dysleksja
MATERIA à DIAGNOSTYCZNY Z HISTORII
Arkusz I
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla ucznia
1. SprawdĨ, czy arkusz zawiera 32 ponumerowane strony.
Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego badanie.
2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Wypeánij tĊ czĊĞü karty odpowiedzi, którą koduje uczeĔ. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla oceniającego.
7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datĊ urodzenia i PESEL.
Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. BáĊdne zaznaczenie otocz kóákiem i zaznacz wáaĞciwe.
ĩyczymy powodzenia!
ARKUSZ I
GRUDZIEē ROK 2005
Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ
moĪna otrzymaü áącznie 100 punktów
Wypeánia uczeĔ przed rozpoczĊciem pracy PESEL UCZNIA
Wypeánia uczeĔ przed rozpoczĊciem
pracy
KOD UCZNIA
Zadanie 1. (4 pkt)
Napisz, w jakim krĊgu kulturowym powstaá rodzaj pisma umieszczony na odpowiedniej ilustracji. Odpowiedzi wybierz spoĞród:
cywilizacja grecka, cywilizacja rzymska, cywilizacja egipska, cywilizacja chiĔska, cywilizacja z obszaru Mezopotamii.
a) ... b)...
c) ... d)...
Ĩródáo: R. Kulesza, Ateny w czasach Peryklesa, Warszawa 1991; J. Zabáocka, Historia Bliskiego Wschodu w staroĪytnoĞci, Wrocáaw 1987
Zadanie 2. (3 pkt)
Zapoznaj siĊ z mapą i wykonaj polecenia.
mapa: opracowanie wáasne
A. Zapisz cyfrĊ, którą umieszczono na obszarze cywilizacji egipskiej ...
B. Zapisz cyfrĊ, którą umieszczono na obszarze cywilizacji minojskiej ...
C. Zapisz trzy cyfry, które umieszczono na obszarze krain
wchodzących w skáad tzw. „ĩyznego PóáksiĊĪyca” ...
Zadanie 3. (4 pkt)
Przeczytaj zamieszczone fragmenty Ĩródeá i wykonaj polecenia.
A B
ChociaĪ senat i lud rzymski zgodnie domagali siĊ, aby mnie jednemu daü nadzór nad prawami i obyczajami z wáadzą niczym nieograniczoną, nie przyjąáem Īadnego urzĊdu ofiarowanego mi wbrew tradycjom ojczystym (...). Pierwszym w senacie byáem aĪ do tego dnia, kiedy to pisaáem, przez lat czterdzieĞci.
ļródđo: Teksty ļródđowe do nauki historii w szkole. Rzym staroľytny, opr.
L.T. Bđaszczyk, Warszawa 1961, nr 3, s. 30 i n.
... ...
Nasz ustrój polityczny nie jest naĞladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteĞmy wzorem dla innych niĪ inni dla nas. Nazywa siĊ ten ustrój demokracją, poniewaĪ opiera siĊ na wiĊkszoĞci obywateli, a nie na mniejszoĞci.
Ĩródáo: G. Chomicki, S. Sprawski, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, Kraków 1999, s. 126
... ...
Zresztą uwaĪam, Īe KartaginĊ naleĪy zniszczyü.
ļródđo: J. Wolski, Historia powszechna. Staroľytnoħè, Warszawa 1992, s. 319 ... ...
A. W kolumnie A wpisz literĊ, która oznacza autora cytatu.
a) Oktawian August; b) Gajusz Juliusz Cezar; c) Marek Porcjusz Kato; d) Perykles
B. Uporządkuj chronologicznie, od najwczeĞniejszego do najpóĨniejszego, autorów cytatów.
Wpisz w kolumnie B liczby od 1 do 3.
Zadanie 4. (1 pkt)
Postaw znak „X” przy pojĊciach, które są wspólne dla wyznawców judaizmu i chrzeĞcijaĔstwa.
Arka Przymierza ...
Mesjasz ...
Talmud ...
Zadanie 5. (1 pkt)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.
JakoĪ u Greków, Īeby juĪ innych pominąü, ludzie, którzy zarządzali dochodami paĔstwa, jeĞli siĊ im powierzy tylko talent [jednostka wagowa i monetarna], mimo kontroli dziesiĊciu dozorców, tyluĪ pieczĊci i podwójnej liczby Ğwiadków, nie potrafią dochowaü rzetelnoĞci. Natomiast u Rzymian mĊĪowie, którzy podczas swego urzĊdowania lub posáowania mają w swym rĊku wielką sumĊ pieniĊdzy, juĪ dla samej ĞwiĊtoĞci przysiĊgi zostają wierni swemu obowiązkowi. I jeĪeli u innych ludów rzadko znajdzie siĊ mąĪ, który nie tknie pieniĊdzy publicznych i pod tym wzglĊdem zachowa czyste rĊce, to u Rzymian rzadki bywa przypadek schwytania jakiegoĞ przeniewiercy na gorącym uczynku.
Ĩródáo: Polibiusz, Dzieje, táum. S. Hammer, Wrocáaw 1957, ks. 6, 56
OceĔ, który z wymienionych w tabelce wniosków jest prawdziwy. Wpisz w odpowiednie miejsce PRAWDA.
Autor chwali Greków za ochronĊ publicznych pieniĊdzy.
...
Autor chwali Rzymian za uczciwoĞü w sprawowaniu funkcji
publicznych. ...
Autor wyszydza Rzymian za „wiernoĞü obowiązkowi dla samej ĞwiĊtoĞci
przysiĊgi” i za rzadkie przypadki schwytania jakiegoĞ przestĊpcy. ...
Zadanie 6. (2 pkt)
Przeanalizuj ilustracjĊ i odpowiedz na pytania.
Ĩródáo: P. Bagenal, J. Meades, Sáynne budowle Ğwiata, Warszawa 1993, s. 73
A. Jaką budowlĊ przedstawia ilustracja? OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
cerkiew, bazylika, meczet, synagoga.
...
B. Jak nazywa siĊ element architektoniczny zaznaczony strzaáką?
...
Zadanie 7. (2 pkt
)Przeczytaj tekst Ĩródáowy i wykonaj polecenia.
A co siĊ tyczy kraju [...], to obfituje on w ĪywnoĞü, miĊso, miód i rolĊ orną. Pobierane przez niego opáaty stanowią odwaĪniki handlowe [tj. monety lub kruszec]. Idą one na Īoád jego mĊĪów. Co miesiąc przypada kaĪdemu z nich oznaczona iloĞü. Ma on 3000 pancernych, podzielonych na oddziaáy, a setka ich znaczy tyle co dziesiĊü secin innych wojowników. Daje on tym mĊĪom odzieĪ, konie, broĔ i wszystko, czego tylko potrzebują.
Ĩródáo: G. Labuda, Pierwsze paĔstwo polskie, Kraków 1989, s. 60
A. Napisz, jaką formacjĊ wojskową opisaá autor tekstu. OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
chorągiew rycerska, druĪyna, piechota wybraniecka, pospolite ruszenie, wojsko kwarciane.
Tekst opisuje ...
B. Opisanej w tekĞcie formacji przyporządkuj wáaĞciwą ilustracjĊ.
Tekst áączĊ z ilustracją nr ...
Ilustracja nr 1
Ilustracja nr 2
Ilustracja nr 3
Ĩródáo: Kronika Polski, red. A. Nowak, Kraków 1998 s. 42, 143, 230
Zadanie 8. (2 pkt)
W tabeli wpisz liczbĊ 1 przy kronikarzu, który Īyá najwczeĞniej, a liczbĊ 4 przy kronikarzu, który Īyá najpóĨniej.
Jan Dáugosz ...
Wincenty Kadáubek ...
Janko z Czarnkowa ...
Anonim tzw. Gall ...
Zadanie 9. (2 pkt)
Przyjrzyj siĊ ilustracji i wykonaj polecenia.
A. Napisz, którego ĞwiĊtego przedstawia ten fragment Drzwi GnieĨnieĔskich z koĞcioáa katedralnego.
...
B. Napisz, dlaczego dzieáo artystyczne przedstawiające Īycie tego ĞwiĊtego zostaáo umieszczone w koĞciele katedralnym w GnieĨnie.
...
...
Ĩródáo: L. Kalinowski, Speculum artis, Warszawa 1989, s. 263
Zadanie 10. (3 pkt)
Przeczytaj teksty Ĩródáowe i wykonaj polecenia.
Tekst 1. Wydarzenia datowane na rok 1097
[...] ksiąĪĊ Wáadysáaw powierzyá obu synom swe wojsko i wysáaá ich na wyprawĊ na Pomorze.
Oni zaĞ, odszedászy i powziąwszy nie znane mi bliĪej postanowienie, zawrócili z drogi z niczym. Wobec tego ojciec, podejrzewając [w tym] coĞ, natychmiast podzieliá miĊdzy nich królestwo, jednakĪe nie wypuĞciá ze swych rąk gáównych stolic paĔstwa. [...] Ojciec zaĞ, zapytany przez moĪnych, który z nich ma wybitniejsze zajmowaü miejsce przy wysyáaniu i podejmowaniu poselstw, w powoáywaniu [pod broĔ] wojska i prowadzeniu go oraz w rozlicznych dziedzinach zarządu tak wielkiego królestwa, odpowiedzieü miaá w te sáowa: „Moją jest wprawdzie rzeczą, jako czáowieka starego i sáabego, podzieliü miĊdzy nich królestwo i sądziü o tym, co jest teraz [...]. Po Ğmierci mojej atoli Zbigniew niechaj ma Mazowsze wraz z tym, co obecnie posiada, Bolesáaw zaĞ, prawy syn mój, niech obejmie gáówne stolice królestwa we Wrocáawiu, w Krakowie i w SĊdomirzu. [...]” Po dokonaniu tedy w powyĪszy sposób podziaáu paĔstwa i po [tej] wcale piĊknej mowie ojca, kaĪdy z synów udaá siĊ do swojej czĊĞci paĔstwa, ojciec ich zaĞ zawsze najchĊtniej przemieszkiwaá na swym Mazowszu.
Tekst 2. Wydarzenia datowane na rok 1102
Zmará zatem ksiąĪĊ Wáadysáaw w podeszáym wielu i dáugą sáaboĞcią záoĪony [...]. Skoro zaĞ obaj bracia przybyli, zanim jeszcze pochowali ojca, doszáo pomiĊdzy nimi do wielkiego sporu o podziaá skarbów i królestwa [...]. Tak wiĊc po wcale zaszczytnym i okazaáym pogrzebie ksiĊcia Wáadysáawa w koĞciele páockim, po rozdzieleniu skarbca ojcowskiego pomiĊdzy synów i po urządzeniu królestwa polskiego wedle podziaáu dokonanego jeszcze za Īycia ojca, kaĪdy z braci zająá czĊĞü przypadáą mu z podziaáu.
Tekst 3. Wydarzenia datowane na rok 1106/1107
Tymczasem zaĞ przyniesiono przychwycone wraz z posáaĔcami listy Zbigniewa, z których okazaáy siĊ liczne zdrady i knowania. [...] Na koniec Bolesáaw nader roztropnie i stosownie zawará tymczasowo pokój z Czechami, a zwoáawszy wojsko postanowiá wypĊdziü Zbigniewa. Zbigniew zaĞ nie czekaá na przybycie brata, [...], lecz ucieká jak jeleĔ i przepáynąá rzekĊ WisáĊ. Bolesáaw atoli spiesznie przybyá pod Kalisz, a napotkawszy tam opór garĞci wiernych Zbigniewowi w kilku dniach ten gród zająá, a równoczeĞnie odebrawszy poselstwo ustanowiá swego komesa w mieĞcie GnieĨnie. [...] spiesząc do przeniesionej stolicy w àĊczycy i tam naprawiá stary gród, [mający byü osáoną] przeciw Mazowszu. Wtedy dopiero napáynĊáy posiáki od Rusinów i WĊgrów, z którymi wyruszyá w drogĊ i przeprawiá siĊ przez WisáĊ. Wówczas Zbigniew zupeánie upadá na duchu [...]. Wtedy dopiero uznaá siĊ za niĪszego od brata [...]. Wtedy uzyskaá od brata [tyle], Īe zatrzymaá Mazowsze jako lennik, nie zaĞ jako wáadca udzielny.
Ĩródáo: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, oprac. M. Plezia, Wrocáaw 1975, s. 78-80, 95, 115
A. Napisz, czym kierowaá siĊ ksiąĪĊ Wáadysáaw, dokonując podziaáu paĔstwa.
...
...
...
B. Napisz, któremu z ksiąĪąt przypadaáo w kolejnych podziaáach Mazowsze.
Rok 1097 ...
Rok 1102 ...
Rok 1106/1107 ...
C. WymieĔ wszystkie grody wzmiankowane przez kronikarza, które zaznaczone są na mapie jako naczelne.
...
...
...
Ĩródáo: Atlas historyczny Polski, red. W. CzapliĔski, T. àadogórski, Warszawa-Wrocáaw 1998, s. 5
Ɣ – naczelne grody prowincji
Zadanie 11. (3 pkt)
Przeczytaj tekst Ĩródáowy i wykonaj polecenia.
Niechaj wiĊc wiadomym bĊdzie wspóáczesnym i potomnym, Īe my – Bolesáaw, z áaski BoĪej ksiąĪĊ krakowski i sandomierski, [...] zwaĪając na wiernoĞü i zacnoĞü wiernego nam [rycerza] komesa Klemensa z Ruszczy, wojewody krakowskiego [...] dajemy jemu i potomkom jego obojga páci wszelkie wolnoĞci, jakie sami mamy w paĔstwie naszym, tak Īe wszelkie dziedzictwa rzeczonego pana Klemensa, [...] wolnymi bĊdą zupeánie od wszelkich poborów, opáat, przewozów, jakkolwiek zwanych. [...] MoĪe teĪ wedáug swej woli [wspomniany Klemens]
w dziedzictwach swych stawiaü warownie, grody i miasta.
Ĩródáo: Wiek V – XV w Ĩródáach. Wybór tekstów Ĩródáowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. SobaĔska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 223
A. PodkreĞl wáaĞciwą odpowiedĨ. Jaki to jest dokument?
1. Akt lokacji miasta 2. Akt nobilitacji 3. Akt komendacji
4. Immunitet ekonomiczny
B. Napisz, w którym stuleciu powstaá ten dokument.
...
C. Napisz, co oznacza zapis: „wolnymi bĊdą od [...] przewozów”.
...
...
...
...
Zadanie 12. (3 pkt)
Przeczytaj tekst Ĩródáowy i wykonaj polecenia.
Jan biskup [...] przewielebnym braciom arcybiskupowi gnieĨnieĔskiemu i jego sufraganom (przesyáa) pozdrowienie i apostolskie báogosáawieĔstwo [...].
ĩądaliĞcie zatem, abyĞmy ukochanego syna naszego przesáawnego mĊĪa Wáadysáawa krakowskiego, sandomierskiego ksiĊcia, [...] sáynnego odwagą i przezornoĞcią, zasobnego w wojsko i bogactwa, potĊĪnego wielką liczbą poddanych, twierdz i grodów z áaski naszej apostolskiej wynieĞli na stolicĊ królewską i zgodnie królem Polski mianowaü i koronowaü zalecili. [...]
PrzyjĊliĞmy áaskawie pomienionego biskupa i záoĪone przezeĔ listy, wysáuchaliĞmy z przychylnoĞcią proĞby o przyznanie korony rzeczonemu ksiĊciu [...].
Wprawdzie posáowie ukochanego syna naszego Jana, dostojnego króla czeskiego, do nas przybyli dopraszali siĊ u stolicy naszej apostolskiej z pokorą, abyĞmy wstrzymaü raczyli przyznanie korony rzeczonemu ksiĊciu z przyczyny, iĪ król Jan roĞciá ze swej strony prawo do królestwa polskiego, co w swoim miejscu i czasie obiecywali udowodniü; ale tenĪe biskup (Gerward) po przeáoĪonych wnioskach posáów twierdziá przeciwnie i dowodziá wiele razy, iĪ król (czeski) [...] Īadnego nie moĪe przywáaszczyü sobie prawa do królestwa polskiego, gdyĪ prawo to sáuĪy w zupeánoĞci samemu tylko ksiĊciu Wáadysáawowi, jako królestwa tego prawemu dziedzicowi, które je prawem przyrodzonym odebraá po przodkach swoich w spadku; a stąd usilnie nalegaá o przyznanie [...] ksiĊciu (Wáadysáawowi) korony. My zatem, chcąc kaĪdego przy prawach, mu sáuĪących, zostawiü, osądziliĞmy za rzecz sáuszną wstrzymaü siĊ z wyrokiem takowego przyznania, przez co atoli nie myĞlimy bynajmniej przesądzaü prawa, naleĪącego wam i innym proszącym, którego wolno wam bĊdzie uĪywaü, jak i kiedykolwiek zechcecie, bez ujmy i ubliĪenia prawu cudzemu.
Ĩródáo: T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w tekstach Ĩródáowych, t. I, Rzeszów 1996, s. 109-110
A. Podaj tytuá autora tego listu.
...
B. Napisz, kto jest adresatem tego listu.
...
C. WskaĪ prawdziwy wniosek poprzez wpisanie sáowa PRAWDA w tabeli.
Autor listu w zawoalowany sposób wyraĪa zgodĊ na koronacjĊ
Wáadysáawa. ...
Autor listu odrzuca pretensje Jana do korony. ...
Autor listu nakazuje podziaá królestwa miĊdzy Jana i Wáadysáawa. ...
Zadanie 13. (3 pkt)
Wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli nazwĊ zakonu, którego dotyczy przedstawiony opis. OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
dominikanie, benedyktyni, pijarzy, jezuici.
Zgromadzenie zrodziáo siĊ z ruchów dobrowolnego ubóstwa. Byá to zakon wyrosáy ze Ğrodowisk miejskich i z ich potrzeb religijnych.
Jego celem staáo siĊ duszpasterstwo wĞród Ğwieckich. Do XV wieku byá zakonem Īebraczym.
...
Obowiązywaáy tu Ğluby zakonne, a jako czwarty dodano wypeánianie bez ociągania kaĪdego rozkazu papieĪa wydanego dla zbawienia dusz i szerzenia wiary. ĝrodkami zakonu miaáy byü
„dzieáa miáoĞci”, nauczanie i kazania.
...
Klasztory tego zgromadzenia, lokowane z dala od miast, byáy oĞrodkami kultury. W nich znalazáy miejsce skryptoria, biblioteki, szkoáy. Odegraáy niemaáą rolĊ w procesie chrystianizacji wsi.
Dewizą zakonu staáo siĊ „ora et labora” – módl siĊ i pracuj.
...
na podstawie: H. Manikowska, J. Tazbirowa, Historia 1. ĝredniowiecze, Warszawa 1993, s. 37, 98; Historia KoĞcioáa katolickiego, t. 3, Warszawa 1989, s. 94
Zadanie 14. (3 pkt)
Uzupeánij tablicĊ genealogiczną, wpisując imiona i przydomki w odpowiednie miejsca.
UwzglĊdnij nastĊpujące osoby:
Jadwiga, Ludwik WĊgierski (AndegaweĔski), ElĪbieta àokietkówna.
Karol Robert AndegaweĔski
Król WĊgier
ElĪbieta BoĞniaczka Królowa WĊgier
i Polski
Król Polski
Zadanie 15. (2 pkt)
Wypeánij tabelĊ.
A. W kolumnie A przy Zygmuncie AuguĞcie wpisz numer wydarzenia, które miaáo miejsce za jego panowania. OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
1. Hoád pruski
2. Zawarcie unii lubelskiej
3. Zwoáanie po raz pierwszy dwuizbowego sejmu walnego 4. Uchwalenie konstytucji Nihil novi
B. W kolumnie B postaw znaki „X” przy tych wáadcach, którzy byli synami króla Kazimierza JagielloĔczyka.
A B
Jan Olbracht ... ...
Aleksander ... ...
Zygmunt Stary ... ...
Zygmunt August ... ...
Zadanie 16.
(2 pkt)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
[...] Kazimierz JagielloĔczyk stwierdziá zatem w statutach nieszawskich [...], Īe dobra stoáu królewskiego nie są przeznaczone wyáącznie dla potrzeb osobistych panującego, lecz takĪe „dla obrony i zachowania caáego królestwa” i dlatego zobowiązaá siĊ nie oddawaü pod zastaw królewszczyzn naleĪących do starostw sądowych (grodowych). [...] Aleksander wreszcie wydaá sáynny statut rozciągający zakaz zastawów na caáoĞü domeny ziemskiej monarchy [...].
ļródđo: A. Sucheni-Grabowska, Spory królów ze szlachtæ (...), Kraków 1988, s. 13
A. PodkreĞl hasáo, które szlachta sformuáowaáa w obronie tak ustanowionego prawa.
1. Zniesienie egzekucji staroĞciĔskiej 2. Egzekucja dóbr
3. Unifikacja paĔstwa 4. Liberum veto
B. PodkreĞl zdanie, które opisuje realizacjĊ tego hasáa w latach szeĞüdziesiątych XVI wieku.
1. Ustalano zasady lustracji królewszczyzn, a czwartą czĊĞü dochodu króla przekazywano na staáą armiĊ.
2. Zawarto uniĊ realną z Litwą, która miaáa osobny skarb.
3. Magnateria zagrabiáa czĊĞü królewszczyzn.
4. Na Ukrainie wydzielono magnatom wielkie majątki, zwane latyfundiami.
Zadanie 17. (5 pkt)
Przeczytaj fragment tekstu M. Kromera o spoáeczeĔstwie polskim i wykonaj polecenia.
Do pospólstwa zalicza siĊ wszystkich tych, którzy nie naleĪą do szlachty [...] czy to bĊdą rolnicy, ogrodnicy, pszczelarze lub pasterze bydáa, czy teĪ rzemieĞlnicy i wyrobnicy, lub szynkarze, karczmarze, woĨnice i kupcy, bez wzglĊdu na to, czy prowadzą Īycie na roli [...]
we wsiach i osiedlach, czy teĪ w miasteczkach i miastach.
Pospólstwo miast i miasteczek jest w nieco lepszym poáoĪeniu i cieszy siĊ wiĊkszą swobodą, aniĪeli lud wieĞniaczy. Wprawdzie i jedni i drudzy páacą swoim panom roczne czynsze, ale rolnicy i wieĞniacy [...] Ğwiadczą ponadto wszelkie darmowe prace przy uprawie paĔskich gruntów i inne posáugi dworskie, wykonywane nie tylko rĊcznie, lecz takĪe wáasnym sprzĊĪajem.
Nikomu przy tym nie wolno bez zezwolenia pana przenieĞü siĊ gdzie indziej, tak Īe są oni jak gdyby przypisani do ziemi i niewiele siĊ róĪnią od niewolników, zwáaszcza w obecnych czasach.
Ĩródáo: T. Cegielski, K. ZieliĔska, Dzieje nowoĪytne 1492-1815. ûwiczenia Ĩródáowe z historii dla szkól Ğrednich, t. III, Warszawa 1999, s. 201
A. Napisz, co – zdaniem autora – áączy opisanych w tekĞcie mieszkaĔców wsi i miast.
Podaj dwie cechy.
...
...
B. Napisz, czym – zdaniem autora – róĪnią siĊ mieszkaĔcy wsi od mieszkaĔców miast.
Podaj dwie róĪnice.
...
...
C. WyjaĞnij podkreĞlone pojĊcie.
...
...
Zadanie 18. (2 pkt)
Wypeánij tabelĊ.
A. W kolumnie A uporządkuj chronologicznie wáadców Rzeczpospolitej w XVII wieku.
Wpisz liczby od 1 (przy panującym najwczeĞniej) do 5 (przy panującym najpóĨniej).
B. W kolumnie B postaw znak „X” przy wáadcach, którzy naleĪeli do dynastii Wazów.
A B
Zygmunt III ... ...
Jan Kazimierz ... ...
Michaá Korybut ... ...
Wáadysáaw IV ... ...
Jan III ... ...
Zadanie 19. (2 pkt)
Na podstawie wykresu wykonaj polecenia.
na podstawie: J. Szpak, Historia gospodarcza powszechna, Warszawa 1997, s. 53, 65, 77
A. WskaĪ, których stuleci dotyczy zjawisko przedstawione na wykresie. PodkreĞl wáaĞciwą odpowiedĨ.
1. 1100-1300 2. 1200-1400 3. 1300-1500 4. 1400-1600
B. Napisz, co byáo przyczyną tak duĪego spadku liczby ludnoĞci.
...
Zadanie 20. (2 pkt)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
Bo któĪ oĞmieli siĊ powiedzieü, Īe stan trzeci nie ma w sobie wszystkiego, czego potrzeba do stanowienia caáego narodu? Jest to czáowiek mocny i czerstwy, którego ramiĊ jest jeszcze zakute w kajdany. Gdyby odjĊto narodowi stan uprzywilejowany, nic by narodowi nie ubyáo, owszem, coĞ by mu przybyáo. WiĊc czymĪe jest stan trzeci? Wszystkim, ale to wszystko spĊtane jest i uciĞnione.
Ĩródáo: Wiek XV-XVIII w Ĩródáach. Wybór tekstów Ĩródáowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów oprac. M. SobaĔska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1997, s. 485-486
A. Napisz, w którym stuleciu powstaá ten tekst.
...
B. Uzasadnij swoją odpowiedĨ.
...
...
...
Liczba ludnoĞci Europy
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
mln mieszkaĔców
stulecie
Zadanie 21. (2 pkt)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
Styl dąĪący do bogatych efektów zewnĊtrznych przy pomocy form wyszukanych i niezwykáych, w charakterze bujny, dynamiczny, peáen przepychu, ornamentów, páynnoĞci, báyskotliwoĞci, kontrastów.
na podstawie: W. KopaliĔski, Sáownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985, s. 78-79
Ilustracja nr 1 Ilustracja nr 2
Ilustracja nr 3
A. Podaj nazwĊ stylu opisanego w powyĪszym fragmencie tekstu.
...
B. WskaĪ numer ilustracji, która przedstawia dzieáo naleĪące do stylu opisanego w powyĪszym fragmencie tekstu.
...
Zadanie 22. (2 pkt)
Zapoznaj siĊ ze schematami funkcjonowania parlamentaryzmu Rzeczpospolitej.
Wypeánij tabelĊ zamieszczoną poniĪej poleceĔ A i B.
Schemat I Schemat II
A. W kolumnie A wpisz numer tytuáu wáaĞciwego dla danego schematu.
1. Parlamentaryzm polski XV w. do 1493 roku
2. Parlamentaryzm Rzeczpospolitej XVI w. od 1526 do 1569 roku 3. Parlamentaryzm Rzeczpospolitej w czasach saskich
4. Parlamentaryzm Rzeczpospolitej wg Konstytucji 3 maja
B. W kolumnie B wpisz numer opisu elementu KRÓL wáaĞciwego dla danego schematu.
1. Dziedziczny monarcha z dynastii Piastów
2. Monarcha z dynastii Jagiellonów wybierany przez radĊ królewską 3. Monarcha elekcyjny, wybierany podczas elekcji viritim
4. Dziedziczny monarcha z dynastii Wettinów
A B
Schemat I ... ...
Schemat II ... ...
SEJM zwoáywany na Īyczenie monarchy
SENAT
- wojewodowie i kasztelanowie z Wielkopolski, Maáopolski i Mazowsza
- biskupi katoliccy
- wyĪsi dostojnicy paĔstwowi
IZBA POSELSKA - delegacje sejmików
z Wielkopolski, Maáopolski i Mazowsza
- przy podejmowaniu decyzji zasada „powszechnej zgody”
KRÓL
SEJM zwoáywany przynajmniej raz na dwa lata na 6 tygodni
SENAT
- wojewodowie i kasztelanowie z Wielkopolski, Maáopolski, Mazowsza, Prus Królewskich i Litwy
- biskupi katoliccy
- wyĪsi dostojnicy paĔstwowi IZBA POSELSKA - przedstawiciele sejmików z
Wielkopolski, Maáopolski, Mazowsza, Prus Królewskich, Litwy
- przy podejmowaniu decyzji zasada jednomyĞlnoĞci
KRÓL
Zadanie 23.
(3 pkt)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
Wojna, która rozpoczĊáa siĊ w dziedzicznych posiadáoĞciach Habsburgów austriackich, przeksztaáciáa siĊ szybko w wojnĊ ogólnoniemiecką, a nastĊpnie w europejską. ChociaĪ wojna zaczĊáa siĊ od haseá religijnych, krzyĪowaáy siĊ w niej interesy ekonomiczne, polityczne i dynastyczne wiĊkszoĞci paĔstw europejskich. Wojna [...] szybko straciáa swój charakter wojny religijnej. Przez dáugi czas po stronie katolickiego cesarza stali niektórzy ksiąĪĊta protestanccy, natomiast katolicka Francja popieraáa zdecydowanie obóz protestancki w Rzeszy.
Ĩródáo: J. Gierowski, J. LeszczyĔski, Historia dla klasy II liceum ogólnoksztaácącego, Warszawa 1972, s. 175
A. Napisz, jak nazywa siĊ konflikt, który opisuje powyĪszy tekst.
...
B. WyjaĞnij, w jaki sposób zmieniaá siĊ opisywany konflikt. UwzglĊdnij dwa aspekty tych zmian.
...
...
...
...
Zadanie 24. (3 pkt)
Napisz, czym zastąpiono w Konstytucji 3 maja wymienione instytucje lub rozwiązania prawne.
A. liberum veto
...
...
B. wolna elekcja
...
...
C. Rada Nieustająca
...
...
Zadanie 25. (2 pkt)
Wypeánij tabelĊ.
A. W kolumnie A przy podanym kraju wpisz nazwĊ dynastii rządzącej w nim w XVIII wieku. OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
Hohenzollernowie, Wettinowie, Romanowowie, Habsburgowie.
B. W kolumnie B przy podanym kraju wpisz XVIII-wieczny tytuá jego wáadcy.
OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
cesarz rzymski narodu niemieckiego, król, suátan, imperator.
A B
Rosja ... ...
Prusy ... ...
Austria ... ...
Zadanie 26. (3 pkt)
Obok kaĪdej biografii wpisz imiĊ i nazwisko postaci, której ona dotyczy.
A. Wybitny polski jezuita, spowiednik króla Zygmunta III i sáynny kaznodzieja na jego dworze. Znany z kazaĔ o charakterze politycznym.
...
...
B. Publicysta, reformator szkolnictwa. Doradca króla Stanisáawa Augusta Poniatowskiego, wspóáautor Konstytucji 3 maja, twórca „KuĨnicy”.
...
...
C. Biskup warmiĔski, uczestnik soboru w Trydencie. Sprowadziá do Polski zakon jezuitów oraz zaáoĪyá pierwsze w Polsce kolegium jezuickie.
...
...
Zadanie 27. (2 pkt)
Pod kaĪdym z tekstów przedstawiających pogląd na temat wolnoĞci wpisz wáaĞciwą nazwĊ ideologii. Odpowiedzi wybierz spoĞród:
konserwatyzm, liberalizm, anarchizm, nacjonalizm.
A. Zasada ta brzmi, Īe jedynym celem usprawiedliwiającym ograniczenie przez ludzkoĞü, indywidualnie lub zbiorowo, swobody dziaáania jakiegokolwiek czáowieka jest samoobrona, Īe jedynym celem, dla osiągniĊcia którego ma siĊ prawo sprawowaü wáadzĊ nad czáonkiem cywilizowanej spoáecznoĞci wbrew jego woli, jest zapobieĪenie krzywdzie innych. [...] Jedyną swobodą zasáugującą na to miano jest swoboda dąĪenia do wáasnego dobra na swój wáasny sposób, o ile nie usiáujemy pozbawiaü innych ich dobra lub przeszkodziü im w jego osiągniĊciu.
Ĩródáo: A. Radziwiáá, W. Roszkowski, Historia 1789-1871, Warszawa 1997, s. 368 i n.
...
B. Chcemy wolnoĞci, to znaczy Īądamy dla kaĪdej osoby ludzkiej prawa i Ğrodków do robienia wszystkiego, co mu siĊ tylko podoba, i do nierobienia niczego na co nie ma ochoty; Īądamy peánego zaspokojenia wszystkich jego potrzeb, z jedynymi ograniczeniem, jakie nakáadają niemoĪnoĞci naturalne i potrzeby, respektowane w równej mierze, naszych bliĨnich. Pragniemy wolnoĞci i uwaĪamy, Īe jej istnienie jest nie do pogodzenia z istnieniem jakiejkolwiek wáadzy, bez wzglĊdu na to, jakie by byáy jej Ĩródáa i formy [...].
Ĩródáo: A. Radziwiáá, W. Roszkowski, Historia 1789-1939, Warszawa 1999, s. 65-66 ...
Zadanie 28. (3 pkt)
Zapoznaj siĊ z tabelą. Odpowiedz na pytania.
Tabela: StopieĔ mechanizacji uprawy roli w gospodarstwach cháopskich IloĞü hektarów
ziemi ornej:
Wielkopolska rok 1907
Królestwo Polskie rok 1910
Galicja rok 1902
na 1 máockarniĊ 21 94 377
na 1 siewnik 77 3 167 15 643
na 1 ĪniwiarkĊ 250 1 477 29 996
Ĩródáo: J. àukasiewicz, Drogi rozwoju rolnictwa, w: Polska XIX wieku, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1986, s. 38
A. Gdzie rolnictwo byáo najsáabiej zmechanizowane? ...
B. Jakich maszyn byáo najwiĊcej w Królestwie Polskim? ...
C. W odpowiednim miejscu w tabeli zaznacz znakiem „X” obszar, który naleĪaá do strefy rolnictwa intensywnego.
Wielkopolska ...
Królestwo Polskie ...
Galicja ...
Zadanie 29. (2 pkt)
Przeczytaj zamieszczone teksty Ĩródáowe i napisz, którego powstania dotyczą.
OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
powstanie koĞciuszkowskie, powstanie listopadowe, powstanie krakowskie 1846 roku, powstanie styczniowe.
A.
Nikczemny rząd najezdniczy, rozwĞcieklony oporem mĊczonej przezeĔ ofiary, postanowiá zadaü jej cios stanowczy, porwaü kilkadziesiąt tysiĊcy najdzielniejszych, najgorliwszych jej obroĔców, oblec w nienawistny mundur moskiewski i pognaü tysiące mil na wieczną nĊdzĊ i zatracenie.
[...] W pierwszym zaraz dniu jawnego wystąpienia, w pierwszej chwili rozpoczĊcia ĞwiĊtej walki, Komitet Centralny Narodowy ogáasza wszystkich synów Polski, bez róĪnicy wiary i rodu, pochodzenia i stanu, wolnymi i równymi obywatelami kraju. Ziemia, którą Lud rolniczy posiadaá dotąd na prawach czynszu lub paĔszczyzny, staje siĊ od tej chwili bezwarunkową jego wáasnoĞcią, dziedzictwem wieczystym. [...]
Do broni wiĊc, Narodzie Polski, Litwy i Rusi, do broni!
...
B.
Rodacy! Nadzwyczajne wypadki w stolicy Królestwa wydarzone, nadzwyczajnych wymagaáy Ğrodków. Naglącym kraju potrzebom nie mogáa Rada Administracyjna, pomimo przybrania nowych czáonków, zaradziü. Nie zdoáaá koniecznoĞcią sprawdzonym oczekiwaniom narodu odpowiedzieü ani utworzony póĨniej Wydziaá Wykonawczy w Radzie, ani na gruzach jego powstaáy Rząd Tymczasowy. Brakowaáo jednoĞci i zgody. (...)
Rodacy wszelkiego wieku i powoáania! Na wspóádziaáaniu waszym, na odziedziczonej po dziadach, gotowej do wszystkiego miáoĞci ojczyzny przyszáy byt nasz polega. Godzi mi siĊ przeto byü pewnym, Īe byt ten zachowaü potrafimy. Dalecy od naruszenia spokojnoĞci mocarstw oĞciennych, pragniemy tylko, aby i wzglĊdem nas zbawienna niemieszania siĊ jednego paĔstwa do drugiego zasada zachowaną byáa. Do nas teraz naleĪy, wszystko poĞwiĊcając dla postawienia siĊ w moĪnoĞci uĪywania swobód konstytucyjnych, pokazaü, Īe godni ich jesteĞmy. Niech Īyje ojczyzna!
Ĩródáo: Wiek (...) w Ĩródáach. Wybór tekstów Ĩródáowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. SobaĔska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 179, 230-231
...
Zadanie 30. (4 pkt)
Przeanalizuj zamieszczoną na stronie 23 mapĊ oraz diagramy przedstawiające strukturĊ zatrudnienia wedáug gaáĊzi przemysáu w najwaĪniejszych okrĊgach przemysáowych na ziemiach polskich w latach 80. XIX wieku. Wykonaj polecenia.
Struktura zatrudnienia A
inne
hutniczy
górniczy metalowy
Struktura zatrudnienia B
inne metalowy
wáókienniczy
Struktura zatrudnienia C
inne
metalowy
hutniczy wáókienniczy
oprac. wáasne na podstawie: J. àukasiewicz, Początki cywilizacji przemysáowej na ziemiach polskich, Warszawa 1988, s. 37
mapa: opracowanie wáasne
A. Przedstawionym na mapie gáównym okrĊgom przemysáowym na ziemiach polskich w XIX wieku przyporządkuj wáaĞciwe struktury zatrudnienia.
OkrĊg przemysáowy nr 1
...
OkrĊg przemysáowy nr 2
...
OkrĊg przemysáowy nr 3
...
B. Podaj nazwĊ okrĊgu przemysáowego zaznaczonego na mapie numerem 2.
...
Zadanie 31.
(3 pkt)
Przeczytaj tekst Ĩródáowy i wykonaj polecenia.
hr. Aleksander Wielopolski, List otwarty szlachcica polskiego do kanclerza Metternicha 1. Na pierwszą wieĞü o tej rzezi Europa zwróciáa oczy ku Tobie, moĞci KsiąĪĊ. Z dawna
przywykáa czciü w Panu podporĊ, ojca porządku europejskiego, czuáa potrzebĊ wysáuchania PaĔskiego sáowa. Od Pana oczekiwano rozwiązania zagadki, by móc osądziü, co w tych wypadkach jest udziaáem charakteru narodowego, zastarzaáych stosunków miĊdzyklasowych, a co trzeba przypisaü wpáywowi PaĔskiego reĪimu i podniecie PaĔskich agentów?
2. W wyniku PaĔskich, z dawna przygotowanych Ğrodków, których rezultatem koĔcowym jest dzieáo galicyjskie, naród ten okazuje siĊ wreszcie rozprĊĪonym, roztopionym w swych elementach.
Odkąd te czĊĞci skáadowe wielkiej rodziny, szlachta i cháopi porwaáy siĊ podniecone przeciwko sobie, odkąd to spoáeczeĔstwo szarpie swe wáasne trzewia, nie masz wiĊcej narodu polskiego.
3. Zapewne rząd rosyjski jest srogi dla szlachty polskiej, ale Romanow jest zbyt dobrym szlachcicem, by daü zatáuc sobie podobnych nawet poĞród swych nieprzyjacióá: zbyt jest sumienny, by lĪyü swe ofiary. Samowáadca górujący zarówno nad wszystkimi klasami poddanych nie myĞli táumiü buntu jednych za pomocą umówionej z drugimi zasadzki. [...]
4. Szlachta polska bĊdzie z pewnoĞcią wolaáa iĞü z Rosjanami na czele cywilizacji sáowiaĔskiej, máodej, jĊdrnej i peánej przyszáoĞci, niĪ wlec siĊ spychana, pogardzana, znienawidzona, zelĪona, w ogonie waszej cywilizacji, zgrzybiaáej, zrzĊdnej i zbyt pewnej siebie. W zamian za to, co byĞmy przynieĞli Rosji, otwaráaby ona naszej rasie szeroką karierĊ pracy spoáecznej, interesów pozytywnych wyĪszego rzĊdu, które by zapeániáy rozpaczliwą pustkĊ naszego obecnego poáoĪenia.
Ĩródáo: A. Radziwiáá, W. Roszkowski, Historia 1789-1871, Warszawa 1997, s. 299-300
A. Napisz, do jakiego wydarzenia nawiązuje autor.
...
B. Napisz, jaka idea polityczna zostaáa zawarta w akapicie 4.
...
C. WskaĪ, w jaki sposób autor zrealizowaá koncepcjĊ zarysowaną w akapicie 4. PodkreĞl wáaĞciwą odpowiedĨ.
1. Stanąá na czele powstania krakowskiego 1846 roku.
2. Po nawiązaniu wspóápracy z dworem cesarskim w Wiedniu, zaangaĪowaá siĊ w uwáaszczenie przeprowadzane w Galicji w 1848 roku.
3. Udaá siĊ na emigracjĊ by staü siĊ czoáowym dziaáaczem Hotelu Lambert.
4. Rozpocząá wspóápracĊ z rządem Cesarstwa Rosyjskiego i stanąá na czele rządu cywilnego Królestwa Polskiego.
Zadanie 32. (3 pkt)
Przeanalizuj plakat. Wykonaj polecenia.
Ĩródáo: W. L .Shirer, Powstanie i upadek Trzeciej Rzeszy, Toronto 1992, s. 90
Militarische Verträge – ukáady militarne
F=siáy zbrojne R=rezerwa Belgien - Belgia
Deutsches Reich –Keine Reserven – Rzesza Niemiecka – Īadnych rezerw
Frankreich – Francja Tschechoslowakei - Czechosáowacja Polen - Polska
A. WskaĪ okres, z którego pochodzi plakat. PodkreĞl poprawną odpowiedĨ.
Plakat powstaá
1. przed I wojną Ğwiatową.
2. w latach I wojny Ğwiatowej.
3. w okresie miĊdzywojennym.
4. w czasie II wojny Ğwiatowej.
B. Uzasadnij swoją odpowiedĨ, podając przynajmniej jeden argument.
...
...
...
C. Napisz, co postuluje autor plakatu.
...
...
...
Zadanie 33. (4 pkt)
Przeczytaj tekst Ĩródáowy. Wykonaj polecenia.
Odezwa BBWR, Warszawa 20 I 1928 r.
Idziemy do obecnych wyborów z hasáem, by to przeklĊte záo, które trawiáo tak jeszcze niedawno nasze PaĔstwo, nie mogáo nigdy powróciü. Chcemy zabezpieczyü naszą OjczyznĊ od tego, by nikt nie mógá i nie Ğmiaá powróciü do tych zbutwiaáych kart naszej historii. [...]
Musimy dąĪyü do tego, by przyszáy Sejm i Senat wzmocniáy wáadzĊ Prezydenta, dokonaáy mądrego w zasadach i praktyce rozdziaáu uprawnieĔ wáadzy wykonawczej i ustawodawczej i poprawiáy nasz ustrój tak, by gwarantowaá siáĊ i sprawnoĞü w rządzeniu.
[...] Konstytucyjną podstawĊ dla silnej wáadzy wykonawczej bĊdzie musiaá wywalczyü dla Polski nowy sejm.
Nie wierzymy, by ci, którzy dotychczas psuli przez swoje partyjnictwo KonstytucjĊ, mogli pracĊ naprawy ustroju paĔstwowego wykonaü uczciwie i by nie powrócili do chorobliwych naáogów, których przez siedem lat byli niewolnikami. [...]
Wierzymy, Īe pracĊ tĊ wykonaü bĊdą w stanie o wiele lepiej niĪ partyjni politykierzy – ludzie, związani z pracą samorządową, gospodarczą czy spoáeczną. Są oni bardziej wroĞniĊci w codzienne Īycie realne, i trafniej rozumieü bĊdą jego potrzeby. [...]
Ĩródáo: W. A. Serczyk, Dzieje Polski 1918-39. Wybór tekstów Ĩródáowych, Kraków 1990, s. 261-263
A. Rozszyfruj skrót BBWR.
...
B. WskaĪ dwa pojĊcia, którymi moĪna zastąpiü skrót BBWR. Wybierz je spoĞród:
sanacja, lewica, Stronnictwo Narodowe, piásudczycy, rojaliĞci.
...
C. WskaĪ prawdziwą odpowiedĨ, wpisując w odpowiednim miejscu w tabeli PRAWDA.
BBWR chce utworzyü koalicjĊ partii startujących w najbliĪszych wyborach. ...
BBWR chce broniü istniejącej konstytucji. ...
BBWR chce umocniü wáadzĊ prezydenta. ...
Zadanie 34. (2 pkt)
Wypeánij tabelĊ.
A. W kolumnie A zapisz nazwiska przywódców najwaĪniejszych ruchów politycznych w Polsce dwudziestolecia miĊdzywojennego. Wybierz spoĞród:
Wincenty Witos, Roman Dmowski, Wojciech Korfanty, Ignacy DaszyĔski.
B. W kolumnie B postaw znak „X” przy tym ruchu, który sformuáowaá postulat przedstawiony w poniĪszym tekĞcie.
Uspoáecznienie dojrzaáych do tego gaáĊzi przemysáu, przede wszystkim kopalĔ wszelkiego rodzaju, hut i Ğrodków komunikacji. [...]
UpaĔstwowienie lasów i wód. Wywáaszczenie wiĊkszej wáasnoĞci rolnej z pozostawieniem czĊĞci wywáaszczonych gruntów dla gospodarki paĔstwowej i gminnej, z wydzierĪawieniem pozostaáej czĊĞci spóákom i rodzinom bezrolnych i maáorolnych oraz kooperatywom robotniczym.
Ĩródáo: A. Serczyk, Dzieje Polski 1918-39. Wybór tekstów Ĩródáowych, Kraków 1990, s. 91
A B
ruch socjalistyczny ... ...
ruch narodowy ... ...
ruch ludowy ... ...
Zadanie 35. (1 pkt)
Zapoznaj siĊ z tekstem. SpoĞród wskazanych przez autorkĊ przyczyn przegranej Polaków we wrzeĞniu 1939 roku wybierz jedną. Podaj argument potwierdzający jej zasadnoĞü.
Jestem przekonana, Īe historia wskaĪe na trzy gáówne przyczyny naszej przegranej w kampanii wrzeĞniowej, obok oczywiĞcie ciosu jaki nam zadaáa Rosja z tyáu, w porozumieniu z Niemcami: pierwszą – byáo nasze ubóstwo, drugą – to na szeroką skalĊ, doskonale zorganizowana, pajĊcza praca szpiegowska nieprzyjaciela, trzecią, niedotrzymanie umowy przez sojuszników.
ħródáo: A. Piásudska, Wspomnienia, Warszawa 1989, s. 16
...
...
...
Zadanie 36. (2 pkt)
WĞród wymienionych wydarzeĔ wskaĪ to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie.
W tabeli obok wydarzenia pierwszego umieĞü liczbĊ 1, obok ostatniego – 6.
japoĔski atak na Pearl Harbor powstanie warszawskie wojna radziecko-fiĔska kampania francuska konferencja w Jaácie
lądowanie wojsk alianckich w Normandii
Zadanie 37. (1 pkt)
WyjaĞnij, jaką sytuacjĊ polityczną w Europie ilustruje linia zaznaczona na poniĪszej mapie.
Ĩródáo: J. M. Roberts, Ilustrowana historia Ğwiata. Wieki pary i atomu, àódĨ 1991, s. 326
...
...
...
Zadanie 38. (3 pkt)
A. W tabeli wpisz datĊ wydarzenia, do którego odnosi siĊ zamieszczony tekst.
OdpowiedĨ wybierz spoĞród:
1956, 1968, 1970, 1976, 1980, 1981.
Rok Tekst 1
Trzeba tu z caáą powagą i odpowiedzialnoĞcią stwierdziü, Īe wáadza ludowa nie moĪe wyrzec siĊ stosowania wszelkich, niezbĊdnych Ğrodków w obronie áadu i porządku spoáecznego [...]. JednakĪe w grudniowym kryzysie nie te czynniki stanowiáy gáówny nurt. Próby rozwiązania konfliktu z klasą robotniczą za pomocą siáy – gáĊboko sprzeczne z zasadami socjalizmu – mogáy doprowadziü jedynie do przelewu krwi, wykopaü przepaĞü miĊdzy wáadzą ludową i narodem oraz otworzyü pole do dziaáania siá rzeczywiĞcie reakcyjnych i antysocjalistycznych. Niestety, takie wáaĞnie byáy decyzje kierownictwa, pojĊte [...] bez poinformowania Komitetu Centralnego, który obradowaá w dniu 14 grudnia, o sytuacji na WybrzeĪu.
Ĩródáo: Wiek XX w Ĩródáach (...), oprac. M. SobaĔska-Bondaruk, S.B. Lenard Warszawa 1998, s. 407
...
Tekst 2
Robotniczy protest przeciwko wygórowanym podwyĪkom, który byá wyrazem postawy niemal caáego spoáeczeĔstwa, pociągnąá za sobą brutalne przeĞladowania. W Ursusie, Radomiu i innych miastach bito, kopano i masakrowano aresztowanych demonstrantów. Najszerszy zasiĊg miaáo wyrzucanie z pracy, co obok aresztowaĔ szczególnie uderzyáo w rodziny represjonowanych. [...] Zastosowane wobec robotników represje stanowią naruszenie podstawowych praw czáowieka uznanych zarówno w prawie miĊdzynarodowym, jak i obowiązujących w polskim prawodawstwie [...].
Ĩródáo: W. Pronobis, Polska i Ğwiat w XX w., Warszawa 1990, s. 496-497
...
B. Podaj rok wydarzenia, które upamiĊtnia zamieszczony na ilustracji pomnik.
Ĩródáo:Kronika Polski, red. A. Nowak, Kraków 1998, s. 863
...
Zadanie 39. (2 pkt)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
KomuniĞci bratnich krajów nie mogli, naturalnie pozwoliü, by w imiĊ abstrakcyjnie rozumianej suwerennoĞci paĔstwa socjalistyczne pozostawaáy w bezruchu, patrząc, jak kraj ulega antysocjalistycznemu zwyrodnieniu. [...] MarksiĞci-leniniĞci nie mogą pozostaü i nigdy nie pozostaną obojĊtni wobec losów budownictwa socjalistycznego w innych krajach, wobec sprawy komunizmu i socjalizmu na caáym Ğwiecie.
Ĩródáo: M. Heller, A. Niekricz, Utopia u wáadzy, Wrocáaw 1989, s. 269
A. PodkreĞl wáaĞciwą odpowiedĨ. PowyĪsze sformuáowania okrzykniĊto 1. doktryną Monroego.
2. doktryną Trumana.
3. doktryną BreĪniewa.
B. Napisz, wobec jakiego paĔstwa ją zastosowano.
...
Zadanie 40. (2 pkt)
Przeczytaj tekst Ĩródáowy i wykonaj polecenia.
Konstytucja o liturgii ĞwiĊtej
36.1. W obrządkach áaciĔskich zachowuje siĊ uĪywanie jĊzyka áaciĔskiego, poza wyjątkami okreĞlonymi przez prawo szczegóáowe.
36.2. PoniewaĪ jednak we Mszy ĞwiĊtej, i przy sprawowaniu sakramentów, i w innych czĊĞciach liturgii uĪycie jĊzyka ojczystego nierzadko moĪe byü bardzo poĪyteczne dla wiernych, moĪna mu przyznaü wiĊcej miejsca [...].
36.3. Przy zachowaniu tych zasad powziĊcie decyzji o wprowadzeniu jĊzyka ojczystego, i o jego zakresie naleĪy do kompetentnej koĞcielnej wáadzy terytorialnej [...]. Decyzja ta musi byü zatwierdzona przez StolicĊ Apostolską.
Ĩródáo: http://www.archidiecezja.lodz.pl/czytelnia/sobór/
A. PodkreĞl wáaĞciwą odpowiedĨ. Ten tekst jest fragmentem 1. Konstytucji Soboru Nicejskiego.
2. Konstytucji Soboru Trydenckiego.
3. Konstytucji Soboru WatykaĔskiego II.
B. Podaj, jaką konsekwencjĊ przyniosáo wprowadzenie tych przepisów.
...
...
