1. Dopisz wydarzenie do daty:
1919 – traktat wersalski / powstanie Ligi Narodów
1922 – marsz „Czarnych Koszul” na Rzym i przejęcie władzy przez Mussoliniego
1923 – nieudany pucz monachijski, czyli pierwsza próba przejęcia władzy w Niemczech przez Hitlera 1925 – traktat w Locarno (zwany też paktem reńskim) między Niemcami a Wielką Brytanią, Francją , Włochami, Belgią, Czechosłowacją i Polską, gdzie Niemcy uznały swoją zachodnią granicę, ale nie zaakceptowały wschodniej (tj. z Polską i Czechosłowacją)
1929 – czarny czwartek na giełdzie w USA i początek wielkiego kryzysu gospodarczego / traktat laterański czyli porozumienie (konkordat) między Włochami i papieżem wyrażający zgodę na utworzenie Watykanu
1931 – Japonia rozpoczyna wojnę w Azji z Chinami, utworzenie marionetkowego państwa Mandżukuo
1932 – NSDAP (partia Hitlera) wygrywa w wyborach parlamentarnych w Niemczech /początek Wielkiego Głodu na Ukrainie
1933 – wprowadzenie w USA New Deal / Hitler zostaje kanclerzem w Niemczech / spalenie Reichstagu czyli siedziby parlamentu Niemiec
1934 – Hitler przejmuje pełnie władzy w Niemczech po śmierci prezydenta Niemiec / „noc długich noży” SS morduje SA i innych przeciwników Hitlera
1936 – początek wielkiej czystki w Rosji (Stalin wydaje rozkaz wymordowania generałów i oficerów bo ma obsesję i boi się, że chcą pozbawić go władzy) / wybuch wojny domowej w Hiszpanii / powstanie paktu antykominternowskiego (początek państw osi) czyli sojuszu między III Rzesza Niemiecką, Włochami i Japonią / remilitaryzacja Nadrenii
1937 – drugi atak Japonii na Chiny, następnie Filipiny i Indochiny
1938 – anschluss Austrii – włączenie Austrii do Niemiec / „noc kryształowa” kiedy Niemcy niszczą majątki Żydów i mordują ich / traktat monachijski dotyczący rozbioru przez Niemcy Czechosłowacji i utworzenia protektoratu Czech i Moraw oraz powstania marionetkowej Słowacji
1939 – zakończenie wojny domowej w Hiszpanii / pakt Ribbentrop-Mołotow (utworzenie Protektoratu Czech i Moraw)
2. Z czym kojarzą ci się postaci:
Franklin Delano Roosevelt – prezydent USA w okresie Wielkiego Kryzysu Gospodarczego i w czasie II wojny światowej
Adolf Hitler – przywódca III Rzeszy Niemieckiej, twórca nazizmu
Włodzimierz Lenin – przywódca bolszewików (komunistów), twórca ZSRR (ZSRS) Józef Stalin – następca Lenina, przywódca ZSRR (ZSRS)
Felix Dzierżyński - polski komunista, stanął na czele Czeki – organizacji bezwzględnie likwidującej opór wobec władzy sowieckiej
Lew Trocki - przyjaciel Lenina, bolszewik, jeden z twórców ZSRR, walczył ze Stalinem o przywództwo w ZSRR po śmierci Lenina, zamordowany na rozkaz Stalina
Wiaczesław Mołotow – komisarz spraw zagranicznych, który w 1939 r. podpisał pakt z Niemcami (Ribbentrop-Mołotow)
Francisco Franco – generał, który doprowadził w 1936 r. w Hiszpanii do wojny domowej, w 1939 r.
wygrał ją i rządził w Hiszpanii do 1975 r.
Benito Mussolini – przywódca Włoch w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej Josef Goebbels – minister propagandy III Rzeszy
Henrich Himmler – przywódca SA, a później SS i GESTAPO (politycznej policji w III Rzeszy) Adolf Rosenberg – przyjaciel Hitlera, jeden z twórców nazizmu
Joachim von Ribbentrop – minister spraw zagranicznych III Rzeszy, podpisał pakt z ZSRR (Ribbentrop- Mołotow)
Mustafa Kemala – „ojciec narodu” , „ojciec wszystkich Turków” (ataturk) – prezydent Turcji po I wojnie światowej, wprowadził tam demokrację (państwo świeckie, nie religijne, nazwiska, itp.) Rudolv Vaneltino – jeden z najpopularniejszych aktorów dwudziestolecia międzywojennego na świecie
Charlie Chaplin – aktor okresu międzywojennego, komik 3. Wyjaśnij pojęcia:
Liga Narodów - organizacja utworzona po I wojnie światowej, której celem było zachowanie pokoju na świecie
New Deal - program reform ekonomiczno-społecznych, wprowadzony przez prezydenta
Stanów Zjednoczonych Roosevelt w 1933 r. w celu naprawy sytuacji gospodarczej państwa w okresie Kryzysu Gospodarczego
Noc Długich Noży - określenie wydarzenia z 1934 r., podczas którego zamordowano przywódców SA (stanowili wewnątrzpartyjną opozycję wobec Hitlera) w Niemczech
Noc Kryształowa – noc w czasie której rozpoczęły się prześladowania Żydów w Niemczech Marsz Czarnych Koszul – określenie przejęcia władzy przez Mussoliniego we Włoszech Faszyzm - nazwa ideologii obowiązującej we Włoszech w czasach rządów Mussoliniego Nazizm – nazwa ideologii obowiązującej w III Rzeszy Niemieckiej za czasów Hitlera
Gułagi / Łagry - obozy pracy w Rosji Sowieckiej, a następnie w ZSRR, zsyłano do nich osoby uznane za przeciwników władzy sowieckiej. Trudne warunki w nich panujące doprowadzały do śmierci wielu uwięzionych.
Kułak – określenie zamożnych chłopów w Rosji, którzy byli poddawani szczególnie surowym represjom przez władzę sowiecką.
Duce - tytuł, jakim określano przywódcę faszystowskich Włoch, dos. wódz
Fuhrer - tytuł, jakim określano przywódcę nazistowskich Niemiec, dos. wódz
Traktat laterański - porozumienie (konkordat) między Włochami i papieżem wyrażający zgodę na utworzenie Watykanu
Państwa osi – sojusz III Rzeszy Niemieckiej, Włoch i Japonii
Sowchoz - państwowe gospodarstwo rolne, charakterystyczne dla gospodarki ZSRR Kołchoz - spółdzielcze gospodarstwo rolne w ZSRS.
Funkcjonalizm - jeden z nurtów modernizmu w architekturze, według jego założeń miały dominować prostota i użyteczność
Gospodarka planowana – gospodarka bez własności prywatnej, rządzona odgórnie ze stolicy przez jednego człowieka, taki typ gospodarki panował w ZSRR
Budownictwo monumentalne – budowanie dużych, funkcjonalnych bloków i wieżowców w myśl zasady funkcjonalizmu (liczy się ilość mieszkań, a nie ozdobny wygląd)
Futuryzm - nurt w sztuce dwudziestolecia międzywojennego, którego przedstawiciele fascynowali się nowoczesną techniką i rozwojem miast.
Mandżuria - kraina w Chinach, zajęta przez Japonię w latach 30. XX w.
Wersal - miejsce podpisania traktatu z Niemcami po I wojnie światowej.
Mały traktat wersalski - dokument, w którym m.in. Polska zobowiązała się do przestrzegania praw mniejszości narodowych
Turcja - państwo centralne, z którym podpisano dwa traktaty po zakończeniu I wojny światowej.
Kłajpeda - port zajęty w 1939 r. przez Niemcy, wcześniej autonomiczna część Litwy.
4. Prawda czy Fałsz:
Japonia prowadziła ekspansję w Azji w latach 20 XX wieku
Pakt reński zagwarantował nienaruszalność granic Francji i Belgii z Niemcami W 20-leciu międzywojennym budowano autostrady
Niemcy, Włochy i Japonia utworzyły sojusz pod koniec lat 30 XX wieku Polityka NEP-u w ZSRR została wprowadzona przez Stalina
W 20-stoleciu międzywojennym ludzie coraz częściej korzystali z transportu samochodowego
5. Zagadnienia:
a) Wymień postanowienia traktatu wersalskiego wobec Niemiec
• utrata Alzacji i Lotaryngii
• demilitaryzacja Nadrenii
• utrata kolonii
• pozbawienie armii niemieckiej lotnictwa i floty wojennej
• obarczenie winą za I wojnę i konieczność zapłaty odszkodowań wojennych b) Wymień postanowienia traktatów, które podpisano z państwami centralnymi
• utrata części terytorium (patrz wyżej)
• ograniczenie sił zbrojnych [armii] (patrz wyżej)
• konieczność zapłaty odszkodowań wojennych
• upadek starych monarchii, próby przekształcenia państw w państwa demokratyczne
• rozpad Austro-Węgier
c) Podaj zmiany jakie zaszły na mapie Europy po I wojnie światowej
Powstanie Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Austrii, Węgier, Rumunii, Jugosławii (SHS), Finlandii, Irlandii, ZSRR
d) Podaj dwa społeczne i dwa polityczne skutki I wojny światowej
społeczne polityczne
• duża biedna i głód w wyniku wojny
• kalectwo wielu weteranów i brak pracy dla nich
• dalszy rozwój technologii zatrzymanej w skutek I wojny (radio, kino, pierwsze próby telewizji, elektryfikacja mieszkań, sprzęty domowe, itp.)
• emancypacja kobiet (prawa kobiet w kilku krajach)
• powstanie nowych państw (patrzy wyżej)
• powstanie Ligi Narodów
• wzrost popularności haseł głoszących wprowadzenie dyktatury (faszyzm, nazizm, komunizm)
• upadek monarchii w Rosji, Niemczech i Austrii [rozpad Austro-Węgier
e) Opisz działania faszystowskich Włoch w polityce wewnętrznej i zagranicznej
wewn.: • zakaz działalności wszystkich partii z wyjątkiem faszystowskiej • podpisanie traktatów laterańskich z papieżem • konieczność współdziałania w korporacjach
zewn.: • próba podbicia północnych wybrzeży Afryki • zajęcie Etiopii • zajęcie Albanii f) Opisz działania III Rzeszy w polityce wewnętrznej i zagranicznej
wewn.: • zakaz działalności wszystkich partii z wyjątkiem NSDAP • prześladowania Żydów • kontrola społeczeństwa • propaganda • mordowanie przeciwników politycznych • rozbudowa armii, itp.
zewn.: • udział oddziałów niemieckich w wojnie domowej w Hiszpanii • Anschluss Austrii • rozbiór Czechosłowacji • zajęcie Kłajpedy
g) Wymień przyczyny i skutki układu monachijskiego
przyczyna: postulat przyłączenia Sudetów [części Czechosłowacji] do Niemiec, dążenie przez
mocarstwa do rozwiązania konfliktu pomiędzy Czechosłowacją i Niemcami na drodze pokojowej (rola Wielkiej Brytanii i polityka appeasmentu „ułagadzania Hitlera” „wszystko za cenę pokoju”)
skutek: włączenie Sudetów do Niemiec Wymień przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii h) Wymień przyczyni i skutki objęcia władzy przez Stalina w ZSRR
przyczyna: śmierć Włodzimierza Lenina [dotychczasowego przywódcy ZSRr]
skutek – rezygnacja z polityki NEP-u (Nowa Polityka Ekonomiczna), prześladowania obywateli i represje [wielka czystka], kult jednostki, Wielki Głód na Ukrainie, rozbudowa armii
i)Wymień przyczyny i skutki Wielkiego Kryzysu Gospodarczego przyczyna: krach na giełdzie nowojorskiej, zawyżanie kursów akcji
skutek: spadek produkcji, wzrost bezrobocia, upadek systemu demokratycznego w Niemczech i dojście Hitlera do władzy, Wielki Głód na Ukrainie
j) Wymień przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii
przyczyna: przejęcie władzy w Hiszpanii przez Front Ludowy, bunt oddziałów dowodzonych przez generała Franco
skutek: przejęcie władzy w Hiszpanii przez generała Franco, wysoka liczba ofiar, testowanie nowych rodzajów broni przez Niemcy i ZSRS podczas wojny domowej w Hiszpanii
k) Jak działały mass media w państwach demokratycznych, a jak w totalitaryzmach
w państwach demokratycznych: wolność prasy, radia i kina, media służyły przekazywaniu wiedzy, rozrywki, informacji
w państwach totalitarnych: wykorzystywanie prasy, radia i kina w celach propagandowych i manipulowania ludźmi, filmy z przywódcami ukazującymi ich jako dobrych ludzi, wychwalanie przywódców i partii totalitarnych, częste podkreślanie potęgi tych krajów, fałszowanie zdarzeń, wpajanie ludziom ideologii (nazizm lub komunizm)
l) Podaj co omawiano na spotkaniach NSDAP:
Na spotkaniach partyjnych poruszano tematy, które wiązano z klęską Niemiec podczas I wojny światowej i traktatem wersalskim, negatywnie ocenianym przez Niemców. Specjalnie podkreślano rzekomą odpowiedzialność Żydów za klęskę Niemiec w Wielkiej Wojnie, złą sytuację gospodarczą państwa. Podczas spotkań partii wybił się Hitler, który został liderem NSDAP
ł) Kiedy doszło do konferencji monachijskiej i dlaczego?
W 1938 r.
Z inspiracji władz III Rzeszy Niemcy sudeccy zamieszkujący Czechosłowację wystąpili z żądaniami przyłączenia przygranicznych terenów do Niemiec. Aby nie dopuścić do wybuchu wojny, mocarstwa zdecydowały się zwołać konferencję i na niej rozstrzygnąć kwestię przynależności Sudetów, co doprowadziło do rozbioru Czechosłowacji.
