Wybrane procedury z zakresu kryminogenezy homo sapiens i jej zwalczania z wykorzystaniem osiągnięć nauki kryminologii i kryminalistyki. Refleksje

Polska kryminalistyka w

ubiegłym

roku

poniosła ogromną stratę

-

zmarł

prof. dr hab.

Czesław

Grzeszyk.

Był

wybitnym wszechstronnym ekspertem,

zajmował się daktyloskopią,

badaniami pismoznawczymi,

odtwarzaniem

wyglądu

osób

żywych

i

zwłok

za

pomocą

metod antropologicznych,

rekonstrukcją,

super-projekcją,

ustalaniem ojcostwa,

osteologią. Miał

na koncie ponad 180 publikacji, z których wiele

ukazało się

w "Problemach Kryminalistyki".

Dzięki uprzejmości

córki Profesora Ewy

Grzeszyk-Kiliańskiej

redakcja

publikuje jeden z Jego ostatnich

artykułów.

I

Czes

ław

Grzeszy

k

I

Wybrane

p

rocedury z zakre

su

kryminogenezy homo sapiens

i jej zwalczania z wykorzystaniem

osiągn

ięć

nauki kryminologii

i

kryminali

styki.

Refleksje

Nazwa kryminologi apojawiłasię wjęzyku naukowym około 1880 r.Termin ten wywodzi się odłacińskiegosło­ wa erimen (zbrodnia) i z greckiego słowa logos (nauka).

Wyłon i ła się z antropologii kryminalnej iwedług podst a-wowych założeń naukowych najściślej powiązana jest

z krym inalistyką - na uką o zapobieganiu i zwalczaniu

przestępczości. Przedst awici ele włoskiej szkołykrymino

-logicznej,którzystworzyli łundamenty współczesnej kry

-minologii.określalitę naukętermine m antropolo giak rymi-nalna.Około połowyXX w.zastąpionotę nazwęterminem kryminologia. Obecnie jest ona traktowana jako interdy-scyplinarna dziedzinanauki.

Kryminologiawsposób wszech stronny badaprzestęp­

stwa,przestępczośćorazfunkcjonowanieśrodkówp

rze-ciwd z i ałan ia przestępczośc i. Wyróżniane są trzy szkoły

badaniaprzyczynprzestępczości:

szkoła antropologiczna, biologiczna,genetyczna

-jej twórcamibyliWłosi: Enrico Ferri,Ral aelG

aro-lalo,CesareLombroso- upatrywałaprzyczynprz e-stępczośc iw genach ,

socjologiczna- reprezentowana przezŁakansana, Tarde, Emila Durkheima - upatrywała przyczyn

przestępczości

w

środowisku społecznym,

ekonomiczna- jej twórcami byli:Anglik- Thomas

Morus,Włoch- FilippoTurati,Duńczyk- Wilhelm Bagner - posz u ki wała przyczyn przestępczości w warunkach bytu .kto więcej ma- więcej chce",

aczęśćspołecze ństwa żyje

w

biedzie,dlatego m.in.

dopuszc zasięprzestępstw.

WłochC.Lombroso(psychiatra i antropolog) w 1876 r. napisał pracę "Człowie k - zbrodniarz", w której wysunął tezę,żezbrodniarztoodrębnytypczłowieka,któryw wyniku nieprawidłowości dziedzicznejprezentuje cechy fizyczne

36

ipsychiczneczłowie kapierwotnego(dzikiego) z pred yspo-zycjamipsychicznymi tzw.przestępcyurodzonego.

E.Ferridopat rywał sięprzyczynprzestępczościw wa-runkach społeczno-biologicznych , op racował typologię przestępców (z urodzenia, obłąkanych, z namiętności ,

przypadkowych, znawyknienia,działającychnieumyślnie) . Autor pierwszego podręcznika kryminolog ii, R. Garofalo (wydanegow 1885 r.),jesttwórcą znanej koncepcji p rze-stępstwa naturalneg o i sztuczne go .Uważał. że przestęp­ czośćnaturalniewystępujewspołeczeń stwiejako element

negatywnych przyczyn (uzależnień) irówn i eż może mieć postaćsztuczną- okazjonalną.

W nauce dominowały trzy kierunkietiolog ii prz estęp-czości:

biopsychologiczny- reprezentowany przez antro -pologię kryminalną,który uwarunkowaniaprzestęp­ czościtłumaczyłprzyczynamibiologicznymiip

sy-chicznymiczłowi eka;

socjologiczn y- uzasad n iający przestępczośćs po-łecznym iuwarunkowaniamiprzestępczości ,

ekonomiczny - objaśniający przyczyny przestęp­ czości brakiem odpowiednich wa runków bytu lub chęciądorównania przez biednych

w

sposób n

ie-uczciwy dobrzesytuowanym,coczyniłozczłowie­ kauczciwego przestępcę .

Bliska kryminologii pedagogika specjalna zajmuje

się rewalidacją i resocjalizacją osób,któreweszły w

ko-lizjęz prawem.ONZ.poszu kującoptymalnych rozwiązań wzakresieetiologiikryrntnoqe nezy,organizujemiędzyna­ rodowe kongresy zapobieg aniaprzestępczości.

Kryminologia dzielisięna: 1. Kryminologięogóiną. 2. Krymino log ię szczegółową:

a) etiologięprzestępczościbadającąjej przyczyny, b) symptomatologię badającąobjawyprzestępczości, c) wiktymologię wyjaśniającąrolęofiary/osoby po

szko-dowanej wgenezieprzestępstwa , d) profilaktykękryminolog iczną, el prognozowan ieprzestępczości. 3. Kryminologię kli nicz ną zajmującąsię:

a) diagnozowaniemprzestępczości,

b) resocjalizacją(metody socjalizacjiprzestępców), c) rewalidacją(leczenieprzestępców) .

4. Kryminologię porównawczą.

Kryminologiajestgłównie nauką empiryczną,ma

cha-rakter nauki interdyscyplinam ej społeczno-przyrod niczej z przewagą komponentów społecznych. Powiązana jest

z wielomadziedzinami nauki:kryminalistyką,psychologią, a wszczegól ności z psychopatologiąrozwojową, wycho-wawczą, kliniczną,sądową,socjologią,psychosocjolog ią, psychiatrią , anatomią ifizjologiączłowieka, endokrynolo -gią, ekolog ią,prawem karnym,penologią (naukąo karze), antropologią, medycyną sądową i psych i atrią sądową, ekonomią, ety ką, statysty kąkrymi naln ą i wieloma innymi

dziedzinaminauki.

Kryminologia, antro pologia kryminalna i krymin alisty-ka rozpatrują człowie ka - homo sapiensraeens- jako jednostkę bi o-psych o-sp ołeczną, uzasad niając przyczy

-ny przestępczości elementami skład owy mi kryminologii przedstawionymi

w

tabeli.

Oddziaływanie człowiek - środowisko jest obustron-ne.Współczesny człowiek to najczęściej homo sapiens

recen sekonomikusnacechowanynegatywnymwpływem czynników endo- i egzogennych spowodowanych zatru-ciemśrodowiskazewnętrzn eg oiwewnętrznego .Wświetle wspomnianychwyżej koncepcjizachowań homo sapiens recensnasuwająsięponiższerefleksjeodnoszące siędo etiologiiprzestępczości.

Z punktu widzeniaantropologiikryminalnej. krym ino-logiiikryminalistyki rodzisiępytanie,jaki jest współcze­ sny czfowiek ?Dlaczego coraz częściejwstępujenadrogę przestępczą zmierzającą do unicestwienia otaczającego świata. pośrednio przez pozbawienieżycia własnej oso-by? Czy w społeczeństwie dominują ludzie przestrzega-jącyzasadetykiiprawa,czy też ludziezeskłonnościami przestępczymi,patologicz nymi?

Aby rozstrzygnąćtenproblem,należywcześniejs

kie-rowaćdo samegosiebie pytanienastę pujące:Czy ktoko

l-wiekmoże powied zi e ć, że zna samego siebiei zawsze postępuje poprawnie pod względem prawno-etycznym? A następnie od powi ed zieć na kilka dalszych pytań: Czy ktokolwiekjest w stanie od powiedzi ećjak zachowa się wsytua cjiekstrema lnej- napadu,zagroże nia życia,prz

e-żywania wielkiegoszczęścia , niepowodzenia, stanu fru-stracji,wielkiego wzruszenia,awansużyciowego , kl ęs ki

żywiołowej,wybuchu bomb y,poż aru,aktu terrorulubka -taklizmutrzęs ieniaziemi,czyzapadn i ęciananieuleczal ną

chorobę?Czy wstanieagresji,frustracjinie dokonaczynu

bezprawne go,nieodpowiedzial nego,nieetyczne go,nie

ty-powego dlasiebie?Dlaczegokażdyz nasjużod ranama tzw.dni dobreizłe?Czy ludzie, którzynie sąod niczego Tabela

Przyczynyprzestępczości- koncepcje zachowańhomo sapiens recens

Causes ot crime- homo sapiens recents behaviouralconcepts

Czynnik.Btc" Czynnik"psyche" Czynnik..społeczny" Czynnik "sytuacyjny" (przypadkowość) Soma(ciało)preferuje Część idealna:rozum, Kierunek socjologiczny, Teonaprzypadkowości przewagęczynnika dusza, wgzasady,zdrowy wp~innychludzlna znana w filozofii:"życi e biologicznego,włoska duch

w

zdrowymciele, przestępczość,wg zasady: składa Sięz przypadków"

szkołaantropologiczna w chorym Ciele chory duch, kto z kim przestajetakimi mimo planowania,np. (C.Lombroso) akcentule który warunkujeskłonności Sięstaje,wpływna psychozatłumu,okazja kierunek:bioloqiczny, doprzestępnych zachowań, przestępczośćrodziny, czynizłodzieja (przestępcę) antropologiczny, zawiera25-30%czynnika szkoty,środowiska, itp.,wpływnaetiologIę genetyczny,wgzasady: kryminogenezy. miejscapracy, bezrobocia, przestępczościok.5-10%. wzdrowymciele zdrowy alkoholizmu,narkomanii,

duch,choreciałopowoduje prostytuCjI(AIDS),

skłonnościprzestępcze, wojen, "przywódców", zawieraok.25%etiologii recydywyprzestępczej,

przestępnychzachowań. sfanatyzowanych

wyznawców niektórych sekt i religii,np.muzułmanów - odła muislamu (talibów), zawiera ok.40%

kryminogenezy.

uzależnieni , potrafią zachować homeostazę- równowa

-gę biologiczną? Czy jesteśmy skłonni do uzależnień?

Dlaczego nie ma osobydo rosłej nieuza leżnionej-

se

nsu

largo,od któregoś z czynników:alkoholu,kawy, mocnej herbaty (teiny), narkotyków,lekówpsychotropowych, ta -bletek od bólugłowy, kibicowania imprezom sportowym,

kina,gryw karty, kompute ra,telewizji,czasopismp orno-graficznych, seksu,określo nych artykułów spożywczych (np.słodyczy), szybkiej jazdy samochodem, katechezy,

przebywania w grupie (towarzyskiej, w sekcie religijnej,

kawiarni czy restauracji) czyprzebywania w samotno-ści, atakżenawetprzesadnegooddaniasięnauce?Czy można zaplanować (zaprogramować) cele życiowe, czy

możnatylkochciećjezaprogramowaći ewentualnie zbli

-żać się do koncepcji zaplanowanej luboddalaćod niej?

Czy można tak postępować, aby nie było odstępstwod norm etycznychiprawnych(nie planowane zajściewcią­

żę, pójście "w tango" (tzw. "cug"), czy życie w tajnym konkubinacie)? Dlaczego w okresie 12-1 4 lat dla mło ­

dzieży większym autorytetem od rodzicówsą p rzywód-cygruprówi eśn iczyc h- niezawszepozytywni , rów n i eż sekt i band? Czy istniejeteoriaprzypadkowości wżyciu ? Czyistnieje pojęcie normyczłow i eka zdrowego na ciele i duszy? (nie,istnieje jedyniepojęciegrupykontrolnej

-osobyzbl iżo n ejdo zdrowego"normalnego", z o

dchylenia-mi w górę lubwdół). Dlaczego różn i ludzie mają różne

potrzebyiprezentująodmienneosobowości społeczne? Dlaczego oszukujemysamych siebie? Chcemysię wytłu ­

maczyćprzynajmniejprzed samymsobą,kiedy zachowa

-mysięniepoprawnie,awięcjesteśmyobłudni? Wszyscy

ludzie w sytuacjach najtrudniejszych uciekają się do sił nadprzyrodzonych (vis majO/j. Dlaczego? Możebrakuje

nam siły duchowej (brak wszechstronnego wyc

howa-nia)?Czy podstawądla większości ludzi jest wiara, czy empiria? Czyistnieje ewolucja?(K. Darwintoudowodnił iniezakłóca ona zasad wiary. Podstawyzałoż en ia

ewo-lucji zostały potwierdzone jedynie w obrębie gatunków,

tzw.przystosowanie pozagatunkowenie istnieje. I w tym zakresie nauczanie biologii musi ulec zmianie). Kiedy u choregoczłowiekazabrakniemożliwości od woła n i asię

do pomocy u lekarzy,większość ludzi ucieka siędo vis

major, szuka pomocy,obronyiprzebaczeniauniej- np.

udajesię dotzw.miejscuzdrowie ń (świ ętych). Czy tam

następuje odreagowanie psyche i somy w stosunku do innych ludzi iotaczającego świata? Wiadomym jest, że te miejsca są tylko dla pewnej liczby osób zbawienne,

natomiast dla pozostałych nie, dlaczego? Czy jest p od-stawa materialna,abywiaraczyniłacuda?Współczesny realistaodpowie - nie wiem.Około 90% ludziwwieku starczym, schorowanych, pragnie pojednania i pomocy

u vismajor- nawracasię nawiarę, pragnieżyć według wskazańPisma Świętego,przestaje stronić odKościoła, któryprzecież miał swojesłabości (kiedy np. na stosach palonouczonych na oczachludzi).Uwiększości ludzi

do-minuje majestatycznasiłastwórcza Bogaw postaci wiary.

38

To niektóre z dyskusyjnych problemówwspółczesnej an-tropologiiikryminologii.

W ostatnich latach we wszystkich państwach nastąpił

wzrostprzestępczości- w niektórychnajwyższyz dotych-czas notowanych.Podrugiej wojnie światowej do chwili obecnejukazało sięponad200 tys. publikacjiz dziedziny kryminologii. Jakpodają specjal i ści od początku historii nauki do1980 r.ogłoszono ok.10mlnartykułówn auko-wych.Od1980do1990r.ichliczbawzrosłao ok.600 tys.

rocznie,a od1990r.do chwiliobecnej wzrasta po700tys.

rocznie, awięcpodwajasięobecnie co14-1 5latdorobek naukowyludzkości,ale to wcalenie zapobiega przestęp­ czości,wojnom i terroryzmowi.

Kształtowanie społecznie pożądanej postawy skaza-nego wymaga znajomości tych czynników, które spowo

-dowały jego wstąpienie na drogę przestępczą, a to nie jest łatwe - wymaga indywidualnych metod działalności

resocjalizacyjnej.

Przestępczość jest zjawiskiem wyznaczonym proce

-sami społeczno-ekonomicznymi, a dministracyjno-praw-nymi ikulturowymi państwa. Moż nają oce niać jako ba-rometrstabilizacjispołecze ń stwa .Przemianyzach odz ące

wewspółczesnymświecie nasu wają refleksje, czy prawo w obecnymkształcie będzie trwaćw XXII wieku.Zdaniem autora nie wytrzyma próby zbyt szerokopojętejdemokracji irodzącegosięfanatyzmu.Różn iejest rozpatrywanesło­ wosprawiedliwość:w rodzinie,w szkole,wzakładziepr a-cy,w kontakciewładzyz obywatelem. Prokuratoroskarża, adwokat broni - czy zawszesłusznie- rozstrzyga sąd. Temida czasem bywaobłudna,jeżeli sądnie oprzesięna obiektywnych,sprawdzonychdowodach.

Obywatele żądają praworządności - przestrzegania przepisów prawnych (karnych), odczuwają zagrożenie

bezpieczeństwa,domagają sięochrony,dlategoteżautor

uważa , że zniesienie kary śmierci wwiększości pań stw jest aktem prawnymprzejści owym . Alew krajach muzuł­ mańskich karzesię karą śmierci zacudzołóstwo , a 1/3

społeczeństwa Europy i Amerykiżyje w niejawnych kon-kubinatach.

Wedługwiększościustaw wprawiekarnymprzestępca "może" zab ijaćdrugiegoczłowieka, a ten, zgodnie z o bo-wiązującym systemem prawnymnie ma prawa zabijać

przestępcy- zwyjątkiemobrony koniecznej istanuwyższej konieczności- z uwagina zniesienie karyśmierci.Bardzo ciężko pracujący człowiek może tylko marzyć o płacach niektórych oszustów społecznych (kombinatorów), osób

omijającychprawoi bandytów.Torodzi frustracje iag resję wśród ludzi. Skazany ma dobre warunkibytuwzakładzie karnym - za 1100 zł(a łącznie ok. 3 tys.zł miesięcznie państwo łoży na każdego skazanego), podczasgdy pr a-cujący przeciętnyobywatelpo20 latach nauki i pracyma niewielewię kszą płacę.

Wszyscypłacąpodatek odprzestępczości:za wanda-lizm,zdemolowane klatki schodowe,windy,budkiteleło­

niczne,środ ki transportu (wagony kolejowe i autobusy),

stadiony i hale sportowe. Kto wychował takie jednostki?

My- społeczeństwo- przestrzegające prawa. Państwo,

którenieopracowałoskutecznych metod iregułkrymino

-logic znych, administracyjno-prawnych, wychowawczych.

Dlaczego? Czymałże ństwa osób tej samej płci roztoczą opiekęnad niczyimidziećmi?Czy zostaniewprowadzone klonowanie? Postępuje

w

zatrutymi sztuczniez

mienio-nym środowiskudegeneracja homo sapiens- to droga do unicestwieniarodzaju ludzkiego.

Negatywnywpływma konsumpcyjnymodelżycia.

Ma-leje cena iudzkieg o życia- jużza800zł można wynająć

płatnego zabójcę, nawet nieletniego bandytę. Ma na to wpływ dehumanizacjażycia - wartości moraln e ustępu ­ ją przed kultem pieniądza. Nadalprawnie we wszystkich

państwachobokprzedmiotówpolitechniczn ych niew

pro-wadza się do programów nauczania etyki,estetyki, na-uki o zasadachdbałości o zdrowie.dobroczłowiekaczy zdrowąprzyrodę .Młodyczłowiekw dalszymciągu będzie

startował w życie obdarty z humanizmu, nastawionyna konsumpcyjny tryb życia. W dalszym ciągu coraz więcej młodzieży - w tym szkolnej, głównie z rodzin rozbitych

i rodzin alkoholików - będzie pozyskiwało środowis ko przestępcze . Powyższeprzyczynysprawiają, żeznaczna

częś ć młodego pokoleniabędziejeszcze bardziej p atolo-giczna- z zaburzeniaminatury psychosomatycznej,piją­ ca alkoho l,zażywającanarkotyki,a przez to sfrustrowana,

słaba tizycznie ipsych icznie- dlatego,żejej rozwójiwy -chowanie będzie coraz częście] oparte na negatywnych wzorcach.

W rodzinach inteligenckich,zwłaszcza biznesmenów, ojciecpoświęcadziecku tylko15-30minut dziennie,a 1/3

rodzin żyjew rozbitychrodzinach,niezlega lizowanychlub częściej zakamuflowanych konkubinatach- i nie dziwim y się- jeżeli sami nie rozumiemy siebie.to czymożemypo kilku lub kilkunastu czy kilkudziesięciu latachzrozumieć,

a doteg ojeszcze kochaćdrugą osobę- topotraficzynić

mała cząstkaspołeczeń stwaalbo tylko mówi,żepot rafi.

Aktualny staje się problem obrony człowie ka przed wszelkiego rodzaju zagrożeniami i jego tota l n ą zagładą. W tym celujestniez będ ne interdyscyplinarnepodeiście -poparte globa lnie przez rządzącychtym światem .Dla za-chowaniagatunku homo sapiens konieczny jesthumanizm

ogólnoludzki,światowy,leczz powodu jegozróżnicowania

nie jest możl iwy.Jestsposóbna to,aby na świeciemogły zapanować dobroć, zrozumieniedladrugiejosobywp

o-trzeb ie, aby światzdom i nowały:praworządn ość, postawy etyczno-moralne,a przedewszystkimzgodnezprawem? Takiejmożliwościnie ma-możnajedyniesiędo niejp

rzy-bl iżać lub od niej oddalać. Pojęcie ideału, id ealizowania

postawjestutopią,z uwaginazróżnicowanie świata oży­ wionego:roś li n,zwierząt,a szczególnieczłowie ka.Ludzie mają różną konst ru kcję biologiczną i zróżnicowane jest

zapotrzebowaniekażdego człowie ka,oczywistajeststała zmienność iciągła walka dobra ze złem, a także walka

obyt,dlategoteżhomo hominilupus est.

PROBLEMYKRYMINALISTYKI274(4)2011

Człowiek w świecie Zoa czy antropomorphajest naj-bardziejzły. Drapieżca lew,tygrys zjadaofiarę,kiedy jest

głodnyi dalej nie morduje,aczłowiekopracowuje najsku-teczniejszemetody zabijaniadrugiegoczłowiekaza pomo

-cą broni masowej zagłady - atomowej, wodorowej oraz zacząłstosowaćbrutalne aktyterroru. Naukowcytwi erdzą,

żegdybyczłowie k1/3tego, co wydajenazbroje nia,wydał nawaikęzgłodem,naświecie byłbydobrobyti ludzienie umieralibyzgłodu.Człowiekbyłbywstanie sztucznie syn-tetyzować białkoorganiczne.Awięc,jakzmienićczłowie ­ ka,czyjesttomożliwe?Odpowiedźbrzmi - nie.Z uwagina zróźnicowanieiróżnepotrzebyoraztrybżyciaposzczeq ól-nych ludzi- jednisąpracoh olikami,pracująponadsiły,inni mordująizabijajądla paruzłotych,a toteżwynikzróżnico­ wania bio-psych o-społeczn ego, zróżn icowa nia przyrody, która rządzi się prawami natury. Czy współczesnywyso

-ce cywilizowanyczłowiek potrafizmienićten stan rzeczy? Kierując sięprawemzróżnicowaniaprzyrodyidaną(przez stwórcę)wolną wolą,chyba nie.

Auto r wykazał powyżej, że człowieka nie da się po-prawniewychować. Człowiek,jak pokazuje praktyka,nie potrafizachować założeń homeostazyendo- iegzogen ~ nej. A przeci eż we wszechśw iecie panuj e równowaga,

ponieważ zostałytam zachowaneprawa natury,a homo

sapiens je zniszczył. Należałoby opracować prawo na wzórprawa natury.Byłobytomożliwe ,gdyby świat współ­ czesny nie burzył równowagi biologicznej, tylko zmierzał

w kierunku odbudowania założeń homeostazy między­

ludzkiej w zakresie doprowadzenia do równowagi w

ob-rębie elementów składowych bio-psycho-społecznych.

Praktykapokazuje,że współczesny światzmierza wod -wrotnym kierunku. Czy istnieje więc szansa pozytywnej

przebudowy?Tak,ale tylko podwarunkiemodbudowania przez homo sapiens naturalnych praw przyrody opartych na etyce i humanizmie.

Reasumując,chodzioprzywrócenie zachwianej przez człowie ka homeo sta zy bio-psycho-społecznej opa rtej na

naturalnejbiologicznej oraz humani styczno-etyczna-praw-nejrównowadzezgodnejzprawami natury,którapowinna byćnadbudowądla nauk praw nyc h.

Tak refleksyjny temat autor celowozamieśc!łw niniej

-szym artykule, aby pobudzić homo sapiens do realneg o spojrzenia na współczesny świat i występujące w nim zagroże nia, równocześnie, abywykazać, że tylkowspól

-czesnyczłowiek rozumny jest wstaniezm i en ićtenświat - czynić go iepszym lub gorszym, a nawet doprowadz ić do jego zag łady.Chodzi oto,żeby rozum hom o sapiens

posłużyłwreszciedo wyboru wariantulepszego,o

ptymal-nego dlawspółczesnego świata, gdyżtakie jest jego

prze-znaczen ie. Dlatego większo ś ć cywilizowanych państw

poszukuje metod, a nawet zaczynatakie wprowadzać wżycie.Wielkaprzypadła więcrola orga nizacjommiędzy­ narodowym na czele z ONZ, aby ten kierunek popie rać w sposó b zorg anizowany i solida rny,respe ktującnatur

al-ne prawa przyrody.

Tylkopozytywna powszechna modyfikacja zachowań

(postaw) współczesnego homo sapiens pod wzg lędem

bio-psycho-społecznympozwalazrozum ieć człowiekabez wzg lędu na rasę, na rodowość, wyznanie iinne zmienne

- podwarunkiempojednaniamaterialno-psychicznego na

wzór prawa natury,takbymogło to doprowad zić nakuli

40

ziemskiej do niezbędnej jedności celów homo sapiens.

Podstawą dlatychpozytywnychprzemian może stać się dbałość o odbudowaniewedług praw naturyegzystencji ludności zamiesz kującejwspólny globziemski. Jest todr

o-ga trudna,alejedynierealna.prowadząca dopozytywnej

odnowyżycia człowi ekanaZiemi.