Wymagania edukacyjne z geografii dla klasy I. Stanisława Gryt

Wymagania edukacyjne

z geografii dla klasy I

Stanisława Gryt

Rozdział

Poziom wymagań

konieczny Podstawowy rozszerzający dopełniający wykraczający

I. Podstawy geografii

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu „geografia”

• wymienia podsta- wowe dyscypliny nauk geograficznych

• wymienia sfery Ziemi

• wymienia przykłady źródeł informacji geograficznej

Uczeń:

• wyjaśnia, czym zajmuje się geografia fizyczna i społeczno- -ekonomiczna

• podaje główne ce- chy kształtu i wy- miarów Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą

• omawia współza- leżności zachodzące między sferami Ziemi

Uczeń:

• zna imiona lub na- zwiska uczonych i ich dokonania w po- znaniu kształtu Ziemi

• omawia wpływ po- szczególnych sfer Ziemi na życie i działalność gospo- darczą człowieka

Uczeń:

• przedstawia ewo- lucję poglądów na temat kształtu i wymiarów Ziemi

• omawia wpływ działalności czło- wieka na funkcjo- nowanie sfer Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu „siatka geo- graficzna”

• wskazuje na mapie i globusie południki: 0°

i 180° oraz półkule wschodnią i zachod- nią

• wskazuje na mapie i globusie równik oraz półkule północną i południową

• wymienia cechy południków i rów- noleżników

• wskazuje na globu- sie oraz mapie świata zwrotniki i koła pod- biegunowe

• wyjaśnia znaczenie terminów: „długość geograficzna”, „sze- rokość geograficzna”

• określa położenie geograficzne punk- tów i obszarów na mapie

• odczytuje współ- rzędne geograficzne na globusie

• określa położenie matematyczno- -geograficzne punktów i obszarów na mapie

• lokalizuje na glo- busie

i na mapie obiekty na podstawie współ- rzędnych geogra- ficznych

• ocenia znaczenie umiejętności określa- nia współrzędnych geograficznych w życiu człowieka

• podaje zasady działania oraz przy- kłady zastosowania systemu nawigacji satelitarnej GPS

• wyjaśnia znaczenie terminów: „mapa”,

„skala mapy”, „siatka kartograficzna”, „le- genda”

• wymienia elementy mapy

• wyjaśnia różnice między siatką geo- graficzną a siatką kartograficzną

• rozróżnia rodzaje skali mapy

• wskazuje skalę mniejszą i większą

• posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie

• wykazuje znacze- nie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie

• przekształca ro- dzaje skali mapy

• oblicza skalę mapy, znając odległość rze- czywistą i odległość na mapie

• oblicza po- wierzchnię rze- czywistą, znając skalę mapy i po- wierzchnię na mapie

• wyjaśnia znaczenie terminu „plan”

• dokonuje podziału map

ze względu na skalę i treść

• wskazuje różnice między mapą a pla- nem

• wymienia i wska- zuje przykłady map tematycznych

• dobiera odpowied- nią mapę w celu uzy- skania określonych informacji geogra- ficznych

• posługuje się w terenie planem

• wyjaśnia, na czym polega generalizacja treści mapy i uzasad- nia konieczność jej stosowania

• wskazuje możli- wości praktycznego wykorzystania pla- nów i różnych ro- dzajów map

• wymienia metody prezentacji zjawisk na mapach

• wymienia metody prezentacji rzeźby terenu

na mapach

• wyjaśnia znaczenie

• odczytuje z map informacje przed- stawione za pomocą różnych metod kar- tograficznych, w tym również odczytuje wysokość bez- względną

• oblicza wysokość względną oraz cha- rakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomico- wego i mapy hipso- metrycznej

• charakteryzuje wy- brane metody pre- zentacji zjawisk na mapach

• dobiera właściwą metodę do przedsta- wienia wybranego zjawiska na mapie

• charakteryzuje wybrane metody prezentacji rzeźby terenu na mapach

• rysuje profil te- renu, korzystając z rysunku poziomi- cowego

terminów: „wysokość względna”, „wyso- kość bezwzględna”,

„poziomica”

• analizuje i interpre- tuje treści map ogól- nogeograficznych i tematycznych

• identyfikuje poło- żenie odpowiadają- cych sobie obiektów geograficznych na fotografiach, zdję- ciach lotniczych oraz mapach topograficz- nych

• posługuje się w terenie mapą topo- graficzną, tury- styczną i samocho- dową (m.in. orien- tuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na ma- pie i w terenie)

• lokalizuje na ma- pach (również kon- turowych) najważ- niejsze obiekty geo- graficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, mo- rza, państwa itp.)

• projektuje i opisuje trasy wycieczek na podstawie map tury- stycznych, samocho- dowych i topogra- ficznych

• wykazuje związek między cechami środowiska przy- rodniczego a zago- spodarowaniem obszaru na podsta- wie mapy topogra- ficznej

II. Ruchy Ziemi

• wymienia planety Układu Słonecznego

• wyjaśnia znaczenie terminów: „orbita”,

„ruch obiegowy Ziemi”, „równonoc wiosenna”, „równo- noc jesienna”, „prze-

• wymienia planety Układu Słonecznego, zachowując wła- ściwą kolejność

• porównuje planety Układu Słonecznego, korzystając z danych liczbowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: „górowa- nie”, „widnokrąg”

• przedstawia (wy- korzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetle- niu Ziemi oraz w

• wyjaśnia przyczyny występowania zjawi- ska dnia i nocy po- larnej

• dowodzi związku między ruchem obie- gowym Ziemi a zmianą długości

• wyjaśnia znacze- nie terminów: „ga- laktyka”, „Droga Mleczna”, „planety karłowate”

• omawia wpływ ruchu obiegowego Ziemi na zmiany w

silenie zimowe”,

„przesilenie letnie”

• wymienia daty rów- nonocy wiosennej i jesiennej oraz przesi- lenia letniego i zimo- wego

• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi

• podaje najważniej- sze geograficzne następstwa ruchu obiegowego Ziemi

• określa wartość kąta nachylenia osi ziemskiej do płasz- czyzny orbity

• podaje przyczynę zmiany kąta padania promieni słonecz- nych na powierzch- nię Ziemi w ciągu roku

• wymienia strefy oświetlenia Ziemi

długości trwania dnia i nocy w różnych szeroko- ściach geograficz- nych i porach roku

• wymienia przy- czyny występowania astronomicznych pór roku

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary, na których występują dni i noce polarne

• podaje przyczyny występowania za- ćmienia Słońca i Księżyca

trwania dnia i nocy w ciągu roku

• dowodzi wpływu nachylenia osi ziem- skiej do płaszczyzny orbity na występo- wanie astronomicz- nych pór roku

• przedstawia na ilu- stracji układ Ziemi, Słońca i Księżyca podczas zaćmienia Słońca i Księżyca

przyrodzie i życie człowieka

• oblicza wysokość Słońca nad widno- kręgiem

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ruch ob- rotowy Ziemi”,

„doba”, „czas sło- neczny”, „czas stre- fowy”, „czas urzę- dowy”

• podaje cechy ruchu obrotowego Ziemi

• podaje najważniej- sze geograficzne następstwa ruchu obrotowego Ziemi

• wyjaśnia przyczynę występowania dnia i nocy

• wyjaśnia, dlaczego zostały wprowa- dzone strefy czasowe

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi

• wyjaśnia różnice między czasem sło- necznym a czasem strefowym i urzę- dowym

• posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i

• posługuje się ze zrozumieniem poję- ciami: „ruch obro- towy Ziemi”, „czas słoneczny”, „czas strefowy”

• omawia zastosowa- nie gnomonu

• wskazuje zależność między ruchem ob- rotowym Ziemi a rachubą czasu

• wyjaśnia, dlaczego międzynarodowa linia zmiany daty nie pokrywa się dokładnie z połu- dnikiem 180°

• omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na zjawiska przyrodnicze i życie człowieka

i międzynarodowa linia zmiany daty

słonecznego na Ziemi

• wymienia nazwy stref czasowych, w których obrębie po- łożona jest Polska

• oblicza czas miej- scowy, znając różnicę długości geograficz- nej

• uzasadnia koniecz- ność stosowania czasu strefowego i urzędowego

• wymienia skutki działania siły Corio- lisa

III. Atmos- fera i hydros- fera

• wyjaśnia znaczenie terminów: „atmos- fera”, „troposfera”,

„pogoda”

• podaje nazwy ga- zów wchodzących w skład powietrza at- mosferycznego

• wymienia czynniki klimatotwórcze wpływające na wartość tempera- tury powietrza

• wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od war- stwy znajdującej się najbliżej po-

wierzchni Ziemi

• omawia zmiany temperatury powie- trza w atmosferze, posługując się ilu- stracją

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższej i najniż- szej temperaturze powietrza

• charakteryzuje poszczególne war- stwy atmosfery

• sporządza klimato- gram, korzystając z danych

klimatycznych

• wykazuje na przy- kładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza

• oblicza średnią roczną temperaturę powietrza, średnią roczną amplitudę temperatury powie- trza oraz roczną sumę opadów at- mosferycznych

• oblicza zmiany temperatury powie- trza wraz

ze wzrostem wysoko- ści nad poziomem morza

• wyjaśnia na przy- kładach wpływ czyn- ników klimatotwór- czych na wartość temperatury powie- trza

• wyjaśnia znacze- nie terminu „inwer- sja termiczna”

• omawia wpływ działalności czło- wieka na zmiany zachodzące w skła- dzie powietrza at- mosferycznego

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ciśnienie atmosferyczne”, „niż baryczny”, „wyż ba- ryczny”, „izobara”

• wymienia jednostki ciśnienia atmosfe- rycznego

• wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych, występujących na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wy- stępowania pasatów i monsunów

• wyjaśnia zależność między wartością ciśnienia atmosfe- rycznego a wysoko- ścią nad poziomem morza

• sporządza schemat wyżu i niżu barycz- nego

• charakteryzuje ro- dzaje wiatrów na podstawie ilustracji

• wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne i tornada, charaktery- zuje je oraz podaje obszary ich wystę- powania

• wyjaśnia znaczenie terminów: „wilgot- ność powietrza”,

„wilgotność

względna”, „konden- sacja”, „resublimacja”

• wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych

• wyjaśnia proces powstawania chmur i opadów atmosfe- rycznych

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższych i naj- niższych rocznych sumach opadów atmo-

sferycznych

• rozpoznaje rodzaje opadów i osadów atmosferycznych na podstawie fotografii

• podaje przykłady negatywnego wpływu nadmiaru oraz niedoboru opa- dów atmosferycz- nych na życie i działalność czło- wieka

• rozpoznaje rodzaje chmur na podstawie fotografii

• omawia warunki powstawania po- szczególnych rodza- jów osadów atmosfe- rycznych

• omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opa- dów atmosferycznych na Ziemi

• omawia sposób powstawania opa- dów frontalnych, konwekcyjnych i orograficznych

• wyjaśnia znaczenie terminu „klimat”

• wymienia elementy klimatu

• charakteryzuje wpływ głównych czynników

klimatotwórczych na

• charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbo- wych przebieg tem-

• podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia

• ocenia wpływ klimatu

na zagospodarowa- nie wybranych re-

• podaje różnicę mię- dzy klimatem a po- godą

• wymienia główne czynniki klimato- twórcze

klimat

• wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie stref klimatycznych

• wykazuje zróżni- cowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map tempe- ratury powietrza i opadów atmosfe- rycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi

peratury powietrza i opadów atmosfe- rycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorolo- gicznych położo- nych w różnych stre- fach klimatycznych

• omawia na przy- kładach wpływ wy- branych czynników klimatotwórczych na klimat danego obszaru

• podaje przykłady wpływu klimatu na życie i działalność gospodarczą czło- wieka

Ziemi a strefami kli- matycznymi

• charakteryzuje kli- mat górski

• omawia wpływ kli- matu górskiego na występowanie pięter roślinnych

gionów kuli ziem- skiej

• podaje przykłady wód powierzchnio- wych i podziemnych

• wyjaśnia znaczenie terminów: „morze”,

„zatoka”, „szelf kon- tynentalny”,

„gejzer”, „wody ter- malne”, „wody mine-

• omawia zasoby wodne Ziemi, korzy- stając z diagramu

• podaje jednostkę zasolenia wód oce- anicznych

• omawia zasolenie wód oceanicznych

• wymienia typy

• omawia przyczyny zróżnicowania za- solenia wód oce- anicznych

• podaje przykłady mórz o największym i najmniejszym za- soleniu wód

• wymienia i wska-

• omawia przyczyny występowania falo- wania i pływów

• podaje przykłady gospodarczego wyko- rzystania wód pod- ziemnych

• wyjaśnia mecha- nizm funkcjonowania

• charakteryzuje zjawisko El Niño

ralne”

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata oceany i po- daje ich nazwy

• wymienia rodzaje ruchów wody mor- skiej

mórz i wskazuje ich przykłady

na mapie ogólnoge- ograficznej świata

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ciepły prąd morski”,

„zimny prąd morski”

• podaje przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich

zuje na mapie ogól- nogeograficznej świata przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich

• rozumie znaczenie mórz i oceanów w życiu i gospodarce człowieka

gejzerów

• wymienia przykłady obszarów występo- wania gejzerów

IV. Wnętrze Ziemi

• wymienia metody badania wnętrza Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „minerał”,

„skała”, „prądy cieplne”, „magma”

• wymienia kolejne warstwy wnętrza Ziemi, zaczynając od warstwy znajdującej się najgłębiej

• wyjaśnia znaczenie badań geofizycznych w poznawaniu bu- dowy wnętrza Ziemi

• wskazuje różnicę między minerałem a skałą

• klasyfikuje skały ze względu na ich ge- nezę

• wyjaśnia różnicę między litosferą a skorupą ziemską

• podaje przykłady kamieni szlachet- nych

• wymienia przy- kłady gospo- darczego wykorzy- stania skał i mine- rałów

• omawia budowę wnętrza Ziemi, po- sługując się ilustracją

• podaje zależność między głębokością a temperaturą we wnętrzu Ziemi

• porównuje warstwy wnętrza Ziemi

• rozpoznaje na pod- stawie okazów skał wybrane skały i okre- śla ich rodzaj ze względu na genezę

• omawia warunki powstawania po- szczególnych rodza- jów skał na podsta- wie ilustracji

• określa twardość minerałów na pod- stawie skali Mohsa

• wymienia procesy wewnętrzne kształtu- jące rzeźbę po-

• podaje główne ce- chy płytowej bu- dowy litosfery

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary

• wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a

• podaje przykłady działań podejmo- wanych przez czło-

wierzchni Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ryft oce- aniczny”, „grzbiet śródoceaniczny”, „hi- pocentrum”, „epicen- trum”

• podaje przyczynę ruchu płyt litosfery

• podaje przyczynę trzęsień ziemi

• omawia skutki trzę- sień ziemi

wzmożonej aktyw- ności sejsmicznej

• podaje skalę, w której określana jest siła trzęsień ziemi

występowaniem trzę- sień ziemi

• omawia sposób po- wstawania ryftów oceanicznych, grzbietów śródoce- anicznych i rowów oceanicznych

wieka w celu zmi- nimalizowania skutków trzęsień ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „lawa”,

„erupcja”, „wulkan”,

• wymienia produkty erupcji wulkanicznej

• omawia budowę wulkanu, posługując się ilustracją

• omawia pozytywne i negatywne skutki erupcji wulkanicz- nych

• wymienia przy- kłady wulkanów i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wzmożonej aktyw- ności wulkanicznej

• wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zja- wisk wulkanicznych • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przebieg Ognistego Pierścienia Pacyfiku

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata najwyższe wulkany poszcze- gólnych kontynen- tów i podaje ich nazwy

• wyjaśnia znaczenie terminu „ruchy gó- rotwórcze”

• wymienia nazwy er, zaczynając od najstar- szej ery

• wymienia rodzaje gór

• wymienia wielkie formy ukształtowania

• podaje we właści- wej kolejności na- zwy okresów w dziejach Ziemi

• wymienia najważ- niejsze orogenezy w dziejach Ziemi

• wymienia wielkie formy ukształtowa- nia dna oceanów

• wyjaśnia znaczenie terminu „subdukcja”

• wymienia zjawiska towarzyszące proce- sowi subdukcji

• podaje przykłady gór wypiętrzonych podczas poszczegól- nych orogenez

• charakteryzuje na podstawie ilustracji mechanizm powsta- wania gór fałdowych i zrębowych

• wyjaśnia proces powstawania gór wulkanicznych

• charakteryzuje wielkie formy

• wymienia najwyż- sze szczyty na kontynentach i po- daje ich wysokości

powierzchni lądów • podaje przykłady gór fałdowych, zrę- bowych i wulkanicz- nych

• wskazuje na ogól- nogeograficznej ma- pie świata przykłady wielkich form ukształtowania po- wierzchni lądów

ukształtowania po- wierzchni lądów oraz dna oceanów

V. Procesy zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi

• wymienia procesy zewnętrzne kształtu- jące rzeźbę po- wierzchni Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu „wietrzenie”

• wymienia rodzaje wietrzenia

• podaje nazwę pro- duktu wietrzenia

• wyjaśnia proces wietrzenia fizycz- nego, chemicznego i biologicznego

• wyjaśnia zjawisko wietrzenia mrozo- wego i łuszczenia się skał

• omawia zależność między warunkami klimatycznymi a rodzajem i przebie- giem wietrzenia

• posługuje się ze zrozumieniem poję- ciem „wietrzenie”

• charakteryzuje pro- ces odpadania i formy rzeźby terenu powstałe w jego wy- niku

• wymienia i cha- rakteryzuje rodzaje ruchów masowych

• podaje przykłady niebezpieczeństw grożących człowie- kowi wskutek wy- stąpienia ruchów masowych

• wyjaśnia znaczenie terminu „krasowie- nie”

• wymienia nazwy skał ulegających kra- sowieniu

• wymienia formy krasu powierzchnio- wego i podziemnego

• omawia procesy krasowe i warunki, w których zachodzą

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wy- stępowania rzeźby krasowej

• omawia formy kra- sowe występujące na powierzchni i pod powierzchnią ziemi

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku krasowienia

• podaje nazwy i wymiary najdłuż- szych oraz najgłęb- szych jaskiń na świecie i w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: „erozja wgłębna”, „erozja wsteczna”, „erozja boczna”, „akumula- cja”

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady naj- dłuższych rzek świata

• wskazuje na ilu- stracji przedstawia- jącej dorzecze: źró- dło, rzekę główną, dopływy, ujście, obszar dorzecza, dział wodny

• wymienia przy- kłady form powsta- łych w wyniku nisz- czącej i budującej działalności rzeki

• wymienia typy ujść rzecznych

• wyjaśnia proces powstawania mean- drów i starorzeczy

• omawia warunki sprzyjające powsta- waniu delt i ujść lejkowatych

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ujść deltowych i lejkowatych

• posługuje się ze zrozumieniem poję- ciem „erozja”

• przedstawia rzeź- botwórczą rolę wód płynących

• wykazuje związek między spadkiem rzeki a charakterem procesów rzeźbo- twórczych wody pły- nącej

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności rzeki

• oblicza średni spadek rzeki

• wyjaśnia znaczenie terminu „granica wiecznego śniegu”

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary współcześnie zlodowacone

• wskazuje różnice między lodowcem górskim a lądolodem

• wymienia czynniki warunkujące po- wstawanie lodow- ców górskich i lą- dolodów

• wymienia formy rzeźby terenu po- wstałe w wyniku działalności lodow- ców górskich i lą- dolodów

• rozpoznaje na ilu- stracjach i fotogra- fiach formy polo- dowcowe oraz po- daje ich nazwy

• przedstawia rzeź- botwórczą rolę lądo- lodów i lodowców górskich

• omawia, korzystając z ilustracji, podobień- stwa i różnice w krajobrazie polodow- cowym powstałym w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy

• ocenia wpływ zmian klimatycz- nych na grubość pokrywy lodowej lodowców górskich i lądolodów

rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• wyjaśnia znaczenie terminu „abrazja”

• podaje przykłady form powstałych w wyniku rzeźbotwór- czej działalności morza

• wymienia typy wy- brzeży morskich

• omawia, korzysta- jąc z ilustracji, pro- ces cofania się klifu oraz proces powsta- wania mierzei

• wskazuje na ogól- nogeograficznej mapie świata typy wybrzeży morskich

• przedstawia rzeź- botwórczą rolę fal morskich

• wyjaśnia genezę typów wybrzeży morskich

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności morza

• podaje przykłady działań mających na celu ochronę wy- brzeży klifowych przed abrazją

• wyjaśnia znaczenie terminów: „deflacja”,

„korazja”

• podaje przykłady niszczącej i budują- cej działalności wia- tru na pustyniach

• wymienia rodzaje pustyń ze względu na rodzaj podłoża

• wskazuje na mapie ogólno-geograficznej świata największe pustynie

• wyjaśnia różnice między barchanem a wydmą paraboliczną

• przedstawia rzeź- botwórczą rolę wiatru

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru

• omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru

VI. Pedos- fera i bios- fera

• wyjaśnia znaczenie terminu „gleba”

• wyjaśnia, na czym

• wyjaśnia znaczenie terminu „żyzność gleby”

• charakteryzuje poziomy glebowe

• charakteryzuje

• porównuje profile glebowe różnych typów gleb

• uzasadnia po- trzebę racjonalnego gospodarowania

polega proces gle- botwórczy

• wymienia czynniki glebotwórcze

• wymienia strefy roślinne

na Ziemi

• wskazuje i nazywa poziomy glebowe na ilustracji przedsta- wiającej profil gle- bowy

• podaje przykłady gleb strefowych i astrefowych

• omawia znaczenie gleb w przyrodzie i gospodarce czło- wieka

• wskazuje strefy roślinne na mapie ogólnogeograficznej świata

wybrane typy gleb strefowych i astre- fowych

• omawia zróżnico- wanie stref roślin- nych na Ziemi

• wykazuje zależno- ści zachodzące mię- dzy czynnikami gle- botwórczymi a typem genetycznym gleby

• wykazuje wpływ klimatu

na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi

glebami

• wykazuje związek pomiędzy zróżni- cowaniem stref ro- ślinnych na Ziemi a działalnością go- spodarczą czło- wieka

VII. Wy- brane re- giony świata

• Określać położe- nie kontynentów na mapie świata

• Nazywać i wska- zywać na mapie największe krainy geograficzne kontynentów

• Wskazać na ma- pie położenie wysp Oceanii

• Opisać cechy po- łożenia Brazylii i Stanów Zjedno- czonych

• Określić zasięg

• Analizować ce- chy fizycznoge- ografizne konty- nentów na pod- stawie map te- matycznych

• Opisać cechy fizycznogeogra- ficzne konty- nentu

• Obliczać różnicę czasu strefowego na podstawie map stref czaso- wych

• Opisać cechy

• Określać cechy środowiska sprzyja- jące osiedlaniu się ludzi na poszczegól- nych kontynentach

• Analizować wskaźniki demogra- ficzne krajów Afryki

• Określać zagro- żenia

dla ludności Afryki (choroby)

• Opisać na pod- stawie

różnych źródeł hi- storię odkryć i badań

• Charakteryzować wybrane regiony świata, określając najkorzystniejsze warunki życia lu- dzi

• Scharakteryzować cechy pokrywy lo- dowej Antarktydy

• Omówić schemat funkcjonowania ba- senu artezyjskiego w Australii

• Wskazać różnorodność krajo- brazową ameryki

• Podać na podstawie różnych źródeł informacje o skutkach oddziały- wania człowieka na środowisko

• Opisać działania państw organizacji na rzecz środowiska Antarktydy

• Opisać udział Polaków w bada- niach kontynentu Australii

• Opisać historię odkryć Ameryki

Sahelu na mapie rozmieszczenia ludności konty- nentów

• Odczytywać i wskazywać na mapie rejony występowania surowców mine- ralnych na kon- tynentach

• Odszukać w rocznikach staty- stycznych wskaźniki doty- czące rolnictwa USA

• Wskazać na pod- stawie map ob- szary podlega- jące ochronie

• Omówić czyn- niki utrudniające życie w Afryce

•

Antarktydy Obliczać różnicę czasu słonecznego na pastwie długości geograficznej Porównać rozmiesz- czenie ludności z warunkami środowi- ska i wskazać zależ- ności

Omówić na podsta- wie mapy zasoby wód artezyjskich w Australii

Charakteryzować grupy etniczne za- mieszkujące Ame- rykę

Wyjaśnić przyczyny powstawania faweli

• Analizować

• wskaźniki wiel- kości produkcji przemysłowej sytuujące USA w czołówce światowej

• Analizować strukturę narodowo- ściową oraz nierów- nomierne rozmiesz- czenie ludności USA

Południowej i podać przykłady

• Określić główne gałęzie gospodarki Brazylii

• Przygotować przedstawić informa- cje na temat znacze- nia lasów równiko- wych Amazonii jako źródła tlenu dla Ziemi

• Wykazać, że gospodarka amery- kańska jest nowocze- sna

• Ocenić poziom wyżywienia ludności Afryki

• Omówić wpływ przeszłości kolonial- nej na poziom życia ludności i rozwój gospodarczy państw Afryki

• Obliczać wysokość Słońca w wybranych miejscach

• Omówić struk- turę

funkcjonalna miast w Ameryce Połu- dniowej i przyczyny zróżnicowania

• Omówić zwią- zek

pomiędzy pozio- mem rozwoju go- spodarczego państw a migracjami ludno- ści

• Przygotować i przedstawić infor- macje o ciekawost- kach przyrodni- czych kontynentów oraz omawianych krajów