d zo n y c h w U E w y n ik a , że u p ro sz c z e n ie i u je d n o lic e n ie in fo rm a c ji o p ro d u k c ie u m o ż liw ia k o n su m e n to m p o d e jm o w a n ie le p sz y c h ja k o ś c io w o d e c y z ji in w e sty c y jn y c h 22.

P ra w o do in fo rm a c ji i ed u k a c ji j e s t je d n y m z p o d sta w o w y c h , n ie z b y w a l n y c h p ra w k o n su m e n c k ic h w U E . K o n su m e n t św ia d o m y sta łb y się bardziej ró w n o rz ę d n y m p a rtn e re m i w sp o só b n a tu ra ln y w z m a c n ia łb y s w o ją p o z y c ję n a ry n k u 23. E d u k a c ja k o n su m e n c k a , sp e łn ia ją c ró w n ie ż rolę in sty tu c jo n a ln e g o ź ró d ła in fo rm a c ji d la k o n su m e n tó w , p rz y c z y n iła b y się ty m sam y m do k s z ta łto w a n ia ich p o stę p o w a n ia n a ry n k u fin a n so w y m , o g ran iczaj ąc te z jaw isk a, k tóre n aru szaj ą o k reślo n e p ra w a k o n su m e n ta .

Podsumowanie

R e g u la c je p ro k o n su m e n c k ie n ie m aj ą n a celu fa w o ry z o w a n ia k o n su m e n ta , le c z u m o ż liw ie n ie m u b y c ia ró w n o rz ę d n y m p a rtn e re m , św ia d o m y m p o d e jm o w a n y c h d ecy zji. P rz y z n a w a n ie k o le jn y c h p ra w k o n su m e n to m u z n a ć n a le ż y za k ro k w d o b ry m k ie ru n k u , p o n ie w a ż n ie w ą tp liw ie je s t to ro z w ią z a n ie w ażn e i p o d n o sz ą c e sta n d a rd św ia d c z o n y c h u słu g . N ie ste ty ilo ść p rz e k a z y w an y c h in fo rm a c ji ro śn ie z n a czn ie szybciej n iż te m p o ic h p rz y sw a ja n ia p rz e z k o n s u m en tó w , ic h w ie d z a w z a k resie fin a n só w o so b isty ch . K o n su m e n c i s ą cz ę sto źle p rz y g o to w a n i do p o d e jm o w a n ia w ła śc iw y c h d ecy zji o co ra z b ard ziej z ło ż o n y ch p ro d u k ta c h fin an so w y ch . N ie m o ż n o ść k o rz y sta n ia w p e łn i z p ra w p rzy słu g u j ą- cy m k o n su m e n to m j e s t cz ę śc io w o sp o w o d o w a n a o g ra n ic z o n ą z n a jo m o śc ią z a g a d n ie ń fin a n so w y c h lu b a s y m e trią in fo rm a c ji, ale m o że te ż b y ć b e z p o śre d n io z w ią z a n a z in sty n k tam i n ap ęd zaj ący m i k o n su m e n tó w do w y b o ró w , k tó re są n ie z g o d n e z ic h d łu g o fa lo w y m i p re fe re n cja m i. W z m o c n ie n ie p o z y c ji k o n s u m e n ta n a ry n k u u słu g fin a n so w y c h p o w in n o w y n ik a ć z lepszej e d u k acji i św ia d o m o śc i k o n su m e n tó w , a ty m sam y m o d p o w ie d z ia ln o śc i z a p ro w a d z e n ie sw o ich spraw .

22 N. Chater, S. Huck, R. Inderst, Consumer Decision..., s. 10.

(14)

CONSUMER POSITION AND AWARENESS IN THE FINANCIAL

SERVICES MARKET - DIAGNOSIS AND PERSPECTIVES

Summary

The catalogue of the EU consumer rights has expanded significantly in recent years, strengthening the consumer position in the financial services market. As a result of the implemen tation of the EU regulations for consumer protection, the amount of information provided by financial institutions has increased much faster than the pace of the assimilation of these infor mation by consumers. A low level of consumer awareness and skills combined with a huge amount of information makes many purchasers of services not able to make proper decisions concerning complex financial products, or to fully exercise the consumer rights. The aim of the article is to assess synthetically the consumer position as well as the effects of strengthening consumer protection (by information) for consumer safety and for the activity of business entities in the financial services market.