PATRONKA EUROPY - EDYTA STEIN
Edyta Stein urodziła się 12 października 1891 roku we Wrocławiu w wielodzietnej, zamożnej rodzinie żydowskiej, głęboko przywiązanej do swej religii i tradycji. Studia rozpoczęła na Uniwersytecie Wrocław- skim na Wydziale Psychologii. Germanisty ki i Historii. Od 1913 roku na Uniwersytecie w Getyndze stu- diowała psychologię pod kierunkiem niemieckiego fenomenologa Edmunda Husserla. W1917 roku obro- niła pracę doktorską pt. O problemie empatii. Podczas studiów zaprzyjaźniła się m.in. z Romanem Ingar- denem, Hansem Lippsem, Hedwig Conrad-Martius, Piotrem Wustem.
We wczesnej młodości odeszła od judaizmu i do trzydziestego roku życia mówiła o sobie, że jest ateistką. Z religią katolicką zetknęła się za sprawą Maxa Schelera i Adolfa Reinacha. 1 stycznia 1922 roku przyjęła w Kościele katolickim chrzest, na którym otrzymała imię Teresa. Nigdy nie utraciła więzi z narodem żydowskim. W latach 1923 - 1931 pracowała jako nauczycielka języka niemieckiego i historii w liceum i seminarium nauczycielskim w Spirze. W latach 1932 i 1933 wykładała psychologię i pedago- gikę na Akademii Pedagogicznej w Munster. 14 października 1933 roku wstąpiła do Karmelu w Kolonii.
W dniu obłóczyn, 15 kwietnia 1934 roku, przyjęła imię Teresa Benedykta od Krzyża. W 1938 roku prze- łożona postanowiła przenieść Teresą Benedyktę do Karmelu w Echt w Holandii. Aresztowana przez gestapo 2 sierpnia 1942 roku, została wywieziona do obozu przejściowego Westerbork, a następnie deportowana 7 sierpnia do KL Auschwitz. Prawdopodobnie 8 lub 9 sierpnia 1942 roku Edyta Stein zginę- ła w komorze gazowej.
1 maja 1987 roku Papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein, a 11 pażdżiernika 1998 roku ogłosił świętą.
W sześćdziesiątą rocznicę śmierci Edyty Stein odbyły się od 6 do 9 sierpnia 2902 roku w Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu. Wychowania i Modlitwy w Oświęcimiu tzw. Dni Skupienia. Trzydniowy pro- gram, przygotowany i prowadzony przez ks. Manfreda Deselaersa, wykładowcę Papieskiej Akademii
Teologicznej w Krakowie i ks. Romualda Jakuba Weksler-Waszkinela, wykładowcę Katolickiego Uniwer- sytetu Lubelskiego, obejmował m.in. zwiedzanie terenów byłego obozu Auschwitz modlitwę i wykłady.
Zamieszczone teksty stanowią skrót wykładów wygłoszonych podczas Dni Skupienia.
Redakcja R O M U A L D J A K U B W E K S L E R - W A S Z K I N E L
D L A C Z E G O EDYTA STEIN, PATRONKĄ E U R O P Y ?
Nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje
za przyjaciół swoich.
J15.13.
M ę c z e ń s k a ś m i e r ć p i e r w s z y c h c h r z e ś c i j a n była z i a r n e m , z k t ó r e g o w y r a s t a ł o m ł o d e c h r z e ś c i j a ń s t w o (sanguis martyrum, semen christianorum). N i e p r z y - p a d k o w o K o ś c i ó ł katolicki, w liturgii B o ż e g o N a r o - d z e n i a , w ł a ś n i e m ę c z e n n i k a m i przyozdabia betle- j e m s k ą stajnię, w k t ó r e j s p o c z y w a n a r o d z o n y E m - m a n u e l (król ż y d o w s k i ) . W s z y s c y o n i , w r a z z r z e s z ą ś w i ę t y c h m ę c z e n n i k ó w s t a r o ż y t n e g o K o ś c i o ł a , s t a - n o w i ą - i d o k o ń c a c z a s ó w s t a n o w i ć b ę d ą - p o n i e - k ą d z n a k r o z p o z n a w c z y K o ś c i o ł a n a całej Z i e m i .
A l e m ę c z e ń s k a k r e w ś w i ę t y c h m ę c z e n n i k ó w b y ł a z n a m i e n i e m n i e t y l k o c h r z e ś c i j a ń s t w a s t a r o - ż y t n e g o . J e s t o n a r ó w n i e ż z n a m i e n i e m K o ś c i o ł a w o k r e s i e ś r e d n i o w i e c z a , w c z a s a c h n o w o ż y t n y c h i w s p ó ł c z e s n y c h . B y ł a s w o i s t o ś c i ą nie tylko K o ś c i o ł a j e r o z o l i m s k i e g o i nie t y l k o e u r o p e j s k i e g o . Z z i a r n a m ę c z e ń s k i e j k r w i w z r a s t a K o ś c i ó ł z a w s z e , w każ- d y m c z a s i e i w s z ę d z i e - n a w s z y s t k i c h k o n t y n e n - t a c h . T a k d z i e j e s i ę i d z i ś - w I n d i a c h , S u d a n i e , I n d o n e z j i .
P o ś r ó d ś w i ę t y c h m ę c z e n r i k ó w m i n i o n e g o s t u - l e c i a i t y s i ą c l e c i a , a w ł a ś c i w i e p o ś r ó d ś w i ę t y c h m ę - c z e n n i k ó w d w ó c h t y s i ę c y lat c h r z e ś c i j a ń s t w a , m i e j - s c e s z c z e g ó l n e z a j m u j e ś w i ę t a E d y t a S t e i n - s i o - s t r a T e r e s a B e n e d y k t a o d K r z y ż a . 1 p a ź d z i e r n i k a 1 9 9 9 r o k u J a n P a w e ł II, l i s t e m a p o s t o l s k i m motu proprio ogłosił E d y t ę S t e i n p a t r o n k ą E u r o p y . N a l e - ż y o n a d o g r o n a s z e ś c i u k a n o n i z o w a n y c h o s ó b u z n a n y c h p r z e z K o ś c i ó ł z a p a t r o n ó w E u r o p y , ale tylko o n a j e s t m ę c z e n n i c ą .
E d y t a S t e i n ż y ł a i u m a r ł a w l a t a c h s t r a s z l i w e j p o g a r d y d l a c z ł o w i e k a i n i e s p o t y k a n e g o p r z e d t e m p o d e p t a n i a l u d z k i e j g o d n o ś c i . M ł o d o ś ć E d y t y S t e - in p r z y p a d a n a p i e r w s z ą p o ł o w ę w i e k u X X . J a k o w y k s z t a ł c o n a i j u ż w pełni d o j r z a ł a o s o b a , 1 s t y c z - nia 1 9 2 2 r o k u , p r z y j m u j e c h r z e s t w K o ś c i e l e k a t o - lickim. 1 5 k w i e t n i a 1 9 3 4 r o k u o t r z y m u j e h a b i t k a r - m e l i t a n k i b o s e j o r a z i m i ę z a k o n n e : T e r e s a B e n e - d y k t a o d K r z y ż a . 8 l u b 9 s i e r p n i a 1 9 4 2 roku, j a k o Ż y d ó w k a - w r a z z i n n y m i Ż y d a m i - z o s t a ł a z a m o r - d o w a n a w k o m o r z e g a z o w e j i s p a l o n a w k r e m a t o - r i u m o b o z u A u s c h w i t z - B i r k e n a u .
C z y m k i e r o w a ł s i ę K o ś c i ó ł w s k a z u j ą c n a E d y t ę S t e i n j a k o n a p a t r o n k ę E u r o p y ?
C z ę s t o z w r a c a s i ę u w a g ę , ż e w e w s z y s t k i c h K s i ę g a c h N o w e g o T e s t a m e n t u w i d o c z n y j e s t spór chrześcijańsko-żydowski. N i e j e s t t o o k r e ś l e n i e b ł ę d n e , a l e nie m ó w i t e ż o n o c a ł e j p r a w d y o s p i e - r a j ą c y c h s i ę s t r o n a c h , b o w i e m de facto n a k a r t a c h w s z y s t k i c h k s i ą g N o w e g o T e s t a m e n t u z n a j d u j e m y spór wewnątrzżydowski. J e z u s j e s t Ż y d e m , r o z p o - z n a w a l n y m w w i e r z e I z r a e l a : w j u d a i z m i e . N a t o - m i a s t w i a r a w J e z u s a p o d z i e l i ł a Ż y d ó w , s p o w o d o - w a ł a r o z ł a m . N i e b y ł o j e d n a k ż e - p r z y n a j m n i e j z e s t r o n y u c z n i ó w J e z u s a ( z e s t r o n y K o ś c i o ł a w J e r o - z o l i m i e ) - w r o g o ś c i w s t o s u n k u d o t y c h , k t ó r z y w J e z u s a n i e u w i e r z y l i .
W i a r a c h r z e ś c i j a ń s k a u k s z t a ł t o w a ł a kulturę k o n - t y n e n t u i splotła się n i e r o z e r w a l n i e z j e g o dziejami, d o t e g o s t o p n i a ż e nie s p ó s ó b ich z r o z u m i e ć b e z o d - niesienia d o w y d a r z e ń , jakie d o k o n a ł y się n a j p i e r w w wielkiej e p o c e e w a n g e l i z a c j i , a n a s t ę p n i e w kolej- nych stuleciach, w których c h r z e ś c i j a ń s t w o , m i m o bo- l e s n e g o rozdziału m i ę d z y W s c h o d e m a Z a c h o d e m , z y s k a ł o t r w a ł ą p o z y c j ę j a k o religia E u r o p e j c z y k ó w . K r ó t k o m ó w i ą c : E u r o p a w a s p e k c i e kultury to - w s w e j istocie - w i a r a Biblii, a r t y k u ł o w a n a j ę z y k i e m filozofii greckiej o r a z p o r z ą d k u j ą c a s p o ł e c z e ń s t w o n o r m a m i r z y m s k i e g o p r a w a . J e s t to. o c z y w i ś c i e , b a r d z o skró- t o w e s f o r m u ł o w a n i e . O ś w i ę t y c h p a t r o n a c h E u r o p y m o ż e m y p o w i e d z i e ć , ż e s ą t o ci. którzy w s p o s ó b nie- mal d o s k o n a ł y wypełnili p i e r w s z e i n a j w a ż n i e j s z e przy- kazanie: m i ł o ś c i B o g a i bliźniego.
W d r u g i m t y s i ą c l e c i u K o ś c i ó ł p o k a z u j ą c trzy k o - b i e t y j a k o p a t r o n k i , c h c e b a r d z i e j , niż to czynił d o -
t y c h c z a s , u z n a ć g o d n o ś ć kobiety, c h c e u k a z a ć w ł a - ś c i w o ś ć jej d a r ó w . W p r z e s z ł o ś c i - u l e g a j ą c w p ł y - w o m k u l t u r y - nie z a w s z e to c z y n i ł z n a l e ż y t ą u w a - g ą . T r z y kobiety. B r y g i d a s z w e d z k a , ś w i ę t a w i e k u XIV, k i e r u j e u w a g ę k u p ó ł n o c y E u r o p y , k u k r a j o m s k a n d y n a w s k i m . Ś w i ę t a K a t a r z y n a , ż y j ą c a w X I V w i e k u , u z y s k a ł a tytuł D o k t o r a K o ś c i o ł a , u c z e s t n i c z y ł a i w s p ó ł t w o r z y ł a dzieje c h r z e ś c i j a ń s k i e j E u r o p y . D o - c i e r a ł a d o w ł a d c ó w E u r o p y , b y ich p r z e k o n a ć , ż e w s p o ł e c z e ń s t w i e k i e r u j ą c y m się w a r t o ś c i a m i E w a n - gelii ż a d e n p r z e d m i o t s p o r u nie j e s t na tyle p o w a ż - ny. a b y w o l n o było s t a w i a ć p r a w o d o siły p o n a d r a - c j a m i r o z u m u . N a p o m i n a ł a k r ó l ó w i d u c h o w n y c h .
W r e s z c i e E d y t a S t e i n ( ś w i ę t a T e r e s a B e n e d y k - ta o d K r z y ż a ) . J a n P a w e ł II. w L i ś c i e a p o s t o l s k i m motu proprio p i s a ł : Teresa Benedykta od Krzyża [...]jako myślicielka, misty czka i męczennica - prze- rzuciła jak gdyby most między swoim żydowskim pochodzeniem a wiarą w Chrystusa, prowadząc z niezawodną intuicją dialog ze współczesną my- ślą filozoficzną, a na koniec stając się przez mę- czeństwo - w obliczu straszliwej hańby Shoah - rzeczniczką racji Boga i człowieka. Stała się w ten sposób symbolem przemian dokonujących się czło- wieku. kulturze i religii, w których kryje się zarodek tragedii i nadziei kontynentu europejskiego.
W p r a w d z i e w i a r a w J e z u s a C h r y s t u s a nie b y ł a j u ż w i a r ą S y n a g o g i , ale a n i św. Piotr, a n i P a w e ł , a n i ż a d e n z A p o s t o ł ó w , a n i k t o k o l w i e k s p o ś r ó d Ż y - d ó w w i e r z ą c y c h w J e z u s a , nie m u s i a ł p r z e r z u c a ć j a k i e g o k o l w i e k mostu p o m i ę d z y s w o i m ż y d o w s k i m p o c h o d z e n i e m a w i a r ą w C h r y s t u s a . T a k b y ł o u s a - m y c h p o c z ą t k ó w c h r z e ś c i j a ń s t w a ! N a t o m i a s t j u ż w IV w i e k u p o C h r y s t u s i e i s t n i e n i e p r z e p a ś c i m i ę - d z y j u d a i z m e m i c h r z e ś c i j a ń s t w e m b y ł o f a k t e m . A b y z a ś z d a ć s o b i e s p r a w ę , j a k g ł ę b o k a t o b y ł a p r z e p a ś ć w c z a s a c h E d y t y S t e i n , w y s t a r c z y p r z e - g l ą d n ą ć w ó w c z a s o b o w i ą z u j ą c y r y t u a ł r z y m s k i . P r z y c h r z c i e d o r o s ł e g o Ż y d a , k a p ł a n u d z i e l a j a c y t e g o ż s a k r a m e n t u w y p o w i a d a ł n a s t ę p u j ą c e w e z w a n i a : Horresce Judaicam perfidiam. respue Hebraicam superstitionem. Z a i s t e , o b a z a c y t o w a n e w e z w a n i a - miej wstręt d o żydowskiej perfidii, wypluj hebraj-
ski przesąd - z w e z w a n i e m d o m i ł o ś c i , g ł ó w n y m p o s ł a n i e m i p r z e s ł a n i e m E w a n g e l i i , n i e m i a ł y n i c w s p ó l n e g o ! ! ! A z a c y t o w a ł e m je d l a t e g o , g d y ż p o - z w a l a j ą n a m u p r z y t o m n i ć , j a k k o n i e c z n a , n a g l ą c a
w r ę c z b y ł a p o t r z e b a z m i a n y p o s t a w y K o ś c i o ł a w s t o s u n k u d o Ż y d ó w i j u d a i z m u ! Z a g ł a d a Ż y d ó w w chrześcijańskiej E u r o p i e - S h o a h b y ł a s t r a s z l i - w ą h a ń b ą . N a s z c z ę ś c i e , d l a w i e l u w r a ż l i w y c h s e r c b y ł a też g ł ę b o k i m w s t r z ą s e m i o t w a r c i e m o c z u .
Z m i a n ę p r z y n i ó s ł S o b ó r W a t y k a ń s k i II. a c z w a r t y r o z d z i a ł d e k l a r a c j i Nostra aetate w ł ą c z y ł s i ę w n u r t m y ś l i i p r z e d s / ę w z i ę ć g ł ę b o k o n a z n a c z o n y c h p a - m i ę c i ą o p r z e ś l a d o w a n i a c h i r z e z i a c h Ż y d ó w , k t ó - re m i a ł y m i e j s c e w E u r o p i e tuż p r z e d i p o d c z a s II w o j n y ś w i a t o w e j . M i m o . ż e c h r z e ś c i j a ń s t w o n a r o - dziło s i ę w j u d a i z m i e i o t r z y m a ł o o d e ń n i e k t ó r e z a - s a d n i c z e e l e m e n t y s w o j e j w i a r y i s w e g o kultu, p r z e - p a ś ć m i ę d z y j e d n y m i d r u g i m p o g ł ę b i a ł a s i ę stale, aż d o s z ł o n i e m a l d o w z a j e m n e j n i e z n a j o m o ś c i .
Ś w . T e r e s a B e n e d y k t a o d K r z y ż a ( E d y t a S t e i n ) d z i e ł e m s w e g o ż y c i a , a o s t a t e c z n i e - s w o j ą m ę - c z e ń s k ą ś m i e r c i ą przerzuciła jak gdyby most mię- dzy swoim żydowskim pochodzeniem a wiarą w Chrystusa - i w t y m w ł a ś n i e t k w i j e j w y j ą t k o w a w i e l k o ś ć ; w t y m t e ż p o z o s t a n i e n a u c z y c i e l e m d l a c h r z e ś c i j a ń s k i e j E u r o p y . W c z a s a c h , w k t ó r y c h p r z y - s z ł o jej ż y ć , n i e b y ł o t o ł a t w e . J e s t w i e l c e p r a w d o - p o d o b n e , ż e p r z y j m u j ą c c h r z e s t s ł y s z a ł a s ł o w a z a - p i s a n e w r y t u a l e . S ł o w a t e n i e m o g ł y nie b o l e ć ; o b - rażały, p o n i e w i e r a ł y Ż y d ó w i j u d a i z m .
P o d o j ś c i u H i t l e r a d o w ł a d z y , g d y r o z p o c z ę ł y s i ę o f i c j a l n i e o r g a n i z o w a n e n a z i s t o w s k i e b u r d y a n t y - ż y d o w s k i e , d r E d y t a S t e i n , o d 11 lat c h r z e ś c i j a n k a , w y k ł a d o w c a w I n s t y t u c i e P e d a g o g i c z n y m w M o n a - s t e r z e , w W e s t f a l i i , nie m i a ł a w ą t p l i w o ś c i , ż e l o s Ż y d ó w j e s t j e j l o s e m . P o s t a n o w i ł a p o j e c h a ć d o R z y m u i n a p r y w a t n e j a u d i e n c j i p r o s i ć p a p i e ż a o e n c y k l i k ę p o t ę p i a j ą c ą a n t y s e m i t y z m . O s t a t e c z - nie s w o j ą p r o ś b ę z a w a r ł a w liście p r y w a t n y m s k i e - r o w a n y m d o P i u s a XI. W jej Autobiografii c z y t a m y : wiem, że mój list doręczono Ojcu Świętemu zapie- czętowany; otrzymałam też wkrótce jego błogosła- wieństwo dla siebie i moich bliskich. Nic więcej.
T r u d n o w o w y m Nic więcej nie w y c z y t a ć g o r y c z y . . . J u ż w 1 9 3 3 r o k u , z p o w o d u s w e g o p o c h o d z e - nia, z o s t a ł a u s u n i ę t a z p r a c y . Doznałam niemal ulgi - z a n o t o w a ł a - ż e oto powszechny los Żydów spo- tkał i mnie. O d 14 p a ź d z i e r n i k a z n a l a z ł a się w k l a s z - t o r z e s i ó s t r K a r m e l i t a n e k B o s y c h w K o l o n i i .
G d y U s t a w y N o r y m b e r s k i e - 15 w r z e ś n i a 1 9 3 5 r o k u - s k a z u j ą Ż y d ó w n a e g z y s t e n c j ę p o d l u d z i . o n a
- w o k r e s i e s z a l e j ą c e g o h i t l e r y z m u - p i s z e s w o j ą a u t o b i o g r a f i ę : Aus dem Leben einer judischer Fa- milie, w której z d u m ą i m i ł o ś c i ą p o k a z u j e s w o j ą ż y d o w s k ą r o d z i n ę . U k a z u j e w s p ó ł c z e s n e m u s o b i e K o ś c i o ł o w i w N i e m c z e c h - s w o j ą ż y d o w s k ą m a t - k ę ; o p i s u j e , j a k j u ż p o p r z y j ę c i u c h r z t u (1 s t y c z n i a 1 9 2 2 r o k u ) idzie z n i ą d o s y n a g o g i i m o d l i się t a m r a z e m z n i ą .
A ż w r e s z c i e , k i e d y p r z y c h o d z i c z a s , a b y d a ć ś w i a d e c t w o , g o t o w a j e s t u m r z e ć w r a z z tymi. d o k t ó r y c h , j a k s i ę o k a z a ł o , n a j b a r d z i e j n a l e ż a ł a . O c z y - w i ś c i e . w i e l k o ś ć E d y t y S t e i n t o nie tylko s o l i d a r n e u m i e r a n i e ze s w y m i w s p ó ł b r a ć m i ; t o p r z e d e w s z y s t - k i m u m i e r a n i e w n a j g ł ę b s z e j w i ę z i z J e z u s e m C h r y - s t u s e m : U k r z y ż o w a n y m i Z m a r t w y c h w s t a ł y m . N a rok p r z e d ś m i e r c i ą , b ę d ą c w K a r m e l u w H o l a n d i i , w E c h t , E d y t a S t e i n p i s a ł a :
Żadne ludzkie serce nie przeżyło takiej ciemnej nocy jak Syn Boży w Getsemani i na Golgocie. Ża- den umysł ludzki nie może zgłębić niepojętej ta- jemnicy opuszczenia konającego Syna Człowiecze-
go. Lecz Jezus pozwala czasem swym wybranym zakosztować tej wewnętrznej goryczy. Jest ona udziałem Jego najwierniejszych przyjaciół, ostat- nią próbą ich miłości. Jeżeli nie cofną się w prze- strachu i pozwolą się prowadzić w tę ciemną noc.
Wizerunek jej świętości - n a p i s a ł o E d y c i e Stein J a n P a w e ł II - pozostanie na zawsze związany z dramatem jej męczeńskiej śmierci, którą ponio- sła wraz z wieloma innymi. Trwa też jako zwiasto- wanie Ewangelii krzyża, z którym Edyta Stein tak bardzo pragnęła się utożsamić, że wpisała go na- wet w swoje imię zakonne.
K o ś c i ó ł n a S o b o r z e W a t y k a ń s k i m II, m a j ą c n a u w a d z e s t r a s z l i w ą p r z e p a ś ć m i ę d z y j u d a i z m e m i c h r z e ś c i j a ń s t w e m - a b o l e s n y m p o n i e k ą d d o w o - d e m n a i s t n i e n i e t e j ż e p r z e p a ś c i b y ł a h a ń b a S h o - a h - przerzucił niejako most p o m i ę d z y s w o j ą w ł a - s n ą t o ż s a m o ś c i ą a s w o i m i k o r z e n i a m i , czyli biblij- n y m j u d a i z m e m . To o n a , ś w i ę t a m ę c z e n n i c a , j e s t n a u c z y c i e l k ą n o w e j e w a n g e l i z a c j i . N o w e j t o z n a - c z y n a w i ą z u j ą c e j d o K s i ą g N o w e g o P r z y m i e r z a - o d n a j d u j ą c e g o s w o j e k o r z e n i e w S t a r y m . C h r z e - ś c i j a ń s t w o nie j e s t j u d a i z m e m . A l e w ó w c z a s g d y g ł o s i a n t y j u d a i z m , s t a j e s i ę a n t y c h r z e ś c i j a ń s t w e m . S ą d z ę , ż e K o ś c i ó ł , w s k a z u j ą c św. T e r e s ę B e n e d y k t ę o d K r z y ż a ( E d y t ę S t e i n ) j a k o p a t r o n k ę c h r z e ś c i j a ń -
skiej E u r o p y n a d e w s z y s t k o k i e r u j e d o c h r z e ś c i j a n a p e l o z m i a n ę ich p o s t a w y w s t o s u n k u d o Ż y d ó w i j u d a i z m u .
T y m c z a s e m n i e k t ó r e ś r o d o w i s k a ż y d o w s k i e , z w ł a s z c z a p r z y o k a z j i b e a t y f i k a c j i E d y t y S t e i n , d a ł y w y r a z s w e m u n i e z a d o w o l e n i u . R ó w n i e ż k a n o n i z a - cja o r a z o g ł o s z e n i e n a s z e j ś w i ę t e j p a t r o n k ą E u r o - p y nie b u d z i w n i e k t ó r y c h ś r o d o w i s k a c h ż y d o w s k i c h e n t u z j a z m u . S t a w i a s i ę m i a n o w i c i e z a r z u t , ż e K o - ś c i ó ł b e a t y f i k u j ą c i k a n o n i z u j ą c E d y t ę S t e i n u s i ł u j e z a w ł a s z c z y ć H o l o c a u s t ; w r ę c z o d w r ó c i ć u w a g ę o d o d p o w i e d z i a l n o ś c i c h r z e ś c i j a ń s t w a z a to, c o się s t a - ło. W i ę c e j - p o k a z u j ą c E d y t ę S t e i n j a k o w z o r o w ą c h r z e ś c i j a n k ę ( k a t o l i c z k ę ) . K o ś c i ó ł b u d z i d u c h a p r o - z e l i t y z m u w s t o s u n k u d o Ż y d ó w .
R z e c z y w i ś c i e , p r z y b a r d z o p o b i e ż n y m o g l ą d z i e i t y l k o z z e w n ę t r z - nie d o s t r z e g a j ą c z m i a n j a k i e z a s z ł y w K o ś c i e l e p o s o b o r o w y m - s f o r m u ł o w a n y z a r z u t m o ż e w y d a w a ć s i ę z a s a d n y . A l e s p ó j r z m y w g ł ą b . M a j ą c n a u w a d z e n a u c z a n i e S o b o r u W a t y - k a ń s k i e g o II. s p r ó b u j m y d o c i e c i n t e n c j i K o ś c i o ł a . C a s u s E d y t y S t e i n j e s t r z e c z y w i ś c i e s z c z e g ó l n y i w tej s z c z e g ó l n o ś c i c a ł a w i e l k o ś ć . J e s t f a k t e m , ż e d o c h o w u j ą c w i e r n o ś c i C h r y s t u s o w i , z o s t a ł a o n a z a - m o r d o w a n a z p o w o d u s w e g o ż y d o w s k i e g o p o c h o - d z e n i a . H i t l e r o w c y , z k l a s z t o r u sióstr k a r m e l i t a n e k w E c h t . w y w i e ź l i d o o b o z u w W e s t e r b o r k , a p o t e m d o A u s c h w i t z - B i r k e n a u , tylko E d y t ę S t e i n o r a z jej r o d z o n ą s i o s t r ę R ó ż ę - ponieważ były Żydówka- mi} W i s t o c i e ! Takie s ą fakty. F a k t e m j e s t t e ż , ż e Edyta Stein nigdy swoich żydowskich korzeni nie ukrywała, ani się ich nie wstydziła. C o n a j w a ż n i e j - s z e : o n a s a m a n i e m i a ł a n a j m n i e j s z y c h w ą t p l i w o - ś c i , ż e idzie n a ś m i e r ć , p o n i e w a ż j e s t Ż y d ó w k ą . W c h w i l i a r e s z t o w a n i a p o w i e d z i a ł a d o s w o j e j s i o - stry, R ó ż y - Chodź, idziemy za nasz naród.
W o b o z i e w W e s t e r b o r k n a p i s a ł a :
Nie wiedziałam, że ludzie mogą być tacy i że moi bracia i siostry muszą tak cierpieć, naprawdę tego nie wiedziałam ... W i e d z a o s t o s u n k u d o Ż y - d ó w z s a m e g o d n a p r z e p a ś c i b y ł a w i e d z ą o c h r z e - ś c i j a ń s k i e j E u r o p i e !
B e z p o ś r e d n i ą p r z y c z y n ą j e j a r e s z t o w a n i a i d e - p o r t a c j i b y ł a a k c j a o d w e t o w a h i t l e r o w c ó w z a d e - k l a r a c j ę k o ś c i o ł ó w c h r z e ś c i j a ń s k i c h H o l a n d i i , p i ę t - n u j ą c ą d e p o r t a c j ę Ż y d ó w d o o b o z ó w ś m i e r c i . N a p o l e c e n i e b i s k u p ó w k a t o l i c k i c h d e k l a r a c j ę tę o d c z y -
t a n o w e w s z y s t k i c h ś w i ą t y n i a c h 2 6 l i p c a 1 9 4 2 ro<u.
B e z p o ś r e d n i m n a s t ę p s t w e m b y ł o a r e s z t o w a n i e i d e p o r t a c j a w s z y s t k i c h Ż y d ó w - k a t o l i k ó w . z a m i e s z - k u j ą c y c h H o l a n d i ę . E d y t a S t e i n z o s t a ł a a r e s z t o w a - n a 2 s i e r p n i a .
W y d a j e s i ę w i ę c , ż e K o ś c i ó ł k a t o l i c k i m a pra- w o w y n i e ś ć j ą n a o ł t a r z e j a k o m ę c z e n n i c ę z a w i a - rę w J e z u s a ; J e z u s a , k t ó r y - i o t y m nie w o n o z a p o m n i e ć ( ! ) - j e s t p r z e c i e ż Ż y d e m ! ! ! W o b e c h a ń b y S h o a h , K o ś c i ó ł m i a ł w r ę c z o b o w i ą z e k , a b y c h r z e ś c i j a ń s k i e j E u r o p i e p o w i e d z i e ć b a r d z o g ł o - ś n o : p o g a r d z a j ą c Ż y d e m , p o g a r d z a j ą c j u d a i z m e m , p o g a r d z a m y t y m . c o n a j ś w i ę t s z e w c h r z e ś c i j a ń - s t w i e . Kto spotyka Jezusa Chrystusa - p r z y p o m i - nał J a n P a w e ł II w c z a s i e s w o j e j p i e l g r z y m k i a p o - s t o l s k i e j d o N i e m i e c - spotyka judaizm. Ż y d ó w k ą j e s t M a t k a J e z u s a - c z c z o n a w w i e l u s a n k t u a r i a c h
E u r o p y i ś w i a t a ; Ż y d a m i s ą w s z y s c y A p o s t o ł o w i e i - w y ł ą c z n i e z ł o ż o n a z Ż y d ó w - b y ł a p i e r w s z a g m i n a K o ś c i o ł a w J e r o z o l i m i e . W ł a ś n i e o t y m w s z y s t k i m b a r d z o m o c n o p r z y p o m i n a K o ś c i ó ł c h r z e ś c i j a ń s k i e j E u r o p i e w y n o s z ą c E d y t ę S t e i n n a o ł t a r z e o r a z w s k a z u j ą c n a n i ą j a k o n a p a t r o n k ę E u r o p y .
W o b l i c z u h a ń b y S h o a h , K o ś c i ó ł k a t o l i c k i nie z m i e r z a w i ę c d o z a w ł a s z c z a n i a H o l o c a u s t u , a l e w z y w a c h r z e ś c i j a n d o a k t u p o k u t y . W o b e c Ż y d ó w - s t a r s z y c h b r a c i w w i e r z e - w y r a ż a żal: Kościół
[...] opłakuje akty nienawiści, prześladowania, prze- jawy antysemityzmu, które kiedykolwiek i przez ko- gokolwiek kierowane były przeciw Żydom (Nostra aetate, n. 4). N i e m a t e ż m o w y o b u d z e n i u fali pro- z e l i t y z m u w s t o s u n k u d o Ż y d ó w . P o p r o s t u nie m a n a t o m i e j s c a w p r o g r a m i e nowej ewangelizacji, k t ó r y w w e r s j i g ł o s z o n e j p r z e z J a n a P a w ł a II b r z m i n a s t ę p u j ą c o : Przymierze Nowe odnajduje w Sta- rym swoje korzenie. O ile zaś Stare może odna- leźć w Nowym swoje spełnienie, to jest oczywiście sprawą Ducha Świętego. My, ludzie, staramy się temu tylko nie przeszkadzać.
D z i e j e p o k a z u j ą , ż e w i a r a w J e z u s a s t a ł a się p r z y c z y n ą r o z d a r c i a w ł o n i e j u d a i z m u ; w i a r a w J e - z u s a p o d z i e l i ł a też s a m y c h c h r z e ś c i j a n . A l e t o nie J e z u s C h r y s t u s p o n o s i w i n ę z a t w o r z o n e p r z e z n a s podziały. O n c h c i a ł i prosił O j c a o j e d n o ś ć w s z y s t - kich, k t ó r z y w N i e g o u w i e r z ą : aby wszyscy stano- wili jedno.
