Mikrofauna utworów liasu z profilu wiercenia Świnoujscie 1

Vol. 26, No. 4

IWONA REK

· acla geOloglca polonica Warszawa 1976

Mikrofauna utwor6w liasu z profilu wiercenia Swinoujscie 1

MICROFAUNA OF THE LIAS IN THE SWINOUJSCm 1 BOREBOLE STRESZCZlENIl)E: W profiiu Swinoujscie 1 ;n.a.potklano ?eSIP6} mikrofaI1.m.istyczny- ws!k.azujil'CY na kal"yks-doJ:Der~ Na podsta"W!l.e pIl'IOOE!IlI1:IO'wego ud7.iiW 1!ldek1;()(rycl} s!po6r~

wyti?JieiOllG'c:h il"UP ~en!ia~ przeprowac:l.oooo pr6:b«: rekonslru.kcji. wahafl.

gl~ i Idn:i:i l¥'"L~ej 6wc:zeBl1'eglO zbiormka.

W profilu SwinoujScie 1 uzyskanym przez Przedsi~biorstwo Poszuld- . wan Nafrowych w Bile w latach 1969-1970 stWierdzono na gl~bokoSci.

497,0-1055,0 m wtwory liasu (fig. 1), wyst~pujqce pod osadami keloweju ..

o

r···ll ....

s

• 5

~. 1. Basen k.axy.ksu (Carix.1an basdn) (wg Daidlerz & Kopi.k 1.ma)

1 - faeja morJJk.a ,Idastyczna (~luUc sea' facies); 2 ....: ~cj.a brak!i.czna i h)'perBaUnowa (brackisl1 and hy.persali·ne faciBS); 3 - f.ac~ slodllrow.odna (t.resbw.ater fadeS); 4 - przy.p~lne Obszary

l~dCIWe (hYlPOthetical 1aInd oarea); 5 ....: wiel"Ce.nie (borehale)

<604 IWONA BEK

.a nad retykiem. Utvlory liasu rep.rezentowane sq gl6wnie przez lume, jas- noszare piaski 'z podrz~ymi wkladkami ciemnoszarydl i seledynoWych

Howc6w i mulowcOw. Z rdzeruiowanych pal'tii tych osad6w pobrano 9 pr6- bek (tabela 1). Pod wzgl~em litologicznym pr6bkd. re, z wyjlltkiem 2 i 8,

,s~ doSe monotonne. PrzewaZaj~ Uowce i mulowce margli8te, ciemDDSzare,

·drobnolammowari:e, niekiedy z domiesikll piasku. Pr6bka 2 repre:rentuje natomiast czarny iI w~glisty z licznymi :iela:zi.stymi lronkrecjami 'oraz .okruchami piaskowca i murowca, a 'pr6hka

8

rre 7JS.chowany zesp61 mikroskamieniaroBci.

T.abela(Table} 1

.zestalWdenJ.e dlol§dowe ri udzial ~ 'W)"ClrlJieloo.yeh grup mikr06·kamiem·aloSdl.

w posz~6.lJnyd),1Pil'6bk:ach {QwmlIiliat'ive 0QIllp1I1'!is0n and ,percentage of separate micro~toiIq1Jlc:al ~ :Ia:I iiDddv:iduaJ. sam;ples)

.tw" :- Cl&JlaCZa d.)QIiC tacek ~r&IIl7Ch ^lE cI.aneJ pr6bi1d ("w" :Indicates the number of tra)'ll

ertraclied tr<Jm eacb lSm,ple): • - wan06~ t8 ZOIttala wyJ.iczona prZE!C·lPomnote.n:te ~by otWo:- n1c zllUlleiicowBtl"Ch w jedonej :taCce IPl'zez HOIic tacek 'Wl'!branyCb !W k.afxlej probee (* - villue calclilated on .the ·number of aglutinlKed fGTamLlliters in one ·tray multJ.pHed by the number

of tran frun eacll aample)

Mihoskamienia1oSci (otworn:ice i malroMczki) napotkane wbadanym materdale ujE:to w tabeli 1, przy czynl szc2leg6lowo podzielono otworD.ice, zwlaszcza wapie.nne. WSr6d nich najIiczniej (zar6wno pod wz;gl~em ilosci gatundt6w jak i osobnik6w) .reprezentowana jest rodzina Nodosariidae, a licma jest takZe rodzina Ophthalmidiidae. Ponadto napotkano 'r6w:nieZ rodziny Polyinorj:>hinidae, Bolivinitidae, Spirillinidae, Oberhauserellidae

WKROFAUNA UTWOBOW LIASU Z PBOFILU WIEBCENIA SWINOUJSCIE 1 605

(Loeblich & Tappan 1964, Fuchs 1970). W analizowanym materiale napot- kano r6wniez niedawno ustanowione rodzaje Sieberina i Oberhauserella (Fuchs 1970). Ws.r6dmalZoi-aczk6w najbal-dziej pospoUte SIl rodzaje

Ogmo-

concha, Trachycythere, Procytheridea, Polycope. Znaleziono r6wniez jeden hak: glow07IDga, a ponadto· jeden fragmenJt skolekodonta, co me zostalo uWidocznione w tabeli 1.

Dla zobrazowania zmian procentowej zawartoSci bardziej charakte- . rystycznych grup mikroskamienialoscd. w profilu pionowym, sporzlldzono

wykresy (fig.' 2 i 3). Z por6wnania wykres6w dla malwraczk6w i dla

ot-

wornic wynika, Ze przy wzroScle prooentowej zawart.oSci otwornic maleje procentcJwa zawal1toSC. malroraczk6w i odwrotnie. Podobna sytuacja wi- docma jest na wykresie dla otwornic wapiennych i zlepienoowatych. Krzy- wa otwornic wapiennych me. przebieg zblizony do krzywej malwil"aczk6w, a krzywa otwomic :zlepiencowatych do krzywej wszystkich o1;wornic. Wy~

kresy dla poszczeg6lnych grup otwornic wapiennych (fig. 2 i 3) mstaly ustaw.ione wedlug kolej.noSci wzrastania ku g6rze, tj. od· tych, kt6rych

najwi.~ej jest w do1nej cz~ profilu i ku g6rze zanikajll, do takich, kt6- rych HoSe wyz.ej jest znaczna.

152,5

III 152,5 m .

Q

po

"

... _~

4 i

o f.

...

.3 :!.

P

5 10%

11 ,,-

" ~ .

.. so -. ^{~-" 90'1.}

VIII 752,5 m

5

6 7

m

. 7 8

....... a

- -.-.- t

- - - d

- - t

IX

._-,.

~I 5 10 IS'1. '/6!II'-;!-5-=lO--'I~5 "'"20~25·'t.

---

Flg. 2. Wy.klres,. (prIOCeO.tow~ ·udzialu w·prOfiLlu. !llI.eklt6ryOh z wyd1JI.elcm.yCh .gp:up ml-

~~ Na osIl ~Ch mmBCzoo,a jes,t glftbo!kJOOc, z ~j .polbraioo

prOW 3-8 I(JPercentalge diBgrams :in rbhe IpI['IQfiil1e of I!OIIIe selected microfalail groups.

Depths of 'Ilhe caHectdon of eampJ.es 3-8 marked m !f:he «dIiJnaJte)

AI - mepspory (-megaspores); b - ma~i (OIlIbra'COdB); c - otwOl'llldce (foraml.nifers); d -

otwornlce wapl~n-ne (ealCBreotul lOlL"~)j e - otwomlee zleplencor.veite (aggl'utJ.n.ated

fara·mdnLfJerll) . .

606 ^{IWONA REK,}

X XI XII XIII XIV xv XVI XVII

'I52,S ,... 752,5 752,5 752,5 1S2, 752,5 752,5 152,5

l

::

l

a C;

'"

..

i-

..

~ ... e.

..

4 j ~ ^a _~ ^§: ;;' ^~

~ 0 <[ ;; D '

c:

..

l! ^{!: D} ':l 'l!

D' ~

!!.. ⁵ ;; ^~

;: ^ij _D

6 6 a

7 _{7 7}

8 8 8 8 '8 8

l6O,l SI,. ^760,1 _5"1. ^760,1 _5'10 5'1. ^l6O, 5'10 l6O,1 5'10 760,1

5 10'1.

XVIU XIX XX XXII XXIV

752,5 752,5

0 UI !!'

, it

... / } ³ ... _0'

g; ^{N' l:}

,.. _e.

"

D ;;- _;; ^{0 N}

3"

,

: ^~

^..

is: a l

c'

"

5 ^~ _~

..

6

7

8 8 8 8 8

5 10'10 76ql

5 10 15'10 l6O,l S'Io 760,1 5 10'10 76ql 10 20 "0

, sO ^,

30 150'10

, Flg, 3. WykJrESy p!l'ICJCJeID.towego iUdzii,alu w proftlu lDliekt.6l'yoh ^'L wydzielony.ch ,gru,p mi- k.ros"kamien.ialoSoi.. Na <lISIi Ir~Y'Clh 1ZS.7JIlaoClZ<llDla jest gl~bokoSc, z ktfuoej pobraaloO pr6b- ki 3-8 (Peroen.<taee dlagl'aims !in the prof1de 'Of some se1eated IDicrotDs!d'l gIJ.'OUp~

Depths of the colleetion of samples 3-8 marked on the ordinate)

Wyst~puj~e w badanych pr6bkach gatunld otwornic

Ammodtscua aapeT Terq. - ,pI. I, fig. li1--41 BTtzattna Uaatca (Brand) - pI. I, fig. 3-5 Ophthalmtdtum orbtculaTe (Burb.) - pI. 1, fig. 1

Ophthal~dtum concentTtcum (Terq., Berth) - plo I, flg. 2 Froflldtcularta teTquemt btcooata d'Orb.

Getnf.tztnita tenera ,pupa (BOIm.) .:.... !pI. 'l, 'fig. 111-<12.

1II'aTgtnuUna prima d'Orb. - pI. I, fig. It-:-III Pseudonoodosarta multtcostata (Born.) -,pI. I, f~. III Ogmoconcha contTactula TTteb. - iPI. '1, ,1ILI. 12'

i szereg dnnych charalrlerystyczne ~ dla karyksu i domeru, ^CO zbieZne jest z wynikami bacian Kopika (1960) oraz Dadleza & Kopika (1972b). Pokry- wa :si~ to rawnie'i: Z obserwacjami sreregu innych badaczy europejskich (Gerke 1961, Bang 1973, Dreyer.l,967, Stom:ner & :WJenholz 1967, Welzel 1968, Barnard 1950, Macfadyen 1941). Oznacza to, ze w karyksie i dome- rze zbiOmik amawianego dbszaru Inial, pol~c7.enie z basenami Zachodniej i P6lnocIiej Europy. ObecnoSc w pr.ofilu Swinoujscie 1 gatunk6w norowa-, nych przez Fuchsa {1970) z facji alpejskiej Swiadczy 0 pol~zeniu r6wniez z geosynk1i~ alpej9k~ i oswobodnej migracji mikrofauny 'W obr~bie ca- lego zbiorni.ka. JednoczeSni.e du.za HoSc Ophthalmidium w prawie '6alym profilu(rodzaj znany z wyst~powania w morzach plytk:ich) oraz obecnosc megaspor i 'szcz~tk6w roSlinn~h wskazuje, ze w rejonie Swinoujscia ~a

cz~c zbiorniika by:ta dose plytka, lecz z wyramymi wahaniami l!inii brze- gowej i gl~bolroSci. Moma to przeSIedzic na wykresach dla otwiornic wa-

MIKROF AUNA UTWOROW LIASU Z PROFILU WIERCENIA SWINOUJSCIE 1 607

piermych i z1epieilcowatych oraz dla malZoraczk6w i megaspor (fig. 2), a ponadto uwidacz:nj,a si~ to w tabeH 1. W najniZszej cZ~Sci profilu (pr6b- ka 9) brak mikrofaunymorskliej. Wskazywae toO moze na zmian~ warun-

:k6w w zbiorniku, kt6ry m6g1 ·ulec splyceniu i wyslodzeniu. Obecna w

:pr6bkaoh 8 i 7mikro:£auna charakteryzuje zbiornik dosye gl~bo~, maj.!lcy po1.!lc2lenie z morzem otwartym (duZa Hose otwornic wapiennych, zw}aszcza.

z rodziny Nodosariidae, a mala - otwornic zlepiefloowatych i megaspor) . . ·W kolejnych probkach mikrofauna wskazuje na znaczne wahania. dna

:zbiornika: w probce 6 obserwujemy niewielkie splycenie, w probce 5 -

przegl~b.ieni.e, w pr6boe 4 kolejne splyceme, i w pr6bce 3 ponowne nie- wielkie przegl~bi.enie, :po czym zbiornik zaczyna si~ ~Iadzac (bardzo -niewielka iloSe mikrofauny morskiej w pr6boe 2 i zupemy jej brak w pr6bce 1), a po1.!lczenie z rnorzem otwartym zostaje prZierwane.

Auta'ka serdecznd.e d7:i~je Dylrelrejj lftedsd~bIiorstwa pooazulciwan Natto- wych w J?Iille ;za umo:i.ILiw.ien:ie opra<nwan:La i -dtl6~p do material6w, P.a!I!i iPIrofeso:r

'oc

noc: w.

·Blielecikr:iofioj i D:r O.styk zallld·osttNmdenJie IIlliekt611.":fCl? pozycji z literatU'ry.

Pracownia M akropaleontowl1iczna PrZJed8if:biorBtwa P06ZIlkiwan NaftotD'l/ch

PI. Staszica 9, 64-920 Ptla Pila, w kwietniu "1.975r.

ILITERATURJA CYTOW ANA

EANG L un3. JIUII."a - bi()6·bra:fligll."a1\i i NOvlig N.r 1 pi Gt"undilag af foraminiferer (The deep test well Novling No. 1 in Central Jutland, Denmark). Danm. Geo!.

UndeTs Ill, Raekke NI' 40. Kobenhavn.

BA-RNARD T. 1949. 'Farmn!in:i!era !Jrom the I.o.wer L!as of bhe Dorset COOIS't. Quart .. J. GeoZ. Soc. London, 105 (3), IJocdDn,. •

DADLEZ R. & KOPlK J. 1&n2a. stratygrafia i pal~ j.Ull"Y. Biul. In8#;. Geoz., 252. Wail"Srmw.&

197~b. Wybrane problemy stra1tygTati,i ;i 51edymen;taoeji liias'll md~y Sw1inooj-

~ciem a Glryf:l.callld (Se1ootIed problems of l.iass!i.<c s.ntigrapby and sed'imenif:a.1:ion ,in the Mea bebween SWoinoujeJoie and Gry.Jiice). Kwart. Geo!., 16 (3}. W&'S7A- wa.

DREYER E. 1967. MikrofiOlSSoilden des Rat:und Uas· von. SW - Brandellllurr.g. Jb. Geol.,

1. Ber'l.ln. _ .

FUCHS W. 1970. Eine alpine, tiefliassische Foraminifereniauna von Hornstein in Ntiederiis·flel1rEiicll, VeTh. Geol. B.-A. Jahrga;ng. No. 1. Wd.en·.

OERK!E A. A. 1961.. Forallllliclfury peIr'DlSk:Ikh, it1"iasotvyildl :iLissovykh atik>zhendj nef- tenosnykh rajonov Severa Centramoj Siberi. TTUdll VNII, Geol. Arktiki. Le- n:ilngrad.

KOPIK J. 1960. Mikropaleontologiczna charakterystyka liasu i dolnego doggeru PoIski <:Mii.QropaJleonioologd.ocaJ. ciJa!r.acterdstic of was and Lowar Dogger iJn Po- land). Kwart. GeoZ., 4: {4). W.amzawa.

LOEBLICH A. R. & TAPFIAN II 1964.. Treatise on in1JertebTate palec>ntolog'll. Part C. Geal. Soc_ Amerdca, Kansas IPIress.

IWONA ilEK

MACFADYEN W. A .. 19411. 'F'anmWoMeI"a from the 'green amrtIIOIl:ilte beds, LoW&"

Uas of Dorset. Pha. 7'T1JI1IIS. Rou. Soc. London, SeT. B, 576, Z3.1. lJoirlodon.

SI'OERlMER. N. & WlENHOLZ E. 1967.· ~8IIJgraphie ^'Im der LiaslDogg,er - Grenze in Bohrurigen n<srdlich der Mitteldeutschen Hauptscholle. Jb. Geol., I.

Ber~.

WEL2JEL E. ID68. FonllniIaI:feren uod Fa7.ll.es ,des ~8n:kdsc!hen J)omer:iums. ETl. Geol.

Abh., 69. Erlangen.

I. REK

SUMMARY

1nl the boIrIelrole pt'1()fiale Sw:iDoujkdoe 1 (!Fllg. 1) LliwElSdc SieJdimen.ts hl;l:V'e been·

found art a·depth between 497.0 and 1055.0 m. N:f4le samples have 'been iaiken ifrom

!the Wired paa-.ts (Table 1), lOUt. of wiliic:b. seven. have ydeldErd a very doh and ~ceI­

lently preserved mimopaleantoa.lQI§iOa'I assembil.age .tndl<:albi.nig ,the Oarix.tan-Dcmell'ian aJZe.

Wdthin 'bhe 'PoHsoh terrlWry, .IJias&k sedime:lMati<lllOC'C'l.lr'.l"e :in a fresh-waJter basial '(FDg, 1). 'l'bese areas were invaded by :t:beseaonJ.y from the NW 1;brough the

Kujavdan~aalIiac 1f\Jl'it'lqW'. Du!'Iing '!be Caa:rbr1:I'8n IIIDd Ifhe Domerden thiisoregjoo

Il'itust have tCIO!XlmiUIIJic (bold:! 'WIith the sea: of 'Ilm't'hern arid Wes.tern 'Ewrope. as. well as with the ~ geosyll'Olline. This lis Il'IeII1SOIL8hl suggested by the rpresenoe an tile p.ro:Mle here OODBidered of numerous !Fbr.arin;jnjd'era specie; Wlbictl 000lJa' d.n thOSle areas,

too.

The sea was sha!J.:1ow and off-tdllOlre .as lis dalJdiea!bed hy ,the OOO\.lITe!liCe of m~, 'plain:t :Doss!Ii1s and a failr 18lbuinJd.amce of Ophiha.Imddd.uan (a ,genus repal"ted· from shaailow Iileas).

Di~ in. F.igs 2 and· 3 iSihow the paroen.t. cootent chalIl.ges in the ver.tical Seo1Iion of ofbe more mterEstdJng mi~ groups. These lead to 6lJIllPOS'itioos (o! !W-

IOQr 1impoa:'taIlce) ~. <:baDges . d.n tbe sea d~ and Ul the <lOoaStil!ine :in ;that paIIIt of the.1baein

cere

9,P(lC'eS aru:I plant l'emaiIns

suggesibs

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 26 I. REK, PLo 1

1 Oyltthalmtdtum orbtculare (Burb.), 2 Opllthalmidtum con.centrtcum (Terq., Berth.), 3-5 BrL- zaUna ltasica (Terq.), 6-7 Steberlna vlrgata Fuchs, 8 Siebertna sagitta Fuohs, t--lO Frond 1- cularla btcostata d'Orb., U~12 Gelnttzina tenera pupa (Terq.), 13 Pselldonodosaria mulUcoatata (Born.), l~l$ Margtnullna prtma d'Orb., 16 MargtnuUna radtata Terq., 17-18 MargtnuUna sptnata

'I'erq., J&-21 Ammodlscus asper Terq., 22~Ogmoconcha contractuta Trieb.

Wszystkte okazy z w.ie!l'cenla Sw.lnoujscie 1, gl. 752,~761,O m (All samples from the s.wtnoujscle 1 bore hOLe, depth 752.~761.0 m)

Oka2y nr 1-5, &-11, 1~18, 22 - pr6bka 8; ·m 6-8, 12-13 - pr6bka 7; nr 111-:bl - pr6bka' 3 (SpecImens 0 .1-5, &-11, 1_18, 22 - sample 8; os 6-8, 12-1~ - sample 7; Nos 111-21

sample '3)

Wszystkle %dj~cla (All photos) X 77, ~r6cz nr (except 101' os) 9-10, 13-14, 16, 19-23. X 50