Analiza i ocena relacji między personelem medycznym a administracyjnym w szpitalach

(1)

i Zarządzaniem Szpitalami Avicenna Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej

Uniwersytet Jagielloński

ANALIZA I OCENA RELACJI MIĘDZY PERSONELEM MEDYCZNYM A ADMINISTRACYJNYM W SZPITALACH

Wstęp

Organizacja jest tworzona oraz rozwijana przez ludzi¹ i dla ludzi. W każdej organizacji aspekt społeczny jednostki stanowi podstawę sukcesu lub porażki. Należy więc pamiętać o pracownikach i o atmosferze w miejscu pracy.

Współczesna służba zdrowia dostrzega, jak ważną rolę odgrywa w jej funkcjono- waniu zarządzanie zasobami ludzkimi. Stara się jak najlepiej wykorzystać potencjał społeczny, który posiada². Jednakże często zdarzają się przypadki oddziaływania nie- obejmującego wszystkich uczestników procesu leczenia, w tym i pracowników ZOZ.

Ważnym celem dla każdej organizacji, także dla szpitala, jest stworzenie kultury organizacyjnej standaryzującej procesy oraz zadania w niej zachodzące³.

Istotnym składnikiem każdej organizacji „(...) jest personel”. Bez względu na zakres wykonywanych obowiązków jest on najcenniejszym zasobem każdej ﬁ rmy, a zwłaszcza placówki służby zdrowia, gdzie świadczona usługa jest bezpośrednio związana z umiejętnościami, motywacją, zaangażowaniem i kompetencjami zatrud- nianych osób. Ponadto, jak wynika z wielu badań, człowiek angażuje się w swoją pracę tylko wtedy, gdy odnajdzie wystarczające motywy do zaspokojenia swoich osobistych potrzeb. Potrzeba bezpieczeństwa przede wszystkim, ale również poczu- cie integracji z grupą, uznanie w grupie oraz docenianie własnej pracy i wyników, potrzeba bycia szanowanym i uznanym⁴.

1 A. Peszko, Podstawy zarządzania organizacjami, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Kraków 2002, s. 39.

2 M. Rudzińska, Tendencje zarządzania zasobami ludzkimi w jednostkach służby zdrowia, [w:] Aktu- alne problemy zarządzania zasobami ludzkimi, red. J. Lendzion, A. Walecka, M. Szczepanik, Media Press, Łódź 2009, s. 65.

3 Jakość zasobów pracy. Kultura, kompetencje, konkurencyjność, red. A. Sajkiewicz, Poltext, War- szawa 2004, s. 53–67.

4 B. Nowotarska-Romaniak, Marketing usług zdrowotnych. Koncepcja i stosowanie, Wolters Klu- wer Polska, Warszawa 2008, s. 78.

(2)

Krótki opis badań

W celu sprawdzenia faktycznej sytuacji personelu Zakładu Opieki Zdrowotnej przeprowadzono badania w jednym z nich, a konkretnie w Powiatowym Szpitalu w Zgorzelcu. Badania oparte zostały na kryterium podziału grup zawodowych zatrudnionych pracowników, w ten sposób wyselekcjonowano cztery grupy zawodowe. Najliczniejszą stanowiły pielęgniarki, następnie pracownicy administracyjni oraz techniczni, najmniej liczną grupą byli lekarze. Głównym celem badawczym było zidentyﬁ kowanie problemów o charakterze interpersonalnym w kontaktach międzygrupowych.

W szpitalu zatrudnionych było 815 pracowników. Uwzględniając kryterium grup zawodowych, w badaniach uczestniczyło po 20% pracowników ze wszystkich grup zawodowych. I tak przebadano 15 lekarzy spośród 75 zatrudnionych, 18 techników z grupy 90 zatrudnionych, 30 pracowników administracyjnych spośród 150 zatrudnionych oraz 100 pielęgniarek z grupy 500 zatrudnionych.

Na 163 rozdanych kwestionariuszy wśród respondentów 149 ankiet zostało wy- pełnionych i wróciło do ankietera, czyli odsetek zwrotów wyniósł 91,4%.

Stworzono cztery kwestionariusze ankietowe dla każdej grupy badawczej.

Składają się one z 16 pytań zawartych w części głównej oraz z 4 pytań dotyczących informacji indywidualnych, czyli wieku, stażu oraz płci. Wyniki zbiorcze z badania zawarto w kolejnej części.

Wyniki badań

Pamiętać należy o jednym, że lepiej i skuteczniej pracuje się w takim szpitalu, w któ- rym lekarz „poklepie” Ciebie po ramieniu za dobrze wykonaną pracę, pielęgniarka

„szczerze” się uśmiechnie, a koleżanka lub kolega z pionu administracyjnego i technicznego będą się czuli częścią zespołu. Jest to sytuacja idealna, lecz dla większości wydać się może utopijna. Jednak należy do takiej sytuacji dążyć, stawiać ją za wzór do naśladowania i wdrażania w innych organizacjach.

Bardzo ważnym elementem kultury organizacyjnej jest zrozumienie, porozu- mienie między ludźmi tworzącymi od wewnątrz organizację. W przypadku zakła- dów opieki zdrowotnej istotnym aspektem jest współdziałanie oraz pozytywne relacje między grupą pracowników medycznych a pracownikami administracyjnymi oraz technicznymi. Pozytywne postrzeganie oraz dobre samopoczucie w miejscu pracy ma istotny wpływ na efektywność organizacji. Najlepiej „czują się” w szpitalu lekarze, 72,7% spośród nich prawie zawsze czuje się dobrze w badanej jednostce.

Spośród pozostałych grup zawodowych najlepsze wyniki osiągnięto wśród personelu administracyjnego oraz pielęgniarek, odpowiednio 48,2% oraz 43,6%. Najgorszy wynik uzyskano wśród pracowników technicznych, spośród których 23,1% pozytywnie ocenia atmosferę w miejscu pracy. W tej grupie 46,2% pracowników tak samo oceniało swoje nastawienie oraz relacje z otoczeniem jak na początku zatrud-

(3)

nienia. Wyniki pozwalają wnioskować, że bardzo dobre samopoczucie oraz pozytywne nastawienie do otoczenia w miejscu pracy badanej grupy lekarzy wynika z zadowolenia zarówno od strony ﬁ nansowej, jak też dowartościowania ich samych przez pracodawcę. Najmniej docenianą grupą zawodową są pracownicy techniczni, którzy według przedstawicieli tej grupy są często niezauważani i traktowani można powiedzieć po „macoszemu”, a przecież często posiadają wykształcenie wyższe, podobnie jak lekarze, lecz nie partycypują w podziale środków ﬁ nansowych na równi z lekarzami.

Ważnym elementem, który wpływa na poprawę nastrojów lub „pogłębienie” relacji pracowniczych w ﬁ rmie są spotkania integracyjne. W przypadku tej placówki służby zdrowia na pytanie, czy są organizowane spotkania integracyjne, 100% badanych lekarzy odpowiedziało „tak”, również 55,3% pielęgniarek potwierdziło, że odbywają się spotkania. Podobny wynik osiągnięto w grupie pracowników administracyjnych – 48,3%. Z kolei jedynie 14,3% techników stwierdziło, że uczestniczy w spotkaniach integracyjnych. Odpowiedzi respondentów na to pytanie pokazały, że najlepiej w miejscu pracy czują się lekarze, odpowiedź druga jest potwierdzeniem wcześniejszych wniosków. Pokazuje nam, która z grup jest zadowolona z atmosfe- ry w pracy, a która jest na przeciwległym biegunie. Pokazuje również, że pracownicy techniczni albo sami się wykluczają z otoczenia zawodowego, albo są izolowani.

Z tego też wynika niewiedza dotycząca spotkań integracyjnych pracowników szpitala, jak również brak uczestnictwa z ich strony w takich imprezach.

Z zebranych danych wynika, że w tych spotkaniach według 71,4% pracowni- ków administracji uczestniczył cały personel szpitala. Wśród badanych lekarzy oraz pielęgniarek odpowiednio 66,7% oraz 50,8% uważa, że w spotkaniach brali udział pracownicy z oddziału, w którym pracują. W grupie techników po 50% uważa, że był to cały personel szpitala lub przedstawiciele jednej grupy zawodowej. Wynik ten, uzupełniony wcześniejszymi danymi pokazuje, że pracownicy administracyjni często uczestniczą w spotkaniach organizowanych na poziomie całego szpitala albo większej jego części. Z kolei lekarze i pielęgniarki oprócz spotkań ogólno- szpitalnych organizują spotkania na poziomie oddziałów. Odpowiedź pracowników technicznych wzmacnia przeświadczenie, że ta grupa nie jest zintegrowana z innymi grupami zawodowymi.

Dodatkowo w kwestionariuszu ujęte zostało pytanie dotyczące podmiotu orga- nizującego spotkania integrujące. W tym wypadku według 85,7% pracowników administracyjnych, 58,7% pielęgniarek oraz 58,3% lekarzy spotkania organizuje kierownictwo szpitala. Grupa pracowników technicznych stwierdziła, że spotkania integracyjne inspirowane są przez dyrekcję albo samych pracowników. Wynik potwierdza wcześniejsze spostrzeżenia dotyczące integracji pomiędzy grupami pra- cowniczymi. Przedstawiciele trzech grup zawodowych prawdopodobnie spotykają się z sobą na spotkaniach oﬁ cjalnych, organizowanych przez „szefostwo”. Technicy jako grupa najmniej zintegrowana spośród grup zawodowych przede wszystkim or- ganizują spotkania nieformalne, na których spotykają się tylko w swoim towarzy- stwie, prawdopodobnie poza miejscem pracy.

(4)

Większość spośród przebadanych pracowników uważa, że spotkania integracyjne powinny być organizowane. Twierdzi tak 90% lekarzy, 84% pielęgniarek, 75,9%

administracji oraz 64,3% techników. Jest to kolejny wynik potwierdzający wcześ- niejsze spostrzeżenia, że najlepiej w pracy czują się lekarze, a najgorzej pracownicy techniczni.

Według pracowników takie spotkania powinny być organizowane raz albo dwa razy w roku. Takiej odpowiedzi udzieliło 100% techników, 95,3% administracji, 93,1% pielęgniarek oraz 63,6% lekarzy. Wynik pokazuje, że badani nie mają dużej potrzeby spotkań z innymi pracownikami na forum szpitala. Wskazywać to może albo na brak czasu, albo na niechęć do udziału w spotkaniach, w których uczestniczą wszystkie grupy zawodowe, po prostu na niedobrą atmosferę w miejscu pracy.

Respondenci w przeprowadzonym badaniu oceniali potrzeby kadrowe szpitali z uwzględnieniem kryterium grup zawodowych. Według dwóch grup zawodowych, a konkretnie 81,9% lekarzy i 83% pielęgniarek należy zwiększyć liczebność personelu medycznego. Tak samo uważało 51,7% pracowników administracji oraz 78,6%

techników. Spośród osób, które wypowiedziały się za niedostatkiem pracowników medycznych większa część stwierdziła, że wystarczy, aby nastąpił wzrost pracow- ników nie większy niż 20% obecnego stanu, mniejsza grupa przebadanych wskazała na potrzebę zatrudnienia do 50% personelu medycznego. Pracownicy każdej z przebadanych grup zawodowych zauważyli potrzebę zwiększenia zatrudnienia personelu medycznego w szpitalu. Oczywiście fakt ten dotyczy bardziej pracowników medycznych aniżeli pracowników administracyjnych i technicznych.

Istotnym aspektem badań było uzyskanie informacji dotyczących potrzeb ka- drowych wśród personelu administracyjnego i technicznego. W tym wypadku odpowiedzi można podzielić na dwie grupy, pierwszą, w której badani dostrzegli potrzebę zwiększenia kadry oraz drugą, która w minimalnym stopniu zauważyła taką potrzebę, a bardziej jest za utrzymaniem lub zmniejszeniem liczby pracow- ników administracyjnych i technicznych. I tak w pierwszej znalazło się 37,9% pra- cowników administracyjnych oraz 42,9% technicznych. Zauważyli oni potrzebę zwiększenia zatrudnienia w grupie pracowników administracyjnych i technicznych.

Drugą przeciwstawną grupą badanych są pracownicy zatrudnieni na stanowiskach lekarzy oraz pielęgniarek. Spośród nich jedynie 18,2% lekarzy oraz 15,9% pielę- gniarek potwierdziło istnienie potrzeby zwiększenia zatrudnienia w grupie pracow- ników administracyjnych i technicznych. Uzupełnieniem tych danych są informacje szczegółowe ukazujące, o ile należy w ujęciu procentowym zwiększyć liczebność pracowników administracyjnych i technicznych. W większości badani stwierdzili, że wystarczy zwiększyć liczbę pracowników o nie więcej niż 20% obecnej kadry.

Odpowiedzi takiej udzieliło 78,6% pracowników administracyjnych, 60% pracow- ników technicznych, 100% lekarzy oraz 65,2% pielęgniarek. Zatrudnienie nowych pracowników administracyjnych oraz technicznych nie jest już tak oczywiste, jak w przypadku pracowników medycznych. Oczywiście bardziej tę potrzebę dostrze- gają przedstawiciele grup, których to dotyczy, w dużo mniejszym stopniu lekarze oraz pielęgniarki. Biorąc pod uwagę odpowiedzi na pytania od 7 do 10 z kwestionariusza badawczego, należy zauważyć, że przez ogół pracowników szpitala akcep-

(5)

towana jest potrzeba zwiększenia personelu medycznego. Po uzupełnieniu wiedzy o przeprowadzone wywiady z przedstawicielami różnych grup zawodowych może- my dostrzec negatywne nastawienie pracowników z grupy medycznej do pracowni- ków technicznych, w mniejszym stopniu do pracowników administracyjnych. Stąd wynika, że nie tylko nie dostrzegają potrzeby zatrudnienia nowych pracowników technicznych i administracyjnych, wręcz sugerują oni potrzebę redukcji zatrudnienia w tych grupach zawodowych.

Na podstawie wyników można przyjąć, że lekarze są najbardziej otwartą gru- pą zawodową; utrzymują oni dobre lub bardzo dobre relacje nie tylko wewnątrz grupy zawodowej, lecz również z pozostałymi grupami. Powyższe relacje przed- stawiają się następująco, wewnątrz grupy lekarzy pozytywną interakcję wykazuje 70% badanych, z grupą pielęgniarek 81,3% lekarzy, z grupą pracowników administracyjnych 80% lekarzy, a technicznych 60% lekarzy. Personel administracyjny podobnie jak lekarze utrzymuje pozytywne relacje we wszystkich konﬁ guracjach zawodowych, zarówno wewnątrz grupy – 93,1%, jak i z lekarzami – 68,9%, z pie- lęgniarkami – 82,7% oraz z pracownikami technicznymi 89,7%. Z kolei grupa pie- lęgniarek najlepsze relacje ma wewnątrz grupy – 88,3%, z pozostałymi grupami relacje są dobre bądź neutralne (obojętne). Najlepsze spośród relacji zewnętrznych personelu pielęgniarskiego kształtują się na poziomie 61,7% i dotyczą grupy lekarzy, z personelem administracyjnym na poziomie 49% oraz pracownikami technicznymi – 50,9%. Dodatkowo uwagę zwraca wysoki wynik negatywny, prawie 20%

pielęgniarek jest nastawionych negatywnie do innych grup zawodowych. Większa grupa pracowników technicznych utrzymuje pozytywne relacje wewnątrz grupy zawodowej oraz z pielęgniarkami, odpowiednio 63,7% oraz 50%. Z kolei z lekarzami przeważają neutralne lub negatywne relacje – 64,3% oraz administracją 63,5%.

Wyniki dotyczące relacji między grupami zawodowymi pokazują, że lekarze oraz pracownicy administracyjni pozytywnie postrzegają innych oraz sami są pozytywnie postrzegani. Wcześniejsze wyniki pokazały, że technicy są wyizolowani, w większości utrzymują relacje wewnątrz grupy. Powyższy wynik potwierdza tę tezę. Z kolei grupa pielęgniarek jest tą grupą zawodową, która najlepsze relacje utrzymuje wewnątrz grupy. Pozostałe relacje międzygrupowe w dużej części są neutralne lub złe; wskazuje to na brak kontaktu z innymi, zamykanie się na pozostałe grupy zawodowe, w szczególności personelu administracyjnego oraz technicznego.

Dla badanych grup zawodowych powołanie Zespołu Mieszanego jest uzasad- nione, wyniki w grupach pokazują, że działanie to popiera 54,5% lekarzy, 47,9%

pielęgniarek. Jednakże istnieje również duża grupa osób niezdecydowanych, które nie wiedzą, czy jest to dobre, czy złe posunięcie.

Kolejne, piętnaste pytanie stanowiło uszczegółowienie czternastego i dotyczyło jakościowego składu Zespołu Mieszanego. Przebadani pracownicy różnie postrze- gają, kto powinien wchodzić w skład zespołu mieszanego. I tak lekarze stwierdzili, że w przykładowy zespół powinni wchodzić przedstawiciele czterech grup zawodowych, a w szczególności personel administracyjny – 27,6%. Z kolei według personelu technicznego do zespołu powinny wejść pracownicy reprezentujący dwie grupy zawodowe: technicy oraz pielęgniarki, odpowiednio 31% i 24,1%. Administracja,

(6)

podobnie jak lekarze wskazała, że wszyscy pracownicy szpitala mają prawo wejść w skład zespołu mieszanego, a w szczególności wytypowała własną grupę zawodo- wą oraz lekarzy (po 26,1%). Pielęgniarki stwierdziły, że zespół składać się powinien z lekarzy oraz pielęgniarek, odpowiednio 29,1% i 31,2%. Biorąc pod uwagę odpowiedzi na pytania 14 i 15, można zauważyć, że istnieje potrzeba utworzenia zespo- łów mieszanych. Jednakże grupy zawodowe odmiennie postrzegają, kto powinien zasiadać w tych zespołach. Lekarze i personel administracyjny są tymi grupami, które jako jedyne wskazały w miarę równomiernie na wszystkie grupy zawodowe.

Z kolei technicy i pielęgniarki oprócz swojej grupy wskazały tylko po jednej z po- zostałych grup zawodowych. Wynik ten pokazuje, że najbardziej otwarci i najmniej negatywnie nastawieni na inne grupy zawodowe są lekarze i personel administracyjny. Z kolei pielęgniarki i technicy są tymi grupami zawodowymi, które najlepiej koegzystują w swoim grupowym otoczeniu. Wynik pokazał, że pielęgniarki najbardziej doceniają lekarzy, z kolei technicy tym przywilejem obdarzyli pielęgniarki.

Trzy spośród czterech grup zawodowych uważają za prawidłowy podział pra- cowników szpitala na personel medyczny i administrację. Wśród techników jest to grupa 92,9% badanych, 69,1% pielęgniarek, 54,5% lekarzy. Jedynie wśród administracji grupa popierająca ten wniosek wyniosła 48,3%, spośród nich 24,1% nie zgadza się na taki podział. Wysokie poparcie takiego podziału przez techników wynika z tego, że część spośród nich ze względu na wykonywane działania postrzega siebie jako personel medyczny, a autor kwestionariusza po konsultacjach zaliczył ich do personelu technicznego. Wynik pokazuje, że technicy prawdopodobnie sami się czują można by rzec „lekarzami”, a są przez personel medyczny marginalizowani i niedoceniani. W mniejszości są pracownicy, dla których podział na personel biały i administrację rodzi kompleksy. W przypadku administracji jest to 20,7% badanych osób, wśród lekarzy jest to grupa 12,5%. Wśród techników 7,7% potwierdziło wcześniejszą tezę. Z kolei wśród pielęgniarek jedynie 1,1% stwierdziło, że istnienie podziału pracowników na dwie grupy może rodzić kompleksy. Większą grupę sta- nowią osoby, dla których podział personelu szpitala nie rodzi kompleksów. I tak jest to grupa od 87,5% lekarzy do 59,1% pielęgniarek.

Badania właściwe dotyczące relacji międzygrupowych w szpitalu składają się z 16 pytań. Oprócz nich w kwestionariuszach znalazła się część dotycząca danych osobowych, na którą składają się wiek, płeć oraz staż w obecnym miejscu zatrudnienia, i stażu ogółem respondenta.

Wiek badanych pracowników jest zróżnicowany w zależności od grupy. W przypadku pielęgniarek największą grupą wiekową są osoby w przedziale między 35.

a 45. rokiem życia. Podobna sytuacja zauważona została wśród techników, spośród których 35,7% mieści się w tym samym przedziale wieku co pielęgniarki. Spośród lekarzy najczęściej reprezentowaną grupą badanych są osoby w wieku między 45.

a 55. rokiem życia. Przedstawiciele personelu administracyjnego są najmłodszą gru- pą spośród przebadanych. W tej grupie zdiagnozowano, że najwięcej pracowników ma nie więcej niż 35 lat oraz od 35 do 45 lat, odpowiednio po 27,6% badanej populacji personelu administracyjnego. Ten wynik pokazuje, że szpital posiada do-

(7)

świadczoną kadrę, jednocześnie wiek nie przeszkadza w pełnym wykorzystaniu ich wiedzy i umiejętności.

Wśród wszystkich grup zawodowych dominującą płcią są kobiety. Na 149 wy- pełnionych ankiet 17 wypełnili mężczyźni i aż 132 kobiety. 100% techników jest płci żeńskiej, z kolei w grupie pielęgniarskiej 94,7% badanych jest kobietami. Wśród personelu administracyjnego 75% jest płci żeńskiej, najbardziej „męską” grupą za- wodową są lekarze, spośród których 36,4% jest mężczyznami, a 63,6% kobietami.

Wynik pokazuje, że zakłady opieki zdrowotnej są bardzo sfeminizowane, a najwięcej mężczyzn zatrudnionych jest na stanowiskach administracyjnych oraz lekarskich.

Kolejnym kryterium badawczym była długość zatrudnienia w obecnym miejscu pracy. Z przeprowadzonych badań wynika, że duży odsetek pracowników zatrudnionych jest nie dłużej niż 5 lat i w obecnym miejscu pracy. Wśród lekarzy 72,7%

badanych zatrudnionych jest w tym szpitalu nie dłużej niż 5 lat, 42,9% techników również legitymuje się takim stażem pracy. W grupie pracowników administracyjnych przeważa grupa osób zatrudnionych do 5 lat – stanowi 35,7% przebadanych osób. W przypadku przebadanych pielęgniarek rozkład długości zatrudnienia jest bardziej równomierny i każda z grup reprezentowana jest przez podobną liczbę pie- lęgniarek. Z zebranych danych wyłania się obraz szpitala, w którym występuje albo duża ﬂ uktuacja wśród kadry, albo jest on jednostką, która się rozwija, powiększa obszary działalności medycznej.

Oprócz analizy stażu pracy w szpitalu poddano analizie całkowity staż pracy zatrudnionych pracowników. Spośród nich przynajmniej 15-letnim stażem identyﬁ - kuje się 68,1% pielęgniarek. W grupie pracowników administracyjnych przeważały dwie grupy pracownicze, pierwsza w przedziale czasowym od 5 do 15 lat oraz druga powyżej 25 lat. Jest to odpowiednio 34,5% oraz 37,9% pracowników. Wśród lekarzy 45,5% pracowało w zawodzie nie mniej niż 5, ale nie więcej niż 15 lat. Podobnie do tej grupy sytuacja wyglądała wśród techników, spośród których 35,7% populacji było aktywnych na rynku pracy nie mniej niż 5 lat, lecz nie dłużej niż lat 15. Wynik potwierdza przekonanie, że szpital postawił na wzmacnianie kadry, zatrudnieni pracownicy posiadają duże doświadczenie zawodowe, szczególnie w grupie zawodowej pielęgniarek.

Wnioski

Aby skutecznie przeprowadzić procesy zmian, niezbędne jest pozyskanie przedstawicieli wszystkich grup zawodowych w jednostce i tworzenie dla nich szansy na normalne i spokojne funkcjonowanie⁵. Rzeczywiście zdanie to dotyka sedna spra- wy. Wyniki badań wskazują, że pracownicy zatrudnieni w szpitalu różnią się podej- ściem do współpracy z innymi pracownikami w zależności od przynależności do grupy zawodowej.

5 M. Kachniarz, Komercjalizacja samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008, s. 123.

(8)

Najbardziej otwartą grupą zawodową są lekarze. Wynikać to może z faktu, że są bardzo doceniani zarówno pod względem czysto zawodowym, jak również ﬁ nanso- wym. Przecież bez względu na przynależność społeczną, gospodarczą czy też poli- tyczną przyjmuje się, że bez lekarzy nie ma leczenia. W dużej części jest to prawda, pod warunkiem że przytoczymy przykład przywódcy. Należy pamiętać, że przecież nawet największy przywódca jest niczym, jeśli nie ma kim kierować.

Personel administracyjny, co prawda w mniejszym stopniu niż lekarze, również charakteryzuje się następującymi cechami zbiorowymi: otwartością na inne grupy zawodowe, uczestnictwem w spotkaniach integracyjnych, życzliwością do innych pracowników, jak również w miarę pozytywnymi odczuciami do miejsca pracy.

Jednakże można zauważyć, że pracownicy administracyjni nie mają oparcia w grupie pracowników medycznych, w szczególności pielęgniarki nie są w pełni zadowo- lone z pracy wykonywanej przez pracowników administracyjnych.

Pielęgniarki, jak to wynika z zebranych danych, są grupą zaliczaną do personelu medycznego. Na podstawie wywiadów oraz danych ankietowych można zauważyć jedną prawidłowość. Polega ona na tym, że pielęgniarki z jednej strony czują się lepsze w relacjach z pracownikami technicznymi czy też administracyjnymi. Z drugiej strony mają za złe lekarzom, że ich nie doceniają i nie dostrzegają rosnących kwaliﬁ kacji wśród tego personelu. Można by rzec zgodnie z przysłowiem: „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”. Pielęgniarki są grupą bardzo pozytywnie nastawioną do samych siebie! W bliższych relacjach pozostają jedynie z lekarzami. Nie cenią pracowników technicznych i administracyjnych.

Technicy są grupą zawodową jakby wyłączoną ze szpitala. Są to pracownicy rzadko uczestniczący w spotkaniach integracyjnych, wręcz nie interesują się oni takimi spotkaniami. Są negatywnie nastawieni do innych grup zawodowych. To, co ich charakteryzuje, to izolacja od innych, brak porozumienia i zrozumienia dla pozostałych grup zawodowych. Technicy najbardziej pozytywnie nastawieni są do pracowników administracyjnych. Wyniki dotyczące podziału pracowników na personel medyczny oraz administrację wskazują, że technicy uważają się za część „personelu białego”. Sądzę, że jest to kolejny powód złych relacji z otoczeniem w miejscu pracy, ponieważ z jednej strony chcą być częścią pracowników medycznych, a z drugiej strony lekarze i pielęgniarki wykluczają techników ze swojego grona.

Reasumując, kiedy weźmiemy pod uwagę potrzeby bezpieczeństwa, społeczne oraz wartościowania, możemy dojść do wniosku, że w badanym szpitalu wszystkie trzy kryteria potrzeb są spełnione w przypadku lekarzy. Z kolei potrzeby bezpie- czeństwa oraz społeczne realizowane są w stosunku do personelu administracyjnego oraz pielęgniarek. Na podstawie wniosków z badań można pokusić się o stwierdze- nie, że dla pracowników technicznych spełnione są tylko potrzeby w zakresie bez- pieczeństwa. Pozostałe potrzeby nie są realizowane zgodnie z zapotrzebowaniem techników.

(9)

Bibliograﬁ a

Jakość zasobów pracy. Kultura, kompetencje, konkurencyjność, red. A. Sajkiewicz, Poltext, Warszawa 2004.

Kachniarz M., Komercjalizacja samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.

Nowotarska-Romaniak B., Marketing usług zdrowotnych. Koncepcja i stosowanie, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.

Peszko A., Podstawy zarządzania organizacjami, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Kraków 2002.

Rudzińska M., Tendencje zarządzania zasobami ludzkimi w jednostkach służby zdrowia, [w:] Aktualne problemy zarządzania zasobami ludzkimi, red. J. Lendzion, A. Walecka, M. Szczepanik, Media Press, Łódź 2009.