Obrazy ojczyzny.

M Y Ś L Ą C O JC Z Y Z N A ...

Ks. Jan ŻUKOW SKI

O B R A Z Y O JC Z Y Z N Y

P ozn aw ałem O jczy zn ę, którą d o św ia d cza n o rozbioram i i w yk reślen iem z m apy Europy, ale dążącą u siln ie do od zysk an ia n ie p o d le g ło śc i, za c o spotykały ją now e prześladow ania i cierpienia, za c o składała ogrom ną daninę krwi. Im bardziej u św iad am iałem sob ie tragizm jej historii, tym bardziej staw ała m i się b liska i tym bardziej ją k och ałem , ch o ć nie w ied zia łem , jak m am tę m iło ść okazać.

Ojczyznę uważam za w a rto ść realną, ale bardzo złożoną, która j a w i mi się niczym album zaw iera jący w iele różnych obrazów tej sam ej rzeczywistości.

Mając go przed sobą, nie sposób patrzeć jednocześnie na wszystkie obrazy. W p e w ­ nych okolicznościach k tó ryś z nich staje się pow odem szczególnych przeżyć.

K iedy myślę: „ O jczyzna

”,

nej mianem O jczyzny - je d n e j i tej samej.

Czy można m ieć jeden, pełny, niezmienny obraz O jczyzny? W ydaje mi się, że j e s t to niemożliwe, i to z wielu pow odów . Jednym z nich, b y ć m oże najw aż­

niejszym, j e s t fa k t rozwoju człowieka. O braz Ojczyzny zaczyna się kształtow ać ju ż w dzieciństwie. Pam iętam doskonale, że zanim poszedłem do szkoły, zna­

łem ju ż z opow iadań m ojego taty głównych bohaterów

Krzyżaków

ry, przy blasku lampy naftowej, słuchałem z wypiekami na W arzy o przygodach Zbyszka z Bogdańca, Zagłoby, Skrzetuskiego, Km icica czy Wołodyjowskiego.

O powieści ojca ukształtowały m ój p ierw szy obraz Ojczyzny - O jczyzny atako­

wanej przez w ro g ów i bronionej p rze z kochających j ą Polaków, często za cenę krwi i życia. Niem al równolegle do p ierw szeg o rysow ał się następny

-

Te dwa obrazy, uzupełniane o nowe szczegóły, towarzyszyły mi przez wiele następnych lat. O d taty przejąłem bakcyla czytania książek. W starszych kla­

sach szkoły p o d sta w o w ej - było ich w ów czas siedem - a późn iej w gimnazjum, z wielką p a sją czytałem, wręcz pochłaniałem książki opisujące historię mego narodu, mojej Ojczyzny. W Gimnazjum Biskupim w Lublinie przeżywałem chwi­

254

Myśląc Ojczyzna

le, które zapadały głęboko w świadom ość. One takie ugruntowały ten p ie r w ­ szy obraz Ojczyzny. Tak było na lekcjach zastępczych, kiedy przych od ził do klasy dyrektor szkoły ks. Michał Słowikowski i czytał nam fragm enty

Pana Ta­

deusza

,

Śmierć Pułkownika.

D la kształtowania mojej wizji Ojczyzny szczególne znaczenie miały lekcje his­

torii prow adzon e p rzez panią Emilię Józefacką, która w m istrzowski sposób potrafiła przeka zyw a ć nam dw ie wersje wydarzeń historycznych: tę urzędowo obow iązującą i inną - konspiracyjną. Tej spraw ie oddana była całym sercem.

P o d koniec maja 1952 roku p a n i Józefacka pojech ała z nami na wycieczkę do Krakowa. Kiedy stanęliśmy na rynku, Pani Profesor powiedziała do nas:

„

cy, w tak krótkim czasie nie mogę p o k a za ć wam wszystkiego. Ale chcę wam tak p o k a za ć K raków , abyście, odjeżdżając, płakali I rzeczywiście, w yjeżdża­

jąc, płakaliśm y ze wzruszenia. Poznawałem w tedy Ojczyznę, która przeżyw ała w sw ej historii wzloty i upadki, chwile podniosłe i radosne, ale też smutne i p e ł­

ne tragizmu. Poznawałem Ojczyznę, którą dośw iadczano rozbioram i i wykre­

śleniem z m apy Europy, ale dążącą usilnie do odzyskania niepodległości, za co spotykały j ą nowe prześladow ania i cierpienia, za co składała ogromną daninę krwi. Im bardziej uświadamiałem sobie tragizm j e j historii, tym b a r­

dziej staw ała mi się bliska i tym bardziej j ą kochałem, ch o ć nie wiedziałem, ja k mam tę m iłość okazać.

Kształtowanie tego p ierw szeg o obrazu. Ojczyzny nie przysłoniło w niczym drugiego, który p o w sta w a ł w okresie okupacji. Szybko zrozumiałem, że jedna okupacja została zamieniona na inną. Pew nego dnia, niespełna rok p o zakoń­

czeniu wojny, p rzy b y ł do sąsiedniej wioski oddział N arodow ych Sił Zbrojnych.

Byłem w ów czas w tej wiosce - u sw ego stryja. Bezpośredni kontakt z żołnie­

rzami uskrzydlał moją chłopieńczą wyobraźnię. Nazajutrz, w niedzielę, w cze­

snym rankiem obudziły nas strzały dochodzące z tej wioski. Wkrótce przyszła wiadomość, że oddział został rozbity p rze z UB i NKWD. N ad wioską unosiły się kłęby dymu z płonących dom ów - całą w ie ś spalono. Z każdym rokiem utrwalał się obraz Ojczyzny zniewolonej.

W szkole p o d sta w o w ej „przeszkadzało

”

dziłem do kościoła, że służyłem do M szy Świętej. Przepow iadano mi, że z tego p o w o du nie dostanę się do gimnazjum. Trafiłem jedn ak do wspom nianego ju ż Gimnazjum Biskupiego. Atm osfera tej szkoły, a następnie Seminarium D u ­ chowne, gdzie przygotow yw ałem się do kapłaństwa, dały mi okazję do kształ­

towania now ego obrazu Ojczyzny. C oraz bardziej uświadamiałem sobie rolę K ościoła i religii, które - zw łaszcza w chwilach trudnych

-

nowanie Księdza Prymasa, spotkanie z nim w K atedrze Lubelskiej kilka dni p o je g o p o w ro cie z Komańczy

,

króla Jana Kazim ierza oraz wiele innych. W okresie, kiedy kształtow ała się

Myśląc Ojczyzna.

m oja św ia d o m o ść', inspirujące były dla mnie, cytow ane w ó w cza s często w kazaniach, słow a z

Psalmu miłości

-

- ”1.

Jako kapłan chciałem um acniać wiarę, umacniać w ięź Ojczyzny z Kościołem.

To pragnienie tow arzyszyło mi p rze z większą część m ojego życia i m ojej p o ­ sługi kapłańskiej.

N ow e spojrzenie na Ojczyznę uzyskałem dzięki studiowaniu w czasie c o ­ dziennych rozmyślań

Dzienniczka2

jących j e s t p o w o dem B ożego zagniewania. „ Pew nego dnia - zanotow ała sio ­ stra Faustyna

-

mę i Gomorę. Widziałam wielkie zagniewanie Boże i dreszcz napełnił, p r z e ­ szył mi serce

”

uchylił zasłony

”

g i Jezusa: „Za dobrodziejstw a otrzymuję niewdzięczność; za m iłość otrzymu­

j ę zapomnienie i obojętność. Serce moje tego znieść nie może ” (1537). „Serce moje pragnie b y ć o d wszystkich kochane, a że m iłość moja je s t wielka, dlatego im grożę i k a rzę” (1703). Usłyszała też obietnicę: „Polskę szczególnie umiło­

wałem, a je ż e li posłuszna będzie w oli Mojej, w yw yższę j ą w p o tęd ze i św ięto ­ ś c i ” (1732).

M odliłem się za Ojczyznę p r z y różnych okazjach, p o d cza s św iąt kościel­

nych i narodowych. M odliłem się też całkiem prywatnie. Dziś, kiedy w spom i­

nam tamte dni, przych odzą mi na m yśl słow a proroka Izajasza, do których nawiązał Pan Jezus: „ Ten lud czci Mnie wargami, lecz sercem swym daleko je s t ode Mnie

”

mnie, gdy zastanawiam się nad moją modlitwą, przyw ołu jąc w pam ięci p o le ­ cenia, ja k ie sam Jezus kierow ał do siostry Faustyny i j e j p o sta w ę w obec nich.

K iedy Jezus pow iedział, że chce ukarać najpiękniejsze m iasto w j e j Ojczyźnie, zachęcił ją : „D ziecię moje, łącz się ściśle w czasie ofiary ze mną i ofiaruj Ojcu niebieskiemu krew i rany moje na przebłagan ie za grzechy m iasta tego. P o ­ wtarzaj to bez przestanku p rze z całą mszę św. Czyń to p r z e z siedem dni ” (39).

Innym razem w zyw ał do m odlitwy: „ O dpraw nowennę za Ojczyznę. Nowenna

'Z . K r a s i ń s k i , Psalm m iłości, w: Dzieła literackie, oprać. P. Hertz, PIW, Warszawa 1973, t. 1, s. 217.

2 Św. s. M. F. K o w a l s k a , Dzienniczek, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 2004.

W nawiasach podane są numery fragmentów.

256

Myśląc Ojczyzna.

ta będzie się składać z litanii do Wszystkich Świętych ” (59). A kiedyś polecił:

„Idź do przełożonej i p o w ied z

,

;

.

♦

M aryi: „Żądam o d ciebie m odlitwy, m odlitwy i je szc ze raz m odlitw y za św iat, a szczególnie za Ojczyznę swoją. Przez d ziew ięć dni przyjm ij Komunię św.

wynagradzającą, łącz się ściśle z ofiarą mszy św. Przez d ziew ięć dni staniesz p r z e d Bogiem ja k o ofiara, wszędzie, zawsze, w każdym miejscu i czasie - czy

w dzień, czy w nocy, ilekroć się przebudzisz

,

”

„ Ofiaruj te śluby za Polskę. M ódl się za nią

”

łam Matkę Bożą, z obnażoną piersią i zatkniętym mieczem, rzewnymi łzami płaczącą, i zasłaniała nas p r z e d straszną karą Bożą

.

straszną karą, ale nie może, bo nas zasłania Matka Boża. Lęk straszny p r z e ­ szedł p rze z moją duszę, m odlę się nieustannie za Polskę, drogą m i Polskę, która j e s t tak mało wdzięczna M atce Bożej. G dyby nie M atka Boża, na mało b y się p rzyd a ły nasze zabiegi. Pomnożyłam sw oje wysiłki m odlitw i ofiar za drogą Ojczyznę, ale widzę

,

Nie wiem, czy fala grzechów w mojej Ojczyźnie je s t dziś większa od tej z cza­

sów siostry Faustyny, trudno jedn ak oprzeć się wrażeniu, że j e s t to zjawisko, które ciągle przybiera na sile. Wydaje się, że coraz więcej osób neguje istnie­

nie grzechu, że coraz częściej ignoruje się istnienie Boga, że wzrasta liczba postępujących tak, ja k b y Boga w ogóle nie było. Uchwalane p ra w o nie respek­

tuje Praw a Bożego. W środkach m asowego przekazu, zw łaszcza w Internecie, łatwo d ziś w ykpić i w yszydzić wszystko, co ma związek z religią, Kościołem i praw dam i wiary. K ażdy grzech je s t obrazą Boga, każdy też grzech pow oduje winę, która - w imię spraw iedliw ości - dom aga się kary. Nie dziw i mnie, że kiedy siostrze Faustynie dane było p o zn a ć grzechy św iata popełnione w j e d ­ nym tylko dniu, zem dlała z wrażenia (por. 926). Nie dziw i również, ze pytała Pana Jezusa, „jak może znieść tyle występków i różnych zbrodni

,

łosierdzia: „Na ukaranie mam wieczność, a teraz przedłużam im czas m iło­

s ie r d z ia ” (1160). To wielka szansa dla każdego z nas i dla całego narodu - szansa na zmianę odnoszenia się do Boga i na wynagrodzenie Bogu za g rze ­ chy własne i za grzechy innych popełnione w naszej Ojczyźnie, szansa na uśmierzenie Bożego zagniewania i uniknięcie kary, na którą zasługujemy. Czy docenim y tę szansę i potrafim y z niej skorzystać? To pytanie j e s t ciągle aktu­

alne, ja k ciągle są aktualne następne słowa Jezusa: „ale biada im, je ż e li nie

Myśląc Ojczyzna

poznają czasu nawiedzenia mego ” (1160). Pan Jezus nie tylko zachęcał siostrę Faustynę do m odlitw y w intencji Ojczyzny, ale też p o u cza ł j ą o skuteczności takiej m odlitw y: „M odlitw ą i cierpieniem w ięcej zbaw isz dusz

,

narz p rze z sam e tylko nauki i k a za n ia

”

nie m iłości w ynagradza mi za wiele zniewag, jakim i mnie karmią bezbożnicy ” (1489). Wiele też razy dane było siostrze Faustynie p ozn a ć owoce j e j modlitwy i ofiary: „C órko Moja, tw oje cierpienia nocy dzisiejszej w yjednały wielkiej liczbie dusz łaskę m iłosierdzia

”

na. Całą duszę wytężam, aby j ą bronić. Nieustannie przypom inam Bogu Jego obietnice miłosierdzia. K iedy w idzę Jego zagniewanie, rzucam się z ufnością w p rze p a ść m iłosierdzia i w nim zanurzam całą Polskę, a wtenczas nie może użyć sw ej sprawiedliwości. O jczyzno moja, ile ty mnie kosztujesz^ nie ma dnia, w którym bym się nie m odliła za ciebie ” (1188).

Ten obraz Ojczyzny, pow odującej Boże zagniewanie i zasługującej na karę, odczytuję ja k o wezwanie do je szc ze głębszej analizy własnego postępow ania

i wzmożenia p racy nad własnym uświęceniem. Widzę w nim też zachętę do je s z ­ cze pełniejszego zaangażow ania się w posłu gę kapłańską, a b y p o m a g a ć in­

nym w zbliżeniu się do Boga, zachętę do je s z c z e intensywniejszej i gorętszej m odlitwy w intencji m ojej Ojczyzny. Ks. Bronisław M arkiewicz m ów ił: „ O d

was, kapłani polscy, głów nie zależy

,

dem Maryi, a Ona je g o K r ó lo w ą ”3. M yśląc: „ O jc zy zn a ”, chciałbym je szcze pełn iej realizow ać przyrzeczenie, które złożyłem p r z e d laty wstępując w szere­

gi Legionu Maryi, a ponaw iam corocznie w czasie uroczystości legionowej Acies4: „Jestem całkowicie Twój, moja K rólow o, m oja M atko i wszystko co posiadam j e s t T w o je ”. Sądzę

,

ność miłości do Ojczyzny i najskuteczniej przyczyn ię się do uproszenia dla niej Bożego M iłosierdzia.

3 Uroczystość narodowa N ajśw iętszej M aryi Panny Królowej Korony Polskiej w pierwszą niedzielę m iesiąca m aja, „Powściągliwość i Praca” 15(1912) nr 4 s. 37.

4 Święto obchodzone przez Legion Maryi w uroczystość Zwiastowania, połączone z aktem odnowienia poświęcenia się legionistów Najświętszej Maryi Pannie (przyp. red.).