• Nie Znaleziono Wyników

Wyniki badań palynologicznych osadów zastoiskowych z Jeleniej Góry

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Wyniki badań palynologicznych osadów zastoiskowych z Jeleniej Góry"

Copied!
17
0
0

Pełen tekst

(1)

UKD 1I6l:181.33l/.83l1:11151.332.S8:11151.33Z.:l12:552.14(_.ZIIZ)

Zofia "JAIWORSKA

Wyniki bada., palynologicznych osad6w zastoiskowych z Jeleniei Gory

Osady zastoiskowe na obszarze Sudetow Zachodnich

nalez~

do utwo- r6w doSC

cz~sto

spotykanych.

Wyst~puj~

one w szeregu obnizen sr6dgor- skich, znane

s~

w kotlinach: Jeleniog6rskiej, Kamiennog6rskiej i Klodz- kiej oraz w G6rach Sowich i Kaczawskich.

W Kotlinie Jeleniog6rskiej osady zastoiskowe

wyst~puj~

w rejonie Jeleniej Gory, Cieplic i Sobieszowa, gdzie

~eZ~

na piaskach i Zwirach uWaZanych przez A. Jahna

(1960)

za preglaejalne. G. Berg

(1926)

na pod- stawie pelnej sei"ii osadow

wysun~l

przypuszczenie, ze jezioro zastoisko- we istnialo tu okolo

2000

lat, natomiast B. Dumanowski

(1954)

ocenia jego wiek na okolo

3000

lat. 0 iastoiskach jeleniog6rskich traktuje poza

tym

praca A. Jahna

(1953)

is. Szczepankiewicza

(1954).

Osady zastoiskowe z Kotliny Jeleniogorskiej badane byly

metod~

analizy pylkowej po raz pierwszy przez R.

Sud~ (1963),

kt6ry stwierdzil dominowanie w nich sporomorf

trzeciorz~dowych.

R. Suda uwaza, ze spory

i

ziarna pylku

znajduj~ si~

tu na zlozu wtornym

i

nie

reprezentlij~

roslinnosci z otoczenia zastoiska.

Odmienny pogUid na wiek i

genez~

omawianych utwor6w z Sudet6w Zachodnich

zawieraj~

prace J. Oberca

i

S. Dyjora

(1968)

oraz S. Dyjora

i

A.

Sadowski~j

(1968), w kt6rych starano

si~

dowie.sc, ze osady te

s~

trzeciorz«:dowym utworem morskim. Wymienieni autorzy

opieraj~c si~

przede wszystkim na wynikach analizy pylkowej

za1iczaj~ ily

zastoiskowe z Kotliny Jeleniog6rskiej do gornego miocenu i

IllcZ~

je z

seri~

poznan-

sk~; znan~

z obszaru przedsudeckiego. "

Kontrowersyjne pogUidy na wiek i

genez~

jeleniog6rskich osadow za- stoiskowych sklonUy

autork~

do

podj~cia

raz jeszcze badan palynolo- gicznych na tym stanowisku. Badania przeprowadzono w latach 1968- -1969.

Poczuwam siE: do milego obowillzku

vry-r~enia

serdeczriych slow po:

dzi~owania

Panu Profesorowi A. SrodomoWl za dyskusjE:, cenne uwagl i pomoc

w

zredagowaniu niniejszego artykulu.

KwartalDlk GeoloIiCZll)', t. 11, nr to"18'll r.

(2)

~48 Zofia Jaworska

UWAGI O PROFILU GEOLOGICZNYM Z CEGIELNI W JELENIEJ GORZE

. Najstarszym osadem w badanym profilu

są żwiry

i piaski zaliczane do

preglacjału

(A. Jahn, 196{». W ich

skład wchodzą

okruchy granitów,

.ziarna skaleni,

łyszczyków

i kwarcu.

Materiał

nie jest obtoczony, brak

w nim

wyraźnego

sortowania. Osady te nie

zawierają materiału p,6łnoc­

nego, lecz jedynie

skały

karkonoskie.

Powyżej

osadów preglacjalnych

leżą iły

zastoiskowe, które

powstały

w okresie kiedy

lądolód nasunął się

tu z

północy

i

zatamował odpływ

wód z Kotliny Jeleniogórskiej. Osady te okrywa

pokład

gliny morenowej.

Fig. 1. Szkic sytuacyjny .cegielni w Jele-

,niej Górze '

Situation sketch of a brickyard in Jelenia Góra

Omawiany w literaturze profil osadów zastoiskowych najlepiej

odsło­

nięty

jest w cegielni w Jeleniej Górze (fig. 1).

Miąższość iłów

w

ścianie południowej

wynosi tu 3,30 m. W

spągu mają

one

barwę brązowożółtą,

która

wiąże się

z

podsiąkaniem

wody ze

żwirów

preglacjalnych. Proces ten

.o,

charakterze redukcyjnym

miał duży wpływ

na zachowanie

się

spOro- morf w

spągowym

odcinku osadu <por. J. Oszast i A.

Srodoń,

1968). Ku , górze kolor

iłów

zmienia

się

na stalowoszary. A. Jahn (1960)

uważa, że

.stalowoszare zabarwienie

iłów

zastoiskowych w Sudetach jest charakte- rystyczne i pochodzi z rozmycia

węgli

brunatnych.

Znamienną

poza tym

cechą

omawianych osadów jest ich

wyraźne

warstwowanie.

Występują

na przemian warstewki ciemne, ilaste oraz jasne, bardziej piaszczyste. Gru-

bość

warstewek waha

się

od 0,5 cm do 1 cm. W ich

obrębie można

bez trudu

rozpoznać

bardzo

drobną laminację, wywołaną zmianą

warunków .sedymentacji.

Iły są

jednorodnie

wykształcone,

spotyka

się

w nich

ułam­

ki lignitów. W ich stropie,

tuż

p,od

gliną morenową,

zaobserwowano drob- ne zaburzenia glacitektoniczne.

Na

iłach

zastoiskowych

leży

glina morenowa, która jest dwudzielna.

Jej ciemnoszara

część

dolna przechodzi stopniowo

ku

górze w

żółtordza­

wą.

Glina ciemnoszara ma niewiele

materiału

gruzowego, natomiast gli- na górna zawiera liczne drobne okruchy kwarców

i

skaleni.

Dominują

w niej

skały

pochodzenia miejscowego (granity karkonoskie, gnejsy izer-

skie,

łupki łyszczykowe).

W mniejszych

ilościach występują skały

pocho-

dzenia

bałtyckiego

(krzemienie, kwarcyty, granity czerwone .. rapakiwi").

(3)

Badania paly.nolopogiczne osadów Z8B!t0iSkOW)'eh

949 WYNIKI,

BADA~

PALYNOLOGICZNYCH

Do

analizy

sp(n-owo-pyłkowej

pobrano pr6bki z profilu osadów eksploa- towanych w cegielni w Jeleniej Górze (fig. 1). Z osad6w preglacjalnych oraz z utworów zastoiskowych pobrano 42 próbki w

odstępach

co 10 cm.

Z glin morenowych

przykrywających iły

pobrano 4 próbki w

odstępach

co

50

cm. Próbki macerowano

stosując metodę

acetolizy Erdtmana z pew- nymi modyfikacjami. Frekwencja sporomorf

była

wysoka, a ich stan za- chowania dobry. Oznaczenia sporomorf prowadzono

głównie

w oparciu o prace J. Doktorowicz-Hrebnickiej (J. Doktorowicz-Hrebnicka, J. Mam-

czar, 1960). . . . . . ' : . .. .

Wyniki otrzytnane : z analizy zestawione

są:

w diagramie (fig. 2)"

i.

tabeli procentowej (tab;

1). W

celu uzyskania jaaniejszego obrazu

skład~ roślin­

ności

diagram uproszczono;

łącząc u~;:ały

niektórych sporomorf we wsp61-

ną krzywą.

I tak · krzywa Pinus obejittuje

sumę pyłku

Pinus siLvestris R u d o l p h i Pinus haploxylon R u d . o l p-h, rodzaj T:l1Jga obejmuje Tsu- ga canadensis i Tsuga diveTsifolia, a do krzywej

T~odiaceae.

Taxaceae i Cupressaceae

włączono

Taxodium. Sequoia i C71/ptomeria. W . grupie drzew i krzewów

liściastych

krzywa Juglandaceae obejmuje Platycarya.

Cary(J, i Pte1'ocarya. Do grupy Myrica - Corylus zaliczono

pyłek riależący

do typu

trójkątnych,

trójporowych.Rodzaj Nyssa obejmuje zarówno py-

łek

formy mniejszej, jak i

formę dużą.

Krzywa zielnych w diagramie re- prezentuje Polypodiaceae, Lygodium, Osmunda. Gramineae, Ericaceae, Ephedra. Artemisia

i

inne . .

Osady preglacjalne

zawierają

niezbyt liczne ziarna

pyłku należące

do Pinus silvestris, · Artemisia. Ericaceae i Gramineae. Niewiele sporomorf

zawierały

próbki

pochodzące

ze

spągowej części

osadów zastoiskowych.

Obficie

znajdo~ano

je natomiast w strop,owych odcinkach osadów zastoi-:- skowych Qraz

powyżej.

- w glinach morenowych.

W

iłach

zastoiskowych

wśród

oznaczonych sporomorf

występują

za- równo formy

trzeciorzędowe, jak

i znane z

czwartorzędu

i

trzeciorzędu.

Te ostatnie spotykano w niewielkiej

ilości.

Na pierwszy plan wysuwa

się

dominowanie Taxodiace(J,e - Taxaceae - Cupressaceae

(około

400/0) oraz Pinus silvestris R u d o l P h

i

Pinus haploxylon R u d o l

p

h (do 3

()8/0).

Licznie

występują również

Picea (do ISO/o), Sciadopitys (do 14%), w mniej- szych

ilościach

notowano TBUga (do 79/0), Podocarpus (do SG/o) i Lari:r: (do f1J/o).

Spośród

drzew

liściastych dość

licznie

występują

Juglandaceae (do SOlo), Nyssa (do 12

41/0)

i Que'l'coiditeB henrici

R.

P o t. (do SOlo). Ziarna

pyłku

Castaneoidites exactus

R. P

o t., PolleniteB cingulum brUhlensis

T h

o m., Pollenites liblaren8is T h o m., Zelkova, Liq",idambar, Symploco8, Palmae, i Keteleeria

wystąpiły

w kilkunastu pr6bkach w

ilości

do 4 8/0. Podobnie reprezentowane

(tylko

5'/0)

rodzaje drzew

występujące

obecnie w Eu- ropie: Alnu8. · Betula, CarpinuB, Salix i Tilia. Z

roślin

zielnych notowano Artemisia, Compositae,

Ephedra~

Ericaceae i G'I'amineae w

ilościach

do

4%. _

. Spektra

pyłkowe

z gliny morenowej

okazały się

równie bogate i uroz- maicone jak spektra

iłów

zastoiskowych.

Dominują

tu Pinus silvestris R u d o l P h

i

Pinus haplo:l:yZon R u d o l p h

(około

23G/o), Taxodiaceae - Taxaceae - CupreBsaceae (2oo/0) i Picea (14°/0). W mniejszych

ilościach

(do 1OO/0)

wystąpiły

Tsuga.

LaŃ,

Sciadopitys

i

Podoca1'p'US. Z drzew

liś-

(4)

Tabola 1 Tabela proeeatowej za1t'lU'tokl zIam pyUm I spar w osadada z cegIeIni w JeleuieJ G6rze

I

I

I I I I

~~I

I

..c:_

~ 0

I

- " 0

I

~

G~boko§C o ='

"g

Ili'. I ·S

~

~ .l2

pobrania pr6bki ~ 2 Ili'. .... -Si c: S

~

~

..

~ ..!

..

t>

j oS ..

~ . ~ ~

j .r l j

i a

" li R

~ t'i ~ :SI

i 1l .

to

w ~ E It:

eo !

~

.a::~

~ tl-Si ~ ~

- :s .. "

~

metracli

j ...

.:!

-

.... !1!.

0

I

8 I

~

§ a ·1 Ji

1 1 1

tl ..; ~~

I I

. !:I

j

~

I I i I ] j ~

:§..;

~~ ] ! I ] i 9 J

oS

~ l i " j ;z

~

I

;::: 0

~ ~I ~ ;,

.~ .~ <:I

~ i j £ ~ 2 t ~ j ::

~

~ ~~

0..12-1 I.

~ ~ !

Q:;

~ ~

I.

S .

. ~ J .

.... ~

;B

J

~ ;e ~ t1

~ ~tij

z

~ ~

.4'

Q:; ~

I

~ ~ ...,; u 0 I ~ QI Cl~ ~ ~ i!:: ~ ~ ~ ~ ~ 0

'" G

"S

'"

~ ...;

.

1 0,60-1,10

I -

2 -

-

25 9 4 2 7

- -

18 5 7 4.

- - - -

1 1

- - - - - -

1 3 4 2 1

)

1 1 Kitekerill

- - -

I

- - -

2 1,10-1,(0

-

1 -

- -

28 10 6 2 5 1 1 13 2

-

2

- -

5

- -

1

-

1 1

- - -

3

-

8 3 3

-

1

- - - -

3

3 1,60-2,10

- -

2 1 1 25 8

5 -

8

- -

15 2 4 j

- -

6

- -

2

- -

1

-

1

-

1

-

10 3 1 -

- - - -

1

-

4 2,10-2,60

-

- 1

-

1 25 10 5 1 4

- -

18 3 3

- - -

1

-

4 2

- -

1

-

1

-

1

-

7 2 4 1

- - -

2

-

3

5 2,60-2,70 1

- -

2 - 19

-

8 2 6

- -

18 8 3 4 3

-

4 3 2

- - - - -

- 2

-

7 3

- - i

1

- -

.3

- -

6 2,70-2,80

- - -

-

-

16 4 1 1 10 '1 2 20 1 3 2 2

-

1

- -

3 1

- - -

2 1 1

-

11 3 3 3 2 1 2

-

3

-

7 2,80-2,90

- - - -

1 20 3 2 2 7

- -

23 1 1 8

- -

3

-

- 6 1

-

1 1 1

-

1

-

6 4

- - -

1 3 1 2 1

8 2,90-3,00

- - - - -

23 7 2

-

8

- -

16 3 6 2

-

1 1

- -

1

- -

1 1

- -

2 1 6 4 1 1

- -

6 1 5

-

htelurill

9 3,00-3,10

-

-

- - -

20

- '

4 2 9

- -

20 5 4 6 3

-

2

-

1 2

- - -

1

-

1 1

-

8 4 1 1

- -

4

-

2 1

10 3,10-3,20

- - -

1

-

21 2' 6 3 10 1

-

20 3 4 3 3

-

3

-

1 2

- - -

1

- - - -

2 3 1

-

1 1 5 1 2

-

n

3,20-3,30

- -

1 1 1 25 10 5

-

9

- -

20 1 3 4 1 1 2 1 3

-

1

- - - - r - -

3

- - - -

1

-

3 1 2

12 3,30-3,40 1 1 2 2

-

19 5 2 6 4

- -

20

-

1 1 2 3 4 2

- - - -

1 1

- r - -

3

-

1 2

-

1 4 4 2 2

13 3,40-3,50

-

1

-

1

-

24- 6 1

-

14 1

-

24-

-

3 6

- -

3

- - - - - . - - - -

3 2 1 1

-

2 1 5

. -

1

14 3;50-3,60

- -

-

- -

26 10 1 1 12

- -

25 1 4 3 3

- - - -

1

, - - - - - - -

5 1 1 1

-

1

- -

3 1 Iretelee,iIl

15 3,60-3,70

-

- 4 2

-

30 12 1 3 -6

- -

20

-

5 2

- - - - -

1

- - -

3 - '

- - -

- 2

-

1

-

1 2 1 1 3

16 3,70-3,80 - 2 3

- -

23 14

- -

10

-

1 22

-

2

- - -

2 1 2

- - - - -

-

-

1

-

2 1 1 2

- -

2 3 4

17 3,80-3,90 1 -

-

1

-

24- 16 1

-

7

- -

23

- '

2 1 2

-

1

-

1 1 3

- - - - -

2

- -

4 1 1

-

5

-

1 1 2

18 3,90-4,00

-

3 2 3 1 26 15 1

-

10 1 1 21

-

1 2 2

-

3

-

2

- - - - - - - -

1

i

2

- - - - -

1

-

19 4,00--4,10

- -

1 1

-

12 15 1 2 2

-

- 40 - 1

-

2

-

3 3 3 2

-

1

-

1

, I -

1 2

-

2

i - - - - - - -

3

20 4,10-4,20 ~

-

4 1

-

23

- -

1 , 7 -

-

33

r

4 3 2

- - -

2 2

- - - - -

1 1

-

3

-

1 3 1

-

2 1 2 1

21 4,20-4,30

-

- 4 1

-

21 2 1 2 15

- -

33

-

2 2

- -

3

- - - - - -

1

-

1

-

2

-

1 2- 1

- -

2 2

-

22 4,30-4,40 -

- - - -

16 ,]0 1 2 6

-

1 23

-

5 5 4

-

5 3 2 5

-

1

- - - -

1

-

5

- - - -

1.

-

2

-

23 4,40-4,50

- - -

1 - 20 14

-

2 10

- -

20

-

2 2 2

-

4 1 - ' -

- - - -

2

-

1

- -

12 2

-

2

- -

l' 1 '2

r

24 4,50-4,60

- - -

- 1 22 6 2 1 11

- -

38

-

5 2 1

- -

1 1 2

- - - - -

1

-

1 3 1

- - - - - -

1

-

25 4,60-4,70 1 2

-

-

-

22 5 7

-

11 1 - 26

-

3 2 1

- -

1 2 ' 2

-

1 1

-

1

- - -

3 2.

- - - - -

f 3

-

26 4,70-4,80 1 1 1 2

-

20 '10 2 1 10

- -

25

-

2 2 2

-

4 2 1 1

- - - - - - -

1 4

- -

3

- - -

1 2 2

27 4,80-4,90 1

-

4 3

-

18 13 1 6 5

- -

25.

-

'7 1

- -

1 1 3

- - - - - -

1 2 1 3

- -

2

- - -

2

- -

28 4,90-5,00 - - 3 2 - 24- 11 2

-

8

- -

25

-

2 3 1

-

1 1 l' 1

-

1

-

1

- -

1 4 4

- - - - -

2 2

- -

29 5,00-5,10

- -

1 2

-

22 16 1 3 7

- -

23 1 3 4 1

-

2 1 3

- - - - - - - -

1 2 3

- -

1

- - -

1 2

30 5,10-5,20

-

2 3 1

-

14 8 2

-

8

- -

19 2' 2 4 3 1 3

-

4 3

- - - -

1

-

3

--

6

-

2 2

- - -

3 '2 .. 1

31 5,20-5,30

- - -

- - 23 8 1

-

3

-

. ..,- 29 3 5 4

- -

8 .1 1. 2

- - - - - - - -

8 2

- - - - -

2

- -

AlohrltJ

32 5,30-5,40

- -

3

- -

24 ; 10 6

-

6 - 1 20 3 3

-

3 4

- -

2 3

-

1

- - -

1 1 5

- -

1

- - -

2 1

-

cf. AMimia

33 5,40-5,50

-

- 2 2

-

27 12 2 2 2

- -

25 2 2 5

-

- 4

-

2 1

- - - - - - - -

4 '2 1

- - -

2 1

-

34 5,50-5,60

-

3 4 2

-

25 4 2 1 6

- -

20 4 7 3 1-

'-

2

-

2 1

-

-

- - -

- 2

-

9 2 1 -

- -

1 '= -

3

-

35 5,60-5,70 - 1 3 2 - 18 7 2 1 11

- -

25 1 1 2 2

-

1 1 2 4

-

-

- - - -

2

-

9 2 1

- - - -

3

-

36 5,70-5,80

-

- 4 2 - 30 8 2 2 6 2 2 23 ~ 2 2

- -

1

- -

1

- - - - -

1

-

4

-

1 2 1

-

- 2 1

- -

37 5,80-5,90

-

1 3 2

-

21 6 3 1 3

- -

20

-

4 4 2 2 4 2 l' 1 1

-

1

- - -

2

-

4 4 ·2 1

- - - -

3 2

38 5,90-6,00

-

-

-

- - 3

- - - -

-

- - - - - - - - - - - - - - -

1

- - -

-

- - - - - -

5

- -

39 . 6,00-6,10

- - - - -

5

- - - - -

-

- - - - - - - - - - - - - - - - - - -

, 2

-

1

- - -

1

- -

40 6,10-6,20

-

-

- - -

4 -

- -

- - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - .

1

- - - - -

3

- -

41 6,20-6,30

- - -

-

-

2

- - - -

-

- - - - -

-

- - - - - - - - - - - - -

- 1

-

2

- - -

1

- -

42 6,30-6,40

- - - - -

3

- - - . - -

-

- . - - - - - - - - - - - - -

-

- - - - - - - - - -

5

- -

43 6,40-6,50

- - - - -

2

- - - - - - - - - - - - - - - - - - -

-

- - - - -

1

-

.-

- - -

2

-

- I

4 I

I

44 6,50-6,fO

-

-

-

-

-

-

- - - - - -

I

- - - - - - - - - -

-

- - - -

-

- -

1

-

3 -

- -

2

- -

I

45 6,70-6,80

- - - - -

3 -

- - - - - - -

- -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

3

- -

I

46 6,80-6,90 -

- -

-

-

1

-

-

- -

- - -

- - - - -

-

- -

-

- - - - - - - - - - - - - - -

2

- -

. -'

M

(5)
(6)

9bu . · ~na· Jawor6'ka

ciastych Juglanda~eae- (do 78/0), Myrica-Corylm (do 4010), AlnuB (do 6

% )

i Nyssa (do lOO/o): W mniejszych

ilo~ciach

notowano Que7'coiditeB henrici- R. P o t., CastaneoiditeB exactm R. P o t., Cartia, Pte7'oca7'ya, PolleniteB cingulum brii.hlensis T h o m., SymplocoB i Keteleeria. Ziarna

pyłku

ro;,.

dzaj6w drzew

żyjących wsp6łcześ~ie

w Europie, jak AbieB, Picea, AlnuB;

Tilia i Salixnotowano w

ilościach

do

f/J/o.

Z

roślin

zielnych oznaczono:

A7'temisia (do 3

41/0),

Compositae (do

2'-'/41)

i Ericf:'ceae (do :1'/0).

70 O-lO O 70 O 3D O O 10 O

za

O 80

-

... ~...-...a'

~ ~ .

~ -~

.:s

~

i

os

... i

~

,~

g,

ił;

.~

~

l

.

~~ ~

~

~~

'~.C',S

~

~ ~

~ l~ " ... ~

~ ~

~

~~ ~ ~~ ~

Wg, .3. Upr'08ZC'lJOIlY diagram prooEm,to.wy _ dlustlrujący udzdał .sporomorf tl.'7JeC.inrzę­

<krwyoo II. ,,H1I8tri:r" w osadach pótnoglaejalnych, podścielających utwary hrteqlacjailine w Go9cięcojsn,i.e koło Kotla (Q];ll'IaCOWany przez J. 08zas;t

w 1961 r,) -

SimpJMoied·· diagram sbawti'llg parcentage ol. the TeriIary eparunorphs and ol ,,HyBtrix" J:n .tbe Late-Glacial depOlSliłs overla!in with the 'Ilnterglaclal deposMs alt Gośc'ięcin n€w Koźle {elaborabed by J. ~ in 1961)

Na

szczególną uwagę zasługuje

stwierdzenie w badanym profilu mor- skich organizmów HYBtrichosphe7'ideae ("HYBtriJ:"). Notowano je w glinie morenowej

i

w stropowym odcinku

ił6w

zastoiskowych w

ilości

do 30/0.

W

najniższej części

profilu,

poniżej

pr6bki nr 30, Hystrichospherideae ("Hystrix") nie stwierdzono.

Analiza palynologiczna wykonana z utwor6w zastoiskowych i glin mo- renoWych

wykazała

podobny

skład

sporomorf

i

tym samym

potwierdziła

dotychczasowy

pogląd

o

czwarlorzędo~

wieku omawianych osadów.

Stwierdzone w osadzie sporomorfy

trzeciorzędowe są następstwem

erozji, transportu i osadzenia ich w zbiorniku przez wody lodowcowe. Potwierdza to brak makroskopowych

szczątków roślin,

których

obecność

jest w da

4

nym przypadku warunkiem oceny

występowania

osadu na

złożu

pierwot.

nym (A.

Siodoń,

1952, 1962). Erodowane

były płytko zalegające

na tym obszarze osady neogenu

słodkowodnego, wykształcone

w postaci

węglj

brunatnych

(J. Łyczewska, 1~58;

E. Ciuk, 1966).

,

(7)

Bada'l1ia palyno!ołPczne osadów zas.toJskowyeh

951

Jak

już

podano, osady zastoiskowe z Kotliny J eleniog6rskiej

były:

ba- dane

metodą

analizy

pyłkowej

przez

A. Sadowską

(S. Dyjor i

A.

Sadowska, 1968). Wymienieni autorzy opracowali

między

innymi profil osadów z .ce- gielni w Jeleniej Górze i nazwali 'go "profilem z Cieplic". Uzyskane przez

A. Sadowską

wyniki

w istocie swej zgodne z wynikami

badań

palyno,..

logicznych zamieszczonych w tej pracy.

S. Dyjor i A. Sadowska (1968)

uważają iły

z Kotliny Jeleniogórskiej za utwór morza

górnomioceńskiego.

J

edŻlymz

dowodów na istnienie za- tok tego morza na obszarze Kotliny. nia

być

zdaniem wymienionych au- torów stwierdzony w

iłach

"Hystrix".

Według

J. Iversena (1942)

szczątki

"Hystri.x" znajdowane

dość często'

w osadach

pozostają

w

związku

z wy-

stępowaniem

ziarn

pyłku.na złożu

wtórnym. Jest faktem,

że

niemal wszy- stkie osady

późnoglacjalne

zanieczyszczone

materiałem trzeciorzędowym zawierają

"Hystrix"

p.ochodzący.

z rozmycia

skał

starszych. Za

ilustrację

niech

posłuży

na

przykład

diagram (fig. 3) osadów

późnoglacjalnych,

pod-

ścielających

w

Gościęcinie koło Koźla

utwory interglacjalne (A.

Srodoń,

1957, diagram dotychczas

n~e

publikowany, opraoowany przez

dr

J.

Oszast).

Oddział DolnOliląlki

Instytutu Geologicznego

WrOCław, Al. Jaworowa 19

Nadesłano dnia 3 aierpn1a 19'70 r.

PISMlENNICTWO

BERG G. (19216) - 'Zur Geomorphologie des Riesengebirges. Z. Geomorph. H. 2.

p. 1-1210. Berlin.

OlUK E. (1966) - ZarYs głównyeh kierunków poszukiwań złÓŻ w~ll brunatnych w Polsce. Biul. :Inst. Gę<)l., !OZ, p. 7-19. Warszawa.

DaKTOlROWlCZ-IHRIF.IBNtlIOKA J., MAlMJOZ.AB. J. ~9IJO) - Stratygrafia środkowego

miocenu Polski środkowej na pOdstawie analizy sporowo-pyłkowej wę­

gla -brunatnego z województwa bydgoskiego i poznańskiego. iBiul. .Inst.

Geol., 157. Warszawa.

DUMANClW~I B. '(1954) - Morfologia doliny Bobru w okoliey Jeleniej Góry. Czas.

geogr., 21 • . Wa.rsmwa-Wrocław.

[lYJOIR S., S.A:DCiWSKA A. (1968) -'- GÓTnomioceńBkie oS'ady ilaste Sudetów. Pn.

geol., 16, p .. 545-650. nr 12. Warszawa.

IVERSEN J. (1~) - En pollenarialytisk Tidsfaestelse af Ferskvandslagene ved NBrre Lyngby. Meold dal1S'k. geol. Foren., 10. Copenhagen.

JAIiN A .. (1953) - M()rfologiezila problematyka Sudetów Za<:bodnich. Prz. geogr.,' 25.

Warszawa.

JAlH'N A. (1960) - Czwartorzęd Sudetów. W: !Regionalna geologia Polski. 3, z, 2.

'Kra·ków. . ' .

~YC2lEWSK.A J. (1195i8) - Stratygrafia· paleogenu .i neogenu P<llski północnej. Kwart.

,!Ceol.,

a,

p. 127-160, nr 1. Warszawa.

(8)

952

Zofia Jaworska

OBERC J. DYJQIR S. (1968) - Młodotrzeciorzędowe ru-chy tektoniczne w Sudetaeh.

iPrz. gęol.,JM, -p. 44/3.,...498, nr U. Warszawa. -

OSZAST J., SRolDON" A. '(1968) - !Wyniki badań palynolog!cznych. nad ,nami za- stoiskowymi z Wadowic. Prz. geogr., 4ł, z. 2, p. 343~. Warszawa.

SUDA" IR. (19613) -'- !Zastoisko ·Jeleniogórskie. Bibl.:rnst. Geogr. '(maszynopi!). Wroc-

ław. '

SZCI'lJl!lP.A:N.KIllmWJIOZ S. (1954) - !Rozwój doliny górnego Bobru u krawędzi. Lądo-

. lodu w Sudetach'. Czas.

geogr.,

231M. lWar.szawa~6dź.·

ŚRODOJ.'It A. (1952) - Ostatni glacjał i 'poetglaejał w Karpatach. iBiul. Pań. Inst.

Geol., 61, p. 27--69. Warszawa.

SROIOON" A. ~11957) - !Flora dnterglaejalna z Gościęcina koło !Koźla. Biul. Inst. Geol., 118, p. 7-41. Warszawa.

S'RIOIDON' A. (1962) - O niektórych zagadnieniach dotyczących paleobotaniki i stra- tygrafii czwartorzędu :vi Polsee. (Kwart. geol., 6, p. 679'-694, nr 4.

Warszawa.

304.>>lsI

JJBOPCKA .

PE3YJILTATId IIA.lIHHOJIOI'IAECKHX HCCJIE.D;OBAIIHA OTJIOXCEHHR 3ACTO:RłIbIX BO)); B

EJIEHEit

rYPE

Pe3IOMC

IIanmrOJIol'B'leCme HCCJIe,llOBaBIIJI CJIOHCTIJIX rJIKH B E.neHerypCK:oA XOTJIOBBHC (npOBe,ItCSlIhIe B 1968-1969 ro,lijlX) BMemI ~ ycT8HOBJIeSHe OTHOCHTCJI&HOro B03pacTa 3THX OTJJO:lKCHBji;.

06pll3W>I WIJl HCCJI~OB8HWJ: 6p8JIHCJ. Ha ,n;eitcTByIom;CM uplDI'UloM 3aBo,n;e B EneHełi f'ype, pac- DOJIOlKCBHOM Ha IOlIOIoA Oxpa.HHe ropo,n;a. H3 OTJIOJreliHli:, 3aJleraIOm;ax B UO,n;OIDBC 38.CTOitm.Ix I:lDIB', OTllOCHMJ>lX l: nperJJlUl;HllJIY, a. Tax:ate H3 lBCTOiI:BYx OTJIOllreBldł B cyMMe oT06paso 42 06-

pa3Q8.. 06pa3D;&1 6paJIBCJ. 'lepe3 ~ 10 CM., H3 MOpemloA rJIllHI,[, nepeJ:pI>1B8IOm;ełł BI>IIIIC-

ollHCa.lłmile rJIHBlaI, OTQ6paHO '1epe3 lI:8a\:,II;&le 50 CM 4 1:01lTpom.1l&IX 06P83Q8.. '

IIperJIlDJ;iłam.S&Ie OTJIO:lKCllHS co,n;eplDJl1( He O'lem. MJloro'DlCJIeBHI>Ie 3epHa IJIdJII>D;&I, orno·

~m::o;HeCg l: Pinus silvestris, Artemiskl, Gramineae. JioraT&IA IJaJIHltOJIoI'Jl1leCl1dl MllTepHaJI OTMe- 'ICH B 3acTOAHhIX rJIllHax H B IICpeJ:p&IBIIlOm;ax HX MOpeHJILIX rllHl'lQ:,

CnopoBO-IJhTJJI>II;eBlUl rpymm, BLJ,Z(eJIeHH8Jl B pa3pe3e 3acTOAll&lX OTJIO:lKCHd H MOpeHHhIX rJIHJl XHpIIlAHoro 38.B0,n;a EneHełł: I'yphI, J[BJIJ[eTCg xapaxTepHoji; JaIK P.JUl TpeI'I!('IHIIIX, TU B 'ICT- :aepTH'lllhIX OTJJMrelIHłI:, XOTJl 'lCTBep'rll'lHliDt cnOpoMOpq, CC1'I> seMHOro. B H3}"1emt&IX OT.Jl()'lJ[CJIHJ[

Ha nepBhdł IJ1I8.H B.DI.n;BHI'aCTCJl npeo6JIll,11;11lOm;aJI rpyana: HrOm.'laTNX: Taxodiaceae ~ Taxaceae-

Cupre~saceae B I:OJIH'łeCTBC l1.0 40%, Pinus silllestris Rudolph B Pinus hap/oxylon Rudolph

.n;o 30%. B 6om.moM J:OJIH'lCCTBe HMCIOTCJl rpyIlII&I: Sciadopitys, Picea, Lor/x, Nyssa, Quercoidites nenrici R. Pot., JUlflandaceae. I'pynm.l DWIl>lę;l Castaneoidites exactus, Pollenites /;blmemis, Sym- p/ocos, Palnwe HMCIOTCJr"B HCCXOm.JaIX 06pa3Q8.X B J:OJJH'lCCTBC ,n;o S

%.

B Be60m.m:OM XOJIIl'ICCTBC - lIM'CIOTCJl TaII:ZC rpyIlII&I TlIDOB. cym;ecTB)'IOII\HX B HaCTOm::o;ee BpellfJl B cesepSoJl: H QCBTpllJIl>lfol EBponc: Alnus, Betula, Carpinus, Salix, Tilkl. H3 TPaBJlHRCTLIX pacTeHJJJł IIMCIOTCJl Artemiskl, Compositae, Ericacetl4, Gramineoe, EpMlka.

(9)

Strea:zenfe 953

3aCJJ)'JEHBaCT BJlIIMB.BIUI' TO, '1TO B JICCJI~OBaJlBOM pa3pe3e fiJaTJIB ofiBap)'lleBl>l MOpcme MIIEpO- OpraBll3MJil "Hymb:". 3TB o6pa:nu.I3IUIeI'8JJB B MOpeBJlOJt rmme R B JqIOBClILJlOit 'IBCI1I 38CT0A- BWX OTJIOOIreBldl B )(OJDI'I'CCTBC OKO,DO 3

%.

B ~oA JlBXIleit '1aCTB pa3pc38 BlI: HC 06opyuuo.

IJammOJIOIJI'ltCDII: 8B8JJB3 MopcJlBJ.D..rnBJI B 38CT01lBYx OT,DOBSBit nOD3aJI .no~m.dl

COCTaB cnopOMOP4t B TeM caMLIM UO,lO'BCp,ttll,D ~B8JUCC ,ltO CIIX nop MBC.IIBC 0 'lCTBCP'J'Il'I- BOM Bo3paCTe ODPrHMeNNX

OTJIOJIrel'IJiit.

Hamrme B OTJIOOUliRJlX 'IPCIB'DlL1X cnopowop4) lIBlUl-

eTCJl pe3YJIbTaTOM 3P03.BB, nepeuoca B Oca:K,D;cmm BX B 6accdiBe ~OBJ.IMJi BOABMB. 3To

no.ltTBeP~ 0TCyTC1'BRCM MUpOCItOIlB'JeC](Bll: OCTaTJ:OB paC'I'eBldl, Haml'lBC :a:oropwx B .u;aB- HOM CJIy'IBC JlBJJJleTCJI yc.nOBIlCM OIlCBEB 38JleraliBll OJlSCI.IllaeMHX OT,DO:mmmt BB MCCTC BlI: nep-

BB'lBOro 3&Jleramm. Ha 3TOit reppRTOPBB 6JaTJJB 3PO,ltHpOBaJUi[ MeJIJ:O 38JleraIOlIDIC OTnOllteBllll npecuOBO.zutOro scoreua, npe~c 6ypIolM yrJJCM.

Zofia JAWORSKA

THE RESULTS OF PALYNOLOGICAL RESEARCH OF ICE-MARGINAL

• LAKE DEPOSITS IN JELENIA OOBA Summary

The palyrnologieal research of stratifded clays fOWld to occur within the Jelenia G61"a basin, m~e in 1968-19811, concerned the determination of the absolute age of these depOSits. Samples for examina·tion were taken in the acti'Ve brickyard in Jelenia G6ra, within the s:outhern part of the ;town (Fig. 1). 42 samples (H) cm apart) were taken :from the deposits that Wlderlie the ice-marginal lake clayS., referred to iP!reglacial, and 4 check samples 1(00 cm apart) - fr<lm the morainic clay that overlies the stratified clays (Fig. ~).

The Preglacial deposits revealed scarce amounts of poRen grains of Pinua .nueS'tris, Artemisia, Gramineae. On the other hand, rich palynological material was ascertained

to

occur in the ice-marginal lake cla~ and in the overlymg morainic clays.

The spore-and-pollen assemblage fr<lm the section of the ice-marginal lake deposits and from the morainic clays of the brickyard in Jelenia G6re is characte- ristic of both the 'l'elltiary and the Quatern9ry, although Quaternary sporomol'phs are scarcely represented. In the deposits examined, the grouP. of oonifers 'pred<lm'i- nates, among them Ta:x:odiaceae - Ta:x:ClCeae - CUP7'eSSClCeae - up to 4.r!'/o, Pinua sih>estris R u d 0 oJ. P h and Pinus ha,pWxlln IR u d '0 1 'P h ... 00'/.. Fmly lrich are tiso assembllages of Sciculopit1/'8, Picea, La.ri:x:, NlIsBa, Quercoiliites henrici R. JP at., Juglandaceae. Groups of pollen grains of Castaneoidi.tes eXClCtu.s, PoUenites Ubla- reRris, SlImplocos and Pa1m4e appear in more than Q.il s-amples, in an amount of '9'1 ••

Groups of the !Pl'esent-day types living in 'North aOO Central Eul"ope are scareely represented by Alnus, Betula, Carpinus, Sali:x: and Tah. Among herbaceous plants are found: A'7'temiBfa, Compositae, Erricaceae, GTa.mineae and Ephed.,a.

The occurrence of marine microorganisms of Jlvstrix". in the deposits examined Us worthy of being emph8lrized here. These &pecimens were found in the morainic clay amd at the top at the !ce-m8ll"ginal lake clays,

m

an amou.nt· of ~/o. The representatives of ,,H1Istrix" do not appear in the lowermost part

at

:the section.

(10)

954'. Zona JawOlWka .

The palynological analysis of the morainlc clays and 'of-the ice-marginal lake formations -demonstratedtbe same composition of '6POromorphs; dB this way it proved the exis'bing view on the Quaternary age O'f the deposits considered. The Tel'-

~y spor()llDOll"ph& 'found

to

·OCCIlir in the depoaits exiumned. are a· result of the erosiO'n, trlUlSpOlltation and dep(]61tdon of these funns in·a. ba&ln by meltf.ng gLacier 'W8ter.. TbJs ;is ev.iden<:ed by a lack of macr<l&Copic fragments. O'f /plants, the pre- l!ence O'f which d& always a ba&is to state tbata depOSi.t.ds jn .situ. iEl'o&ional process affected here the shallO'w-seated ifre&bwater sediments O'f Neogene age, developed as brown coals.

TABltiICA iI Fig. tl. HeUcosporium 90, pr6bka (sample) m 18

:ng. .a.

Sphagnu.m - Spmites· stereoides R. iP 0' t. et Ve n; 34, pr6bka (.sample) m5

Fig. 3. Spho.gnu.m - Sporites stereoides R. PO'

t.

et V e n. 26, pr6bka (sample) nr 28

Fig. 4. Pol1fll'Od.iaceae - Sporites haa,.dti IR. iP 0' t. et V e n. 54, pr6bka (sample) nr2

FIg. 5. Polvpodiacene - Sparitu haa.riti 'R. PO' t. et V

en.

oM, pr6bka (.sample) nr-5

Fig. 8. Polvpodiaceae - Spo1"ites haa.,.dti R. PO'

t.

et V e n. 30, pr6bka (sample) m8

Fig. 7. Lwoditmn - Sporites sotidU8 .R. :P 0 t. 40, pr6bka {sample) nr 8 Fig. 8. Lvgod~ - Spmites solidus R. P ()

t.

48, pr6b'ka {,sample) nr a2 Fig, 9. L'IIgotii:um - Spontes soZidm R. Pot. 410, pr6bka (sample) m 25 Fig. 10. Sporitee IJioneohu R. PO' t. ~, pr6bka (sample) or 3

F.ig. 11. HlIstrichOlPhe,.ideae 80, pt"6bka (sample)

:nr

1 Fig. 112. Ht/BtriChosphe,.idene LOO, pr6bkao {sample) nr lO Fdg • .LlI. Hy.striohos:phef'ideae 00. pr6bka {6ample) nr 31

Fig. 14. Pinus h~ZoxtIlon R u d 0' I P h 60, pr6bka (sample) nr 5

Powi~kszenie 500 X, Enlarged. X 500

(11)

Kwart. geo!., nr i, 1971 r. TABLICA I

Zofla JAWORSKA - Badania palynologiczne osad6w zastoiskowych

(12)

T.AlBLJJCA iII

Fig .. IQ. Pinus hapIoxlllon R u dol p h 7'0, probka (sample) nr 'I Fig. 16 . .pi-nus haploxylon R u dol p h 69, pr6bka (sample) nr 9 Fig. 17.,pinus ha.p1oxlllon R u. dol p h 63, pr6bka (sample) nr 20 Fig. 18. Pinus stlvEiBtrls R u dol p h 90, probka (sample) nr 11 Fig. 19. Pinus silveBtrls R u dol p h 80, pr6bka (sample) nr 37 Fig. 20. Picea Il'ro, pr6bka (sample) m 2

Fig. 2l. Picea lOO, pr6bka (sample) nr 20 Fig. 22. Picea 100, pr6bka ·(sample) nr 23 Fig. 23. Picea 110, pr6bka (sample) nr 29

Powi~ksze·nie 5100 X, Enl8ll.'ged X 500

(13)

Kwart. geol., nr 4, 1971 r. TABLICA II

Zotia JAWORSKA - Badania palynologlczne osad6w zastol'kowych

(14)

TAmJICA

m:

Fig. 24. ,ptcea 100, pr6bka (sample) nr 31 Fig . .25. Picea 90, pr6bka (sample) nr 136

Fig. 28. Tsuga canadensis R u dol P h 100, pr6bka (sample) nr 1.:2 Fig. :27. Tsuga-canadensis ,R u dol p h ~ pr6bka (sample) nr 21

Fig. '28. SC'iiadopi.tlls - PoUenites ser.ratus· iR. Pot.· et V e n. 50, pr6bka (sample) n,r-3'6

Fig. 29. Sequoia - Cryptomeria 313, pr6bka (sBlJlple) nr 5

Fig. 30. Sequoia - Cr7/P1Iomeria30, pr6bka (sample) nr 19

Fig. .3.'1. Sequota - Crwtomeria 34, pr6bka (.sample) nr 21 -Fig. 32. Sequoia - Crllptmneria 30, pr6bka (sample) .or 32 I'ig. 33. Sequoia - OrtlJ)tomeria 312, prooka -(sample) nr 34 Fig. 34. Sequoia - Crllptomeria 2JO, pr60bka (sample) nr 35 iFig. 35. iPodocarpu;s -5IZ, probka (sample) nr lJ2

Fig. 36. Pod'ocarpus 0416, prObka (sample) nil'

m

Fig. St[. Carlla - PoUenttes simPlex 1R. iP 0 t. 38, -pr6bka (sample) nr \l~

Fig. 38. Carlla - PoUenites simplez R. Pot. 418, pr6bka (sample) nr 211

Pow.l~kszenie 000 X, .Enluged X 600

(15)

Kwart. geol., nr 4, 1971 r. TABLICA 111

Zofia JAWORSKA - Badania palynologic7<ne osad6w zastolskowycl1

(16)

,TABWCAIV'

Fig. 39. pterocarya - 'PoUenites stelZ'atus R. Pot. 54, probka (sample) nr 2 Fig. 40. Pterocarya - PoUenttes steUatusR. Pot. 54, probka (sample) M" 4 Fig. 4i:.. Pterocarya - Pollenitf!S steUatus R. P ~ t. 50, pr6bka (sampla) nr 112 Fig.

om.

Pterocarya - Pollenites steUatus lR. Pot. 50, probka (sample) nr 21 Fig. 413. BetuZa32, pr6bka l(sample) nr 16

!Fig. 44. Myrica ~"pr6bka (sample) nr 3 Fig. 415. Mvrica 26; probka (sample) nr '1 Fig. 46. Alnus 3e, probka (sample) nr 2 Fig. 417. Alnus 00, probka (sample) nr 19 Fig. 418. Alnus 37, probka (sample) n.r 23 Fig. 41!). Fagu !5IO, probka. (sample) nr ~6

Fig; 50. Quercus. 410, probka {sample) llll" 30

Fig. 81. Quercoidites henrici R. Pat. 50, pr6bka (sample) nr 2 Fig. ;512. Quercoidites henrici R. P () t. SO, pr6bka I(sample) nr 6 Fig. ·513. QueTcoidites henrici 'R. Po t. 49, probka· (sample) Ild" 20 Fig. 54. Castaneoidites exactus R. Pot. 17, pr6bka (sample) Ild" 33 Fig. 56. Pollenites pu:BiUus R P () t. 12, probka (sample) nr 6

Fig. 56. 'PoUenites cingulum bruhle1llSis T h 0 m. 25, pr6bka (sample) nr 17 Fig. 5-7. llex 40, pr6bka (6ample) nr 4

Fig. 5i8. llex 00, pr6bka (sample) Ild" 1'1 Fig. 5Q. N'/ISSQ 'SO, pr6bka {sample) nr 2 Fig. 60. 'NySS'Q 30, prooka (sample) Jlil" 113 Fig. ,61. N'l/Ssa 3.1, pr6bka (sample) rir ,];7 Fig. 00. Ericaceae 410, pr6bka {sample) nr 3 Fig. 63. Ericaceae 3(), probka (sample) nr '7 Fig. 64. Ericaceae 32, probka (sample) .nr 16 Fig. 65. Symplocos3l4, pr6bka '(sample) nr 16 Fig. 66. Symplocos 30, probka (sample) nr .20 Powi~kszenie 500 X, IEnlarged X 5100 .

(17)

Kwart. geol., nr 4, 1971 r. TABLICA IV

Zotia J A WORSKA - Badanla palynologlczne osad6w zastoiskowych

Cytaty

Powiązane dokumenty

Część I. Zamawiający - Miejski Zakład Komunikacyjny sp. Podstawa prawna - postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone jest na podstawie regulaminu zamówień

Pierws~ eksper~ tego profilu metod~ analizy pylkowej wykonalam w 1968 r., jeszcze bez definicji wieku, jednak z sugesti~, te jest to stanowisko flory interglacjalnej z

Mianowicie, opierając się na wynmach analizy palinologicznej zaliczyli osady z okolic Bolkowa oraz kilkunastu stanowisk zastoiskowych w Sudetach do górnego mio-

Zmiany inklinacji charakterystycznej (a), natê¿enia naturalnej pozosta³oœci magnetycznej (b) oraz podatnoœci magnetycznej (c) w osadach z otworu wiertniczego Czarnucha.. Strza³ki

§ 1. Dotacji dla publicznych i niepublicznych przedszkoli, szkół, placówek oraz innych form wychowania przedszkolnego, udziela się na wniosek osoby prowadzącej,

dla pracowników ochrony, wymienione we wzorze umowy i jej załącznikach (załącznik nr 2). Zamawiający zaleca przeprowadzenie wizji lokalnej obiektów oraz terenu wskazanego w

Wolności 145, 58-500 Jelenia Góra; – punkt MZK prowadzący sprzedaż elektronicznych biletów okresowych lub doładowań elektronicznej portmonetki, przyjmujący

przyznając każdej ofercie od 0 – 20 pkt.. Zamawiający zastrzega sobie prawo zaproszenia wybranych Wykonawców na spotkanie w celu wyjaśnienia / doprecyzowania