Angielskie zapożyczenia językowe w slangu polskich graczy

(1)

MACIEJ NIEMIEC

Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

Angielskie zapożyczenia językowe w slangu polskich graczy

Keywords: computer games, gamers, slang, linguistic borrowing Słowa klucze: gry komputerowe, gracze, slang, zapożyczenie językowe

Wprowadzenie

Przemysł gamingowy to bez wątpienia jedna z najprężniej rozwijających się branż na świe- cie. Nie inaczej jest w Polsce, gdzie po tę formę rozrywki sięga już ponad 16 milionów osób – 53% polskich graczy stanowią mężczyźni, podczas gdy pozostałe 47% to kobiety. Według raportu z 2020 roku, który powstał z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, odnośnie do przemysłu gier wideo w Polsce, wartość rynku kon- sumenckiego to blisko 2,3 miliarda złotych¹.

Jako że gry komputerowe i gry wideo to popularna forma spędzania czasu wolnego prak- tykowana niemalże na całym świecie, dominującym językiem tej branży jest język angielski, zwłaszcza że gry komputerowe mają swój początek w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Za pierwszą komercyjnie wydaną grę uznaje się Computer Space, zręcznościówkę na automaty, która światło dzienne ujrzała w listopadzie 1971 roku w Stanach Zjednoczonych dzięki staraniom firmy Nutting Associaties. W następnym roku inna amerykańska firma, Ata- ri, Inc., wydała jedną z najpopularniejszych i najbardziej rozpoznawalnych gier na rynku, Pong, czyli ping-pong w wersji elektronicznej. Od tego momentu powoli rosło zainteresowa- nie tą formą rozrywki wśród konsumentów.

Obecnie, co roku powstają setki nowych gier (zarówno na komputery, konsole, jak i tele- fony), branża generuje miliardowe dochody oraz zatrudnia ogromną ilość specjalistów róż- nych narodowości. Przystanie na język angielski, w świetle wymienionych aspektów, jest cał- kiem oczywistym i naturalnym wyborem. Podobnie jak w przypadku branży muzycznej i te- lewizyjnej, przemysł gamingowy przyczynił się do spopularyzowania języka angielskiego

1 https://brief.pl/raport-2020-the-game-industry-of-poland-adam-bialas/ [dostęp: 07.11.2021].

(2)

wśród Polaków, zwłaszcza tych najmłodszych, od dzieci po młodych dorosłych. Możliwość sieciowego grania w trybie multiplayer wymusiła na polskich graczach konieczność posługi- wania się obcym językiem, czy to w formie pisemnej w samej grze, czy też mówionej za po- mocą aplikacji oraz komunikatorów internetowych poza grą (np. Discord²), aby móc w efek- tywny i satysfakcjonujący sposób grać w wybrane tytuły z osobami z innych części świata.

Fakt ten przyczynił się do ubogacenia języka polskich graczy o wiele zapożyczeń z angielskiego i rozwoju slangu graczy. W niniejszym artykule pragnę przybliżyć kilka takiego typu naleciałości i pokrótce przedstawić pojęcie zapożyczeń językowych oraz slangu. Rozdział 1 skupia się właśnie na aspekcie teoretycznym, natomiast Rozdział 2 obejmuje analizę wybra- nych przykładów.

Rozdział 1

W kontekście języka polskiego zapożyczanie wyrażeń z innych języków nie jest niczym nowym; w swoich badaniach nad zapożyczeniami Fisiak, uważa, że proces wprowadzania nowych wyrazów z języka angielskiego to kwestia ostatnich dwóch stuleci³. Już w 1859 r. do słownika wyrazów obcych opracowanym przez Michała Amszejewicza wprowadzono blisko 100 leksemów języka angielskiego⁴. Według Mańczak-Wohfeld⁵ w ciągu następnych kilku- dziesięciu lat liczba zapożyczeń wzrosła, tym razem do ok. 250 słów. Jednak, jak zauważa badaczka, nie wszystkie anglicyzmy przetrwały do czasów obecnych – naliczyła aż 48 wyra- żeń, które przestały funkcjonować w języku polskim, mimo iż około 100 lat temu, jak do- mniemywa autorka badań, musiały one być powszechnie stosowane, np. mistress, penny-bank bądź whip⁶. Przykłady te ukazują, jak język zmienia się wraz z upływem czasu i ze zmieniają- cymi się trendami. Jedne wyrażenia odchodzą w zapomnienie, drugie na stałe zadamawiają się w słowniku; ewentualnie z biegiem czasu mogą zostać im przypisane nowe znaczenia.

Niektórzy eksperci, między innymi Cienkowski⁷ i Grochowski⁸, wychodzą z założenia, że interpretacja obcych wyrazów ma istotny związek z badaniem historii danego kraju, gdyż na

2 Discord powstał właśnie z myślą o graczach sieciowych.

3 Fisiak, J., Zapożyczenia angielskie w języku polskim. Analiza interferencji leksykalnej (rozprawa doktorska), Łódź, Uniwersytet Łódzki, 1961, s. 7.

4 Mańczak-Wohfeld, E., Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim, Kraków, Universitas, 1995.

5 Mańczak-Wohfeld, E., Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim, Kraków, Universitas, 1995, 35.

6 Mańczak-Wohfeld, E., Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim, Kraków, Universitas, 1995, s. 37-38.

7 Cienkowski, W., Ogólne założenia metodologiczne badania zapożyczeń leksykalnych, w: Poradnik Językowy 1964, nr 10, s. 417-418.

(3)

tej podstawie można wywnioskować, z jakimi państwami dany kraj utrzymywał kontakty handlowe i kulturowe. Podobnego zdania jest Kleparski⁹: Między innymi na podstawie poży- czek uzyskujemy informacje, z jakimi narodami dane społeczeństwo miało kontakty, w jakim okresie i na jakiej płaszczyźnie. W słowniku języka polskiego można spotkać się wyrażeniami pochodzącymi z języka angielskiego, którego zapożyczenia znane są jako anglicyzmy. Za przykłady mogą posłużyć określenia używane na co dzień: supermarket, hamburger, grill, marketing, audiobook, heavy metal czy jogging¹⁰. Często takie zapożyczenia ulegają spolsz- czeniu; do nich zaliczamy słowa takie jak: dżinsy, wideo, piknik, budżet czy komputer¹¹. Jest to tylko niewielka liczba przykładów, gdyż wiele wyrażeń na stałe zadomowiło się w języku polskim. Nie należy ignorować faktu, że języki obce miały i wciąż mają ogromny wpływ na kształtowanie się języka polskiego w procesie globalizacji, przyjmowania kultury zachodu i rozwoju technologii. Jak zauważa Burkacka¹²: Proces ten oddziaływał i oddziałuje na kształt polskiego systemu słowotwórczego. Wyrazy pochodzenia obcego stają się bowiem podstawa- mi nowych słów, źródłem nowych formantów, a także nowych modeli słowotwórczych i szerzej – nowych sposobów derywacji.

W procesie zapożyczania i ubogacania języka polskiego anglicyzmami pewna ich część przedostaje się do powszechnego użytku w potocznej odmianie tego języka – slangu. Obce wyrażenia w szczególności zostają zaadaptowane m.in. do jego dwóch powszechnych odła- mów, jakimi są slang młodzieżowy oraz slang graczy. W tym miejscu, na potrzeby artykułu, warto pokrótce wyjaśnić czym jest slang. Język slangu powszechnie uznaje się za nieformalną formę mowy i pisma¹³. Cechą charakterystyczną jest swoboda, z jaką można posługiwać się slangowymi wyrażeniami – zdarza się, że pisownia i zasady gramatyki nie są kwestią, którą użytkownicy zaprzątaliby sobie głowę¹⁴. Ważna jest treść, a nie forma i poprawność wypowiedzi. Jak twierdzi Coleman¹⁵, slang pozwala poszczególnym jednostkom identyfikować się z daną grupą i uniknąć alienacji, wyobcowania i wykluczenia z grupy. Używanie nieformal-

8 Grochowski. M.. Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2015.

9 Kleparski, A. G., Angielskie zapożyczenia leksykalne w języku polskim i niektóre problemy ich adaptacji, w: Studia Anglica Resoviensia 2001, nr 2 (41), s. 18.

10 https://www.speak-up.pl/aktualnosci/anglicyzmy [dostęp: 07.11.2021].

11 https://angielskaherbata.pl/2016/02/21/anglicyzmy-w-jezyku-polskim/ [dostęp: 07.11.2021].

12 Burkacka, I., Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń, w: Linguistica Copernicana 2010, nr 2 (4), s. 229.

13 O. Hargraves, Slang Rules!: A Practical Guide for English Learners. (Practical Guides for English Learners), Merriam-Webster, Stany Zjednoczone 2008, s. a1.

14 Niemiec, M., Not only foulmouthed words: suggested methods for slang translation, w: Świat i Słowo 2017, nr 2 (29), s. 236–237.

15 Coleman, J., The Life of Slang, Nowy Jork, Oxford University Press Inc, 2012, s. 3.

(4)

nych form wypowiedzi ułatwia w odnalezieniu przynależności do konkretnej grupy osób – w ten sposób takie osoby wiedzą, że mogą ich łączyć wspólne poglądy, zainteresowania lub styl bycia. Wplątywanie slangu do codziennych wypowiedzi i konwersacji przyczynia się do łamania konwencji narzuconych przez społeczeństwo (a zwłaszcza przez osoby dorosłe w przypadku młodzieży, która chce być inna, wolna i na swój sposób wyjątkowa¹⁶) i kwestio- nowania zasad oraz rutyny życia. Umożliwia wyrażanie swojego ja w sposób głośny oraz dostrzegalny; ponadto slang budzi w ludziach poczucie wolności wypowiedzi na zasadzie mogę mówić, co chcę i jak chcę. Jak twierdzi Piekorz¹⁷: Jest też rodzajem kodu, dzięki które- mu rozpoznać mogą tych, którzy przynależą do tej samej grupy, co oni. Najwidoczniej korzy- stanie z nieformalnego języka (albo w tym wypadku z „luźnej gadki”) sprawia, że użytkowni- cy slangu czują się bardziej swobodni w swojej komunikacji z osobami w podobnym wieku i wywodzących się z podobnych środowisk społecznych lub subkultur.

Ze względu na swój nieoficjalny ton oraz niekonwencjonalny charakter, slang może wzbu- dzać negatywne skojarzenia wśród osób, które nie posługują się podobnymi wyrażeniami w sytuacjach codziennych. Można odnieść wrażenie, że korzystanie z niego świadczy o nie- dojrzałości. Taki tok myślenia nie jest daleki od prawdy, gdyż znaczna liczba wulgarnych, pejoratywnych i obraźliwych słów tworzy język slangu. Przykładami takich wyrażeń mogą być chociażby polskie słowa kutafon (irytujący mężczyzna) i taboret (niska osoba) albo an- gielskie shitstain (dupek, gnojek) czy pizza face (osoba z bliznami po trądziku lub ospie).

Niewykluczone, że na taki stan rzeczy wpłynęło pochodzenie slangu – język ten początkowo używany był przez półświatek¹⁸ i klasę robotniczą. Z czasem slang został wcielony do mowy potocznej młodzieży¹⁹. Jednak slang to nie tylko przekleństwa i wyzwiska. Za pomocą slangu można nadawać nowe nazwy przedmiotom codziennego użytku czy pojęciom abstrakcyjnym – i nie muszą to być wcale ordynarne i prostackie wyrażenia. Przykładami mogą być np.

wallflower (osoba podpierająca ściany na imprezach), flex (flexować²⁰, czyli chwalić się, po- pisywać się²¹) czy boomer²² (określenie starszej osoby, która nie podąża za najnowszymi

16 Fan, Y., Zhou, Y., A Sociolinguistic Study of American Slang, “Theory and Practice in Language Studies”

2013, nr 3, s. 2211.

17 Piekorz, M., Uwagi o języku współczesnym młodych Polaków, w: Rocznik Prasoznawczy 2018, nr 12, s. 117.

18 Green J., The Vulgar Tongue: Green's History of Slang, Oxford University Press, Stany Zjednoczone 2015, s. 3, 5–7.

19 Coleman, J., The Life of Slang, Oxford University Press Inc., Nowy Jork 2012, s. 3.

20 Zapożyczenie z języka angielskiego, które weszło do mowy polskiej młodzieży w okolicach 2017 roku.

21 https://www.miejski.pl/slowo-Flexowa%C4%87+si%C4%99 [dostęp: 07.11.2021].

22 Często używane w wyrażeniu Ok boomer. Służy do zakończenia nudnej lub irytującej rozmowy ze starszą osobą lub wyrażenia dezaprobaty wobec toku myślenia lub poczucia humoru starszej osoby.

(5)

trendami i często nie rozumie współczesnej młodzieży²³). Slang w dużej mierze dąży do za- stępowania potocznych wyrażeń nowymi, niestandardowymi oraz ogólnie nieznanymi więk- szości społeczeństwu. W języku slangu można powiedzieć, że osoby posługujące się nim od- dalają się od języka tzw. normickiego²⁴ albo, innymi słowy, języka normików. Gwoli wyja- śnienia: normik jest slangowym określeniem osoby, która jawi się jako nudna i nieciekawa lub ślepo podążająca za najnowszymi trendami i modą²⁵. Gdyby spojrzeć na slang od tej wła- śnie strony, ignorując wszelkie wulgaryzmy i impertynencje, można dostrzec bardzo ciekawy fenomen językowy, który stale się rozwija i ewoluuje. Słowniki slangu oraz mowy potocznej zmieniają się regularnie, gdyż wraz ze starzeniem się społeczeństwa i pojawianiem się nowe- go pokolenia, poszczególne slangowe określenia mogą odejść w zapomnienie i zostać zastą- pione przez kolejne; do czasu aż “nowe” przedawnią się i zostaną wyparte przez następne²⁶. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, jakie wyrażenia slangowe będą popularne za miesiąc, rok czy nawet 5 lat. Na szczęście w dobie Internetu badacze mogą sprawnie katalogować wszelkie słownictwo, więc ślad po nieaktualnych slangowych wyrażeniach wciąż pozostanie do wglądu dla przyszłych pokoleń i badaczy języka.

Jedną z ciekawszych cech slangu jest jego różnorodność i szerokie zastosowanie wśród różnych grup społecznych, zwłaszcza w języku angielskim. Możemy mówić o slangu mło- dzieżowym, przestępczym, policyjnym, wojskowym, osób homoseksualnych, sportowym, afroamerykańskim czy w końcu, Internetowym i graczy (na czym skupiono się w Rozdziale 2 artykułu). Cechą charakterystyczną dwóch ostatnich wymienionych odmian jest forma prze- kazu. W odróżnieniu od pozostałych slang Internetowy i graczy jest w głównej mierze pisany, nie mówiony²⁷. Fakt ten jest całkowicie odległy od pierwotnego założenia slangu, który, ogólnie rzecz biorąc, jest bardziej mówiony aniżeli pisany. Przyjmuje się, że slang wywodzi się z kryminalnych półświatków. Prowadzenie nielegalnych operacji wymusiło na przestęp- cach opracowanie pewnego rodzaju „szyfru”, który umożliwiłby im komunikację bez przy- ciągania uwagi stróżów prawa²⁸. Już na tym przykładzie można wywnioskować, że slang był i jest językiem dla wtajemniczonych. Jednak w dobie Internetu, mediów społecznościowych oraz kultury zachodu, jest on powszechniejszy i dostępny dla każdego. Chociaż różnorodne grupy społeczne oraz subkultury posługują się swoimi slangowymi wyrażeniami, dzięki pracy

23 https://www.miejski.pl/slowo-boomer [dostęp: 07.11.2021].

24 https://nowewyrazy.pl/haslo/normicki.html [dostęp: 07.11.2021].

25 https://www.miejski.pl/slowo-Normik [dostęp: 07.11.2021].

26 Coleman, J., The Life of Slang, s. 3–6.

27 Hargraves, O., Slang Rules!: A Practical Guide for English Learners (Practical Guides for English Learners), Stany Zjednoczone, Merriam-Webster, 2008, a1.

28 Green, J., The Vulgar Tongue: Green's History of Slang, s. 3, 5–7.

(6)

badaczy językowych slang jest na wyciągnięcie ręki przeciętnego Kowalskiego, dzięki ogromnej ilości słowników slangu i mowy potocznej obecnych na rynku.

Jako że głównym narzędziem w komunikacji sieciowej jest klawiatura, slang internetowy i slang graczy musiał przyjąć formę pisemną²⁹. Mimo wszystko nie ogranicza się tylko do języka pisanego, albowiem może być (zwłaszcza slang graczy) komunikowany dźwiękowo za pomocą mikrofonów i odpowiednich aplikacji służących jako komunikatory internetowe.

W emocjonujących oraz wymagających grach sieciowych liczy się każda sekunda, dlatego gracze często mają w zwyczaju pisać skrótowcami i akronimami – praktyka ta ma swoje po- czątki w slangu internetowym, gdzie takie zabiegi były stosowane w komunikacji za pośred- nictwem czatów (a także poza nimi, za pomocą SMSów). Nadawcy wiadomości często mają tendencję do skracania wyrazów, aby ograniczyć czas i ilość znaków poświęconych na zako- munikowanie wiadomości odbiorcy do absolutnego minimum. Przykładami takich wyrażeń są polskie zw (,,zaraz wracam”), cb (,,ciebie”), nwm (,,nie wiem”) czy też angielskie brb (be right back – ,,zaraz wracam”), thx (thanks – ,,dzięki”) i btw (by the way – ,,swoją drogą” lub ,,przy okazji”). W środowisku graczy pojawiło się wiele podobnie skróconych wyrażeń, takie jak: lf (looking for – ,,szukam”), oom (out of mana – ,,brak many” lub ,,skończyła mi sie ma- na”³⁰), ns (nice shot – ,,dobry strzał” lub ,,ładny strzał”) czy afk (away from keyboard – ,,z dala od klawiatury”). Podobnych przykładów jest mnóstwo³¹; zdarzają się również takie, które zawierają w sobie cyfry lub znaki specjalne, np. w8 (wait – „czekaj” lub „zaczekaj”), gr8 (great – „świetnie” lub „wspaniale”), l8r (later – „później”, „do zobaczenia później” lub

„do następnego razu”) albo ^5 lub hi5 (high five – „piątka”, „piąteczka” lub „przybij piątkę”).

Jednakże szeroki zasób takich wyrażeń nie oznacza wcale, że slang graczy składa się wyłącz- nie z akronimów i skrótowców.

Analiza tego rodzaju slangu wykazuje, że jest w nim obecnych wiele przykładów „normal- nych” słów oraz wyrażeń, które niekoniecznie ulegają skracaniu i podczas rozgrywek siecio- wych występują równie często co skrótowce. Do nich możemy zaliczyć, przykładowo, kappa (służy do wyrażania sarkazmu lub ironii), ragequit (dosł. opuszczanie/wyłącznie gry spowo- dowane agresją grającego po tym, jak wpadł w szał), upgrade (ulepszenie postaci, broni, pan- cerza, pojazdu itp.), grinding (granie długie godziny w jeden tytuł, podczas których gracz

29 Przybylska, R., O niektórych anglicyzmach w języku młodzieży, w: W trosce o dobrą edukację, red. Janus- Sitarz, A., Kraków, Universitas, 2009, s. 102.

30 W grach wideo, energia magiczna wykorzystywana do rzucania czarów.

31 https://slangit.com/terms/online_gaming [dostęp: 07.11.2021].

(7)

często wykonuje jedną czynność lub zadanie, aby tylko uzyskać upragnione osiągnięcie lub odblokować ukrytą przez deweloperów zawartość³²) albo aggro (poziom agresji przeciwników).

Rozdział 2

W tym rozdziale chciałbym przybliżyć wybrane angielskie zapożyczenia językowe powszechnie stosowane w środowisku polskich graczy, które mogą służyć za przykłady slangu tej subkultury. Na potrzeby niniejszego artykułu wytypowałem 10 różnych wyrażeń oraz ich poszczególnych wariacji. Wyrażenia będące czasownikami zostały umieszczone w tabelkach w formie bezokolicznika oraz w dwóch czasach (przeszłym i teraźniejszym), z uwzględnie- niem rodzaju męskiego i żeńskiego. Ponadto, wyrażenia te zostały dla przykładu zastosowane w potencjalnych zdaniach, aby bardziej przybliżyć możliwy kontekst.

Na pierwszy ogień (nomen omen) przytoczę jedno z najczęściej stosowanych wyrażeń w multiplayerowych grach strzelankowych z widokiem z pierwszej osoby (FPS³³) - camper, bo o nim mowa, początkowo może nieco dziwić. Termin ten normalnie kojarzony z obozami i spędzaniem wolnego czasu pod gołym niebem, znalazł swoje zastosowanie w terminologii gier tzw. shooterowych, w których gracze biegają po wybranej mapie (świat gry³⁴) i strzelają do siebie nawzajem. Camper (lub jego spolszczona wersja kamper będąca zabiegiem styliza- cyjnym³⁵) w tym przypadku oznacza gracza, który za pomocą swojego avatara³⁶ i wybranej broni³⁷, ukrywa się w jednym miejscu nieruchomo i strzela do innych graczy lub graczy z przeciwnej drużyny, aby móc pokonać jednego po drugim. Od tego rzeczownika powstał czasownik kampić. Takie osoby często spotykają się z dużą krytyką innych graczy, gdyż przeciwnicy kampienia uważają, że kamperzy idą wyłącznie na łatwiznę, psując tym roz- grywkę innym graczom. Co ciekawe, wyrażenie to można stosować nie tylko w kontekście gry zespołowej, ale w odniesieniu do życia poza-wirtualnego również (np. podczas ukrywania się przed kimś, w trakcie zabawy w chowanego itp.³⁸). Gdyby użyć te określenia w zdaniu, mogłyby brzmieć w taki sposób: Pieprzony kamper mnie zabił! (rzeczownik) oraz Gość kam- pi (się) gdzieś na dachu (czasownik).

32 Wyrażenie to jednak niesie ze sobą negatywne skojarzenia, gdyż sugerować może brak oryginalnych pomysłów na rozrywkę ze strony twórców i sztuczne przedłużanie czasu gry.

33 First-person shooter (ang. strzelanka z widokiem pierwszoosobowym).

34 Inaczej mówiąc, obszar na którym poruszają się gracze.

35 Przybylska, R., O niektórych anglicyzmach w języku młodzieży, Universitas, Kraków 2009, s. 103.

36 Postać gracza w grze.

37 Najczęściej jest to karabin snajperski.

38 https://www.miejski.pl/slowo-Kampi%C4%87 [dostęp: 10.11.2021].

(8)

Tabela 1: Formy czasownika kampić (źródło: własne) forma

czasownika

liczba pojedyncza liczba mnoga

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik kampić

czas teraźniejszy kampię kampisz kampi kampimy kampicie kampią czas przeszły (m) kampiłem kampiłeś kampił kampiliśmy kampiliście kampili czas przeszły (ż) kampiłam kampiłaś kampiła kampiłyśmy kampiłyście kampiły

Kolejnym popularnym wyrażeniem zapożyczonym z angielskiego jest rzeczownik drop.

Słowo to najczęściej odnosi się do gier RPG³⁹ lub MMORPG⁴⁰. Są to gry z dużym, otwartym światem, z często nieliniową fabułą, stanowiące rozrywkę, gdzie kluczowym aspektem jest avatar gracza, który tworzony jest za pomocą kreatora postaci. Gracz wybiera wygląd ze- wnętrzny swojej postaci, jej cechy i umiejętności. W grach z tego gatunku, avatary graczy i NPC⁴¹ (czyli postacie, którymi nie można sterować) posiadają swój własny ekwipunek, któ- ry może składać się z różnorodnych dobrodziejstw służących rozgrywce⁴². W przypadku gdy jakiś avatar lub NPC zostanie pokonany, z ciała pokonanego dosłownie „wypada” jego lub jej ekwipunek (czyli drop)⁴³, który następnie może zostać przejęty przez gracza⁴⁴. Spolszczoną formą czasownikową jest dropić. Gdyby użyć te określenia we właściwym kontekście, mo- głyby brzmieć w następujący sposób: Zabiłem przeciwnika, ale nie dropło nic fajnego (cza- sownik) albo Zbierz drop zanim ktoś cię uprzedzi (rzeczownik).

Tabela 2: Formy czasownika dropić (źródło: własne) forma

czasownika

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik dropić

czas teraźniejszy dropię dropisz dropi dropimy dropicie dropią czas przeszły (m) dropłem dropłeś dropło dropiliśmy dropiliście dropili czas przeszły (ż) dropłam dropłaś dropła dropiłyśmy dropiłyście dropiły

Następnym wyrażeniem, również głównie używany i kojarzony z grami RPG oraz MMORPG, to exp, będący skróceniem słowa experience point (ang. punkt doświadczenia).

39 Role-playing game (ang. gra fabularna).

40 Massively multiplayer online role-playing game (ang. masowy tryb wieloosobowy).

41 Non-playable character (ang. postać niezależna, sterowana przez program).

42 Najczęściej są to broń, pancerz, materiały, pożywienie, apteczki czy magiczne mikstury.

43 Podobnym określeniem jest loot (ang. łup).

44 https://www.miejski.pl/slowo-Drop [dostęp: 10.11.2021].

(9)

Zbieranie punktów doświadczenia, czyli expienie, jest istotnym elementem tych gier, gdyż dzięki temu gracz rozwija swoją postać - może w ten sposób odblokować dalszą zawartość w grze i stawiać czoła silniejszym przeciwnikom. Expić można na różne sposoby: zabijając przeciwników, wykonując zadania od NPC (tzw. questy), wykonując prace (np. rybaka lub drwala) – ogólnie rzecz biorąc, punkty expa można uzyskać wchodząc w interakcję ze świa- tem gry. Popularnych określeniem wśród polskich graczy jest muszę expić albo idę expić, za pomocą których gracz informuje, że planuje wielogodzinną rozgrywkę w wirtualnym świecie.

To wyrażenie idzie w parze z innym zapożyczeniem – level (ang. poziom). Otóż gracz expi w celu zdobycia kolejnego poziomu rozwoju postaci; inaczej mówiąc wchodzi na kolejny level (albo bardziej kolokwialnie: wbija na nowy level). W przeciwieństwie do wcześniej omówionych przykładów, level bardzo rzadko ulega spolszczeniu na lewel⁴⁵. Dużo częściej można spotkać się z formą skróconą, czyli lvl. Ciekawostką jest fakt, że lvl w polskim slangu oznacza również wiek danej osoby⁴⁶. Na przykład, o osobie, która ma 20 lat, można powie- dzieć, że ma 20 lvl. Gdyby użyć wspomniane wyrażenia w zdaniach, mogłyby brzmieć nastę- pująco: Nie mam dość expa, żeby ukończyć tego questa (rzeczownik) albo Muszę expić, aby wbić na kolejny level (czasownik; rzeczownik).

Tabela 3: Formy czasownika expić (źródło: własne) forma

czasownika

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik Expić

czas teraźniejszy expię expisz expi expimy expicie expią czas przeszły (m) expiłem expiłeś expił expiliśmy expiliście expili czas przeszły (ż) expiłam expiłaś expiła expiłyśmy expiłyście expiły

Przy omawianiu expienia, wspomniałem o ekwipunku i jego możliwej zawartości. Wśród przedmiotów (albo, inaczej mówiąc, itemów w języku graczy) znaleźć można magiczne mik- stury zwane potionami lub potkami (od angielskiego słowa potion), ale tylko w tych grach RPG lub MMORPG, których akcja dzieje się w fikcyjnych, fantastycznych światach. Potiony lub potki służą graczom za swoiste lekarstwa lub pewnego rodzaju ulepszacze. Dzięki nim gracz może uzupełnić braki w punktach życia, kondycji lub many (magii). Niektóre potiony pozwalają na chwilowe uzyskanie nietypowych mocy, takie jak niewidzialność lub zdolność

45 Szymańska, M., Sporek, P., Język współczesnych uczniów – użytkowników gier komputerowych, Wydawnic- two UO, Opole 2017, s. 8–9.

46 https://www.miejski.pl/slowo-lvl [dostęp: 10.11.2021].

(10)

oddychania pod wodą. Niemniej jednak używa się też polskiego odpowiednika, często ulega- jącego zdrobnieniu: miksturki. W zdaniu możemy użyć tego w taki sposób: Nie mam dość składników, by zrobić tego potiona albo Wypiłem potkę staminy⁴⁷, żeby móc dłużej sprintem biec i zadawać szybsze ciosy.

Innym powszechnie stosowanym określeniem we wszelkich grach z trybem multiplayer, jest cheater (ang. oszust, osoba która oszukuje). Cheaterem jest gracz, który dopuszcza się karygodnego zachowania w postaci nieprzestrzegania reguł gry i innych graczy, zyskując tym samym nieuczciwą przewagę nad pozostałymi graczami – takie zachowanie nazywane jest cheatowaniem⁴⁸. Akt cheatowania może przejawić się również na inne sposoby: nieuczciwy gracz wykorzystuje niedozwolone programy, modyfikacje bądź występujące w grze błędy pozostawione przez deweloperów. Ponadto może też wykorzystywać luki w mechanizmach gry (tzw. exploity od angielskiego słowa exploit). Cheaterom często takie nieuczciwe zagrania nie uchodzą na sucho, za co otrzymać mogą kary w postaci bana (od angielskiego słowa ban, czyli zablokować⁴⁹). Spotkać się można również ze spolszczonymi wariantami na oszusta i oszukiwanie odpowiednio: cziter oraz czitować⁵⁰. Zaskakujący może być fakt, że cheaterem może zostać okrzyknięta osoba, która wcale nie dopuszcza się zakazanych taktyk w grze.

Gracze, którzy mają wyjątkowe szczęście lub posiadają wysokie umiejętności w danej grze, mogą narazić się na bycie uznanymi za cheaterów przez innych graczy – takich, którzy naj- zwyczajniej nie dorównują im pod względem zdolności czy umiejętności. W zdaniach sfor- mułowania te mogą zostać użyte w następujący sposób: Ten cholerny cheater gra na hac- kach⁵¹ – admin, daj mu bana! (rzeczownik) albo W tej grze wszyscy cheatują, nie można mieć tak wysokiego levelu w zaledwie dwa dni! (czasownik).

Tabela 4: Formy czasownika cheatować (źródło: własne) forma

czasownika

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik

cheatować

czas teraź-

niejszy cheatuję cheatujesz cheatuje cheatujemy cheatujecie cheatują

47 Stamina (ang. kondycja, wytrzymałość).

48 https://www.miejski.pl/slowo-Cheater [dostęp: 10.11.2021].

49 Istnieje również polskie określenie w mowie potocznej graczy: banicja.

50 https://www.miejski.pl/slowo-Cziter [dostęp: 10.11.2021].

51 Hack (ang. nielegalne oprogramowanie do gry).

(11)

czas przeszły (m)

cheatowa- łem

cheatowa- łeś

cheatował cheatowali- śmy

cheatowali- ście

cheatowali

czas przeszły (ż)

cheatowa- łam

cheatowa- łaś

cheatowa- ła

cheatowały- śmy

cheatowały- ście

cheatowa- ły

Kolejnym zapożyczeniem językowym jest leksem, który na pierwszy rzut oka może się ko- jarzyć z World of Tanks⁵², jednak w rzeczywistości odnosi się do wszelkich gier sieciowych, w których gracze korzystają z pancerzy lub zbroi. Mowa tu o rzeczowniku tank i pochodzą- cym od niego czasowniku tankować⁵³. Ten gracz w danej drużynie, który podejmuje się roli tanka, traktowany jest jako tzw. mięso armatnie. Tank jest zawsze najlepiej opancerzonym avatarem w drużynie (czasem nawet z bardzo dobrym uzbrojeniem), który prowadzi swoją drużynę podczas eksploracji świata gry (najczęściej lochów, często też nazywanych dungeo- nami, od angielskiego słowa dungeon). Taki gracz jako pierwszy napotyka na swojej drodze przeciwników i przyjmuje na siebie większość obrażeń, aby pozostali gracze mogli zadawać ciosy (inaczej też mówiąc - damage) z bezpieczniej odległości za pomocą rzucanych zaklęć lub łuków i strzał. Stąd też nazwa tej specyficznej czynności podczas rozrywki – tankowanie.

Chociaż określenie to kojarzy się bardziej z grami fantasy, odnosi się właśnie do szarżują- cych, opancerzonych czołgów. Przykłady użycia w zdaniu: Stary, ogarnij dobrą zbroję, bo dziś to ty będziesz tankiem (rzeczownik) albo Wchodzimy do tej jaskini, będę tankował na przeciwników, a wy lećcie za mną (czasownik).

Tabela 5: Formy czasownika tankować (źródło: własne) forma

czasownika

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik tankować

czas teraźniejszy tankuję tankujesz tankuje tankujemy tankujecie tankują czas przeszły (m) tankowałem tankowałeś tankował tankowaliśmy tankowaliście tankowali czas przeszły (ż) tankowałam tankowałaś tankowała tankowałyśmy tankowałyście tankowały

Przy omówieniu kolejnego anglojęzycznego zapożyczenia pozostaniemy jeszcze w świecie gier fantasy. W poprzednim przykładzie przedstawiłem postać gracza, który przoduje w wir- tualnej wyprawie po skarby oraz bierze na siebie obrażenia zadawane przez wrogich NPC.

Jako, że rozlew pikselowej krwi niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne dla avata- rów, inną bardzo cenioną rolą w drużynie jest postać healera, określenie powstałe z czasow-

52 Popularna gra sieciowa, w której gracze urządzają bitwy w czołgach.

53 Nie mylić z czynnością polegającą na wlewaniu paliwa do pojazdu.

(12)

nika heal w języku angielskim, czyli leczyć. Healerem jest gracz, który najczęściej występuje pod postacią maga lub czarodzieja. Za pomocą swoich czarów, zaklęć lub odpowiedniej wie- dzy alchemicznej (tworzenie wspomnianych wcześniej potionów) niesie pomoc innym człon- kom swojej drużyny, czyli w tym wypadku gracz healuje pozostałych, jeżeli ci odnieśli obra- żenia podczas walki z przeciwnikami lub bossami (wymagający przeciwnik z dużą ilością punktów życia lub zdrowia, który strzeże danej lokacji). W innych grach sieciowych, które nie rozgrywają się w fantastycznej scenerii, taka rola znana jest pod inną nazwą; w tym przy- padku jest to polskie wyrażenie medyk. Gdyby zbudować zdania z tymi wyrażeniami, mogły- by brzmieć następująco: Umieram, pomocy, zaraz mnie zabije, gdzie jest jakiś medyk? albo Wytrzymaj tam, zaraz cię zhealuje! (czasownik).

Tabela 6: Formy czasownika healować (źródło: własne) forma

czasownika

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik healować

czas teraźniejszy healuję healujesz healuje healujemy healujecie healują czas przeszły (m) healowałem healowałeś healował healowaliśmy healowaliście healowali czas przeszły (ż) healowałam healowałaś healowała healowałyśmy healowałyście healowały

W ciągu ostatnich kilku lat (niektóre źródła podają, że już w 2006 roku⁵⁴) w mowie graczy, zarówno grających online, jak i offline, zagościły dwa wyrażenia, które szybko zyskały na popularności. Niewykluczone, że łatwy i szybki sposób ich wypowiadania, jak i kontekst sytuacji, w której można je stosować, przyczyniły się do takiego stanu rzeczy. Mowa tutaj o GG/gg oraz EZ/ez. Wyrażenia te stosowane są w grach sieciowych po zakończeniu danej tury, walki, wyścigu itp. oraz po zakończeniu wspólnej rozgrywki. Mogą one być pisane za- równo wielką, jak i małą literą. Pierwszy z nich, gg, jest akronimem od wyrażenia good game (ang. dobra gra/rozgrywka). Stosujemy go w sytuacjach, gdy chcemy w uprzejmy sposób pogratulować wszystkim graczom, którzy brali udział w danej rozgrywce, a więc zarówno sojusznikom, jak i przeciwnikom. Używanie gg jest pewną oznaką kultury, dobrej maniery i sportowego postępowania wśród graczy, którzy nie zapominają o tym, że jest to tylko forma rozrywki i sposób na spędzanie wolnego czasu. Wyrażają tym samym przyjemność z całej rozgrywki i pochwałę dla członków zespołu i przeciwników. Ogólnie gg można potraktować

54 https://www.urbandictionary.com/define.php?term=GG [dostęp: 11.11.2021].

(13)

za symbol zdrowej rywalizacji. Użyte w zdaniu może brzmieć tak: Fajnie się grało, gratki⁵⁵ dla was, gg.

Niestety, nie można tego samego powiedzieć o wyrażeniu ez (pisane zarówno małymi, jak i dużymi literami). Jest ono stosowane przez toksycznych graczy, którzy albo mogą objawiać kompleksy z powodu swojej niezadowalającej gry lub umiejętności albo charakteryzują się wysokim ego i niesłusznie traktują innych graczy jako gorszych od siebie (w takiej sytuacji tacy gracze mogą wyzywać innych od tzw. noobs⁵⁶). EZ stanowi akronim słowa easy, czyli łatwy – w tym wypadku easy game (łatwa gra/rozgrywka). EZ służy w tym wypadku za for- mę drwiny i wyśmiewania się z przegranych. Z czasem nietoksyczna część graczy również zaczęła używać tego wyrażenia, jednak zgoła w innym kontekście. Otóż, gdy taki gracz prze- gra daną rozgrywkę, może całkowicie ironicznie użyć tego określenia w stosunku do samego siebie – żartuje z własnej osoby mówiąc, że jest kiepskim graczem i każdy jest w stanie sobie z nim poradzić albo że łatwo przychodzi mu przegrywanie (na zasadzie: Jestem świetny w przegrywaniu!). Przegrany w ten sposób pokazuje dystans do samego siebie i komplemen- tuje swoich przeciwników. W tym wypadku społeczności sieciowych graczy udało się nadać pierwotnie negatywnie nacechowanemu określeniu całkiem pozytywne konotacje. Użyte w zdaniu może brzmieć następująco: Haha, znów wygraliśmy, ez! Nie umiecie grać, nooby!

Ostatnim omówionym slangowym określeniem jest czasownik (z)respić się⁵⁷. Jest on za- czerpnięty od angielskiego słowa respawn (czas. odrodzić się; rzecz. odrodzenie się), który odnosi się wyłącznie do nomenklatury gier komputerowych⁵⁸. Termin ten dotyczy wszelkich postaci w grach (zarówno gracza, jak i NPC), które po utracie wszystkich punktów życia i po tym, jak zginą, na nowo odradzają lub pojawiają się na mapie gry. W przypadku avatara gra- cza ma to miejsce najczęściej w innej lokacji lub w specjalnym miejscu znanym jako chec- kpoint (ang. punkt kontrolny). Przeciwnicy kontrolowani przez AI⁵⁹ przeważnie odradzają się praktycznie w tym samym miejscu⁶⁰, gdyż tak są zaprogramowani w kodzie gry przez deve- loperów. Podobnie jak w przypadku innych omawianych przykładów, zauważyć można, że to zapożyczenie zostało całkowicie spolszczone; stosowanie go w pierwotnej, oryginalnej formie jest praktycznie niespotykane. Ponadto przy użyciu tego określenia powinno się stosować

55 W mowie potocznej skrót od słowa gratulacje.

56 Noob – negatywnie nacechowana odmiana słowa newbie, czyli nowicjusz. W slangu może również oznaczać dupek lub palant.

57 https://www.miejski.pl/slowo-Zrespi%C4%87+si%C4%99 [dostęp: 11.11.2021].

58 https://www.miejski.pl/slowo-Respi%C4%87+si%C4%99 [dostęp: 11.11.2021].

59 Artificial intelligence (ang. sztuczna inteligencja).

60 Spawn point (ang. punkt odradzania).

(14)

zaimek zwrotny się, np. Boss mnie pokonał i zrespiłem się na początku lokacji, znów muszę zasuwać od nowa i zebrać ekwipunek.

Tabela 7: Formy czasownika (z)respić się (źródło: własne)

forma czasownika

1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.

bezokolicznik (z)respić się

czas teraźniejszy respię się respisz się respi się respimy się respicie się respią się czas przeszły (m) (z)respiłem

się

(z)respiłeś się

(z)respił się

(z)respiliśmy się

(z)respiliście się (z)respili się

czas przeszły (ż) (z)respiłam się

z)respiłaś się

(z)respiła się

(z)respiłowały- śmy się

(z)respiłowałyście się

(z)respiłowały się

Podsumowanie

Analizując wybrane przykłady anglicyzmów można zauważyć tendencję polskich graczy do nadawania tym zapożyczeniom rodzimych cech poprzez spolszczanie zapożyczonych wy- rażeń i włączanie do systemu języka polskiego. Inaczej mówiąc, zostają zaadaptowane do polszczyzny, co też znacznie ułatwia ich użycie w zdaniach; zważywszy na fakt, że gracze często muszą reagować pośpiesznie i budują zdania, które będą mogli szybko, bezproblemo- wo i swobodnie wypowiedzieć podczas rozrywki (może to okazać się odrobinę trudniejsze, jeżeli polscy gracze nie grają z rodakami, a z obcokrajowcami). Proces nadawania polskich cech odnosi się do całych wyrazów, gdyż nie zaistniała potrzeba spolszczania akronimów i skrótowców, jak na przykładzie gg i ez⁶¹.

Wyrażenia przedstawione w tym artykule to tylko niewielka część tego, co obszerny słow- nik slangu graczy ma do zaoferowania. Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do dalszych badań tego ciekawego i nietypowego socjolektu, jakim jest slang. Chociaż w przypadku nowych gatunków gier komputerowych gracze korzystają już ze stworzonych zasobów leksykalnych oraz pożyczek i proces pojawiania się kolejnych wyrażeń slangowych związanych z graniem oraz przemysłem gamingowym prawdopodobnie będzie już ograniczony, to wciąż mnóstwo zapożyczeń z języka angielskiego warto poddać dokładniejszym analizom i opisom.

61 Według plebiscytu na młodzieżowe słowo roku 2021, ez przedostał się do ogólnego slangu polskiej młodzie- ży. Ponadto, pojawiło się podobne słowo oznaczające łatwy – jest nim wyrażenie essa.

https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/Edycja-2021;202556.html [dostęp: 15.11.2021].

(15)

Bibliografia

BURKACKA, I., Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń [w:] Linguistica Coperni- cana 2010, nr 2 (4).

CIENKOWSKI, W., Ogólne założenia metodologiczne badania zapożyczeń leksykalnych [w:]

Poradnik Językowy 1964, nr 10, s. 417-418.

COLEMAN, J., The Life of Slang, Oxford University Press Inc, Nowy Jork, 2012.

FAN, Y., ZHOU, Y., A Sociolinguistic Study of American Slang [w:] Theory and Practice in Language Studies 2013, nr 3, s. 2211.

FISIAK, J., Zapożyczenia angielskie w języku polskim. Analiza interferencji leksykalnej (roz- prawa doktorska), Łódź, Uniwersytet Łódzki, 1961.

GREEN, J., The Vulgar Tongue: Green's History of Slang, Stany Zjednoczone, Oxford Uni- versity Press, 2015.

GROCHOWSKI, M. Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Uniwer- sytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 2015.

HARGRAVES, O., Slang Rules!: A Practical Guide for English Learners (Practical Guides for English Learners), Stany Zjednoczone, Merriam-Webster, 2008.

KLEPARSKI, A. G., Angielskie zapożyczenia leksykalne w języku polskim i niektóre proble- my ich adaptacji [w:] Studia Anglica Resoviensia 2001, nr 2 (41).

MAŃCZAK-WOHFELD, E., Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim, Universitas, Kraków, 1995.

NIEMIEC, M., Not only foulmouthed words: suggested methods for slang translation [w:]

Świat i Słowo 2017, nr 2 (29), s. 236–237.

PIEKORZ, M., Uwagi o języku współczesnym młodych Polaków [w:] Rocznik Prasoznawczy 2018, nr 12.

PRZYBYLSKA, R., O niektórych anglicyzmach w języku młodzieży [w:] W trosce o dobrą edukację, red. JANUS-SITARZ A., Universitas, Kraków, 2009, s. 102–103.

SZYMAŃSKA, M., SPOREK, P., Język współczesnych uczniów – użytkowników gier kompu- terowych [w:] Język a edukacja, red. NOCOŃ J., Wydawnictwo UO, Opole, 2017, s. 8–9.

Źródła internetowe

BIAŁAS, A., (2021, 4 stycznia). Przemysł gamingowy w Polsce – raport 2020. [dostęp:

07.11.2021]. Dostępny w Internecie: https://brief.pl/raport-2020-the-game-industry-of- poland-adam-bialas/.

(16)

KUCAJ, M., (2016, 21 lutego). Anglicyzmy w języku polskim. [wpis na blogu]. [dostęp:

07.11.2021]. Dostępny w Internecie: https://angielskaherbata.pl/2016/02/21/anglicyzmy-w- jezyku-polskim/.

Słownik gracza. [dostęp: 07.11.2021]. Dostępny w Internecie: https://www.gry- online.pl/slownik-gracza.asp.

Słownik języka polskiego PWN. [dostęp: 15.11.2021]. Dostępny w Internecie:

https://sjp.pwn.pl/.

Słownik neologizmów Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego Najnowsze Słownictwo Polskie. [dostęp: 07.11.2021]. Dostępny w Internecie: https://nowewyrazy.pl/.

Słownik slangu Miejski.pl. [dostęp: 07,10-11.11.2021]. Dostępny w Internecie:

https://www.miejski.pl/.

Słownik slangu Slangit. [dostęp: 07.11.2021]. Dostępny w Internecie: https://slangit.com/.

Słownik slangu Urban Dictionary. [dostęp: 11.11.2021]. Dostępny w Internecie:

https://www.urbandictionary.com/.

Speak-Up, (2020, 25 czerwca). Anglicyzmy - zapożyczenia z języka angielskiego występujące w języku polskim - przykłady. [dostęp: 07.11.2021]. Dostępny w Internecie:

https://www.speak-up.pl/aktualnosci/anglicyzmy.

English Linguistic Borrowings in the Slang of Polish Gamers

The appearance and advancement of the gaming industry throughout the years has brought together millions of people; with them, a completely new type of slang – gamer slang. Due to the fact that online games are being enjoyed by people all over the world, players from non-English speaking countries were forced to adapt to this ensuing situation. As far as Polish gamers are concerned, many linguistic borrowings have been adopted into the Polish gaming slang, many of which had been polonized. This paper presents several selected anglicisms and the meanings behind them.