Rozwój finansowy gospodarki polskiej na tle innych krajów

U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K à O D O W S K A L U B L I N – P O L O N I A

VOL. XLV, 2 SECTIO H 2011

Katedra BankowoĞci, Uniwersytet Marii Curie-Skáodowskiej w Lublinie

TERESA H. BEDNARCZYK

Rozwój finansowy gospodarki polskiej na tle innych krajów

Financial development in polish economy in comparison to other countries

Wst Ċp

We wspó áczesnej literaturze ekonomicznej rozwój finansowy rozwaĪany jest przynajmniej w dwóch aspektach. Z jednej strony jako jeden z kluczowych czynni- ków d áugookresowego wzrostu gospodarczego, z drugiej zaĞ strony – jako czynnik zak áócający przebieg procesów gospodarczych. W Ğwietle teorii rynki i poĞrednicy finansowi s ą niezbĊdni w gospodarce z powodu dwóch typów zakáóceĔ rynkowych:

asymetrycznego rozmieszczenia informacji mi Ċdzy podmiotami rynku i związanego z tym ryzyka pokusy nadu Īycia przewagi informacyjnej oraz kosztów informacji i kosztów transakcyjnych. Rynki i po Ğrednicy finansowi pomagają pokonywaü te problemy, dzi Ċki czemu przyczyniają siĊ do bardziej efektywnego dziaáania rynków czynników produkcji i dóbr finalnych, a tym samym wspieraj ą wzrost gospodar- czy. Bardziej rozwini Ċty system finansowy prowadzi do zgromadzenia wiĊkszych oszcz ĊdnoĞci i lokowania ich w przedsiĊwziĊcia inwestycyjne o wyĪszej stopie zwro- tu, a przez to po Ğrednio wpáywa na dáugookresowy wzrost gospodarczy. Niestety w okresach krótkich mo Īliwy jest negatywny wpáyw rozwoju systemu finansowego na gospodark Ċ z powodu kreowania przez niego niestabilnoĞci finansowej, ale nie jest to sytuacja nieuchronna.

Pomimo wa ĪnoĞci omawianego zagadnienia w literaturze brakuje jednolitej definicji

rozwoju systemu finansowego kraju. Jedn ą z praktycznych propozycji rozwiązania

tego problemu jest indeks rozwoju finansowego (The Financial Development Index

– FDI), opracowany przez ĝwiatowe Forum Ekonomiczne (World Economic Forum),

za pomoc ą którego w sposób syntetyczny i kompleksowy dokonano pomiaru rozwoju

finansowego ponad 50 krajów Ğwiata, o róĪnym poziomie rozwoju gospodarczego.

Celem opracowania jest omówienie ró Īnych aspektów i czynników branych pod uwag Ċ w konstruowaniu tego indeksu. KoĔcowym rezultatem opracowania jest ocena stopnia rozwoju finansowego gospodarki polskiej na tle innych badanych krajów, ze szczególnym uwzgl Ċdnieniem oceny rozwoju sektora ubezpieczeĔ.

1. Poj Ċcie i istota rozwoju finansowego

Poka Ĩny i ciągle zwiĊkszający siĊ dorobek literaturowy z dziedziny ekonomii i finansów, g áównie o charakterze empirycznym, Ğwiadczy na korzyĞü hipotezy, iĪ poziom finansowego rozwoju kraju wp áywa pozytywnie na jego dáugookresowy wzrost gospodarczy

.

Pomimo niekwestionowanej dzisiaj wa ĪnoĞci tego zagadnienia kategoria rozwoju finansowego bardzo rzadko definiowana jest wprost. Wed áug Sáownika jĊzyka pol- skiego s áowo rozwój oznacza proces przeobraĪeĔ, zmian zachodzących w róĪnych dziedzinach, polegaj ących na przechodzeniu do stanu lub form bardziej záoĪonych lub pod pewnym wzgl Ċdem doskonalszych

. Rozwój finansowy w rozumieniu ogólnym jest to d áugotrwaáy proces wzrostu doskonalenia rynków, instytucji i instrumentów finansowych ukierunkowany na podwy Īszanie efektywnoĞci ich funkcjonowania lub stosowania oraz powi Ċkszanie wolumenu transakcji finansowych

. Wed áug J.D.

Pischke rozwój finansowy sk áada siĊ z dziaáaĔ innowacyjnych i racjonalizujących instrumenty i kontrakty ju Ī istniejące w kierunku zwiĊkszania ich efektywnoĞci oraz p áynnoĞci, tak aby rozszerzyü wolumen obrotu nimi i dotrzeü z nimi do nowych rynków i klientów. Wed áug Roubinii i Sala-i-Martin rozwój finansowy pojmowany jest do Ğü wąsko i rozpatrywany jako redukcja kosztów transakcyjnych konwersji aktywów niep áynnych na aktywa páynne. Im bardziej zaawansowany jest rozwój finansowy, tym mniejsze jest zapotrzebowanie ludno Ğci na pieniądz, gdyĪ mniejsze s ą wtedy koszty kraĔcowe jego posiadania

.

Wed áug raportu ĝwiatowego Forum Ekonomicznego

rozwój finansowy, inaczej rozwój systemu finansowego

, definiowany jest jako wzrost efektywno Ğci poĞredników i rynków finansowych oraz pog áĊbianie i poszerzanie dostĊpu do kapitaáu i usáug finan- sowych. Efektywno Ğü ta mierzona jest za pomocą róĪnych miar, takich jak m.in.: sze-

1 A. Winkler, The Dual Role of Financial Markets in Economic Development: Engine of Growth and Source of Instability, “IPC Working Paper” 1998, nr 18, s.18.

2 Sáownik jĊzyka polskiego, red. M. Szymczak, PWN, Warszawa, 1993, s. 123.

3 J. Kulawik, Rozwój finansowy a wzrost i rozwój ekonomiczny, „Bank i Kredyt” 1998, nr 1-2, s. 31-32.

4 PodajĊ za: J. Kulawik, wyd. cyt., s. 31.

5 ĝwiatowe Forum Ekonomiczne wydaáo dwie edycje raportu na temat rozwoju finansowego 52 wybranych krajów Ğwiata w 2008 r. oraz 55 krajów w roku 2009, por. The Financial Development Report 2009, World Economic Forum, https://members.weforum.org/ pdf/FinancialDevelopmentReport/2009.pdf

6 System finansowy rozumiany jest tutaj jako zespóá rynków i instytucji finansowych oraz norm, zasad i przepisów je regulujących.

roko Ğü, gáĊbokoĞü, efektywnoĞü i stabilnoĞü systemu finansowego. Do rozwoju systemu finansowego przyczynia si Ċ przede wszystkim rozwój dziaáalnoĞci poĞredników oraz rynków finansowych, wspieranych przez Ğrodowisko instytucjonalne i biznesowe. Roz- wój finansowy prowadzi do lepszego dost Ċpu podmiotów gospodarujących do kapitaáu i us áug finansowych. Generalnie im wyĪszy poziom rozwoju finansowego i áatwiejszy dost Ċp do usáug finansowych, tym wyĪszy dáugookresowy wzrost gospodarczy kraju.

Indeks rozwoju finansowego krajów powsta á przy udziale naukowców i praktyków.

Mierzy on w sposób wieloaspektowy a jednocze Ğnie syntetyczny poziom rozwoju finansowego badanych krajów. Pomiar ten dotyczy siedmiu kluczowych aspektów rozwoju, które zosta áy sprowadzone do trzech grup. Grupa pierwsza uwzglĊdnia trzy aspekty: Ğrodowisko instytucjonalne, Ğrodowisko biznesowe oraz stabilnoĞü finansowa.

Grupa druga – po Ğrednictwo finansowe (financial intermediation) obejmuje takie aspekty, jak: rozwój us áug bankowych, rozwój usáug poĞredników niebankowych oraz rozwój rynków finansowych. Grupa trzecia – dost Ċp do finansów (financial access), która mierzy dost Ċp do kapitaáu i usáug finansowych, zarówno dla gospodarstw domowych, jak i dla ró Īnego rodzaju przedsiĊbiorstw.

2. Aspekty rozwoju finansowego

2.1. Czynniki instytucjonalne

Aspekt pierwszy – Ğrodowisko instytucjonalne – obejmuje ocenĊ systemu praw- nego i systemu regulacji danego kraju, który rzutuje na zakres po Ğrednictwa finan- sowego, czyli jego szeroko Ğü i gáĊbokoĞü oraz efektywnoĞü poĞredników, rynków i us áug finansowych. Jak potwierdzają badania empiryczne, system prawny naleĪy do podstawowych czynników szeroko rozumianego rozwoju finansowego

. Regulacje we wspó áczesnej gospodarce rynkowej koegzystują z dziaáaniem mechanizmu rynko- wego, a zasadnicz ą przesáanką ich stosowania są niedoskonaáoĞci rynku

. W dyskusji literaturowej wci ąĪ aktualny i nierozwiązany pozostaje problem, jak daleko powinna pój Ğü deregulacja sektora finansowego, aby utrzymaü bezpieczny i wydolny system finansowy oraz skutecznie korygowa ü niesprawnoĞci mechanizmów rynkowych i promowa ü równorzĊdną konkurencjĊ

. Argumentów na rzecz utrzymywania a nawet

7 R. Levine, Bank-based or market-based financial systems: which is better?, “William Davidson Work- ing Paper” 2002, nr 442, s. 23, http://wdi.umich.edu/files/publications/workingpapers/wp442.pdf

8 Termin regulacje rozumiany jest tutaj jako zespóá norm, zasad i przepisów, którym podporządkowane jest funkcjonowanie instytucji i rynków finansowych. Regulacje wyznaczają sposoby dziaáania i zachowania tych podmiotów. WiĊkszoĞü regulacji ma charakter przymusowy (ich Ĩródáem jest wáadztwo publiczne), niektóre mają charakter dobrowolny (samoregulacje, autoregulacje).

9 Na temat merytorycznej jakoĞci regulacji rynku ubezpieczeniowego wypowiadają siĊ m.in.: H.D.Skipper, R.W.Klein, Insurance Regulation In the Public Interest: the Path Towards Solvet, Competitive Markets, Centre for Risk Management and Insurance Research, Georgia State University, Atlanta 1999, August, s. 23-30.

wzmacniania regulacji gospodarek dostarczaj ą skutki kryzysów finansowych z lat 2001-2003 oraz obecnego, globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego. Charakter dzia áalnoĞci sektora finansowego wymaga bowiem zachowania szczególnego bez- piecze Ĕstwa i stabilizacji.

Drugi aspekt (filar) pomiaru finansowego rozwoju dotyczy Ğrodowiska bizneso- wego i oceny dost ĊpnoĞci do kapitaáu ludzkiego, wyksztaáconego w kierunku pracy w sektorze finansowym, infrastruktury fizycznej i technologicznej oraz pozosta áych aspektów, takich jak podatki oraz koszty prowadzenia dzia áalnoĞci w poĞrednictwie finansowym. Badania empiryczne pokazuj ą pozytywną korelacjĊ pomiĊdzy jakoĞcią kapita áu ludzkiego i poziomem finansowego rozwoju

. Inne badania wskazuj ą na to, Īe jakoĞü publicznej infrastruktury rzeczowej i technologicznej odgrywa waĪną rolĊ w procesie zwi Ċkszania akumulacji kapitaáu prywatnego

.

Trzeci aspekt finansowego rozwoju to stabilno Ğü systemu finansowego. Ocenia si Ċ tutaj ryzyko kryzysów trojakiego rodzaju: kryzysu walutowego, kryzysu systemu bankowego oraz kryzysu finansów publicznych. Dla oceny stabilno Ğci walutowej (ryzyka kryzysu walutowego) kraju bierze si Ċ pod uwagĊ: zmiennoĞü w czasie kursu walutowego, bilans rachunków bie Īących w relacji do PKB, wraĪliwoĞü gospodarki na zmiany kursu dolara, d áug zewnĊtrzny w relacji do PKB (dla krajów rozwijających si Ċ) oraz inwestycje miĊdzynarodowe netto (dla krajów wysoko rozwiniĊtych). Sta- bilno Ğü systemu bankowego mierzona jest za pomocą czĊstotliwoĞci wystĊpowania kryzysów bankowych (pocz ąwszy od roku 1970). Badania empiryczne w tej dzie- dzinie dostarczaj ą wniosków, z którymi naleĪaáoby siĊ zgodziü, Īe rozwój systemu finansowego wp áywa pozytywnie na wzrost gospodarczy w okresach dáugich, zaĞ w okresach krótkich mo Īliwy jest negatywny wpáyw rozwoju systemu finansowego z powodu kreowania przez niego niestabilno Ğci finansowej

.

2.2. JakoĞü poĞrednictwa finansowego

Druga grupa aspektów branych pod uwag Ċ przy ocenie poziomu rozwoju sekto- ra finansowego to: ocena rozmiaru po Ğredników finansowych oraz rozwój rynków finansowych. Wychodzi si Ċ z zaáoĪenia, Īe im wiĊkszy system bankowy, tym wiĊcej kapita áu moĪe przesunąü od oszczĊdzających do inwestorów, tym wiĊkszy jest jego wp áyw na wzrost gospodarczy.

Pi ąty aspekt brany pod uwagĊ przy konstrukcji wskaĨnika rozwoju systemu finan- sowego to rozwój niebankowych po Ğredników finansowych. Odgrywają one waĪną

10 J.F. Outreville, Financial Development , Human Capital and Political Stability, “UNCTAD Discussion Paper” 1999, nr 142, Geneva: United Nations Conference on Trade and Development.

11 R.J. Barro, Economic Growth in a Cross Section of Countries, “The Quarterly Journal of Economics”

1991, nr 106 (2), s. 407-443, dostĊpne na: www.nyu.edu/econ/user/debraj/Courses/Readings/BarroGrowth.pdf.

12 N. Loayza, R. Rancière, Financial Development, Financial Fragility, and Growth, 2002, www.crei.

cat/ people/ranciere/wpapers/paper2.pdf

rol Ċ w systemie finansowym. Z jednej strony uzupeániają rolĊ banków komercyjnych poprzez wype ánienie luki w zakresie okreĞlonych usáug finansowych. Z drugiej zaĞ strony konkuruj ą z bankami komercyjnymi i zmuszają je do bardziej skutecznego dostosowywania ich oferty do potrzeb klientów. Dobrze rozwini Ċty pozabankowy sektor finansowy jest postrzegany jako wa Īny element zdrowego i wydajnego systemu finansowego, który pomaga poszerza ü i pogáĊbiaü system finansowy, a przez to moĪe zapewni ü solidne podstawy dla wzrostu gospodarczego i dobrobytu w gospodarce.

Pozytywnym skutkiem dzia áalnoĞci pozabankowych poĞredników finansowych są zmiany w strukturze depozytów w gospodarce, a tym samym wi Ċksza iloĞü Ğrod- ków dost Ċpnych na kredyty dla przedsiĊbiorstw. Niestety niedostateczny nadzór tych instytucji mo Īe stanowiü element zagroĪenia dla stabilnoĞci caáego systemu finansowego.

Szósty aspekt brany pod uwag Ċ przy ocenie rozwoju finansowego to dojrzaáoĞü rynków finansowych. Analizuje si Ċ tutaj poziom rozwoju rynku akcji, rynku ob- ligacji (korporacyjnych i skarbowych), rynku walutowego oraz rynku derywatów.

W Ğwietle wybranych teorii ekonomicznych rozwój rynku akcji sprzyja dáugotermi- nowemu wzrostowi gospodarczemu poprzez promowanie specjalizacji, nabywanie i rozpowszechnianie informacji

. W ostatnich latach, zarówno w krajach wysoko rozwini Ċtych, jak i rozwijających siĊ rynki finansowe odgrywają coraz wiĊkszą rolĊ w alokacji oszcz ĊdnoĞci w kapitaá

. Podj Ċte w ostatnich latach badania pokazują, Īe równie Ī rynek obligacji odgrywa waĪną rolĊ w finansowym rozwoju kraju i efek- tywnej alokacji kapita áu. Spotyka siĊ hipotezy, Īe kapitalizacja rynku obligacji jest równie wa Īna jak kapitalizacja rynku akcji

. Rynek derywatów odgrywa o tyle wa Īną rol Ċ w konstrukcji wskaĨnika rozwoju finansowego, Īe moĪe znacząco usprawniaü proces zarz ądzania i dywersyfikacji ryzyka. W przyjĊtej metodologii zakáada siĊ, Īe rozwiniĊty rynek derywatów podnosi zaufanie inwestorów zagranicznych i in- stytucji finansowych oraz zach Ċca ich do udziaáu w operacjach finansowych na tym rynku. Rynek derywatów jest generalnie s áabo rozwiniĊty w krajach wschodzących, a wzmacnianie Ğrodowiska prawnego i regulacyjnego moĪe tam zwiĊkszaü rozwój tego segmentu rynku finansowego. Niestety w ostatnim czasie rynek derywatów wykaza á si Ċ nieefektywnoĞcią i staá siĊ jedną z przyczyn globalnego kryzysu finansowego.

Liczne badania empiryczne, wykorzystuj ące metody ekonometryczne, wska- zuj ą, Īe páynnoĞü na rynku akcji jest pozytywnie i statystycznie istotnie skorelo-

13 D. Diamond, Financial Intermediation and Delegated Monitoring, „Review of Economic Studies”

1984, nr 51(3), s. 393-414. http://faculty.chicagobooth.edu/douglas. diamond/research/fidm%20small.pdf;

Greenwood J., B. Jovanovic, Financial Development, Growth and the Distribution of Income, “Journal of Political Economy” 1990, nr 98(5). http://www.isid.ac.in/~tridip/Teaching/DevEco/Readings/07Finance/01G reenwood&Jovanovic-JPE1990.pdf.

14 Ch. Noyer, Financial Systems for Economic Growth, referat wygáoszony na trzeciej konferencji z cyklu StabilnoĞü monetarna, 6–7 czerwiec 2006, Frankfurt n/Menem, www.bundesbank.de/download/vfz/

konferenzen /20060706_07_frankfurt/paper1_noyer.pdf.

15 G. Fink, P. Haiss, S. Hristoforova, Bond Markets and Economic Growth, Research Institute for Euro- pean Affairs, “Working Papers” 2003, nr 49, dostĊpny na: epub.wu.ac.at/1238/1/document.pdf

wana z akumulacj ą kapitaáu, wzrostem wydajnoĞci oraz bieĪącą i przyszáą stopą wzrostu gospodarczego

. Zak áady ubezpieczeĔ, poszerzając krąg poĞredników finansowych, przyczyniaj ą siĊ równieĪ do lepszej páynnoĞci rynków finansowych, przez co u áatwiają sprawny przepáyw funduszy do projektów kumulujących kapitaá rzeczowy. W ten sposób przyczyniaj ą siĊ do ograniczania marnotrawstwa zasobów gospodarczych

.

Ostatnim kryterium branym pod uwag Ċ przy pomiarze rozwoju finansowego kraju jest dost Ċp do usáug finansowych. Empirycznie dowiedziono, Īe lepszy dostĊp do us áug finansowych zwykle przekáadaá siĊ na wzrost gospodarczy. ObecnoĞü usáug finansowych odzwierciedlona przez rozmiar i g áĊbokoĞü poszczególnych segmentów rynku finansowego nie oznacza automatycznie ich dost ĊpnoĞci dla róĪnych podmio- tów (potencjalnych u Īytkowników). Mierząc dostĊp duĪych uĪytkowników do usáug finansowych, bierze si Ċ pod uwagĊ dostĊpnoĞü do usáug venture capital, dostĊpnoĞü do lokalnego rynku akcji, do kredytów i po Īyczek oraz ogólny poziom rozwoju rynku.

Ocena bardziej szczegó áowa obejmuje takie miary, jak: iloĞü rachunków bankowych, liczba automatów i maszyn kasjerskich, liczba punktów sprzeda Īowych. Miary te pozwalaj ą oceniü poziom dostĊpu do kapitaáu ze strony gospodarstw domowych oraz ma áych przedsiĊbiorstw, który równieĪ moĪe przyczyniaü siĊ do wzrostu i rozwoju kraju.

3. Wska Ĩniki rozwoju finansowego Polski na tle innych krajów

Analiza rankingu wska Ĩników rozwoju finansowego (FDI) dla badanych krajów, które zosta áy zestawione w tabeli 1, pozwala wyciągnąü kilka wniosków:

• W 2009 r. gospodarka Stanów Zjednoczonych utraci áa pozycjĊ lidera pod wzgl Ċdem rozwoju finansowego.

• Najbardziej rozwini Ċty system finansowy w tym roku miaáa gospodarka Wielkiej Brytanii, a na drugim miejscu uplasowa áa siĊ gospodarka Australii (w 2008 r. mia áa miejsce 11).

• Polska pod wzgl Ċdem rozwoju finansowego zajĊáa aĪ 39 miejsce, przesunĊáa si Ċ jednak o dwa miejsca w górĊ wzglĊdem roku 2008.

• Najgorzej rozwini Ċty system finansowy jest w gospodarce Ukrainy, Bangla- deszu i Wenezueli.

16 R. Levine, S. Zervos, Stock Markets, Banks and Economic Growth, http://www.worldbank.org/html/

prddr/ prdhome/pdffiles/wp1690.pdf.

17 Na ten temat por. m.in.: P. Arestis and P. Demetriades, Financial Development and Economic Growth:

Assessing the Evidence, “Economic Journal” 1997, nr 107 (442), s. 783-799; R. Levine and S. Zervos, Stock Market Development and Long-Run Growth, “World Bank Economic Review 1996“, nr 10 (2), s. 323-339;

R. Levine and S. Zervos, Stock Markets, Banks and Economic Growth, “American Economic Review 1998“, nr 88 (3), s. 537-558.

Tabela 1. Ocena rozwoju finansowego wybranych krajów w latach 2008-2009

Wyszczególnienie 2009 miejsce w rankingu (1-55)

2008 miejsce w rankingu (1-55)

Liczba punktów w 2009 r.

(w skali od 1 do 7)

Wielka Brytania 1 2 5,28

Australia 2 11 5,13

USA 3 1 5,12

Singapur 4 10 5,03

Hong-Kong 5 8 4,97

Canada 6 5 4,96

Szwajcaria 7 7 4,91

Holandia 8 9 4,85

Japonia 9 4 4,64

Dania 10 . 4,64

…….. … … …

Polska 39 41 3,27

... … … …

Ukraina 53 51 2,71

Bangladesz * 54 . 2,57

Wenezuela 55 52 2,52

*W 2008 r. badaniom poddano 52 kraje, rozwój finansowy Bangladeszu nie byá oceniany, zaĞ w roku 2009 – oceniano 55 krajów.

ħródáo: The Financial Development Report 2009, World Economic Forum, s. s. xiii, https://members.weforum.org/ pdf/

FinancialDevelopmentReport/2009.pdf

Analizuj ąc bardziej szczegóáowo komponenty indeksu rozwoju finansowego Polski, nale Īaáoby stwierdziü, Īe najwiĊcej punktów uzyskaáa nasza gospodarka w ocenie stabilno Ğci finansowej i Ğrodowiska biznesowego, a najmniej za rozwój us áug pozabankowych instytucji finansowych i rynków finansowych (por. dane w tabeli 2). Pod wzgl Ċdem stabilnoĞci finansowej gospodarka polska wypadáa nieco lepiej ni Ī pod wzglĊdem ogólnego rozwoju finansowego, plasując siĊ na miejscu 26.

Rynek ubezpiecze Ĕ gospodarczych w Polsce, w ciągu ostatnich dwóch dekad

przeszed á gáĊboką transformacjĊ, zarówno o charakterze iloĞciowym, jak i podmiotowo-

-strukturalnym. Ubezpieczyciele bior ą czynny udziaá w kreowaniu páynnoĞci finan-

sowej i u áatwiają proces osiągania korzyĞci skali z inwestycji, przez co usprawniają

ogóln ą efektywnoĞü finansową

. W literaturze zwraca si Ċ uwagĊ na okreĞloną waĪną rol Ċ ubezpieczeĔ Īyciowych oraz ubezpieczeĔ zdrowotnych w mobilizowaniu maáo p áynnych (dáugoterminowych) oszczĊdnoĞci, co dáugookresowo pozytywnie wpáywa na wzrost gospodarczy.

Tabela 2. Komponenty indeksu finansowego rozwoju dla Polski za rok 2009

Lp. Wyszczególnienie Liczba punktów

(w skali od 1 do 7)

Miejsce w rankingu (1- 55)

1 ĝrodowisko instytucjonalne 3,9 37

2 ĝrodowisko biznesowe 4,3 33

3 StabilnoĞü finansowa 4,8 26

4 Usáugi bankowych instytucji finansowych 3,2 38

5 Usáugi pozabankowych instytucji finansowych 1,7 46

6 Rynki finansowe 1,8 38

7 DostĊp do usáug finansowych 3,1 34

ħródáo: Jak w tabeli 1, s. 204-205.

Tabela 3. Ocena finansowego rozwoju sektora ubezpieczeĔ w Polsce w 2009 roku

Lp. Wyszczególnienie Liczba punktów

(w skali od 1 do 7)

Miejsce w rankingu (1- 55)

1

Usáugi pozabankowych instytucji finansowych w tym:

• sektor ubezpieczeĔ

• skáadka ubezpieczeniowa

• wskaĨnik gĊstoĞci ubezpieczeĔ

• wzrost realnej skáadki ubezpieczeniowej

• wskaĨnik penetracji ubezpieczeĔ

• udziaá wartoĞci dodanej ubezpieczeĔ w PKB

1,7 2,6 . . . . .

46 29 27 28 16 27 21 ħródáo: Jak w tabeli 1, s. 207.

Jako miary rozwoju sektora ubezpiecze Ĕ przyjĊto: wartoĞü skáadki z tytuáu ubezpiecze Ĕ bezpoĞrednich, realny wzrost skáadki z tytuáu ubezpieczeĔ bezpoĞred- nich, wspó áczynnik gĊstoĞci ubezpieczeĔ (skáadka ubezpieczeniowa na mieszkaĔca), wspó áczynnik penetracji ubezpieczeĔ (udziaá skáadki w PKB), udziaá wartoĞci dodanej sektora ubezpiecze Ĕ w PKB. Pod wzglĊdem rozwoju sektora ubezpieczeĔ Polska zajĊáa

18 J. J. Lin, The Nature and Importance of Insurance, College of Commerce at National Chengchi Uni- versity, dostĊpne na: http://www.pptsearch.net/details-20-the-nature-and-importance-of-insurance-362265.html

znacznie wy Īsze miejsce, niĪ w rankingu ogólnym (por. tabela 3). Szczególnie wysokie 16 miejsce zaj Ċáa Polska pod wzglĊdem realnego wzrostu skáadki ubezpieczeniowej.

Zako Ĕczenie

Zaprezentowane rozwa Īania wskazują, Īe pomimo dosyü czĊstego uĪywania w li- teraturze terminu rozwój finansowy, stosunkowo ma áo badaĔ dotyczy jego pomiaru.

Indeks FDI sta á siĊ jedną z praktycznych propozycji rozwiązania tego problemu.

Wed áug zastosowanej metodologii badawczej okazaáo siĊ, Īe w 2009 r. najbardziej rozwini Ċty system finansowy miaáa gospodarka Wielkiej Brytanii (1 miejsce w ran- kingu i 5,28 punktów), a najgorzej gospodarka Venezueli (55 miejsce i 2,52 punkty).

Gospodarka polska znalaz áa siĊ na miejscu 39 – 3,27 punktów. System finansowy w Czechach (33 miejsce) i na S áowacji (37) zostaá oceniony wyĪej niĪ w Polsce. Na tle ogólnego rozwoju systemu finansowego w Polsce znacznie lepiej przedstawia si Ċ rozwój sektora ubezpiecze Ĕ – 20 miejsce w rankingu i 2,6 punktów.

Financial development in polish economy in comparison to other countries

Economic theory implies that development of financial markets and intermediaries is a key fac- tor in economic growth, because it affects capital accumulation and technological innovation. Greater financial development leads to greater mobilization of savings. Despite the prominence of this topic in economic growth literature, there is still little agreement about how to define and measure financial system’s development.

This paper discusses the Financial Development Index (FDI), which measures various aspects of

development: factors, policies, institutions, markets and services; the variety, size, depth, and efficiency

of the intermediaries and financial markets, capital availability and access to financial services. Finally,

we evaluate the degree of financial development in Polish economy with comparison to other world

countries.