Kataster wielowymiarowy i uwarunkowania jego implementacji w Polsce

ROCZNIKI GEOMATYKI 2012 m T X m Z 3(53)

KATASTER WIELOWYMIAROWY I UWARUNKOWANIA

JEGO IMPLEMENTACJI W POLSCE*

THE MULTI-DIMENSIONAL CADASTRE

AND ITS IMPLEMENTATION CONDITIONS IN POLAND

Katedra Geomatyki, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

S³owa kluczowe: kataster wielowymiarowy, kataster 3D, kataster 4D Keywords: multi-dimensional cadastre, 3D cadastre, 4D cadastre

Wprowadzenie

Mo¿na przyj¹æ, ¿e problematyka katastru wielowymiarowego po raz pierwszy wyp³ynê³a na „szerokie wody” wraz z organizacj¹ pierwszych warsztatów na temat katastru 3D w 2001 roku, w Delft. Wed³ug póŸniejszej opinii organizatorów, podjêcie tej tematyki by³o wtedy przed-wczesne, bior¹c pod uwagê uwarunkowania techniczne, organizacyjne oraz popularyzacjê wiedzy w tym zakresie. Od tego czasu w literaturze œwiatowej pojawi³o siê wiele pozycji zwi¹zanych z t¹ problematyk¹. W 2011 roku ponownie w Delft zorganizowano drugie warsz-taty dotycz¹ce katastru 3D. O¿ywi³y one dyskusjê na temat katastru wielowymiarowego w œrodowisku zwi¹zanym z katastrem i GIS na arenie miêdzynarodowej, w tym tak¿e w Polsce. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie pogl¹dów na temat funkcjonowania kata-stru wielowymiarowego (3D, 4D) na œwiecie oraz wstêpnych uwarunkowañ dotycz¹cych mo¿liwoœci jego wprowadzenia w Polsce.

Nowoczesne koncepcje katastru

Katastru wielowymiarowego nie mo¿na rozpatrywaæ, bez wpasowania go w ogólny nurt inicjatyw rozwoju systemów katastralnych. W koncepcjach tych kataster odgrywa wa¿n¹ rolê w procesie gospodarowania nieruchomoœciami, zw³aszcza w aspekcie tzw. zrównowa-¿onego rozwoju (Williamson i in., 2010).

* Praca zrealizowana w ramach badañ statutowych nr 11.11.150.006 prowadzonych w Katedrze Geo-matyki AGH w Krakowie w 2012 roku.

Systemy katastralne pocz¹tkowo s³u¿y³y celom opodatkowania gruntów (kataster fi-skalny) lub ochronie praw do gruntu i rozwoju rynku nieruchomoœci (kataster prawny). Pocz¹wszy od lat siedemdziesi¹tych zesz³ego wieku szybki rozwój technologii informacyj-nych oraz nacisk na œrodowiskowy, spo³eczny oraz ekonomiczny, zrównowa¿ony rozwój, znacz¹co wp³ywa na oczekiwania i wizje wspó³czesnego systemu katastralnego (Ben-nett i in., 2011).

W publikacji tej, dotycz¹cej nowej roli i wizji przysz³ych systemów katastralnych, mo¿na wyró¿niæ nastêpuj¹ce aspekty maj¹ce wp³yw na rozwój nowoczesnego sytemu katastralnego:

m koncepcja katastru wielozadaniowego,

m zwi¹zek katastru z gospodarowaniem nieruchomoœciami oraz zrównowa¿onym roz-wojem,

m wizja katastru 2014.

Uwa¿a siê, ¿e kataster wielozadaniowy powinien wykraczaæ poza funkcjê fiskaln¹ oraz prawn¹ i obejmowaæ równie¿ aspekty takie jak: gospodarowanie nieruchomoœciami, zagospo-darowanie przestrzenne, zarz¹dzanie œrodowiskiem, czy szeroko pojête kwestie spo³eczne.

Kataster jako Ÿród³o informacji o terenie umo¿liwia w³aœciwe gospodarowanie gruntami. W kontekœcie danego kraju aktywnoœæ zwi¹zana z gospodark¹ przestrzenn¹ (land

manage-ment) mo¿e byæ opisana za pomoc¹ trzech komponentów: polityka przestrzenna (land poli-cy), infrastruktura informacji przestrzennej (land information infrastructure) oraz funkcje

gospodarowania nieruchomoœciami (land administration functions) pomocne dla zrówno-wa¿onego rozwoju. Zwi¹zek ten okreœla siê jako tzw. paradygmat administrowania gruntami

(the land management paradigm). Zosta³ on zaproponowany w 2005 roku (Enemark i in., 2005).

W latach dziewiêædziesi¹tych ubieg³ego wieku zosta³o wydane opracowanie „Kataster 2014. Wizja przysz³ego systemu katastralnego” (Kaufmann i in., 1998). Zawarto tutaj szeœæ stwier-dzeñ okreœlaj¹cych kierunki w jakich, zdaniem autorów, powinny zd¹¿aæ przysz³e systemy katastralne. Dotycz¹ one takich zagadnieñ jak:

m uwzglêdnienie praw, zobowi¹zañ i ograniczeñ w ramach systemu katastralnego, m zanik granicy miêdzy mapami a rejestrami,

m ewoluowanie systemu katastralnego od jego przedstawiania na mapach w kierunku opracowania modelu informacji katastralnej,

m zanik katastru w formie papierowej,

m tendencje zmierzaj¹ce do prywatyzacji katastru, m d¹¿enie do samofinansowania siê katastru.

Wizja katastru 2014 by³a bardzo pomocna przy kszta³towaniu siê nowoczesnych syste-mów katastralnych, przy czym w miarê zbli¿ania siê roku 2014 nasuwa siê potrzeba tworze-nia nowych za³o¿eñ dla przysz³ych systemów. W chwili obecnej mo¿na wyró¿niæ ró¿norod-ne czynniki maj¹ce wp³yw na kszta³towanie siê wspó³czesnych systemów katastralnych, na przyk³ad polityczno-prawne, œrodowiskowe, technologiczne oraz spo³eczno-ekonomiczne.

G³ównym czynnikiem polityczno-prawnym jest koniecznoœæ posiadania w³aœciwej infor-macji stanowi¹cej bazê do podejmowania decyzji politycznych i ekonomicznych. Informacja ta mo¿e byæ wykorzystana równie¿ w sytuacjach kryzysowych. Równie¿ wa¿na wydaje siê potrzeba integracji katastru z danymi dotycz¹cymi œrodowiska. Informacje uzyskiwane z systemu katastralnego bêd¹ pomocne w reakcji na zagro¿enia. W³¹czenie „trzeciego wymia-ru” do katastru mo¿e byæ na przyk³ad pomocne przy zabezpieczeniu siê przed wp³ywem podwy¿szania siê poziomu morza (Stoter i in., 2003).

Mo¿na przypuszczaæ, ¿e w nastêpnych latach rozwój technologiczny spowoduje po-wstanie nowych technik wizualizacji trójwymiarowej oraz analizy danych, które umo¿liwi¹ analizê zjawisk w czasie rzeczywistym oraz ich prognozowanie. Mo¿na tu wymieniæ poten-cjaln¹ bezprzewodow¹ sieæ sensorów, która umo¿liwi pozyskiwanie danych bezpoœrednio w terenie oraz ich przesy³anie bezpoœrednio do systemów gromadz¹cych informacje o nieru-chomoœciach (Bennett i in., 2010). W tym przypadku kataster bêdzie wa¿nym komponen-tem syskomponen-temów analitycznych, przy czym praca w czasie rzeczywistym z wykorzystaniem technologii trójwymiarowej oraz interoperacyjnoœæ poprzez standaryzacjê modeli katastral-nych bêd¹ mia³y znaczenie priorytetowe.

Postêpuj¹ca urbanizacja mo¿e wywo³aæ presjê na reorganizacjê struktury systemu kata-stralnego. Obecny zapis dzia³ek katastralnych w postaci dwuwymiarowej mo¿e okazaæ siê niewystarczaj¹cy i konieczne bêdzie zastêpowanie go innego rodzaju rejestrem uwzglêdniaj¹-cym rejestracjê obiektów przestrzennych, tak jak to ma na przyk³ad miejsce w Singapurze (Khoo, 2011) czy Malezji (Hassan i in., 2008). Powszechna globalizacja z du¿ym prawdopo-dobieñstwem bêdzie wp³ywaæ znacz¹co na gospodarkê wielu krajów. Negatywny przyk³ad kryzysu zabezpieczeñ nieruchomoœci typu sub-prime pokazuje jak wa¿na jest wiarygodnoœæ informacji dotycz¹cych nieruchomoœci. Wydaje siê, ¿e na systemach katastralnych powinien spoczywaæ obowi¹zek zapewnienia informacji dla zabezpieczenia interesów zwi¹zanych z nieruchomoœciami. Wed³ug publikacji (Bennett i in., 2011) integracja katastru z szeroko po-jêtym rynkiem finansowym jest realn¹ mo¿liwoœci¹.

Kataster 3D

Stworzenie jednolitego katastru trójwymiarowego w skali œwiatowej czy miêdzynarodo-wej na chwilê obecn¹ nie wydaje siê mo¿liwe i w¹tpliwe jest by kiedykolwiek zosta³o zreali-zowane. Organizacja oraz sposób skomplikowania katastru w danym kraju zale¿y od ram prawnych i organizacyjnych, potrzeb u¿ytkowników oraz mo¿liwoœci technicznych. St¹d nie prowadzi siê rozwa¿añ na temat ca³kowitego zast¹pienia katastru dwuwymiarowego przez trójwymiarowy (3D Cadastres, 2012). Wydaje siê jednak, ¿e nale¿a³oby przeanalizo-waæ optymalne sposoby przejœcia miêdzy katastrem 2D a katastrem 3D. W tym celu mo¿e byæ pomocna projektowana norma miêdzynarodowa ISO 19152 „Katastralny model admini-strowania terenem” (LADM, 2012). ISO 19152 udostêpnia model koncepcyjny, natomiast nie daje gotowych rozwi¹zañ. St¹d pojawiaj¹ siê ró¿norodne idee, jak powinien wygl¹daæ trójwymiarowy kataster 3D. Warto równie¿ zwróciæ uwagê, ¿e w literaturze œwiatowej – w tym równie¿ w aspekcie prac ³¹czonej grupy roboczej komisji 3 i 7 Miêdzynarodowego Stowarzyszenia Geodetów FIG do spraw katastru 3D – przez kataster 3D oprócz obiektów tradycyjnego katastru rozumie siê równie¿ systemy rejestracji sieci infrastruktury oraz bu-dowli podziemnych, naziemnych oraz nadziemnych. Mo¿na wyró¿niæ piêæ opcji realizacji takiego katastru (3D Cadastres, 2012):

m Minimalny Kataster 3D (Minimalistic 3D Cadastre) – nie uwzglêdnia sieci infrastruk-tury, nie bierze siê pod uwagê dróg i kolei jako obiektów katastru 3D, co eliminuje wiêkszoœæ obiektów podziemnych. Informacja o lokalach jest dostêpna za poœrednic-twem warstw. Inne obiekty 3D s¹ dostêpne przez dodanie symbolu 3D do mapy 2D, bêd¹cego odniesieniem do dokumentu stanowiacego Ÿród³o danych przestrzennych.

m Topograficzny kataster 3D (Topographic 3D Cadastre) – nie tworzy siê w³asnej geo-metrii dla obiektów prawnych, lecz definiuje obiekty przez odniesienie do granic fi-zycznych obiektów.

m Wieloœcienny (prawny) kataster 3D (Polyhedral Legal 3D Cadastre) – dzia³ki 3D posiadaj¹ce objêtoœæ, maj¹ swoj¹ w³asn¹ geometriê, która jest reprezentowana przez wieloœciany (ograniczone p³askimi powierzchniami).

m Niewieloœcienny (prawny) kataster 3D (Non-polyhedral Legal 3D Cadastre) – po-dobny do poprzedniego, ale dopuszczaj¹cy inne powierzchnie np. cylindryczne czy powierzchnie sklejane (NURBS – Non-Uniform Rational B-Spline).

m Topologiczny (prawny) kataster 3D (Topological Legal 3D Cadastre) – dzia³ki 3D posiadaj¹ce objêtoœæ s¹ strukturami topologicznymi opartymi na wêz³ach, krawêdziach, powierzchniach oraz prymitywach przestrzennych. W tym przypadku obiekty kata-stru 3D stykaj¹ siê z s¹siednimi obiektami z ka¿dej strony.

Ka¿da z tych opcji realizacji katastru 3D ma wady i zalety. Przyk³adowo stosunkowo ³atwy do wprowadzenia wydaje siê minimalistyczny kataster 3D. Przy czym wydaje siê, ¿e taka, stosunkowo prosta rejestracja obiektów, w niewielkim stopniu zwiêksza funkcjonal-noœæ katastru, a jednoczeœnie mo¿e byæ przyczyn¹ ró¿nych problemów w przysz³oœci.

Topograficzny kataster 3D mo¿na tworzyæ, je¿eli istnieje topograficzna baza danych, która mo¿e byæ podstaw¹ za³o¿enia takiego katastru. W tym przypadku obiekt prawny istnie-je tylko wtedy, gdy istnieistnie-je istnie-jego odpowiednik w bazie danych topograficznych. Wydaistnie-je siê, ¿e tego typu kataster nie jest zgodny z zasadami obowi¹zuj¹cymi we wspó³czesnych dwu-wymiarowych systemach katastralnych.

Wieloœcienny kataster 3D wydaje siê stosunkowo ³atwy do wprowadzenia z u¿yciem obecnej technologii. Z drugiej strony brak struktury topologicznej i niemo¿noœæ u¿ycia za-krzywionych powierzchni s¹ jego wadami.

Z kolei zalet¹ niewieloœciennego katastru 3D jest mo¿liwoœæ wykorzystania zakrzywio-nych powierzchni, co zwiêksza mo¿liwoœci rejestracji obiektów katastru. Wad¹ takiego roz-wi¹zania s¹ trudnoœci implementacyjne takich rozwi¹zañ przy obecnym stanie technologii. Takie rozwi¹zanie nie zapewnia tak¿e topologii.

W topologicznym katastrze 3D zalet¹ jest brak redundancji przy opisie granic oraz dobry jakoœciowo opis (brak pustych lub nak³adaj¹cych siê obiektów). Mo¿liwe s¹ tu dwie opcje budowy takiego systemu – z zakrzywionym granicami lub bez. Jednak¿e obecny poziom rozwi¹zañ technologicznych nie do koñca umo¿liwia jego wprowadzenie.

Kataster 4D

Przez kataster 4D rozumie siê kataster, w którym do aspektu przestrzennego dodany jest równie¿ aspekt czasowy. Wydaje siê, ¿e wraz ze wzrostem cen gruntu bêdzie ros³o zapotrze-bowanie na informacjê 3D i 4D (Döner i in., 2010). Ze wstêpnych badañ w tym zakresie wynika, ¿e ju¿ w chwili obecnej aspekt czasowy katastru mo¿e byæ przydatny, na przyk³ad przy opisie granic meandruj¹cej rzeki, czy praw zwi¹zanych z wypasem przemieszczaj¹cych siê stad zwierz¹t w niektórych krajach Afryki (Van Oosterom i in., 2006). Wydaje siê rów-nie¿, ¿e rejestracja przebiegu sieci infrastruktury w aspekcie czasowym jest wa¿na. Niezna-jomoœæ zmiennoœci ich po³o¿enia w czasie jest czêsto przyczyn¹ strat materialnych, a nawet katastrof poci¹gaj¹cych ofiary œmiertelne. Obecne oprogramowanie nie pozwala jednak na

pe³ne uwzglêdnienie aspektu czasowego. Zamiast tego stosuje siê tak zwane wersje obiektu, z regu³y reprezentuj¹ce czas stworzenia i usuniêcia obiektu z systemu katastralnego.

Mo¿liwoœæ budowy katastru 3D w Polsce

Jak wiadomo, w chwili obecnej obiektami ewidencji gruntów i budynków w Polsce, która zgodnie z zapisami prawa geodezyjnego i kartograficznego pe³ni rolê katastru, s¹ dzia³-ki, budynki oraz lokale. Pojawia siê wiêc pytanie, czy w chwili obecnej – zw³aszcza w aspekcie prowadzenia inwestycji naziemnych, nadziemnych i podziemnych oraz szybkiego rozwoju technologii wizualizacyjnych – istniej¹cy system katastralny spe³nia w pe³ni poten-cjalne wymagania u¿ytkowników. Zdaniem autora, dane obecnie funkcjonuj¹cego systemu katastralnego je¿eli nawet s¹ wystarczaj¹ce, to taka sytuacja bêdzie ulegaæ zmianie. Wydaje siê ¿e inwestycje, takie jak na przyk³ad budowa sieci infrastruktury, budynków o funkcji przemys³owej, biurowej, us³ugowej czy mieszkalnej spowoduj¹ wystêpowanie konfliktów równie¿ w „p³aszczyŸnie pionowej”. St¹d konieczne bêdzie wydawaæ siê rozszerzenie reje-stracji praw, ograniczeñ, s³u¿ebnoœci itp. na tak zwany trzeci wymiar.

Zdaniem autora, wystêpuj¹ cztery przypadki, w których posiadanie jakiejœ formy katastru 3D by³oby korzystne zarówno dla instytucji go prowadz¹cych, jak i u¿ytkowników koñco-wych (Byd³osz, 2012):

m w³aœciciele lub u¿ytkownicy „dzia³ek przestrzennych” s¹ ró¿ni (w³aœciciel dzia³ki jest inny ni¿ w³aœciciel budynku lub jego czêœci usytuowanych na lub nad dzia³k¹), m ró¿ne liczby kondygnacji w poszczególnych czêœciach budynku oraz wystêpowanie

innych dodatkowych elementów jak np. ³¹cznik miêdzy budynkami, czy przejazd pod budynkiem,

m budynki s¹ odmiennie zabudowane w czêœci podziemnej i naziemnej, co skutkuje tym, ¿e ich przedstawienie na mapie jest skomplikowane,

m nietypowe (nieregularne) kszta³ty budynków – wystêpuj¹ trudnoœci w przedstawieniu zarysu takiego budynku na mapie oraz okreœleniu wp³ywu jego oddzia³ywania w prze-strzeni trójwymiarowej.

Czêœæ z wymienionych przypadków jest ju¿ uwzglêdniona poprzez zdefiniowanie odpo-wiednich symboli mapy zasadniczej w projekcie rozporz¹dzenia w sprawie bazy danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej (Projekt, 2012), co nie znaczy ¿e ich rejestracja jako obiektów katastru 3D nie by³aby bardziej korzystna dla potencjalnych u¿ytkowników.

Autor uwa¿a, ¿e bior¹c pod uwagê mo¿liwoœci budowy katastru 3D w Polsce nale¿y oprzeæ siê na aktach prawnych i regulacjach zarówno krajowych jak i miêdzynarodowych. Mo¿na wymieniæ wiele przepisów prawnych maj¹cych istotne znaczenie dla budowy przy-sz³ego systemu katastru 3D w Polsce. S¹ to miêdzy innymi prawo geodezyjne i kartograficz-ne (Ustawa, 1989) oraz rozporz¹dzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Rozpo-rz¹dzenie, 2001), ustawa o ksiêgach wieczystych i hipotece (Ustawa, 1983), ustawa o infra-strukturze informacji przestrzennej (Ustawa, 2010) czy instrukcja K-1 (Instrukcja, 1998a), instrukcja G-5 (Instrukcja, 2003), czy instrukcja G-7 (Instrukcja, 1998b). Przepisy te s¹ bardziej szczegó³owo wymienione i opisane w publikacjach (Karabin, 2011) oraz (By-d³osz, 2012).

Je¿eli chodzi o przepisy miêdzynarodowe, to istotne wydaj¹ siê dyrektywa INSPIRE (Dyrektywa, 2007) oraz norma miêdzynarodowa ISO 19152 „Katastralny model admini-strowania terenem” (LADM, 2012), bêd¹ca obecnie w fazie projektu. Warto zwróciæ uwagê na fakt, ¿e projektowana norma ISO 19152 posiada rozwi¹zania przestrzenne zarówno dla obiektów sieci uzbrojenia terenu, jak i obiektów tradycyjnego katastru uwzglêdniaj¹ce „trzeci wymiar” oraz obiekty przejœciowe znajduj¹ce siê miêdzy obiektami dwuwymiarowymi a trójwymiarowymi. Z kolei dyrektywa INSPIRE, a w zasadzie specyfikacja danych dzia³ek INSPIRE (INSPIRE, 2009) oraz specyfikacja danych budynków INSPIRE (INSPIRE, 2012) definiuj¹ wymogi odnoœnie tematów danych przestrzennych „dzia³ki katastralne” oraz „bu-dynki”. Specyfikacje te zawieraj¹ odniesienia do „trzeciego wymiaru”. Dotyczy to przede wszystkim specyfikacji budynków, gdzie rejestracja budynku jako obiektu mo¿e siê odby-waæ na jednym z poziomów szczegó³owoœci (LoD – Level of Detail). Szerzej jest to opisane przez autora w publikacji (Byd³osz, 2012).

Warto równie¿ zwróciæ uwagê na problem danych, w oparciu o które mo¿e byæ zbudo-wany kataster 3D. Wydaje siê, ¿e wykonanie tego zadania bez poniesienia sporych nak³adów finansowych jest raczej niemo¿liwe. Mo¿na wykorzystaæ obecnie posiadane zasoby, na przyk³ad mapê zasadnicz¹, co zaproponowano w pracy (Karabin, 2011).

Zdaniem autora mo¿na jednak podaæ dwa ogólne warianty przekszta³cenia polskiego sys-temu katastralnego w szeroko pojêty kataster 3D. W pierwszym przypadku definicje obec-nych obiektów katastru nale¿a³oby pozostawiæ w stanie niezmienionym lub nieznacznie zmie-nionym. W drugim przypadku nale¿a³oby zdefiniowaæ nowe w sensie prawnym obiekty katastru 3D.

W pierwszym wariancie mo¿na by do obecnie istniej¹cych obiektów dodaæ dane wyso-koœciowe. Zdaniem autora, dzia³ki ewidencyjne nale¿a³oby wtedy pozostawiæ w dotychcza-sowej postaci w sensie ich prezentacji w bazie ewidencyjnej czy na mapie. Definicja budyn-ków i lokali w sensie prawnym by³aby nie zmieniona, natomiast ich prezentacja w bazie danych by³aby ju¿ trójwymiarowa. Tego typu prace by³y ju¿ prowadzone i wdra¿ane przez miêdzynarodowy zespó³ naukowców w Rosji jako projekt pilota¿owy (Vandysheva i in., 2012). W drugim przypadku konieczna by by³a nowa definicja obiektów katastru. Autor uwa¿a, ¿e definicje budynków i lokali mo¿na by pozostawiæ w stanie niezmienionym. Nale¿a³oby siê natomiast skupiæ nad definicj¹ czegoœ w rodzaju dzia³ki przestrzennej, czyli dzia³ki której atrybutem by³aby równie¿ objêtoœæ. Przy czym nale¿y zdaæ sobie sprawê, ¿e wszelkiego rodzaju zale¿noœci miêdzy obiektami trójwymiarowymi s¹ du¿o bardziej skomplikowane ni¿ miêdzy obiektami dwuwymiarowymi. W pracach pocz¹tkowych mo¿na skorzystaæ z defini-cji aksjomatycznej dzia³ek trójwymiarowych opisanych w (Thomson i in., 2011).

Odrêbn¹ spraw¹ jest baza Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu (GESUT). W niniejszej pracy autor ogranicza siê jednak do tradycyjnego rozumienia katastru w Polsce, czyli bez zag³êbiania siê w problematykê bazy GESUT.

Podsumowanie

W œwietle przedstawionych uwarunkowañ wydaje siê, ¿e budowa katastru trójwymiaro-wego w Polsce w jakiejœ formie jest raczej kwesti¹ czasu. Myœl¹c o budowie katastru 3D w Polsce nale¿a³oby siê zastanowiæ, jaki docelowy rodzaj katastru powinien powstaæ. Czy ma to byæ jakaœ minimalistyczna forma katastru z pewnymi odniesieniami, np. opisowymi do

trzeciego wymiary, czy te¿ któraœ z bardziej zaawansowanych form, uwzglêdniaj¹ca przy-k³adowo budowê topologii 3D. Innym problemem jest równie¿ sposób realizacji takiego katastru. Prawdopodobnie mo¿na by tu wykorzystaæ, czêsto proponowany, w tym równie¿ przez autora (Byd³osz, 2012), podzia³ na nastêpuj¹ce etapy:

m zgromadzenie wymagañ u¿ytkowników wraz ze studium wykonalnoœci, m projekt pilota¿owy,

m implementacja.

Zdaniem autora najwa¿niejszy jest pierwszy etap, poniewa¿ wyznacza on znacz¹co kie-runki tego co bêdzie wykonywane w dalszych pracach. Ponadto dwa pierwsze etapy mo¿na by wykonaæ w sposób iteracyjny lub wariantowo testuj¹c mo¿liwoœci i koszty wprowadze-nia katastru 3D w ró¿nych opcjach, a dopiero w etapie koñcowym wybraæ t¹ postaæ kata-stru 3D, która mo¿e byæ zaimplementowana. Przy czym nie nale¿y zapominaæ o podstawo-wej kwestii – ewentualne wprowadzenie katastru 3D, to decyzja stricte polityczna, od której bêdzie zale¿eæ, czy taki kataster w ogóle w Polsce powstanie. Niemniej wydaje siê, ¿e rol¹ szeroko pojêtego œrodowiska geodezyjnego jest uœwiadomienie decydentom i spo³eczeñstwu potrzeby budowy takiego systemu.

Literatura

Bennett, R., Kitchingman, A., Leach, J., 2010: On the nature and utility of natural boundaries for land and marine administration, Land Use Policy 27, 772-779.

Bennett R., Rajabifard A., Kalantari M., Wallace J., Williamson I., 2011: Cadastral Futures: Building a New Vision for the Nature and Role of Cadastres. International Federation of Surveyors. Article of the Month – June 2011.

Byd³osz J., 2012: The Cadastre in Poland – The Current Status and Possibilities of Transformation into 3D One. FIG Working Week 2012 “Knowing to manage the territory, protect the environment, evaluate the cultural heritage”. Rome, Italy, 6-10 May 2012.

D2.8.III.2 INSPIRE Data Specification on Building – Draft Guidelines. 2012-02-24.

D2.8.I.6 INSPIRE Data Specification on Cadastral Parcels – Guidelines. INSPIRE Thematic Working Group Cadastral Parcels. 2009-09-07.

Döner F., Thompson R., Stoter J., Lemmen C., Ploeger H., van Oosterom P., Zlatanova S., 2010: 4D cada-stres: First analysis of legal, organizational, and technical impact – With a case study on utility networks. Land Use Policy 27, 1068–1081.

Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiaj¹ca infrastruktu-rê informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE).

Enemark, S., Williamson, I.P., Wallace, J., 2005: Building modern land markets in developed economies. Journal of Spatial Sciences, Vol. 50, No. 2, 51-68.

Hassan M. I., Ahmad-Nasruddin M. H., Yaakop I. A., Abdul-Rahman A., 2008: An Integrated 3D Cadastre – Malaysia as an Example. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences. Vol. XXXVII. Part B4, 121-126. Beijing.

Informacja geograficzna – Katastralny model administrowania terenem (LADM) Geographic information – Land Administration Domain Model (LADM) (ISO/DIS 19152:2012) prEN ISO 19152

Instrukcja Techniczna G-5 „Ewidencja gruntów i budynków”. GUGiK. Warszawa 2003.

Instrukcja Techniczna G-7 „Geodezyjna Ewidencja Sieci Uzbrojenia Terenu (GESUT)”. GUGiK. Warszawa 1998.

Instrukcja Techniczna K-1 „Mapa zasadnicza”. GUGiK. Warszawa 1998.

Karabin M., 2011: Rules concerned Registration of the Spatial Objects in Poland in the Context of 3D Cadastre’s Requirements. Proceedings, 433-452. 2nd International Workshop on 3D Cadastres. 16-18 November 2011, Delft, the Netherlands.

Kaufmann J., Steudler D., 1998: Cadastre 2014: A Vision for a Future Cadastral System, International Federation of Surveyors, Switzerland.

Khoo V.H.S., 2011: 3D Cadastre in Singapore. Proceedings, 507-520. 2nd International Workshop on 3D Cadastres 16-18 November 2011, Delft, the Netherlands.

Projekt Rozporz¹dzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie bazy danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej – 18.01.2012. Rozporz¹dzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie

ewiden-cji gruntów i budynków. Dz.U. 2001, nr 38, poz. 454.

Stoter, J., Salzmann, M., 2003: Towards a 3D cadastre: where do cadastral needs and technical possibilities meet? Computers, Environment and Urban Systems, Vol. 27, Issue 4, July 2003, 395-410.

Thompson R., Van Oosterom P., 2011: Axiomatic Definition of Valid 3D Parcels, potentially in a Space Partition. Proceedings, 397-416. 2nd International Workshop on 3D Cadastres. 16-18 November 2011, Delft, the Netherlands.

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Dz.U. 2010, nr 193, poz. 1287, z póŸn. zm. Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. Dz.U. 2010, nr 76, poz. 489. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o ksiêgach wieczystych i hipotece. Dz.U. 1982, nr 19, poz. 147, z póŸn. zm. Vandysheva N., Sapelnikov S., Van Oosterom P., De Vries M., Spiering B., Wouters R., Hoogeveen A., Pen-kov V., 2012: The 3D Cadastre Prototype and Pilot in the Russian Federation. FIG Working Week 2012 “Knowing to manage the territory, protect the environment, evaluate the cultural heritage”. Rome, Italy, 6-10 May 2012.

Van Oosterom P., Ploeger P., Stoter J., Thompson P., Lemmen C., 2006: Aspects of a 4D Cadastre: A First Exploration. Shaping the Change XXIII FIG Congress Munich, Germany.

Williamson  I., Enemark S., Wallace J., Rajabifard A., 2010: Land Administration for Sustainable Develop-ment. ESRI Press Academic. Redlands. California.

www.gdmc.nl/3DCadastres/ 2012: strona internetowa grupy roboczej do spraw katastru 3D komisji 3 i 7 Miêdzynarodowego Stowarzyszenia Geodetów FIG (FIG Joint Commission 3 and 7 Working Group on 3D Cadastres).

Abstract

Contemporary ideas on cadastral systems development are presented in the paper. The visions of modern cadastre were described in “Cadastre 2014” publication in 1998. When approaching 2014, the need for confronting the assumptions presented there with reality and preparing new ones has appeared. An important feature of contemporary cadastral systems is its multifunctionality. One of the factors helping to achieve this is introducing additional dimensions to existing systems of 2 dimen-sions. Various concepts for realization of 3D cadastre, with their weak and strong points are shown in the paper. The conditions for building 4D cadastre were also presented. Time is considered as the fourth dimension here. It results from past experience that there is a need for 4D cadastre, but the possibilities are very restricted at present. Preliminary deliberations on building 3D cadastre in Poland are presented in the paper. Some cases, when such a cadastre could be helpful are described. Both, Polish and international legal regulations that should be taken into account are presented here, as well. The methodology for 3D cadastre implementation in Poland, based on international literature is also described in the paper.

dr in¿. Jaros³aw Byd³osz tel. (12) 617-22-67 bydlosz@agh.edu.pl