Cieszyn 1933. Dzieje miasta

1933

WFßawca: Biuro Zrzeszeń ßosoodarczFch.

Oduowieńziale: Radca Izby Handlowej Robert Berber.

B ral: F. Macbaczek, Cieszyn.

Hotel m iBmatnp leleaiei v

T e l l # . C ie s z p Synek20.

s

Szanow ni Czytelnicy!

Każdy, kto tylko zwiedza Ś l ą s k nie mija C i e s z y n a . Położenie m iasta jest w spaniałe, 400 m ponad poziom morza, u stóp Beskidów. O toczone jest pięknem i ogrodam i i lasam i, nad brzegiem rzeki Olzy. Cieszyn jest letniskiem i zarazem m iastem modnem. Kto go zwiedza, chętnie pozostaje dni kilka i1 spędzić m oże wieczory oraz znajdzie wygodny nocleg w pierw ­ szorzędnym HOTELU pod BRUNATNYM JELENIEM, obejm u­

jącym 60 pokoi, urządzonych z komfortem, kaw iarnię i re s ta u ­ rację. C entralne ogrzewanie, światło elektryczne, Vacuum Cleaner, winda, łazienki, sa la dancingow a, sa la koncertowa, duża kaw iarnia i resta u ra c ja w domu, w szystkie krajowe i z a g ra ­ niczne gazety oraz czasopism a. W iedeńska kuchnia, znakom ita kaw a i w yśm ienite pieczywo, ceny przystępne.

Jesteśm y pewni, że kto raz do n a s przybędzie, chętnie spędzi w yw czasy w naszym hotelu.

Zarząd Hotelu.

Cieszyn w sierpniu 1933 r.

H o te l „ P o d B ru n a tn y m J e le n ie m “

K s. p ra ła t J ó z e f L o n d zin .

CIESZYN.

Dzieje M iasta.

Cieszyn, stary gród książęcy u stóp Beskidów, w śród zieleni, ogro­

dów, parków i plantaeyj, należy do najstarszych m iast w Polsce. Po raz pierw szy spotykam y się z jego nazw ą w roku 115 5, w którym to roku w ym ieniony jest jako kasztelanja w dokumencie papieża H a d rja n a IV ., potw ierdzającym biskupowi wrocławskiem u posiadłości, należące do jego diecezji. N ie ulega w ątpliwości, że kasztelanja ta już wcześniej istniała, może naw et już ;za Bolesława Chrobrego. Miejscowe podanie przenosi za­

łożenie m iasta d o roku 810, chociaż d ata ta nie jest na żadnym dokum en­

cie o p arta. Stąd też p o dania tego n a serjo brać nie m ożna, i zostało ono zmyślone celem w ytłóm aczenia nazw y Cieszyn. M im o to, podanie to uwiecznione zostało w trzech językach, m ianowicie w polskim , łacińskim i niem ieckim n a studni brackiej, której istnienie stw ierdzone zostało już w pierw szej połow ie 15. wieku (B ruderborn). T ekst polski na studni brac­

kiej brzm i: „R oku 810 w iaropodobne założenie m iasta Cieszyna przez trzech synów Leszka III., k ró la polskiego. T rzej bracia, książęta Bolko, Leszko i Cieszko zeszli się po długiej wędrówce p rzy tem źródle i ciesząc się, zbudow ali na pam iątkę m ia s p o ^ ^ r- ^ m iano Cieszyn otrzym ało.“

W ü n s c h e & M a r c u z z i

Fabryka guzików w Cieszynie

w yrabia: Guziki do bielizny oraz konfekcji damskiej,

guziki uniformowe i odznaki według życzenia.

U b e z p i e c z a j c i e

przed wyjazdem na letnisko swe mieszkania od ognia i kradzieży w

l o f f f l j s t f i e l e z p i e m i „O R Z E Ł ” Sp.Akc.,Warszawa

Inform acyj u d zielają ch ętn ie: O ddział w K rakow ie, św . G ertrudy 24, tel. 378.

Głów ne z a stę p stw o w C ieszynie, S ejm o w a 14, tel. 162, o raz z a stę p c y we w szy stk ich w iększych m ie jsc o w o śc ia c h P olski.

E. SEEMANN i Skl

i ę i d i 11 CIESZYN Głęboka 11

Pierw szorzędny sklep wędlin oraz wyrobów m asarskich.

HENRYK GRSNFEŁI

Tel. 2 » m OlgMa 17

Szkła

P orcelana

Tow ary galanteryjne

H enryk Schlauer

C ieszyn, Bielska

W ę g i e l

Koks

Brykiety

je s t prawdqpo'dobnem , źe pierw otna osada znajdow ała się na górze zam kow ej, tw orząc gród, około którego w późniejszych czasach izaczęło się rozrastać miasto, które naw et już wcześnie mogło się pochlubić przed­

mieściem. W spom ina o niem dokum ent z roku 1223, p rzyznający z całego szeregu miejscowości Księstwa Cieszyńskiego, także z przedm ieścia tego, dziesięciny d la klasztoru żeńskiego w R ybniku. W tym że samym doku­

mencie znajduje się w zm ianka o kościele św. M ikołaja w Cieszynie, k tó ­ rym by ła praw dopodobnie kaplica istniejąca jeszcze obecnie na zam ku, i która, jak podanie niesie, b y ła pierw otnie św iątynią pogańską.

M iasto Cieszyn razem iz otaczającą go ziemią stanow iło część p ań ­ stw a polskiego aż do ro k u 1163. N astępnie należało najpierw do Księstwa Raciborskiego, k tóre utw orzone zostało p rz y podziale Śląska, a względnie Opolskiego, gdy Mieszko1, syn W ładysław a II, zamienił ty tu ł księcia raci­

borskiego na księcia opolskiego. W roku 1290 doszło do podziału Księ­

stw a Opolskiego pom iędzy trzech synów W ładysław a opolskiego. Mie­

szko otrzym ał Cieszyńskie i Oświęcimskie, lecz połączenie to ustało po śmierci Mieszka (1316), gdyż synowie jego podzielili się posiadłościami.

K azim ierz I otrzym ał Cieszyńskie, b ra t jego W ładysław otrzym ał Oświę­

cimskie. K siążęta piastow scy stali na czele k raju przez lat 363, dzieląc losy jego. Posiadali oni Księstwo to tytułem dziedzicznego lenna, uznając zwierzchność króla czeskiego od pierw szej połow y 14 wieku. Z tego czasu pochodził praw dopodobnie zamdk książęcy, który, swemi zabudow aniam i obejm ował całą górę 'zamkową i z którego zachow ała się aż dotąd wieża piastow ska i starożytna kaplica.

N ie możemy się tu zajm ować rządam i poszczególnych książąt, w y ­ szczególnimy tylko tych, k tó ry ch działalność stała w ścisłym zw iązku z rozwojem m iasta. D o nich należy pnzedewszystkiem K azim ierz II, k tó ry spraw ow ał rz ą d y w Księstwie o d ro k u 1477 do 1528. K azim ierz, majest- nik naczelny Śląska Górnego i Dolnego, odstąpił m iastu dwa domy i płac, na (którym stanął ratu sz i powiększył obszar pastw isk miejskich (1496).

Książę potw ierdził C ieszynow i p ra w o w yszynku wina, aby m iasto mogło w ykończyć budow ę obw arow ań. P rzy zn ał mu też w yłączny w yszynk p i­

w a w mieście, zobow iązał n ad to kilkadziesiąt wsi do pobierania piw a z Cieszyna. P otw ierdził on m iastu daw ne przyw ileje i dodał różne nowe, za to m iasto darow ała m u w szystkie długi zaciągnięte i jeszcze coś dopła­

ciło. W ten sposób m iasto doszło naw et do przyw ileju bicia m onety, które to p raw o w zasadzie posiadali i w ykonyw ali ty lk o książęta. K siążęta cie­

szyńscy nie byli dobrym i gospodarzam i, stąd też sprzedaw ali lub zastaw ia­

li różne przyw ileje, b y uzyskać gotówkę.

W acław II (1540— 1579) zaprow adził w Księstwie reform ację tak, że C ieszyn i całe Księstwo stały się w całości praw ie protestanckiem i. Syn jego A dam W acław (1595— 1617), z drugiej żony K a ta rzy n y Sydonji, zw anej „C za rn ą księżną“ , k tó ry początkow o popierał gorliwie protestan­

tów , stał się później katolikiem . Po F ryderyku W ilhelm ie (16x7— 1625), isyhie poprzedniego, ze śmiercią którego wygasł ród Piastów cieszyńskich w łinji męskiej i Księstwo w róciło do korony czeskiej (1625), względnie do H absburgów , z pretensjam i w ystąpiła siostra F ryderyka W ilhelm a, Elżbie­

ta Lukrecja. Pozostaw iono jej rządy w k raju po dłuższych rokow aniach

GUSTAV K A R T E ! i S b

Telefon 241 CIESZTN EieM a 4S

M aszyny i n arzęd zia rolnicze, artykuły te c h n . i g o sp o d a rc z e , sp o rto w e, m ii' z y czn e i ele k tro te c h n . radjosprzęty,

m aszy n y do szy cia.

Fabryka kwargli

Leopold B orger

CIESZYN-Bobrek 1

poleca swe wyroby pierwszo­

rzędnej jakości

Towarzystwo O szczęttci i

Bonk Spółdzielczy z nieograniczoną odpowiedzioinoMą w C i e s z y n i e Zastępstwo Banku Polskiego

do inkasa weksli

A p t e k a pod A niołem

Mag. Brunon Skala Tel. 230. C ie sz y n , Głęboka 62 Obok zamku i mostu głównego

fio k założenia 1859.

komunalna /(asa

Miasta Cieszyna w- Cieszynie,

instytucja bankowa o popularnej pewności, p rzy j­

m uje wkłady oszczędnościow e i wykonuje w szelkie czynności bankowe.

Sm aczne -- dobre -- znakomite Wyroby „ B a r t h a ” wyśmienite

Cukiernia Rudolf Barth, Cieszyn

G łę b o k a 13 Tel. 216

Ciastka, Herbatniki, Keksy, Czekolada, Lody-eskimos

C ie s z y n w o s ta tn ie m d z ie s ię c io le c iu w ie k u XVIII.

W ieża P ia sto w sk a . B ram a K laszto rn a. fot. E. Löwy.

T rzeci jaz (w odospad).

S tu d n ia T rzech B raci. W idok na C ieszyn od stro n y K atowic.

z H absburgam i, aż do jej śmierci, k tó ra w roku 1653 nastąpiła. O d tąd przeszło Księstwo już całkiem w ręce kró ló w czeskich, k tó rzy je oddaw ali w używ anie członkom dynastji habsburskiej. H absburgow ie przeprow adzi­

li z a ra z kontrreform ację tak, że Śląsk Cieszyński stał się znów w większo­

ści katolicki. M arja Teresa, odkupiw szy Cieszyn od Jó zefa II, oddała go (1766) córce swojej K rystynie, żonie ks. A lbrechta saskiego, syna Augusta I I I , k tó ry to książę tytułow ał się księciem polskim i litewskim i p rz y b rał herb Polski. O n to skupił w ielką część dóbr szlachty śląskiej, k tóre znane są po złączeniu ich z daw nem i dobram i k siążąt cieszyńskich, p o d nazw ą K om ory Cieszyńskiej. W tym że czasie p rz y p ad a ważne dla C ieszyna zd a­

rzenie, m ianowicie pokój cieszyński, k tó ry zakończył w ro k u 1779 tak zw aną baw arską w ojną sukcesyjną. Cieszyn by ł wówczas ośrodkiem świetnego zjazdu dyplom atów i w spaniałych uroczystości. O statnim i w ła­

ścicielami K om ory byli arcyksiążęta A lbrecht i F ryderyk.

M iasto było początkow o drewniane, lecz p o w ielkich pożarach w r.

1552, 1720 i 1789 przy b y w ało za każdym razem domów m urow anych tak, że obecnie dom ów drew nianych wcale niema, chyba gdzieś n a przedm ie­

ściu. P oczątkow o znajdow ały się w zdłuż k ilk u ulic podsienia drew niane, jakie m ożna było w idzieć aż do ostatnich czasów w Jabłonkow ie, ale po pożarze w roku 1552 pow stały w ich miejsce podsienia m urow ane, które zachow ały isię aż d otąd w ry n k u i częściowo p rz y ul. Głębokiej. Stanow ią one obecnie jeden z niewielu zab y tk ó w staregoi m iasta Cieszyna.

M iasto było już w pierw szej połowie 13 w ieku otoczone wałem i p a­

lisadami, później zaś otoczono je m urem i głębokim rowem, k tórych ślady jeszcze w kilku miejscach stw ierdzić m ożna. Istniały trzy duże .bram y, tak zw ana W y żn ia bram a, F rysztacka b ram a i 'W odna bram a; pierw sza stała n a rogu hotelu „p o d Złotym W ołem “, druga p o d zamkiem, w stronę fry - sztackiego przedm ieścia, wreszcie trzecia pod głównym mostem nad O lzą.

N a d to znajdow ały się jeszcze dwie m ałe b ram y, m ianow icie: bram a m łyń­

ska, ponad w ielkim m łynem i bram a klasztorna, k tó ra z ry n k u p row adzi­

ła w stronę klasztoru Braci Miłosiernych.

Z kościołów katolickich najstarszą jest bezw ątpienia kaplica zam ko­

wa. Kościół p a ra fja ln y (dawniej dom inikański) pochodzi praw dopodobnie z 13 wieku. Z daw nej świetności pozostał gotycki p o rta l i figura leżąca jednego iz Piastów cieszyńskich po stronie ewangelji wielkiego ołtarza.

W podziem iach jego spoczyw ają książęta piastow scy. W roku 1789 spalił się i został odrestaurow any w obecnym stylu. Śladów stylu gotyckiego m ożna w nim spotkać jeszcze dosyć dużo. Kościół św. Jerzego na starym cm entarzu n a przedm ieściu frysztackiem pochodzi według wszelkiego praw dopodobieństw a z pierw szej p o ło w y 15 w. i by ł aż do r. 1882 połą­

czony ze szpitalem dla zubożałych mieszczan. 17 wieku sięga kościół poje- zuicki św. K rzyża, k tó ry został w r. 1926 gruntow nie odnow iony. M iasto Cieszyn w ystaw iło poza m uram i kościół św. T rójcy, n ajpierw drew niany, a potem m urow any (1585 i 1594). M arszałek ziemski Księstwa Cieszyń- iskiego, A dam Borek, p a n n a W ędryni i Grodziszczu, zapisał swoje dobra w testamencie zakonow i Braci M iłosiernych, k tó rzy w r. 1700 zbudow ali sobie z pow yższych środków kościół i klasztor. Siostry Elżbietanki w znio­

sły w ro k u ż y ją w ry n k u kaplicę i klasztor ze szpitalem (gdzie obecnie

S I L W E S T E Ą

C IE S Z Y N ł(A TO WICE

Polna 7. Tel. 281 Zielona 2 2. Tel. 745

Garaże, Benzyna, Benzol, Oliwy

M iejsce doradcze dla spraw samochodowych

J feb tro b a n d er Ernest Rasclia

G łęboka 62 CIESZYN Telefon 208

Fabryka specjalnych wyrobów elektrotechnicznych

p o le c a sw e w ybory:

E lektryczne żelazka, ogrzew acze, pły ty do g o to w an ia, piecyki, p ie c e do ogrzew ania, su sz a rn ie . W szelkie przybory do g o to w an ia i ogrzew ania. S p e c ja ln e u rząd zen ia dla przem y słu i rzem iosła.

K F i s c h b e i n

S p . z o . p.

T elefon 18

C I E S Z Y N

^{G órna 5}

d o sta rc z a m y :

Drzewa we wszystkich jakościach, gatunkach i rozmiarach.

Fabrykacja instrumentów muzycznych

lerzy Krywalski

CIESZYN ul. Garncarska 2 Reparacje pod gwarancją.

R a i m u n d K i s i i n g

&

Gustaw Skrobanek

CIESZYN

T elefon 300 Ś ru ta rsk a 21 F ab ryk a m a s z y n ,

o d le w n ia ż e la z a

i r ó ż n y c h m e t a li

TO M ASZ KOPY

Cieszyn, Rynek 2.

N a s i o n a Towary kolonjalne

T r a f i k a

znajduje isię (poczta), skąd p o w ybudow aniu pięknego klasztoru i kościoła na wzgórzu p rz y ul. Polnej w r. 1903, przeniosły się na n o w e miejsce swej działalności. K lasztor Sióstr Boromeuszek w raz z kaplicą pow stał w roku 1 ^

77

> Siostry zajm ują się w ychow yw aniem dziew cząt, założyw szy sobie liczne szkoły i internat.

Kościół ewangelicki pochodzi z ro k u 1710, by ł on początkow o prze­

znaczony dla ew angelików całego Księstwa Cieszyńskiego.

Synagoga została w roku 1838 zbudow ana, lecz obecny swój w ygląd otrzym ała ona po zupełnej przebudow ie i powiększeniu w roku 1878.

M alow n icze p o ło żen ie m iasta C ieszyna, w idoki, przechadzki i w ycieczki.

M iasto Cieszyn, nadzw yczaj m alow niczo położone, rozdzielone jest przez Olzę, k tó ra p o podziale k ra ju naszego stanow i granicę państw ow ą między Polską a Czechosłowacją. Położona na praw ym brzegu O lzy część m iasta nazyw a się jak dawniej Cieszynem, część zaś m iasta na lewym brzegu nosi obecnie nazw ę Czeskiego Cieszyna. Polska część Cieszyna wznosi się am fiteatralnie począw szy od zam ku aż do w zgórza, n a którem rozgościły się imponujące swojem położeniem koszary. Cieszyn posiada piękne cieniste przechadzki i dobrze utrzym ane p lan ty , którychby m u in ­ ne m iasta mogły pozazdrościć. W ym ienić tu trzeba przedew szystkiem górę zam kow ą ze starodaw ną wieżą piastow ską i starszą jeszcze kaplicą, k tó ra stanow i najpiękniejszy p a rk cieszyński, przez miejscowych i obcych licznie odw iedzany. D aje ona w spaniały w idok z jednej strony na śląskie Beskidy^

z drugiej n a srebrzystą O k ę , płynącą w dal w kierunku północmo^zachod- nim. K to spragniony jest jeszcze szerszego widnokręgu, może otrzym ać przy stęp na wieżę piastow ską, skąd roztacza się w spaniały w idok na wszystkie strony. N ie mniej przem aw iający dla oczu i serca jest m ilutki w idok naszych gór i wiosek po stronie czechosłowackiej od tak zw anej błogockiej kaplicy, położonej p o za koszaram i. 2 nim konkuruje w idok od innej kaplicy, położonej p rz y drodze, idącej do M nisztw a, skąd zobaczyć m ożna w całej krasie swojej n a zachód nietylko najw yższą górę śląską Ł y­

są Górę (131 j m ), dalej Godulę, Ropicę-i Jaw orow y, ale także góry, poło­

żone już na M oraw ach, jak O ndrzejnik i Radhoszcz. N a wschodzie zaś im ponuje w idzow i m ała i wielka C zantorja, w idać też Równicę i góry, rozsiadłe koło Bielska. W zdłuż stoków w zgórza położonego na praw ym brzegu O lzy, ciągną się cieniste, w dobrym stanie znajdujące się przechadz­

ki, przegradzane plantam i, na długości 2 km od m iasta aż do tak zw anej trzeciej gaci (jazu), które co do ich utrzym ania zaszczyt przynoszą gospo­

darce m iasta. Znane są też przechadzki w stronę Boguszowie, k tóre mogą być przedłużane aż do rom antycznego lasu w M arklow icach. A kom u tego jeszcze za mało, ma do rozporządzenia p o czechosłowackiej stronie park Sikory, aleje M asaryka i przechadzki w Grabinie.

Z Cieszyna m ożna urządzać wycieczki w zdłuż kolei na południe, wschód i zachód. Po polskiej stronie koleją Cieszyn-Bielsko m ożna doje­

chać do W apienicy, względnie do Bielska, skąd w ędruje się (w Bielsku pod-

ZYGMUNT M A N U

C i e s z y n , Niemiecka26

m alarz, lakiernik i pokostnik

Leopold H im m e r

C ieszyn, Głęboka 37

Skład kapeluszy i czapek Pracow nia futer

Przechow yw anie futer pod gw arancją

„ H E R M E S ”

Przedsiębiorstw o spedycyjne - transportow e

wł. E. M H Ü D A w CIESZYNIE, Rynek 5.

U sk u teczn ia w szelkie tr a n s p o rty m ebli i t. p. term inow o i z w szelk ą o dpow ie­

d zialnością. Z arazem sta ły przew óz to w aró w n a p rz e s trz e n i C ieszyn — B ielsko, jak i te ż C ieszyn — U stro ń —

W isła i C ieszy n — K atow ice.

A P T E K A

0 . 0 . BONIFRATRÓW

CIESZYN

plac ks. Józefa Londzina W pobliżu dw orca Tel. 267

»

S I Elf’'

Fabryka patentow ych zapięć

9 9 L i

i ir \

s p . z o. p.

C I E S Z Y N , SEJMOWA 10.

W y rab ia zam ki b ły sk aw iczn e w edług p a te n to w a n e g o sy s te m u zag ran iczn eg o . R ę c z y m y za p ierw szo rzęd n e n ierd zew iające, p recy zy jn e w ykonanie. Zam ki d o sta rc z a m y n a ta ś m a c h k ażdego ży czo n eg o koloru i d ługości, w gatu n k u

d o rów nującym w yrobom zag ran iczn y m .

W szelkie w zakres bankow ości w chodzące transakcje załatwia

POWSZECHNY BANK ZWIĄZKOWY

w M u t S.A. «<i Oddilił w O e u n f e

jeżdżą

si^kfjleją

elektryczną do

Kamienicy lub do

C ygańskiego

lasu) na

Szędzielnik (K arnitzer P latte) i na Klim czok, na których znajdują się do­

brze urządzone schroniska z daleko sięgającymi, sym patycznem i w idoka­

mi.

2

Jaw orza, spokojnego miejsca klim atycznego, prow adzi droga do schroniska na Błatnej, skąd znow u prow adzi ścieżka w zdłuż szczytu na Klim czok.

2

C ieszyna przez Goleszów dostać się m ożna do trzech miejsco­

wości klim atycznych, do U stronia, W isły i przez górę K ubalonkę do Isteb­

nej.

2

U stronia samego, położonego w dolinie naszej W isły, posiadającego dobre kąpiele borowinowe, turyści urządzać m ogą wycieczki na Równicę 1 na C zantorję i znaleźć dobre przyjęcie w schroniskach na ich szczytach.

2

W isły, k tó ra ostatnio została z U stroniem koleją połączona, m ożna urządzać w ycieczki do źródeł W isły i n a Stożek, gdzie rów nież znajdują się porządne schroniska.

2

Goleszowa m ożna pow ędrow ać na górę Chełm , o której istnieje podanie, że spoczyw a w niej wojsko, iz Bażanowic zaś do znanego z przecudnego położenia i czystego pow ietrza Dzięgielowa na górę T ul, znaną z wielu gatunków storczyków i innych rzadkich kw iatów . K to posiada k artę turystyczną T ow arzystw a T atrzańskiego lub postara się 0 specjalną przepustkę do Czechosłowacji, może również upraw iać tu ry ­ stykę i zażyw ać świeżego pow ietrza i p o tam tej stronie. Może koleją Czeski Cieszy,n-Kojetyn ze stacji F rensztat urządzić sobie wycieczkę na R ad- hoszcz, na którego szczycie znajduje się cała kolonja hoteli i schronisk. 2 F rydlandu, ew entualnie ze stacji O straw ica, kolej Frydland-B ila, jest przy stęp na Łyisą Górę, z której m ożna przez Biały K rzy ż pow ędrow ać śliczną doliną Łom ny d o Jabłonkow a, względnie na Ropicę i Jaw orow y1.

2

e stacji 'W ojkowice-Bukowice lub z G nojnika, z ostatniej stacji przez miejsce klim atyczne Ligotka K am eralna, m ożna się dostać na Praszyw ę, na szczycie k tó rej znajduje się drew niany kościół św. A ntoniego i gościnne schronisko.

2

T rzycieża lub G nojnika prow adzi droga na Godulę i R o- piczkę, z T rzycieża lub T rz y ń ca (kolej koszycko-bogum ińska) n a Jaw o ­ row y, z Jabłonkow a na Stożek, R ozubow ą i d o Istebnej, z Dolnej Łomnej lub M ostów n a Polom.

2

tej ostatniej stacji i n a Girowę. N a w szystkich tych górach z w yjątkiem Goduli, R opicy i Girowej znajdują się doskonałe restauracje w dobrze urządzonych schroniskach.

M iasto Cieszyn położone jest około 300 m n ad poziomem m orza i po ­ siada k lim at um iarkow any. Ilość opadów jest średnia, przeciętna tem pe­

ra tu ra roczna 15 stopni Celzjusza. Pow ietrze jest czyste i wolne od pyłu.

Poniew aż ruch jest niewielki, m ożna Cieszyn uw ażać za m iasto spokojne.

2

e stoków Beskidów siprowadza wodociąg doskonałą wodę d o m iasta i praw ie wszystkie klosety posiadają urządzenia do zm yw ania wodą.

N a d to m iasto Cieszyn dysponuje doskonale urządzonym i szpitalam i.

D obra sława tutejszego krajow ego szpitala sięga daleko poiza granice n a­

szego kraju. U rządzenie szpitala jest wzorowe. Sale operacyjne, pokoje d o rentgenow ania, lam py kw arcow e, gorące pow ietrze, ap a raty 2 an d e ra 1 t. p. są do dyspozycji i pozw alają na leczenie najrozm aitszych chorób.

T akże o kąpiele obstarano się w pełnej mierze. Cieszyn posiada płyc walnie, kąpiele słoneczne i pow ietrzne, posiada dalej większe łazienki, k tó ­ re wyposażone są we w anny, w kąpiele parow e i pływ alnię. N a polecenie lekarza m ożna otrzym ać kąpiele kwasowo-węglowe i tlenowe o doskonałej

ł{arl Lew insky

Chemiczna pralnia i farbiarnia

Czeski Cieszyn

Saska kępa 2

Wolne od cła przenoszenie wszelkich przedmiotów

z Polskiego Cieszyna.

Doin obuwia / Schuhhaus

Robert Brauner

C z e sk i C ie sz y n

Obuwie Marki — S chuhm arke F. L. FO PPE R CHRÜDIM

Józef Schönberg

PL św. Erzjfźa CIESZYN Głęboka 5.

N ajw iększy wybór konfekcji damskiej, męskiej i dziecinnej.

Ceny um iarkowane.

WILHELM V I R A G i SYN

CIESZYN / WIEDEŃ / BRATISLAVA F a M Towarów Geiulolflowych

Doi specjalnej mody „THE GENTLEMAN” S p e z ia W e n ta

S a sk a kępa

C z e sk i C ie sz y n

S ach sen b erg

K olosalny w ybór n ajn o w szy ch kraw atów , bielizny, k ap elu szy , konfekcji, Oel- sylk-płaszczy, pulow erów , artykułów dam sk iej m ody, w ied eń sk ieg o tow aru sk ó rzan eg o , to re b e k d am sk ich , p a ra so li, p o ń czo ch , cfiu steczek do n o sa i t. d.

C eny najniższe.

E norm e A usw ahl n e u e s te r K rav atten , W ä sc h e , H üte, K onfektion, Ö lsylkm än- tel, Pullover, D am en artik el, W ien er L ederw are, D am en ta sch en , S ch irm e, S c h lu p '

fer, S trüm pfe, T a sc h e n tü c h e r u. s. w.

B illigste P reise.

Zygmunt B e e r

C I E S Z Y N , S T A L M A C H A 30.

F a b r y k a la le k s a lo n o w y c h i d z ie c in n y c h o r a z f ig u r w y s t a w o w y c h w s z e lk ie g o r o d z a ju .

jakości.

Osobliwe kąpiele kwasowo-węglowe cieszą się specjalnem powt>

dzeniera.

N aostatek dana jest jeszcze sposobność elektrycznych kąpieli, tak że celem leczenia przew ażnej części chorób istnieją potrzebne zakłady.

Streszczając pow yższe w yw ody, m ożna śmiało powiedzieć, że Cie­

szyn z pow odu swego położenia w pobliżu Beskidów, z pow odu swych sa­

nitarnych urządzeń, zdrow ej wody, dobrej kanalizacji, licznych SiZpitali, tow arzystw a ratunkow ego, jakoteż z pow odu rozbudow ania swych zakła­

dów kąpielow ych, nadaje się dobrze na letnisko i uzdrowisko.

Cieszyn posiada czysto utrzym ane ulice i place, wygodne, m ożna powiedzieć, w ykw intne hotele, dobre restauracje, kaw iarnie, teatr, kina, oświetlenie elektryczne i gazowe i t. p. Jest on idealnem miejscem pobytu w lecie i w zimie. Stanow i też środek dla turystyki i wszelkich sportów .

Mieszkać m ożna w hotelach: „Pod brunatnym Jeleniem “ (50 pokoi) i „G ran d “ (32 pokoje) i innych; n adto są do dyspozycji liczne m ieszkania prylwatne (pokoje).

W yjaśnienia, prospekty, pośrednictw o mieszkaniowe załatw ia bez­

płatnie: Biuro ruchu obcych, hotel „P od brun atn y m Jeleniem “ I. 8, 9,

Cieszyn. i

M uzeum m iasta C ieszyna.

M uzeum miejskie zostało założone w roku 1902 p rzez em erytow ane­

go k p t. O. W eissm anna. Znajduje się obecnie w domu miejskim przy ul.

D em la 6, w b. pałacu hr. Larischa, gdzie zajm uje II-gie piętro. T en m onu­

m entalny budynek został postaw iony w roku 1796. Jest ozdobiony arty - stycznemi freskam i w stylu owego czasu. Część tych m alowideł ściennych została odnow iona, mianowicie: k o ry tarze i dwie sale w stylu egipskim i rzym skim . M uzeum składa się ze zbiorów dawnego muzeum miejskiego i ze zbiorów T ow . Ludoznawczego, założonego przez ks. p ra ła ta Józefa L ondzina w roku 1898.

M uzeum obejmuje dw a główne działy: kulturalny i przyrodniczy.

N a dział k u ltu raln y składają się zabytki historyczne, dotyczące m iasta Cie­

szyna, kościelne, etnograficzne, oraz zabytki sztuki i przem ysłu.

N a schodach prow adzących ‘do m uzeum znajdują się stare m apy Księstwa Cieszyńskiego, m iędzy niemi, po lewej stronie, najstarsza m apa N igriniego z t. 1724. W k o ry tarzu umieszczone są: model pom nika I-go księcia ciesz. Mieszka, Ja n a R aszki, daw ne środki kom unikacyjne (lektyka, sanki, row er), na ścianach p o rtre ty członków śląskiej szlachty.

W sali egipskiej mieszczą się .zbiory przyrodnicze i przedhistorycz­

ne, w śród przyrodniczych w ypchany niedźw iedź, zastrzelony w Beski­

dach w r. 1886. W sąsiedniej narożnej sali są zbiory dotyczące historji m iasta, ślady dawnego m alow idła ściennego, piec w stylu empire, p lany m iasta, w idoki miast, dokum enty cieszyńskie, m onety, medale i zabytki dotyczące daw nego sądow nictw a miejskiego.

Sala V -ta obejmuje przedm ioty i zabytki odnoszące się do historji cechów: w gablocie środkowej ozdobna strzelba t. zw. „C ieszynka“ , sk rzy ;-

Radca Sanitarny

er. H M ! P U

CIESZYN, G ŁęB O R A 34.

ord. 11 — 12, 14— 16

Diatermja, lam pa kwarcowa, leczenie wysokiem napięciem

elektrycznem i m asaż.

Kuracje ginekologiczne.

Pierwsza Fabryka Szczotek Węglowych

v/ Polsce

Franko-Polska Fabryka Szczotek W ęglowych, CIESZYN, Tel. 14.

p o le c a sw oje w yroby w sz c zo tk ach w ęglow ych w szy stk ich typów i g a ­ tunków , w ykonane z n a j­

lep szy ch fran cu sk ich pół­

fabrykatów , m a ją c e z a ­ sto so w a n ie we w szy stk ich gałęziach p rzem y słu , jak rów nież do sam o ch o d ó w .

O f e r ty n a ż ą d a n i e !

Z a stę p s tw a w e w szy stk ich w iększych m ia sta c h P olski.

Gdzie elektryczność -

tam ład, wygoda i czystość!

Prasujcie elektrycznością!

W szelkie aparaty grzejne sprzedaje na dogodnych warunkach

E l e k t r o w n i a O k r ę g o w a

Miasta Cieszyna

M U Z E U M

MU« MIASTA CIESZYNA

O tw arte w niedzielę i św ięta od godz. 9— 12, w dnie powszednie od godz. 9— 1 2 i od godz. 2 —5. W stępne dla dorosłych 50 gr, dla m łodzieży szkolnej 25 gr. Zbiorowe zwiedzanie za zniżką

za poprzedniem porozum ieniem się z kustoszem .

5 ^ :.£ E tr I s«. . -

Jedna sala Muzeum Miejskiego.

O gólny w idok M iasta C ieszyna od w schodu.

h ła d k a w parku m iejskim . D olina Olzy.

nie cechowe, w arsztaty tkackie, form y do robienia 'pierników i do druko­

w ania płócien, oraz model kopalni.

W sali V I-tej bogaty zbiór strojów śląskiej ludności w iej­

skiej, modele tych strojów, żyw otki, ozdoby srebrne, na ścianach zaś m a­

low ane p rzez Jastrzębskiego w roku 1845 widoki strojów Śląska C ieszyń­

skiego. N a ścianach wiszą: p o rtre t ks. Jó zefa L ondzina i obraz W ałacha, przedstaw iający wiec plebiscytowy w Jabłonkow ie.

W sąsiedniej, V II-m ej sali, znajdują się za b y tk i starożytności, szafy ze szkłem i ceram iką, okazy g rafiki, m iniatury, rysunki Świerkiewicza oraz p o rtre t biskupa Pukalskiego. W -sali V III-ej stare okazy broni i pam iątki z w ojny światowej; p rz y ścianie praw ej średniowieczne pancerze i miecze dwuręczne, zbiór p-rzyborów afrykańskich broni i przyrządów m uzycz­

nych, tarcza i chorągwie ciesz. T ow arzystw a Strzeleckiego, oraz sztandar Stanów -ciesz, z roku 1683.

W pokoju IX -ty m mieszczą się pam iątki z pow stań polskich i z ciesz, plebiscytu; na praw o p o rtre ty lotników Żw irki i W igury, k tó rzy w Cier- licku ponieśli śmierć, m alow ane p rzez M atuszka, pod nim ziemia z Cier- licka z k rw ią inż. W igury i szczątki sam olotu; po lewej stronie obraz W a­

łacha przedstaw iający w jazd wojska polskiego do Cieszyna dnia 19 lute­

go 1919, -pod nim p o rtre t A. Miokiewicza przez Orlikowskiego, zaś w ga­

blocie p o d oknem cenne stare druki (biblja Ra-dziwiłłowska z r. 1563 i W u y k a z r. 1599, kancjonał C hrzanow skiego ur. w Cieszynie i inne).

W sąsiedniej -sali narożnej znajdują się meble w stylu Biedermeierow- sfcim, zegar rokoko, na ścianie wielki obraz przedstaw iający rodzinę m a­

larz a ciesz. W ankego z r. 1868 i p o rtre ty pastelow e członków rodziny Blud-owskich i innych.

W sali rzymskiej interesujące m alow idło sufitowe, w gablotach pie­

niądze papierow e i m etalow e polskie, o raz m edale polskie i obce, w ga­

blocie środkowej ceram ika i szkło.

W sąsiedniej narożnej -sali (X II-tej) mieszczą się różne zbiory etno*

graficzne: (ryc.) m odel chaty góralskiej, dwie skrzynie w ałaskie, szafa, drew niane plug i -ra-dło, oraz różne sprzęty, n a ścianach śląskie ob razy na szkle, ty p y -górali przez W ałacha, wielki obraz K rycińskięgo przedstaw ia­

jący procesję istebniańską i obraz Świerkiewicza z ro k u 1867, przedstaw ia­

jący kazanie ks. P-rutka, w gablotach zaś okazy śląskiej ceram iki i w yro­

by z drzewa.

S tam tąd przechodzi się izpowrotem -na k o ry tarz, na k tó ry m są umie­

szczone zbiory starożytności kościelnych: późnogotyckie try p ty k i, wielki try p ty k z ro k u 1582, rzeźby w drzewie, fragm ent obrazu ołtarzow ego wczesnogotyckiego, -obraz M atki Boskiej z wieńcem z prom ieni, ize szkoły krakow skiej, organy barokow e i piękne posągi barokow e.

N a I piętrze tego budynku mieści się kaneelarja Z arządu muzeum.

N a parterze zaś jest w toku przerobienie daw nej -stajni pałacow ej, sklepio­

nej, z filarem w środku, na salę bibljoteczną, w której będą się m ogły p o ­ mieścić wszystkie bogate zbiory bibljoteczne, które Cieszyn -posiada.

„

R O RI “

Fabryka kartonaży

C I E S Z Y N

Zegarki, Optyka i Biżuteria

Ui Uliczek

CIESZYN, RYNEK (Dom Narodowy) Pierw szorzędny tow ar po naj­

tańszych cenach. — Naprawki przyjm uje się także.

JAN KOWALA

Introligatornia i skład papieru

fl. MM 12. Cieszyn, kmmM 11

O praw y k siążek, w yrób k artonaży, ram o w an ie obrazów . — N a sk ład zie w szelkie p rzy b o ry szkolne, k a n celary j­

ne, księgi h andlow e, a lb u m y do fo to ­ g raf ji i t. p.

Międzynar. Przedsiębiorstwo Spedycyjne

m i - SILESIA

T el 2-18,2-11, CIESZYN, Niemiecka 14

P rz ep ro w ad za w szy stk ie ag en d y s p e ­ dycyjne, przew óz tow arów , clenie, tra n s p o rt m ebli w w ozach m eblow ych,

in k aso i zam ag azy n o w an ie.

Leopold BECK» Boi. Chrobrego 7,

tel. 58, fabryka bielizny. E. LANDSBERGER, Głęboka 53,

zegarki, biżuteria, maszyny do pisania-

Alfred BERGER, Czeski Cieszyn,

teU 29, spedytor, transporty wszet. rodzaju

jakób LÖFFLER, Niemiecka 22,

te l 145, towary żywnościowe i kolonialne.

Emilja BERNACIKOWA,

Rynek 5, Sklep tytoniowy. Ch. MANDEL, cukierki, czeko­

lada

po cenach fabrycznych, St. Targ 9.

H erm ann GRAMM, Głęboka 19,

roboty ręczne i t. p. Erwin NETTER, Głęboka 26, tow ary m anufakturow e i dziane.

B. GRÜNBAUM Syn, Rynek,

tow ary m anufakturow e. Em m a NOWAK, Górny Rynek, konfekcja dziecinna i dam ska.

Jan KISZĄ, W yższa B ram a 10,

m alarz i pokostnik.

PENSIONAT pod TULEM, stacja Sażanowice (Dzięgeldw). Otwarte w lecie i w zimie.

H. KONDERLA, Trzech Braci 6,

ehem. techn. labor.

„Z” Auto

Robert Berger, Cieszyn, tel. 115, 33, 156.

M useum der S ta d t Cieszyri.

Das S tadtm useum w urde im Ja h re 1902 d u rc h den pensionierten H p tm . O . W eissm ann gegründet. Es b efin d e t sich gegenw ärtig Demel- gasse 6, in dem ehemaligen Palais des G rafen Larisch. Dieses m onum en­

tale G ebäude w urde im Jahre 1796 erbaut u n d ist m it künstlerischen W andfresken im Stile d e r Zeit geschm ückt. E in Teil dieser W an d ­ m alereien ist w ieder hergestellt w orden; so in den K o rrid o ren u n d im ägyptischen u n d imi röm ischen Saal. Die M useum ssam m lungen setzen sich zusam m en aus -den historischen, gew erblichen u n d K unstsam m lun­

gen des S t a d t m u 1 s e u mi s u n d den ethnografischen Sam m lungen des im J. 1898 v o n (Prälat L o n d z i n begründeten M useum des „ T o w a- r z y s t w o L u d o z n a w: c z e“ .

Im! S t i e g e n h a u s befinden sich alte K a rten des F ürstentum s Teschen, d a ru n te r an der linken W and die älteste K arte von N i g r i n i 1724 gezeichnet. Im K o rrid o r ein Mod'ell des Meskodänikmals von J. Raszka, alte V erkehrsm ittel an den W änden (Sänfte, Schlitten, Fahrrad), P o rträts schlesischer Adelsfamilien.

Im ä g y p t i s c h e n S a a

1

ist die n a t u r g e s c h i c h t l i c h e und p r ä h i s t o r i s c h e Sam m lung untergeibracht, fe rn er ein ausge­

sto p fter, im' Jahre 1886 in d e n Beskiden geschossener Bär. Im anstos- seniden Ecksaal die s t a d t g e s c h i c h t l i c h e S a m m l u n g , Reste der alten D eckenm alerei, ein E m pireofen, S tadtpläne, Stadtansichten, T eschner U rk u n d e n , M ünzen u n d M edaillen u n d E rinnerungen an die Stadcgeriehtsbarkeit.

Im S a a l V. H a n d w e r k s g e s c h i c h t e u n d Z ü n f t e . Im M ittelschrank eine reichverzierte T eschner Flinte, sgn. „ T e s c h i n- k e“ , Z unftladen, W ebstühle, D ruckm odeln, D ru c k fo rm e n u n d das Modell eines Bergwerks. Im S a a

1

V I. die reiche T r ä c h t e n - S a m m ­ l u n g d e r ostschlesischen L andbevölkerung; in der M itte lv itrin e T ra c h ­ tenfigurinen, walachisehe u n d jazygische Ź yw otki, eine V itrin e m it ost- schlesischem Silberschmiuck, an den W änden ostschlesische T ra ch ten b ild er des M alers Jastrzem bski 1845. U eber d e r T ü r ein Bild von W a ł a c h

„w iec w Jabłonkow ie“ sowie ein P o rträ t des P rälaten L o n d z i n . I m n ä c h s t e n R aum V II. b ü r g e r l i c h e A l t e r t ü m e r , Schränke m it Glas , u n d K eram ik, sowie in d e r M ittelv itrin e: G rafik, M iniaturen, Z eichnungen v o n E. Swierkiewicz, das P o rträ t des Bischofs P u k a

1

s k i. Im V III. R aum a l t e W a f f e n , sowie E rinnerungen an den W e l t k r i e g ; an d e r rech ten W and m ittelalterliche P anzerhem den u n d Z w eihänder, eine K ollektion afrikanischer W affen, Scheibe und F ahnen der T eschner Schützengesellschaft, sowie eine Standarte der Teschner Stände vom Jah re 1683.

Im nächsten R a u m IX. E rinnerungen an die p o l n i s c h e n A u f s t ä n d e u n d an die T eschner P l e b i s z i t z e i t ; rechts die Bildnisse der bei C ierlicko v erunglückten Flieger Ż w irko u n d W igura, gegenüber das große Gem älde von W a l a c h , Einzug der polnischen T ru p p e n u n te r L atinik in Teschen 19. IL 1919, d aru n ter ein P o rträ t

Hdwokaci i Obrońcy w Cieszynie:

Dr. ADLER Emil, S zersznika 5, Tel. 104.

Dr. BERGER H erz, Górny Rynek.

Dr. D A ROCHA Jakób, Różana 2.

Dr. DEUTSCH Rudolf, S zeroka 3, Tel. 150.

Dr. EIBENSCHÜTZ W itold, Sejm ow a 1, Tel. 286.

Dr. FENICHEL Ignacy, Rem iasza 1, Tel. 262.

Dr. FRIEDMANN Adolf, Sejm ow a 2.

Dr. GLANZ H enryk, Różana 1, Tel. 64.

Dr. GUTTMANN Maurycy, G łęboka 13, Tel. 28.

Dr. HAMERMAN Arion, S rebrna 1, Tel. 177.

Dr. RLEINBERG Maksymiljan, G łęboka 15, Tel. 225.

Dr. KREMER Marcin, Marsz. Piłsudskiego 5, Tel. 26.

Dr. MICHEJDA Paw eł, Górny Rynek 12, Tel. 101.

Dr. MICHEJDA W ładysław, H otel pod W ołem, Tel. 233.

Dr. MÜLLER Ludwik, Zam kow a 6, Tel. 121.

Dr. PA STO R J., Zam kow a 6, Tel. 121.

Dr. SA N D H A U S D., S zeroka 3, Tel. 150.

Dr. STAMBERGER H enryk, PI. św. Krzyża, Tel. 272, Dr. W O LLO SCH Michał, G łęboka 33, Teł. 117.

Christliche GeaossensMsbanfc C i m i ś l i Bitsh Spółdzielczy

i ojjr. odpow. w C i e s z y n i e , P . K . 0 . 301.810

ROK ZAŁOŻENIA : 1 0 Q 7

GRÜNDUNGSJ f l H R : *

M i c k i e w i c z v o n O rlikow ski, in der F enstervitrine w ertvolle p o l­

nische F rü h d ru ck e (R adziw iłów ka, 1563 und W uyka 1599, K ancyonal des T rzanow ski, eines gebürtigen Teschners).

Im anstoßenden E c k s a

1

o n B iederm eierm öbel u n d eine R o k o k o ­ spieluhr, an d e r W a n d das große Fam ilienbild des T eschner Malers W a n ­ k e 1868, sowie P astellporträts d er freiherrlichen Familie Bludüwski u n d anderer schles. Adeliger.

Im' r ö m i s c h e n S a a l interessante D eckenm alereien m it Schein­

arch itek tu r, in 'den V itrin en Papiergeld u n d polnische M ünzen und Medaillen, in d er M ittelv itrin e K eram ik u n d Glas.

Im anstoissenden E ckraum (XII.) die s c h l e s i s c h e e t h n o l o ­ g i s c h e S a m m l u n g . M odell einer G oralen h ü tte, 2 waia- chische T ruhen, ein Schranktisch, hölzerne Pflüge und Bauernmöbel, u n te r den B ildern beachtensw ert schlesische H interglasbilder, G oralen- köpfe von W alach, „Istebner Prozession“ von K ryciński und ein B ild m it schlesichen T ra c h tendärstellungen von Świerkiewicz, (der predigende P ru tek ) 1867, in den V itrin en schles. K eram ik u n d H olzarbeiten.

Z u rü c k idürch den K o r r i d o r m it reicher S a m m l u n g k i r c h l i c h e r K u n s t a l t e r t ü m e r , d a ru n te r spätgotische F lü­

gelaltäre, ein großes T rip ty c h o n von 1582, bem alte Schnitzarbeiten, das F ragm ent eines frühgotischen A ltarbildes, eine M aria im S trahlenkranz aus d e r K ra k au er Schule, eine B arockorgel u n d schöne B arockfiguren.

C ieszyn 1933.

M inęło 19 la t od rozpoczęcia w ojny światowej, oraiz 15 la t od ukoń­

czenia tejże. C o oznacza ten krótki okres czasu w dziejach światowych?

D la nas — m ieszkańców Cieszyna oznacza to jednak w ażną epokę...

N ie chcemy zestaw iać rekapitulacji przeżyć wojennych, oraz 4— 5 la t czasów pow ojennych, albowiem byłyby to ty lk o smutne reminiscencje dla wszystkich. Chcem y tylko przedstaw ić w k rótkich zarysach rozw ój nasz jako „utw oru zniekształconego“, pozbaw ionego najw ażniejszej czę­

ści 'składowej... Po drugiej stronie Olizy pozostały bowiem wszelkie źródła, z k tórych czerpaliśm y dochody za uskuteczniane prace na niwie gospodar­

czej... N iestety źródła te zostały zam knięte dla nas i musieliśmy się zaakli­

m atyzow ać na nowo. U dało nam się!! ruszyliśm y żw aw o z czasem — nie pozostaliśm y w tyle — m iasto nasze, ten stary gród nie zamienił się w wieś!

Św iat kupiecki rozw ijał się pow oli, ale na zdrow ych zasadach i 'pod­

staw ach. Rycerze k o n junktury zniknęli z widowni cieszyńskiej! O bok k u p ­ ców starych, cieszących się dobrą opioją pow stali nowi, k tó rzy dostosowali się do wym ogów czasu. P racują intensywnie, rezygnując z zysków kon­

junk tu ry . Z zaciętą w ytrw ałością kroczy tutejsze kupiectw o naprzód, p ra ­ cując w śród najcięższych w arunków , bez niczyjej pomocy, bo ta pozostała dotychczas ty lk o „obiecanką“ . Ciężki kaw ał pracy, ale musimy prze­

trw ać i zwyciężyć!

Przez k ilk a la t zdaw ało się, że kupow ać m ożna tylko po czeskiej stronie, podczas gdy kom penzata była m arna, albowiem tow ary czeskie

W yrób różnych tow arów szklanych

„L A B E A U T E ” CIESZYH, PI. Malw 1

wyrabia wszelkie artykuły z kryształu ołowianego białego i kolorowego. Nowomodne wzory — ceny bezkonkurencyjne.

Szybkie wykonywanie wszelkich zleceń.

Anitelit Alfred W i e d e r i ü , Cieszył

Biuro dla projektacji i kierownictwo dla budowy nadziemnej wszelkiego rodzaju jak budowle monumentalne, kościoły, szkoły,

magistraty, sanatorja, willę, mieszkania i domy handlowe.

Firma przeprowadziła ostatniemi laty największe budowle monu- mentalne na Śląsku Cieszyńskim i otrzymała na wielu konkursach

krajowych jakoteż zagranicznych — pierwsze nagrody.

„WIKTOR JA“

w ła k SILBERMANN Cieszm, S ł^ M a 15.

Bielizna m ęska własnego wyrobu według miary. Artykuły modne, pończochy, skarpetki, kraw aty itd.

1 / /B M v OĘIGKBS

\___

^ ^

WHMDEŁU.OEWESBB N a jsta rsz a g a z e ta g o sp o d a rc z a P olski w języku niem ieckim . P am ięć kupca.

D o sk o n ały o rg an ogłoszeniow y.

M iejsce w ydaw nicze C ieszyn.

Ä lteste W irtsc h a fts z e itu n g P o le n s in d e u ts c h e r S p ra c h e . D as G ed äch tn is des K aufm annes. E rstkl. In sertio n so rg an .

E rsc h e in t in C ieszyn.

Tel 334 m W ń B r a i a s

Tow ary kolonjalne, ziem io' płody, nasiona, napoje

alkoholow e.

Elektrotechniczne biuro instala­

cyjne dla Urządzenia Prą d u silnego i słabego

EMIL SOHL1CH

G in n . Rnek 7, Teleloa 326.

•uogKiuy

-aioj}sipEA\ipg pun - łp e ł s oipsu}>f9[9 j n | ojnqsuopB[[B;sui

były tańsze

1

leptóe a Czesi nie kupow ali u nas. Sytuacja izmienila się... D o­

staw y z naszej strony pokryw ają się zupełnie z dostawami tam tej strony O lzy. N asz bilans eksportow y jest aktywny. — pomimo starań czeskich' rzem ieślników o zakaizy przyw ozu polskich tow arów . Przez pew ien Czas dostarczaliśm y chłeb na tam tą stronę — piekarze czescy postarali się jed- dnak o zupełny zakaz przyw ozu takowego. Kolejno nastąpiły zakazy przyw ozu mięsa, kiełbasy i mleka. Im p o rt do Czechosłowacji produktów rolnych i żyw nościowych jest surowo kontrolow any, co jest łatwością, p o ­ niew aż chodzi o artykuły większej objętości, podczas gdy nie w idzi się w ca­

le masowego eksportu do Polski arty k u łó w mniejszej objętości, k tó re „nie w padają w oczy“, a k tó ry ch o b ró t przew yższa eksport! K upiectw o i rze­

mieślnicy nasi nigdy nie zw racali się w tej sprawie do R ządu, a m ianow i­

cie z prośbą o w strzym anie, przynajm niej w interw ałach zezwoleń p rz y w o ­ zu na tow ary z Czech!!!

K upiectw o Cieszyńskie i nadal pracow ać będzie w poczuciu godno­

ści swojej i u trzym a się. Cieszyn jest znakom itą placów ką dla przedsię­

biorstw przem ysłow ych i liczne przedsiębiorstw a finansow ane są przez firm y zagraniczne. Szczególna pochw ała należy się tutejszemu Starostw u, k tó re p o d każdym względem popiera starania przem ysłow ców w prost z zrozum ieniem fcupieckiem i toruje drogę now o pow stałym przedsiębior­

stwom k u rozwojowi.

I w dziedzinie rzemieślniczej są pozytyw ne rezu ltaty , tem więcej podziw u godne, że rzemieślnicy nasi pracują wśród bard zo ciężkich w a­

run k ó w i nie trac ą nadziei i w ytrw ałości. N a wyistawie rzemieślniczej w roku 1932 widzieć m ożna było masę dobrych i pochw ały godnych dzieł wzgl. tw orów rą k rzemieślniczych.

Spodziew am y się, że m iasto nasze nie polegnie w walce o b y t i o sw e ' stanowisko. W alczm y dalej w ytrw ale i pracujm y pilnie, b o tylko pracą i w ytrw ałością dopniem y do celu.

N iech hasłem naszem będzie:

Bóg jest z nam i i Bóg nam dopomoże.

C ieszyn im Jah re 1933.

N e u n zeh n Jahre seit derm Beginn des W eltkrieges u n d fünfzehn Jahre seit dessen Ende sind verflossen. W as bedeutet diese kurze Spanne Z eit im Weltgeschehen? F ü r uns Teschner aber w ar es ein bedeutsamer Z eitabschnitt. Es soll hier keine R ückschau ü ber die Z eit w ährend des Krieges o der der vier bis fünf Jah re nach dem Kriegsende gehalten Werden, da dies fast ausnahmslos n u r Unliebsam es in E rin n eru n g brächte.

W ir w ollen n u r unsere E ntw icklung überblicken, wie sie erfolgte, nach­

dem 1 w ir uns als erstümmeltes Gebilde einrichten m ußten.

A u f der anderen Seite der Olsa blieben alle Q uellen, aus denen w ir unseren V erdienst, u nser F o rtk o m m e n auf w irtschaftlichem Gebiete schöpften. W ir w urden von ihnen abgeschnitten, w ir m ußten uns um orientieren. U n d es gelang uns, w ir sind m it der Zeit gegangen; Cie­

szyn w urde n ich t zu m D orfe,

Fr. BERNADZIK, G łęboka 38, WKÓl MUelUSZ! llaiSlilllll, Ela FALMAN, Głęboka 41, gäleil fiSPOtef d a i S ä . O tm ar HORAK, G łęboka 41, Zegarm istrz i jubiler.

E.

k e r n k r a u t

, F

ito

M

s

5, lei. 191, Isp o łl ffłsslen 1 szczetliii Rudolf KLEMENT, Cukiernia, RflSgE 8 POil WlelMp pStlSleiei.

Th. KLING, Stalm acha 10, TlllSZCZe 1 tól (lla flflSŚW naiięillljfSll.

Leopold LE1BEL, Głęboka 39, Skład skór i obuwia.

W i l h e l m M A T i s s E K , g f ^ o M 3 8 , T ow aru ia la n le m ln e i z a k w i l .

Polskie Biuro Podróży „O R B IS“, Rynek 9, teł. 306.

»SIBREEÖ« W a rszla li m oE li.-lecli., W. I r e w ló s li, Slaw u w a 1 7, le i. 327 .

„SILESIA“, Tow. Ubezpieczeń, Celesty 4, tel. 292.

Ignacy SÜ SS, ß l^ o lä 57, M e ! lOSälOT Iß lS lfcli, zał. 1894 T.

J. S C H W A R

C I E S Z Y N

Fabryka przyborów do palenia i wyrobów galanteryjnych

„KERft”

CIESZYN, G łę b o k a 17.

Skład m aterjałów budow lanych

MM SPITZER

Skład tow arów m odnych i sukna

mnn, gfę&oiam s

Założono 1898.

Z a m e k n a g ó r z e p i a s to w s k i e j .

D roga obok Pływ alni M iejskiej G o ścin iec w stro n ę tam y

i A K A S A ' C U Q R Y C U I

I

K asa Chorych. (Projektowane przez architekta W iederm anna w Cieszynie).

Langsam , aber um so besser fu n d iert, h at sich -die G eschäftsw elt entw ickelt. Die K onju n k tu rritter in Cieszyn, sind verschwunden. Außer den frü h eren angesehenen K aufleuten, finden w ir solche, die sich der Z eit angepaßt haben. Sie arbeiten tüchtig und verzichten au f über­

mäßigen K onjunkturgew inn. Zäh und unverdrossen, ohne jedweder H ilfe, die so o ft versprochen w urde, b rin g t sich die K aufm annschaft u n te r den schw ierigsten V erhältnissen v orw ärts. Ein schweres Stück Anbeit, aber w ir müssen es schaffen.

Viele Jah re sah es so aus, als ob m an alles n u r in Tschechisch Teschen kaufen m üßte. V on drüben h atten w ir sehr wenige K unden, da sie d o r t alles besser u n d billiger bekam en. D ie S ituation h at sich geändert. W ir liefern heute ebensoviel hinüber, als v o n drüben zu uns gelangt. U nsere E xp o rtb ilan z ist aktiv, tro tz d e m die G ew erbetreibenden von drüben sich die größte M ühe geben, daß fü r polnische W aren re c h t viel E in fu h rv erb o te herausgegeben w erden. Eine Z eit lang ging viel B rot nach drüben, die Bäcker dort haben es durchgesetzt, daß m an ü b e rh a u p t kein solches exportieren kann. S päter kam Fleisch u n d W u rst daran, in le tz te r Z eit M ilch. W en n m an landw irtschaftliche P ro d u k te u n d L ebensm ittel h in ü b erträ g t, sieht m an dies sehr gut, da es sich u m voluminöse A rtikel handelt, dagegen sind die tausend anderen Industrie­

artikel, welche imlan v o n drüben b rin g t w eniger sichtbar, da sie an U m fan g kleiner sind, dafür umsomiehr U m satz schaffen. D ie K aufm ann­

schaft u n d die H a n d w e rk e r v o n C ieszyn k ö n n e n stolz darauf sein, sich an ihre R egierung niem als gew endet zu haben um E in fu h rv erb o te o d er Erschwernisse fü r tschechoslövakische W aren zu erreichen.

D ie K aufm annschaft C ieszyn's w ird w eiter selbstbewußt arbeiten u n d sich hoffentlich auch erhalten.

C ieszyn als G renzstadt b ie te t C hancen fü r industrielle Betriebe und k an n m an auch bemerken, daß eine Reihe solcher hie und da auch m it ausländischem K apital u n d ebensolcher Interessenvertretung, e n t­

standen ist u n d gu t prosperiert.

Volles Lob gebührt der B ezirkshauptm annschaft in Cieszyn, welche diese B estrebungen z u r H e b u n g der S tadt, m it vollstem. V erständnis, gleich dem tüchtigsten K aufm ann, fö rd e rt u n d den Interessenten ani die H a n d geht, u m je m e h r Industrie in Cieszyn zu schaffen.

Das H a n d w e rk entw ickelt sich u n d h at seine gesicherte Z ukunft.

W ir finden auch hier tüchtige Leistungen. Je schw ieriger die Situation, d esto m e h r w ird gearbeitet. Bei der H andw erkerausstellung im Jahre 1932, sah m an gute u n d lobensw erte W erke.

W ir hoffen, daß w ir in Cieszyn nicht untergehen werden. Cieszyn w ird n ic h t herabsinken, w enn es auch eine Zeit h in d u rch schien, als ob w ir in den A bgrund geschleudert w erden sollten. Es geht vorw ärts, w enn auch langsam. W ir w erden es schaffen. D azu helfe uns G ott!

Fabryka wyrobów nożowniczych i stalowych

Bubela i Ska., Cieszyn

T elefon 196

WIKTOR i ALOJ

B u d o wn i cz y i f a b r y k a w y r o b ó w c e m e n t o w y c h i sztucz. k a m i e n i a

ul. M enlieisera U l i n

1. W ykonują wszelkiego rodzaju budowy oraz roboty betonow e i żelbetonowe.

2. W ytw arzają wszelkie tow ary cem entow e i z sztucznego kam ienia, grobowce z sztucz­

nego kam ienia, podłogi terasow e itp.

ZY PROCHASKA

Z e m e n t w a r e n - sowi e K u n s t- s t ei nf abr i k

I H N ul. lun M is ia

1. A usführung von diversen H ochbauten, sowie Beton- u. Eisenbetonarbeiten.

2. H erstellung säm tlich er Z e m e n tw a r e n ' und K unststeinarbeiten sowie G rabdenkm äler aus K unststein, Terrazzofußböden u. dergl.

KAWIARNIA CENTRALNA

P ierw szorzędna kaw iarnia Krajowe i zagraniczne gazety

Miejsce spotkania m iłośników gry brydżow ej

Tel. 10 Cl E S Z Y M Rynek 10

O bfity plon, zdrow e o w o ce i d rzew a za p e w n ia z a sto so w a n ie n aszy ch śro d ­

ków ro ślin n o -o ch ro n n y ch . S p e c ja ln e pow łoki ochronne do żelaza, b eto n u , m uru i drzew a. „ I M E R T O L “ 35

p rzeciw ko działaniu g o rą c e j w ody.

InformacjB

i

p ro sp e k ty b e z p ła tn ie !

Zakłady Aveoarios, Besm

T elefon 179 sk r. po cżt. 150

Najlepsze p o M e te fio w lą siteiew fB efiieoloią

„Everitas”

lądujcie ßferl ⁱ l a M

w K ru M e , M ło cie 37

Biuro Zrzeszeń Gospodarczych.

O d roku 19x9 jest kupiectw o obw odu cieszyńskiego zorganizow a­

ne. W krótce potem zorganizow any został i przem ysł. Poniew aż tylko w zajem na p raca osiągnąć może korzystne rezultaty, tak w dziedzinie handlu, jakoteż przem ysłu, pow stało Biuro Zrzeszeń Gospodarczych, k tó re załatw ia wszelkie pisem ne prace dla Z w iązku K upców , Zw iązku Przem ysłow ców , G rem ium p ro to k o ło w an y ch kupców i także częściowo dla Stow arzyszenia m ieprotofcołowanych H a n d la rzy i Spedytorów . T y m sposobem zostają wszelkie zagadnienia gospodarcze inten- zyw nie i gruntow nie opracow ane i załatw iane. N a czele tego b iura stoi oid lat R adca Izby H andlow ej R o b e rt Berger, k tó ry zatru d n ia k ilk u u rz ęd n ik ó w jako' siły pom ocnicze.

Zadaniem' tego Biura jest nietylko wspierać i chronić kupców i przem ysłow ców pod1 każdym względem 1, w ypracow yw ać m em oranda i za­

łatw iać wszelką korespondencję z urzędam i rządowem i, ale zajmować się także oceną w szelkich ustaw ow ych p ro jek tó w gospodarczych. O prócz tego stara się B iuro o zwiększenie ru ch u w Cieszynie oraz ilości p rzed­

siębiorstw przem ysłow ych, jednak Biuro uw aża za niew ystarczające ściągać ty lk o interesentów z zagranicy, nieofiarow ując w zajem ności,przy­

jęło zatem h o norow e zastępstw a T arg ó w lipskich, wiedeńskich, praskich etc. i stara się o zw erbow anie kupujących i biorących udział w w ysta­

wach, trzym ając się zasady, że k to żąda, musi odpow iednio dawać.

O p ró cz tego jest od la t B iuro Zrzeszeń zarazem placów ką korespon­

dencyjną dla W iedeńskiej Izby Przem ysłu, H a n d lu i Rzem iosła, A ustrja- ckiego Muzeum H andlow ego, Bułgarsko-polskiej Izby H andlow ej oraz in n y ch zagranicznych Instytucyj. Biuro dostarcza także m aterjału in fo r­

m acyjnego praw ie wszystkim odnośnym ajencjom o zdolności k red y to ­ wej, bo ty lk o organizacja, obejm ująca wszelkie agendy i wykonująca, ta ­ kow e intenzyw nie i sum iennie, może być dla kupiectw a i przem ysłu p o ­ żyteczną. G azeta fachow a w' języku niem ieckim „ Ś l ą s k i M e r k u r "

jest n iety lk o niezbędnymi in fo rm ato rem 1 dla rodzim ego1 K upiectw a, ale jest tak że in fo rm ato rem dla p aństw zagranicznych i służy do orjemta- cji i zapoznania się z ustaw odaw stw em połskiem.

W ostatnim czasie pow stał także now y dział b u chalteryjny, albo­

w iem staraniem Biura jest pom óc kupiecitwu pod każdym względem, zwłaszcza co do w ym iarów podatk o w y ch tak często niespraw iedliw ych.

D ział ten zakłada buchalterję, przeprow adza rewizję ksiąg, sporządza bilanse i prow adzi księgi w takich przedsiębiorstw ach, k tó re w skutek k ryzysu na stałe siły pozw olić sobie nie mogą.

O prócz tego stoi Biuro Zrzeszeń specjalnie zagranicznym intere­

sentom do dyspozycji, a m. tym , k tó rz y m ają zainteresow anie co db eksportu albo im portu, lub chcą naw iązać stosunki handlow e z Polską,

szukają zastępców, lu b m ają zamiar: założyć filje etc.

Wfrel arlyliüf metalowych

Dyp!. inż. K H R O L K R Y W R L S K I

Ś lą s k CiESZYM G a rn c a rs k a 2

P recy zy jn a szlifiernia in stru m e n tó w lek arsk ic h o raz w szelkich przyrządów w z a k re s w ch o d zący ch . Z akład galw anizacyjny, niklow anie, m iedziow anie i t.p . A u to m aty do ołówków, klipsy, w kładki do rączek , szpilki do b ro sz e k i t. d.

A rtykuły m aso w e w ybijane i w y ciąg an e. K raty m o siężn e, o b icie kom inow e, ok u cie do drzw i we w szelkich w yko n an iach w edług rysunków . M atryce na-

rzęd zia do sztan co w an ia.

„ ł ^ r y s z t a ł y - C i e s z y n ”

Przem ysł szklany

C IE SZ Y N , GŁĘBOKA 21

W yrabia: B iałe i kolorow e szkła kryszta ło w e ołow iane w a rty sty c zn e m w ykonaniu.

Antoni L e w i ń s k i i Syn, Cieszyn

F a b r y k a w y r o b ó w w e ł n ia n y c h

GŁĘBOKA 47 S k r y tk a 90 TEL. 227 Specjalność: Dziana konfekcja dziecięca, berety i czapki, wyroby wełniane najlepszej jakości, jak swetry, sztuce, pończochy sportowe i t. p.

P ierw sza Fabryka w P o ls c e W yrobów galanteryj­

nych, z drzew a, k ości, m a sy i s z t u c z n e g o bursztynu

M J illM y J i m I w s iia 5

Dział przyborów do palenia. Dział przyborów kancelaryjnych.

Dział biżuteryjny i zabawkowy. — Dział okuć meblowych.

Büro der W irtschaftsorganisationen.

Seit Jan u a r 1919, ist die K aufm annschaft des Bezirkes Cieszyn, irrt Kaufleutever'bandl organisiert. Dieser O rganisierung folgte k urze Z eit darauf, eine Zusam m enfassung der Industrie. Nachdem , ein gemeinsames V orgehen bei allen M aßnahm en der Industrie u n d der K aufm annschaft von großem. V o rteil ist, bildete sich ein B üro aller W irtschaftsorgani­

sationen, welches säm tliche schriftlichen A rbeiten des K aufleuteverban­

des, des Industriellenverbandes, des G rem ium s d e r p ro to k o llie rten K auf­

leute u n d auch zum Teil der G enossenschaft n ic h t p ro to k o llie rte r H a n ­ deltreibender u n d T ra n sp o rtu n te rn e h m e r, d u rc h fü h rt. Auf diese Weise k ön n en alle W irtschaftsfragen viel gründlicher b earb eitet u n d erledigt w erden. Die Leitung dieses Büros h a t seit Jahren, H an d elsk am m errat R o b e rt Berger, inne, dem einige Beam te zu r V erfügung stehen.

Das B üro h a t nich t n u r die Aufgabe, den K aufleuten u n d In d u ­ striellen Schutz u n d U n terstü z u n g zu bieten, die gesamten M em oranda auszuarbeiten u n d die sehr um fangreiche K orrespondenz m it den Be­

h ö rd e n u n d A em tern zu erledigen, sondern b etätig t sich auch bei d er Begutachtung fast aller w irtschaftlichen Gesetzesprojekte. Außerdem sind seit jeher Bestreibungen im Gange, 'den F rem d en v erk eh r zu heben u n d so viel industrielle Betriebe als m öglich, nach Gieszyn zu ziehen.

A b e r das Büro h ält es fü r u n zureichend n u r darnach zu trac h ten , In te r­

essenten aus dem Auslande heranzuziehen, sondern ist auf Gegenseitig­

k eit bedacht, weshalb es auch die ehrenam tlichen V e rtretu n g en der Leipziger, W iener, Prager, Reichenberger u. s. w. Messen verw altet und bestreibt ist, diesen E inkäufer u n d Aussteller zu schaffen, da m an niemals V orteile erw irken k a n n ,. w enn m an d er Gegenseite keine bietet. K o r­

respondenzstellen d e r W iener K am m er fü r Industrie, H an d el u n d G e­

w erbe, des O esterreichischen H andelsm useum s, der Bulgarisch-Pol­

nischen H andelskam m er, sowie anderer ausländischer Institutionen, w er­

den seit Jah ren verw altet. Fast alle Inform ationsbüros ü b er K reditw e­

sen, w erden m it Inform ationsm aterial beliefert, denn n u r eine solche, alles um fassende O rganisation, kann- unsere Industrie u n d K aufm ann­

schaft d u rc h w ahrheitsgetreue Info rm atio n en u n terstü tze n . Eine Fach­

zeitschrift in deutscher Sprache, u n te r d em T itel „Schlesischer M erk u r“ , dient n ic h t n u r als unentbehrliches In fo rm atio n sb latt fü r unsere heim i­

schen K aufleute, Industriellen u n d in w eitgehendem Maße, fü r das Aus­

land u n d alle diejenigen, die m it Polen arbeiten u n d v o n hier W aren beziehen, sondern auch als Behelf zum F lin d u rch k o m m en durch die Gesetzgebung, die B estim m ungen u n d V erbote. Das Büro ist in letzter Z eit auch dazu übergegangen, das Buchhaltungswesen zu pflegen, da n u r dieses geeignet ist, Industrie u n d K aufm annschaft v o r U eberbesteuem ng zu schützen. B uchführungen w erden angelegt, Bilanzen gem acht und auch B ücher laufend geführt, w o die A nstellung eines ständigen Buch­

halters unm öglich ist. A ußerdem steht das Büro speziell ausländischen Interessenten z u r V erfügung, insofern diese sich fü r den E x p o rt aus Polen o d er d en Im p o rt interessieren, G eschäftsverbindungen suchen, V e rtre te r anstellen wollen o d er gar N iederlassungen zu gründen be­

absichtigen.