Ire nie taki czasownik nieregularny straszny, jak go malują

(1)

Ire – nie taki czasownik nieregularny straszny, jak go malują

(2)

Ważne daty

201 p.n.e. – koniec drugiej wojny punickiej;

200‑197 p.n.e. – wojna Rzymu z Filipem V Macedońskim;

197 p.n.e. – bitwa pod Kynoskefalaj (Psie Głowy) w Tesalii, klęska Filipa V;

196 p.n.e. – Flamininus ogłasza wolność miast greckich;

192‑188 p.n.e. – wojna z Antiochem III (wojna syryjska);

189 p.n.e. – bitwa pod Magnezją;

183 p.n.e. – śmierć Hannibala;

183 p.n.e. – śmierć Scypiona Afrykańskiego, zwycięzcy spod Zamy.

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:

1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:

i) formy czasowników nieregularnych:

– esse i wybrane composita (possum,prosum, adsum, absum), – volo, nolo,

– eo i wybrane composita (abeo, redeo, obeo), – fero i wybrane composita (affero, aufero, differo), – tollo,

– ﬁo,

– verba defectiva: odi, memini, coepi, – verba deponentia i semideponentia.

Nauczysz się

rozpoznawać formy czasownika eo, ire, ii, itum;

tworzyć formy czasownika eo, ire, ii, itum;

tłumaczyć czasownik eo, ire, ii, itum;

przedstawiać historię stosunków grecko‑rzymskich w czasach wielkich podbojów.

Omnium Graeciae civitatum libertas

Popiersie Filipa II Macedońskiego, rzymska kopia z I w. n.e. , Muzeum Watykańskie, wikimedia.org, domena publiczna

Denar z podobizną Titusa Quinc usa Flamininusa, wikimedia.org, domena publiczna

Srebrne naczynie związane z igrzyskami istmijskimi, połowa I w. n.e., skarb z Berthouville, Biblioteka Narodowa w Paryżu, wikimedia.org, CC BY 2.5

John Leech, „Flamininus zwraca Grekom wolność podczas igrzysk istmijskich”, [w:] Gilbert Abbo A Becke „Komiksowa historia Rzymu” Londyn, 1850, wikimedia.org, domena publiczna

John Leech, „Hannibal jak zwykle znajduje właściwe słowa i wygłasza mowę zanim popełni samobójstwo”, w:] Gilbert Abbo A Becke „Komiksowa historia Rzymu” Londyn, 1850, wikimedia.org, domena publiczna

Źródło i tłumaczenie Ćwiczenie 1

Czasownik eo, ire, ii, itum – iść (temat praesen s)

Świątynia Apollina w Koryncie, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0

Ire – nie taki czasownik nieregularny straszny, jak go malują

Świątynia Apollina w Koryncie, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0

(3)

Inﬁnitivus praesentis activi

1 sg. eo 1 pl. imus

2 sg. is 2 pl. itis

3 sg. it 3 pl. eunt

Indicativus imperfecti activi

1 sg. ibam 1 pl. ibamus

2 sg. ibas 2 pl. ibant

3 sg. ibat 3 pl. ibant

Indicativus futuri I activi

1 sg. ibo 1 pl. ibimus

2 sg. ibis 2 pl. ibitis

3 sg. ibit 3 pl. ibunt

Indicativus praesentis activi: ire Indicativus praesentis activi

2 sg. i! 2 pl. ite!

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj odmianę czasownika eo, ire, ii<.i>, itum (temat praesentis). Następnie przetłumacz słowa stojące w nawiasie, uzupełniając zdania.

eunt, is, ibis, eo, i

1. In stadium libenter ... (idziesz).

2. Mi ﬁli, in scholam ... (idź).

3. In forum ... (idę), nam omnes eo (tam) ... (idą).

4. Quando domum ...(pójdziesz)?

Czasownik eo, ire, ii, itum – iść (temat perfec )

Indicativus perfecti activi

1 sg. ii 1 pl. iimus

2 sg. isti 2 pl. istis

3 sg. iit 3 pl. ierunt/iere

Indicativus plusquamperfecti activi

1 sg. ieram 1 pl. ieramus

2 sg. ieras 2 pl. ieratis

3 sg. ierat 3 pl. ierant

Indicativus futuri II activi

1 sg. iero 1 pl. ierimus

2 sg. ieris 2 pl. ieritis

3 sg. ierit 3 pl. ierint

Inﬁnitivus perfecti activi: isse Ćwiczenie 3

Przeanalizuj odmianę czasownika eo, ire, ii, itum (temat perfecti). Następnie utwórz od czasownika ire i zapisz formy analogiczne do:

scripsisse ...

scripserat ...

scripserimus ...

Omnium Graeciae civitatum libertas

Graecia sub imperio Philippi, Macedonum regis erat. Philippus autem ad Atheniensium ﬁnes cum exercitu ierat et praedam faciebat neque in Macedoniam redibat. Athenienses Romam legatos miserunt, qui Romae in curia auxilium a Patribus petiverunt. Itaque T. Quinctius Flamininus, vir nobilis et doctus, ut primum consulatum iniit, Roma exiit, navibus mare Adriaticum transiit et difﬁcili via per montes in Macedoniam iit. Cum hostes vicerat, pacem duris condicionibus Philippo dedit.

Post Flamininus Corinthum venit, nam ludorum Isthmiorum tempus erat. Ibi praeco in stadium iniit et iucunda verba fecit: Senatus populusque Romanus et T. Quinctius Flamininus imperator omnibus Graeciae civitatibus libertatem dant. Deinde Flamininus in Bithyniam transiit, quod ibi Hannibal novum bellum adversus Romanos parare coeperat.

Ubi autem Poenus Flaminini nomen audivit, venenum cepit et morte voluntaria periit. Senatus Flaminino triduum triumphum dedit.

Tłumaczenie Źródło:

J. Gason, A. Lambert, Invitation au Latin, Paryż 1995 Polecenie 1

Dokonaj przekładu na język polski tekstu Omnium Graeciae civitatum libertas.

(4)

Ćwiczenie 4

Wypisz z tekstu Omnium Graeciae civitatum libertas wszystkie formy czasownika ire oraz jego złożenia.

1. ...

2. ...

3. ...

4. ...

5. ...

6. ...

7. ...

Źródło: online-skills.

Odpoczywający bokser

Autor nieznany, „Odpoczywający bokser”, III-II p.n.e., Muzeum Narodowe w Rzymie, wikimedia.org, domena pubiczna

Ćwiczenie 5

Za pomocą słownika łacińsko-polskiego ustal, od jakich złożeń czasownika ire pochodzą poniższe rzeczowniki. Zapisz w tabeli ich cztery formy podstawowe oraz znaczenie.

aditus wejście

exitus wyjście

reditus powrót

transitus przejście

Ćwiczenie 6

Zaznacz poprawną odpowiedź.

transiit = indicativus praesentis activi redibat = indicativus imperfecti activi iit = indicativus perfecti activi

Sivestre David Mirys, „Śmierć Hannibala”, [w:] „Postacie z historii Rzymu, którym towarzyszy dokładność historyczna.”, 1799, wikimedia.org, domena publiczna

„Triumf rzymski”, rycina, XIX, Miedzioryt, Biblioteka Uniwersytecka w Salzburgu, wikimedia.org, domena publiczna





(5)

Ćwiczenie 7

Obok każdego zdania umieść przekład jego orzeczenia, wybierając spośród następujących propozycji: wyjdź, odchodzisz, ginie, wróci, mija.

Sic transit gloria mundii. ...

Bonus intra, melior exi! ...

Omnia mutantur, nihil interit. ...

Słowniki

Bitynia

górzysta i urodzajna kraina w Azji Mn., nad M. Czarnym Filip V Macedoński

król Macedonii w latach 221 – 179 p.n.e.

Flamininus

Titus Quinctius Flamininus (229–174 p.n.e.), rzymski wódz i polityk Hannibal

217 – ok. 183 p.n.e., wielki wódz kartagiński i wybitny strateg; syna Hamilkara Barkasa. W 218 r. p.n.e. Hannibal ruszył na Rzym, rozpoczynając drugą wojnę punicką Igrzyska istmijskie

uroczystości o charakterze sakralnym, sportowym i artystycznym organizowane od 581 p.n.e. co 2 lata ku czci Posejdona na Istmie Korynckim Korynt

polis na Istmie; w VII–VI w. p.n.e. ośrodek handlu śródziemnomorskiego, zniszczone przez Rzymian w 146 r. p.n.e.

Kuria

w Rzymie miejsce obrad senatu Macedonia

kraina na Płw. Bałkańskim. Macedonia osiągnęła największą potęgę w IV w. p.n.e.

Stadion

budowla grecka przeznaczona na zawody lekkoatletyczne Triumf

najwyższe wyóżnienie wodza rzymskiego. Był to uroczysty pochód w celu złożenia oﬁary. Jowiszowi na Kapitolu Słownik łacińsko‑polski

Źródło: online skills.

Galeria dzieł sztuki

Popiersie Filipa II Macedońskiego, rzymska kopia z I w. n.e., Muzeum Watykańskie, wikimedia.org, domena publiczna

(6)

Srebrne naczynie związane z igrzyskami istmijskimi, połowa I w. n.e., skarb z Berthouville, Biblioteka Narodowa w Paryżu, wikimedia.org, CC BY 2.5

John Leech, „Flaminius dający Grecji wolność na Igrzyskach Istmijskich”, [w:] Gilbert Abbo A Becke „Komiksowa historia Rzymu” Londyn, 1850, wikimedia.org, domena publiczna

John Leech, „Hannibal jak zwykle znajduje właściwe słowa i wygłasza mowę zanim popełni samobójstwo”, [w:] Gilbert Abbo A Becke „Komiksowa historia Rzymu” Londyn, 1850, wikimedia.org, domena publiczna

Autor nieznany, „Tytus Kwinkcjusz Flamininus”, Muzeum Archeologiczne w Delfach, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0

Giuseppe Sciu , „Tytus Kwinkcjusz daje wolność Grekom”, 1879, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna





(7)

Bibliograﬁa

Adam Ziółkowski, Starożytność, Warszawa 2009.

Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. 3, Okres hellenistyczny, Warszawa 1992.

Janusz A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa–Kraków 1999.

J. Gason, A. Lambert, Invitation au Latin, Paryż 1995.

Maria Jaczynowska (red.), D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2004.

Michael Crawford, Rzym w okresie republiki, Warszawa 2000.

Sivestre David Mirys, „Śmierć Hannibala”, [w:] „Postacie z historii Rzymu, którym towarzyszy dokładność historyczna.”, 1799, wikimedia.org, domena publiczna

„Triumf rzymski”, rycina, XIX, Miedzioryt, Biblioteka Uniwersytecka w Salzburgu, wikimedia.org, domena publiczna