Marian Paździor
"Wiadomości Konserwatorskie
Województwa Krakowskiego", z. 1-4,
Kraków 1994-1996
Ochrona Zabytków 49/3 (194), 342-344
1996
Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, z. I—IV, Kraków,
1994-1996, Państwowa Służba O chrony Zabytków O ddział Wojewódzki w Krakowie — Wojewódzki Konserwator Zabytków
O p u b lik o w a n o cztery zeszyty w nakładzie 5 0 0 egz. każdy; p ie r wszy w e w rześniu 1994 r. z k o lo row ym w idokiem B arbakanu na okładce — 182 str. w tym 63 il.; drugi w k w ietniu 1995 r. z w id o kiem o p actw a benedyktyńskiego w Tyńcu — 305 str. w tym 143 ii.; trzeci w g ru d n iu 1995 r. z w id o kiem klasztoru franciszkanów w "Wie liczce — 311 str. w tym 153 il.; czw arty w m aju 1996 r., z k o lo ro w y m w id o k ie m k o śc io ła św. F lo rian a — 2 9 6 str. w tym 181 il.
W y d a n ie c z te r e c h z e s z y tó w
W iadom ości skłania do o m ó w ie
nia m otw yw ów , zaw artości oraz zw iązków z tradycją tego m iasta i w o je w ó d z tw a , n a jb o g a tsz e g o p o d w zględem liczby zabytków , jak i działań ko n serw ato rsk ich .
M arian K ornecki w e w stępie do zeszytu I. określił m otyw y w y d a w an ia W iadom ości ko n serw a
torskich — p iln ą po trzeb ę d o k u
m e n to w a n ia prac zm ierzających do ra to w an ia , utrzym ania (w n a leżytym stanie) i bogacenia k u ltu ralnego i artystycznego dziedzic tw a m iasta K rakow a w raz z re g io nem . Z a ró w n ie w ażną spraw ę uznał chęć dzielenia się w iedzą o w ynikach działań k o n se rw a to r skich, ich sukcesach i n ie p o w o dzeniach.
P oprzednikam i obecnych W ia
d o m o ści były dw a zeszyty W iado m ości K onserw atorskich w ydane
w latach 1 9 5 7 -1 9 5 8 , których nie u d ało się niestety k o n ty n u o w ać jako serii.
W la ta c h 1 9 6 8 -1 9 7 5 d aw ny zespół D o k u m en tacji Z ab y tk ó w o p raco w a ł i w ydał siedem to m ó w
M a te ria łó w i Spraw ozdań K o n serw atorskich W ojew ó d ztw a K ra kow skiego. D o p ro to p la stó w W ia dom ości K onserw atorskich należy
rów nież zaliczyć trzy zeszyty B iu
le ty n u K r a k o w sk ie g o w y d a n e
rzez k rak o w sk ie, m iejskie służby o n serw ato rsk ie w latach 1 9 5 9 - 1961. Pierw szy zeszyt serii w y
1. Por. Janusz B ogdanow ski, O d och ron y
do k o n tyn u a cji w działaln ości In stytu tu A r c h ite k tu r y K ra jo b ra zu ( 1 9 5 0 - 1 9 9 5 ) ,
„Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”
daw niczej W iadom ości ko n serw a
torskie w o je w ó d ztw a kra ko w skie go pośw ięco n o h isto rii służb k o n
serw ato rsk ich K rakow a i jego re gionu. Zeszyt ukazał się w ro k u ju b ile u sz u o sie m d z ie s ię c io le c ia państw ow ej służby k o n se rw a to r skiej w K rakow ie i został o p ra c o w any przez zespół redakcyjny pod k ieru n k iem mgr. inż. arch. A n drzeja G aczoła (W ojew ódzkiego K o n serw ato ra Z abytków ) w skła dzie: d r P iotr D obosz, m gr O lga D yba, d r M arian K ornecki, m gr A ndrzej Siwek.
Janusz B ogdanow ski w a rty k u le Droga od o b iektu do z a b y tk o
w ego krajobrazu s tw ie rd z ił, że
p rz e ło m w p o jm o w a n iu z a b y tk ó w jako o b iek tó w czy zespołów d o k o n ał się na teren ie w o jew ó d z tw a k ra k o w s k ie g o p rzy o k azji o p ra c o w a n ia k rajo b razó w zaby tkow ych najpierw dla oto czen ia p ro jek to w an eg o zb iornika w o d nego w C zorsztynie (1 9 6 5 -1 9 7 0 ) a p o te m dla całego w ojew ództw a (1 9 7 4 -1 9 7 5 )1.
P io tr D obosz om ów ił szczegó ło w o P raw ne i o rg a n iza c y jn e
asp e kty działalności słu żb y k o n serw atorskiej w 8 0 -leciu p o p rzez
działalność G rona K onserw atorów G alicji Z ach o d n iej i W schodniej, K rajow y U rząd K onserw atorski, pierw szy polski A kt P raw o d aw czy w o ch ro n ie zabytków , a d m i n istra c ję k o n se rw a to rsk ą p rzed II w ojną św iatow ą oraz a d m in i strację k o n serw ato rsk ą po II w o j nie, dzieląc ją na dwa okresy: 1. — lata 1 9 4 5 -1 9 8 3 , 2. 1 9 8 3 - 1990.
P o c z e t k o n s e r w a to r ó w k r a k o w s k ic h p rz e d s ta w ił A n d rz e j G aczoł w artykule p o d tym sa mym tytułem . O m ów ił on k o lej no działalność Pawła Popiela, S ta nisław a Tom kow icza, W ład y sła w a D em e try k ie w ic za , T adeusza Szydłow skiego, B ogdana T retera, A ndrzeja Z y g m u n ta O lesia, W ła dysław a Terleckiego, Jerzeg o Re- m era, Józefa D utkiew icza, H an n y
1 9 9 6 , z. 3 /4 , s. 2. N ależy podkreślić, że z inicjatywy dr H anny Pieńkowskiej W oje w ód zk iego Konserwatora Z abytków roz p oczęto (J. B ogdanow ski i J. Klimek)
pilo-Pieńkow skiej, Józefa Lepiarczyka (m iasto), Stefana Św iszczowskie- go (m iasto), Leszka L u d w ik o w skiego (m iasto), Jerzego K ossow skiego (m iasto i w ojew ództw o), Jan u sz a S m ólskiego, Z b ig n iew a B eiersdorfa (m iasto), A leksandra K udera.
W n ik liw y a r ty k u ł M a r ia n a K o rneckiego Z dziejó w ochrony
za b y tk ó w w d a w n y m w o je w ó d z tw ie k r a k o w s k im ( 1 9 4 5 - 1 9 7 5 )
oddaje nie tylko fakty z zakresu d z ia ła ń k o n s e r w a to r s k ic h , ale także atm osferę tych d ziałań, n ie kiedy w ręcz dram atyczną.
A ndrzej Fischinger p o d ał k ró tk ą h isto rię działalności k o n se r w a to ró w W aw elu, zaś ks. Jó zef N o w o b ilsk i o m ó w ił d ziałaln o ść a rc h id ie c e z ja ln y c h k o n s e rw a to ró w sztu k i. A rty k u ł Z b ig n iew a M y czk o w sk ieg o , d y re k to ra R e g io n a ln e g o ^ O ś r o d k a S tu d ió w i O ch ro n y Ś rodow iska K u ltu ro w ego w K rakow ie pod ty tu łem
D ziałania konserw atorskie a o ch rona krajobrazu jest u z u p e łn ie
niem wyżej o m ó w io n eg o a rty k u łu Jan u sza B ogdanow skiego.
Z ak o ń czen ie I zeszytu W iado
m ości sta n o w i k ilka a rty k u łó w
dotyczących dziedzin pokrew nych k o n s e r w a to r s tw u : W ła d y sła w a Ślesińskiego Urząd K onserw ator
ski a A ka d e m ia S ztu k Pięknych w K rakow ie, Stanisław a W altosia K ilka refleksji na te m a t społecznej ochrony za b y tk ó w , M arty Z aitz O chrona za b y tk ó w archeologicz nych w M ałopolsce, S z c z e p a n a
Św iątka O pinia w o je w o d y kra ko
w skiego o służbach ko n serw a to r skich K rakow a w latach 1 9 3 5 -
1938, Elżbiety C eglarskiej A k ta S e k c ji k o n s e r w a c ji z a b y t k ó w i dzieł sz tu k i krakow skiego O krę gu ZPAP w zbiorach A rc h iw u m Państw ow ego w Krakowie.
A ndrzej G aczoł we w stępie do II zeszytu W iadom ości ko n serw a
torskich p o d ał p ro g ram w y d aw
niczy serii. M ateriały do
poszcze-tażow e opracow anie tej kategorii zabytku dla powiatu krakowskiego w 1. 1 9 7 4 -1 9 7 5 , przerw ane reformą administracyjną kraju w czerw cu 1975 roku.
gólnych zeszytów będą g ru p o w a ne w n a s tę p u ją c y c h d z ia ła c h : Z dziejów służb konserw atorskich regionu k rakow skiego; W ybrane zagadnienia o c h ro n y i k o n serw a cji zabytków ; O dkrycia, b adania, realizacje (k o n serw ato rsk ie); S tu dia i m ateriały; K ronika prac kon serw ato rsk ich na teren ie K rak o wa i w o jew ó d ztw a; K alendarium Oddziału Wojewódzkiego Państwo wej Służby O c h ro n y Z ab y tk ó w w K rakow ie; Publikacje i recenzje. N aszym zdaniem należałoby je szcze d o d ać V a r i a , dla w szel kich m a teriałó w nie m ieszczących się w ww. g ru p ach a godnych za m ieszczenia w w ydaw nictw ie.
Z e s z y t d r u g i p o ś w i ę c o n o w przeważającej części zabytkow e mu zespołow i opactw a benedykty n ó w w Tyńcu p o d K ra k o w e m z okazji 9 5 0 -le c ia jego fundacji. Artykuł Jana Pruszyńskiego Tu »fe
lix Austria«, czyli rzecz o ochronie za b y tk ó w p rzed staw ia koryfeuszy
w ładzy k o n serw ato rsk iej w G ali cji, rozw ój i zakres o c h ro n y zaby tków od cesarstw a do republiki.
W obszernym i w nikliw ym a r tykule K onserw atorzy i korespon
denci krajow ych u rzęd ó w konser w atorskich dla z a b y tk ó w sztu ki, w ykopalisk i a rch iw ó w w G alicji
Piotr D obosz om aw ia o c h ro n ę za bytków na tle au striack ieg o syste mu p raw n eg o . W ym ienia galicyj skich k o n se rw a to ró w i k o re sp o n d e n tó w d z ia ła ją c y c h w służbie
olskim zabytkom , dzieląc ich na o n se rw a to ró w zabytków sztuki, k o n se rw a to ró w w ykopalisk, k o n serw ato ró w archiw ów . W ym ienia członków koresp o n d en tó w Komi sji C entralnej a zarazem praw nych zastępców konserw atorów ; człon ków Z w iązku K o nserw atorskiego w G alicji Z ac h o d n ie j; członków Koła K onserw atorów i K orespon dentów Galicji W schodniej. O sob no om aw ia rolę i d ziałalność k o re sp o n d e n tó w w liczbie 3 5 , gdzie zn ajd u jem y ta k ie n a zw isk a jak dr W ojciech K ętrzyński, d r Ta d e u s z W o j c i e c h o w s k i , p r o f , d r F ranciszek P iekosiński, Z yg m u n t H e n d e l, dr Feliks K opera, Julian Pagaczew ski, arch. F ranci szek M ączyński i w ielu innych. Podaje ró w n ież nazw iska czło n
2. O środek O chrony Z abytkow ego Krajo brazu — N a r o d o w a Instytucja Kultury w Warszawie w ydał w 1995 r. okazały
ków Rady A rchiw alnej i jej k o re sp o n d e n tó w — w sum ie 21 osób. N ależy p odkreślić, że do 1983 r. N a c z e ln a D y re k c ja A rc h iw ó w P ań stw o w y ch w y m ie n io n a była jako org an spraw ujący o ch ro n ę d ó b r k u ltu ry w u staw ie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr k u ltury i o m uzeach. Tak więc od czasów galicyjskiej R ady A rchi walnej d o p ie ro ustaw a z 14 lipca
1983 r. o n aro d o w y m zasobie a r chiw alnym i archiw ach oddzieliła arc h iw a od o c h ro n y zabytków . W ustaw ie z 15 lutego 1962 r. z m ie n io n e j u s ta w ą z 19 lip c a 1990 r. o zmianie ustawy o o c h ro nie d ó b r ku ltu ry i o m uzeach nie ma już archiw ów .
Ks. Z y g m u n t N o c o ń zam ieścił
W spom nienia diecezjalnego, kie leckiego K onserw atora S ztu k i, ze
w zględu na przynależność części w o jew ó d ztw a k rak o w sk ieg o do diecezji kieleckiej. D zienniki k o n serw atorskie Andrzeja Olesia i Bo gdana T retera o m ó w ił szczegóło w o A ndrzej G aczoł. N o ta tn ik A. O lesia zaw iera w iadom ości z lat 1928-1929, zaś dzienniki konser w ato rsk ie B. T retera ro zp o czy n a ją się 1 sierpnia 1931 r. a kończą 2 0 m aja 1944 ro k u . D zienniki te są w ażnym przyczynkiem do m e to d pracy ów czesnych k o n serw a torów , gdzie wizja lo kalna była jed n y m z isto tn y c h czy n n ik ó w decydujących o losach zabytków.
W obszernym i św ietnie u d o k u m en to w an y m a rty k u le M arian K ornecki i M aria M ajka p rz e d staw ili historię p o w sta n ia skanse nu w L ip o w cu — a w łaściw ie N adw iślańskiego Parku E tn o g ra ficznego w W ygiełzow ie — w la tach 1 9 6 8 -1 9 7 5 . C ennym załącz nikiem do arty k u łu jest zestaw ie nie o b ie k tó w p o z y sk a n y c h dla s k a n s e n u . D la p o sz c z e g ó ln y c h o b ie k tó w n o ta obejm uje nazw ę i miejsce p o c h o d zen ia, dane h i storyczne oraz k ró tk ą c h a ra k te ry stykę o b iek tu , k alen d ariu m p rz e biegu prac k o n serw ato rsk ich do g ru d n ia 1975 ro k u . O statn i zapis jest in fo rm a c ją o sp o rz ą d z o n e j d o k u m en tacji, zaw ierającą im io na i nazw iska jej autorów . D o d a tk o w o p o d a n o zestaw ienie o p ra cow ań dla całego skansenu oraz
tom O ktawiana Dudy C m en ta rze I w o jn y
św ia to w e j w G alicji Z ach odniej (6 0 7 stron
katalogu formatu A 4).
z e s ta w ie n ie n a k ła d ó w fin a n s o w ych w poszczególnych latach.
Z a łą c z o n o w id o k akso n o m e- try c z n y p a rk u e tn o g ra fic z n e g o p o d lipow ieckim zam kiem wg re a liz o w a n e g o p ro je k tu o ra z 30 zdjęć foto g raficzn y ch au to rstw a M a ria n a K orneckiego.
W to m ie tym zam ieszczono na stępnie szereg artykułów o opac tw ie b e n e d y k ty n ó w w T yńcu:
D zieje o d b u d o w y i konserw acja op a ctw a Pawła D ettlo ffa, W yniki badań a rch itekto n iczn ych sk rzy dła p o łu d n io w eg o W ielkiej R u in y
W a ld e m a ra N ie w a ld y , D iariusz
w ydarzeń zw ią za n ych z realizacją o b e c n i e p r o w a d z o n y c h p ra c w o pactw ie O O . B e n e d y k tyn ó w w Tyńcu Z b ig n iew a N ied u szy ń -
sk ie g o . W dalszej części Jerzy Ż m u d ziń sk i om aw ia w yniki prac k o n serw ato rsk ich przyy gotyckim krucyfiksie z kościoła Sw. M a rc i n a; M aria B icz-S uknarow ska p i sze o roli b ad ań a rc h ite k to n ic z nych na przykładzie kamienicy przy ul. M ikołajskiej 2; A ndrzej Siwek — o zm iennych losach cm entarzy w ojen n y ch I w ojny św iatow ej2; W aldem ar B rzoskw inia — o fo r cie 49 „ G rę b a łó w ” w procesie konserw acji i adaptacji.
K alendarium zaw iera w iadom o ści od 1993 ro k u — tj. od chwili objęcia stanow iska W ojew ódzkie go K onserw atora Z abytków przez mgr. inż. arch. A ndrzeja G aczoła — kończąc na dacie 15 stycznia
1995 roku. Z eszyt zam yka o m ó w ienie w „N ew York Tim es In te r n a tio n a l” n ie fo rtu n n e g o p ro jek tu lokalizacji M c D o n a ld s’a w Rynku G łów nym oraz S ło w o o fundacji
w spierania in ic ja ty w p ra c o w n i czych Przedsiębiorstw a R ew a lo ry zacji Z a b y tk ó w K rakow a i jej fu n
d a to rz e — tym że p rz e d się b io r stw ie, p ió ra Z b ig n ie w a N ie d u - szyńskiego.
Z eszyt trzeci W iadom ości jako głów ny tem at prezen tu je kronikę prac rem o n to w y ch , k o n se rw a to r skich, prac przy zabytkow ych za łożeniach zieleni oraz p rac arc h e ologicznych w latach 1 9 9 3 -1 9 9 4 . N iestety, b łędnie p o d a n o o d n ie sienia do publik o w an y ch sp ra w o zdań konserw atorskich w „ O ch ro nie Z a b y tk ó w ”3.
3. W „O chronie Z abytków ” 1 9 9 4 , nr 1, s. 6 7 - 1 1 2 opublikow ana została I część sp raw ozd an ia z prac konserw atorskich
Z bigniew Jan o w sk i w artykule
U szkodzenia i p ro jek t za b ezp ie czenia klasztoru O O . Franciszka- n ó w -R e fo r m a tó w w Wieliczce po katastrofie w ko p a ln i soli z 12/13 kw ietn ia 1992 r. W artykule R an ki na choinkę i nie ty lk o ... Seba
stian C alik opisuje dzieje tej o z d o by łącznie z p ro d u k cją . N ależy p odkreślić, że W iadom ości K o n
serw atorskie są w spierane przez
W ytw órnię O zd ó b C hoinkow ych i G alanterii Szklanej Ewy Calik w K rakow ie.
S praw ozdania z prac przy za b y tk a c h n ie ru c h o m y c h p ro w a d z o n y c h na t e r e n i e K ra k o w a i w o je w ó d z tw a k ra k o w s k ie g o w latach 1 9 9 3 -1 9 9 4 p ió ra Olgi Dyby m ieszczą się na stro n ach od 5 1 —15 8 ; z prac przy zabytkach ruchom ych w latach 1 9 9 3 -1 9 9 4 p ió r a A le k s a n d r y K y d ry ń sk ie j i Pawła D ettloffa m ieszczą się na stro n ach od 1 5 9 -2 3 6 ; prace na te re n a c h z a b y tk o w y c h p a rk ó w i o g ro d ó w om aw ia M aria M ajka na stro n ac h od 2 3 7 do 2 7 8 ; prace przy zabytkach archeologicznych p rzedstaw ił A ndrzej M atoga.
Z am ieszczony na ko ń cu zeszy tu w ybór bibliografii z zakresu och ro n y i konserw acji zabytków dla w o jew ództw a krakow skiego za la ta 1 993 d o 1 995 (lipiec) obejm uje p o n a d 30 0 tytułów .
C z w a r ty z e s z y t W iadom ości p rezentuje w dziale W ybrane za g adnienia o ch ro n y i konserw acji zabytków cztery pozycje: M a ria na K o rn e c k ie g o — D rew niany
kościół św. B artłom ieja w M ogile;
Ks. Jó z e fa N o w o b ie ls k ie g o —
Prace konserw atorskie w katedrze na W awelu w o sta tn im dziesięcio leciu; Pawła Pencakow skiego — Z n a k Syna C złow ieczego w tęczy
przy zabytkach nieruchom ych, prow adzo n ych w latach 1 9 8 0 - 1 9 9 2 , n atom iast w 1994, nr 3 /4 , s. 3 5 9 - 3 7 7 sprawozdanie
Kolegiaty św. A n n y w K rakow ie
oraz Jerzego Ż m u d ziń sk ieg o —
D a to w a n ie i a u to rstw o p ó źn o b a - ro k o w e g o w y s tr o ju a r c h ite k to nicznego i rzeźbiarskiego fasady kościoła św. Floriana w K ra ko wie. Dział O dkrycia — b a d a n ia
— realizacje zaw iera pięć pozycji: dw ie dotyczą do m u H ip p o litó w au to rstw a M arii B icz-S u k n aro w - skiej i Z bigniew a N ied u szy ń sk ie- go; M arian a M yszki — ś re d n io w ie c z n y c h i n o w o ż y tn y c h p o chów ków w kościele św. M a rk a , oraz dw a kom u n ik aty — H a lin y Rojkow skiej — O w y n ik a c h b a
dań a rch itekto n iczn ych kościoła św. M ikołaja oraz M a rc in a Szymy
— Z b a d a ń n a d p o ł u d n i o w ą
kru ch tą kościoła św. K a ta rzy n y w Krakowie.
W dziale Studia i m a te ria ły — ks. A ndrzej Boksiński o m aw ia k o nieczność u z u p ełn ian ia k a r t e w i dencyjnych i K atalogu z a b y tk ó w
s ztu k i w Polsce, P iotr D o b o sz —
o r z e c z n ic tw o a d m in is tr a c y jn e , konserw atorskie w II R zeczpospo litej a A ndrzej Siwek zajm uje się m uzeum św. B rata A lb erta w d a w nej kom orze celnej w Ig o ło m i.
K ronika prac konserw atorskich zaw iera w ykaz p rac, p ro w a d z o nych przy zab y tk ach n ie r u c h o m ych w 1995 r. (O lga D yba), za b y tk ach ru ch o m y ch w 1 9 9 5 r. (Paweł D ettloff), p ark a c h i o g ro dach w 1995 r. (M aria M ajk a). D ział V o b ejm u je k a le n d a riu m w ydarzeń 1995 roku. W dziale VI zam ieszczono w ybór b ibliografii zagadnień o ch ro n y i kon serw acji zabytków woj. k rak o w sk ieg o od sierpnia do g ru d n ia 1995 ro k u .
Pam iętna refo rm a a d m in is tra cji państw ow ej z czerw ca 1 975 r. przyniosła ze sobą ro z p ro sz e n ie
z prac konserw atorskich przy zabytkach ruchom ych w latach 1 9 8 0 - 1 9 9 2 .
c z ę ś c i z b io r ó w d o k u m e n ta c ji, p ie c z o ło w ic ie c h ro n io n e j przez p o k o le n ia , zbieranej i o p ra c o w y w anej w u rzęd zie w ojew ódzkiego k o n s e rw a to ra zabytków w K ra k o w ie . N a l e ż a ł o b y z a m ie ś c ić w ko lejn y m zeszycie W iadom ości
K o n serw a to rskich d o k ła d n e o m ó
w ien ie lo só w tych zbiorów , które p rz y m u so w o zostały o d d a n e n o w ym , ościen n y m w ojew ó d ztw o m u tw o rz o n y m przez refo rm ę. Była by to duża p o m o c dla h istoryków sztu k i, h isto ry k ó w k o n se rw a to r stw a p o lsk ieg o , tym bardziej że zanosi się na n o w e pod ziały ad m i n istracy jn e k raju, z a ró w n o w oje w ó d z tw jak i p ro je k to w a n e przy w ró c e n ie p ow iatów . Czy będzie to zn ó w ze szkodą dla zasobów a r c h i w a l n y c h n a j b o g a t s z e g o w zabytki w o jew ó d ztw a k ra k o w skiego? N ie należy teg o życzyć ani zab y tk o m ani znakom itej ka drze p raco w n ik ó w krakow skiego u rzęd u k o n se rw a to rsk ie g o . N ow a s e r ia W ia d o m o ści K onserw ator
skich o b ejm ująca cztery kolejne
zeszyty w y d a n e w b ard zo k ró t kim czasie, u zm ysłow iła p a ń stw o w e j s łu ż b ie k o n s e r w a t o r s k i e j w całym k raju , że m o żn a i należy jak najw ięcej p u b lik o w ać, zgod nie z m aksym ą scripta m a n e n t, zw łaszcza — co jest g o d n e p o d k re ś le n ia — jeśli w sp ó ła u to rz y czynią to b ezin tereso w n ie.
Z a d b a n o o szatę graficzną serii d ru k u ją c zeszyty na d o b ry m pa- ierze a ilu stracje — na papierze red o w y m . Pokazano w iele arcy- c ie k a w y c h zd jęć z p ry w a tn y c h zbiorów , co n adaje publikacji au te n ty c z n y c h r u m ie ń c ó w życia. W ydaw cy zaw dzięczają je przede w szystkim ro d z in o m K onserw a to r ó w K rakow skich.
M arian Paździor
N ak ła d em oficyny A linea u k a zała się książka M a rio Benciven- niego p o św ię co n a arc h ite k tu rze
l .M . Bencivenni, L A rchitettu ra délia C o m
pagnie! d i Gesti in Toscana, 1 9 9 6 , s. 2 0 7 ,
il., indeks.
Architektura jezuicka w Toskanii
jezuickiej w T oskanii1. O b ejm uje ona budow le w zniesione p rzez J e zu itó w w ośm iu m iastach to s k a ń
2. W aneksie znalazły się inform acje o ze spole jezuickim z pogranicza to sk a ń sk o - -um bryjskiego: Città di C astello.
skich: w e F lo ren cji, Sienie, M on- te p u lc ia n o , P istoi, A rezzo, Sanse- p o lc ro , P rato i L iv o rn o 2.
