STANlSLA W MATEUSZ G.!\SIOROWSKI
o faunie aptgch6w wapienia krgnoidowego tgtono-beriasu okolit Czorsztgna
TRE$C: Cz~8C 0061.114: 1. Uwagi wst~pne; 2. Charakt,erystyka fauny aptychilw;
3. WartoSC stratygrafi<:mUl opisyw8ID.ej fauny aptyClbOw; 4. Wiek wapieniakrynoido- dowego tytono--beriasu - CZ~8C szcul16lowa.: 1. Opis aptych6w wyst~ujf4CYch w wa- pieniu krynoidowym ty,tono-be.riasu okoli.C Czorsztyn.a; 2. Lokalizacje aptych6w;
3. Uwaagi og61ne 0 sldadzie UoSciowym opisywanej fauny; 4. WartaSl: stratygraficzna opisywanyoo9ptych6w i warto~ stratygraficzna lewaptych6w - Literatura
cytowan'li
CZl!tSc OOOLNA 1. Uwagi wst~pne
Dotychczas stratygrafia posilkowala si~, 0 He mi wiadomo, jedynie cechami poszczeg6lnych form aptych6w. Tam jednak, gdzie aptychy s~
c~te, stratygrafia moZe tam korzystac z cech ich zespoMw. Niniejsza praca zawiera pr6~ wzi~cia pod uwag~ tych wlaSnie ceCh..
W tej oz~ci pracy, ktora odnosi si~ do klasyfikacji i wartoki stra- iygraficznej aptych6w, punktem wyjscia ~ g16wriie- monografie Trautha;
s~ to jedyne do dzLS monografie aptych6w. W czesci odnoSZJicej si~ do stratygrafii pasa ska~kowego punktem wyjscia BIl g16wnie prace K. Bir- kenmajera. Od. tego autora prZyjmuj~ przede wszystkim definicje wapie- nia krynoidowego tytono-beriasu, tzn. wa~ieniem tym nazywam wapien krynoidowy nalez~cy do serii czorsziynSkiej i kontaktuj~cy sedymenta-
cyjnie z. warstwami gIobigerinowymi. Znane ~ takZe inne pokimerydz- kie wapienie krynoidowe serii czorsztyDskiej,ktoy;e z tymi warstwami nie ikontaktuj~ (cf,. D. Andrusow, 1)
*.
W~ieniami tymi w pracy obec'nejsi~ nie 'Zajmuje. Termin6w straiy1graficznych uZywam w znaczeniu przy-
j~tytn.przez Andrusowa w jego monografii doggeru, malmu i ikredy pasa skalkoVfego (1. c.).
• Cyfry kursywq w nawiasach Qdfl.ylajq do spisu uteratury na ko-neu artykulu.
288 . STANISliAW MATEUSZ G~WSKI
Qkazy aptycb.6w opiBane w mojej pracy zostaly zebrane przeze mnie i znaj.dujli si~ w zbiorach Pracowhi Geologiczno-Stratygraficznej Polskiej Aikademii Nauk w Krakowie.
Pragn~ podzi~kowac na tym miejscu profesorowi Fr. Biedzie, pro- fesorowi W. Kracb.owi i magistrowi! K. Birkemnajerowi za przedyskuto- wanie ze mnll pewnych kwestii poruszonych w tej pracy. Wdzi~czny je- stem ponadto mgrowi K. Birkemnajerowi: za zyczliwe. udostAwnienie mi swoich nieopublikowanych material6w, odnoszlicych si~ do stratygrafii sern czomztyiiskiej, i za pozwolenie cytowania ustnych informacji. Dokto-. rowi J. M. Pires SoaresoWi w Liwonie skladam podz~kowania za nie- zwy1dll uprzejmoSc, zjakll mi przyslal swoje cenne praceo aptyChach..
2. ChaTakterystyka fauny aptych6w
. Przeslanki twierdzen zawarlych w tym i w nast~pnym rozdzia:Iesq:
. zawarte w cz~ci szczeg6rowej ..
W srodkowej lUb w srodkowej i prawie oalej dcXl.nej cz~ci waPienia krynoidowego tytono-beriasu okolic Czorsztyna wyst~puje fauna apty- chow s'kladajllca si~ z:
LameUaptychus anguZocos1x1.tus (Pet.) cf.
f.
typ. TrauthLamellaptychus anguZocostatus (Pet.) var. cf. atlantica (Henn.) Lamellaptychus angulocostatus (pet.) var. nov.?
LameUaptychus angulocostatus (Pet.) var. ind.
LameUaptychus sp. in .. ex gr. c4 Trauth Lamellaptychus Bp. md. ex gr. d T;rauth
La~llaptychus Bp. ind. ex gr. a Trauth?
LameZlaptychus sp. ind.
Te z wy:m.lenionycil aptych6w, kt6re na1e~ . do grupy d 1 opr6cz L. angulocostatus ·(Pet.) var .. nov.?, .. najprawdopodobniej WYBt~Ujl!
w srodkowej lub srOdlkowej i dolnej cZE:sci wapienia krynoidowego tyto- no-beriasu okdlic Czorsztyna zaWlSZe razem; pozostale aptychy zostaly znalezione w zbyt malej liczbie' okaz6w, aby dalo si~ okreslic ich .zasi~g
pionowy w stosunllru do innych. nosciowo gl6wnym elementem wymie- nionej fauny Sq lamellaptyohy z grupy d; w obr~ie tej grupy L. angulo":
costatus (Pet.). jest gl6wnym lub moze nawet wylqcznym elementem.
Pragn~ podkretUic, Ze brak w tej faunie lewaptych6w.
W wapieniu krynoidowym tytono-beriasu w prdiilach Czorsztyna i l.ysej Ska:ly wymieniona fauna musiala si~ pojawic niewiele poniZej jej
.
. .
1 Grupa d dziel! si~ DB. podgrilllPY d, i d.; do tej ostatni~ nalety L. angulo- costatus.
A!PTYCHY WAmEN1IA· BJRYNOIDOWEGO.·.OKOurC CIZD~YNiA 28~
IlajriiZszych.stwierdzonych.·przeze mnie wyst/ipien, poniewaz w tych pl'O- :t1ila:Ch prawie bezpoSrednioponi!Zej tych Wystl:Wiefi. znajduje sit: zupelnie·
roina od niej fauna aptych6w .. Natomiastnie mam podstaw do tak do- Idadriego okreslenia miejsca·pojaWienia sit: tej fauny w profilluZielonycn Skal. Wzadnytn profilu nie mogt: okreSlie, jalk wysoko ponad najwyz-·
szymstwiercizonym przeze mnie wyst/ipieniem tej.fauny nastqpil jej za- nik,poniewaZ pOwYZej tych wysUij>ien, zar6wno· w. Wa:pieniu krynoido-·
wym'tytono-beriaSu, jak· w Skalach nadleglyeh; zadnych aptychow niE"
znruazlem.
3. Wartosc stratygrajiczna onis'JIwanej fauny aptych6w
Na podstawie wystt:powania w tejfElUnieL. anguZocostatus (pet.) 2'
i brakv. w niej lewaptych6W 8 mozna okreslie jej wiek jako garny tyton-·
harem albo beriss-:'barem, przy czym druga 1l10zliwose jest bamiej praw-
·dopodobna. Na' podstawie og6lnego charakte~ tej fauny mozna probo-·
wae . dkreSl.i-c jeJ . wiek dokladniej wpo~ch granioaCih. MianowiCie, ..
grupa
d nie jest w obr~bie tej fa~y zr6¥cowana pionowo(p: .
wyzej,5:\'288). PoniewaZ zar6wno w @6rnyln tytonie, jalk w c.zasie: <berias4>arem
zachodzily pewne zmiany w ob~bie grupy d (cf. Trauth,. 9), opisana w tej·
p~acy fauna aptych6w z wapienia kTynoidowego· tytono-beriasu moze re- prezentowac tyIko czt:sc czasu: g6rny·tyton-barem~ Farina ta jest, zdaje-·
sit:~ bardzo uboga W odmiany. z grupy' d; co jest charakterystyczne dla ma1riiu,a takrie bye moze dla okresu z8J[likania lamellaptyCh6w, to znaczy:
baren1U; z· drugiej strony, indywidua 'zgrupy' d ,iloaCiowo przewaZ~jlt
w niej nad innymi, co jest charakterystyczne eo najmruej d[a neokomu~
pasa skalkowego~FaUna ta wiE:C.al'bo reprezentuje przejBcie mi~ mal- m'em a neokomem, albObarem. .Druga moZliwoSe jest jednak praWie wy_.
hinona, poniewaZ niemal bezposrednio poniZej najnizszyeh stwierdzonyeh: . Wystqpien tej fauny znajduj, Si~ w niekt6rych profilach wyst/ipienia innej:
fauriy'o cechach charakterystyeznych racZej dla malmu niz dla ·neokomu~
1.
Wiek wapienia krynoidowego tytono;..beriasuN a ·w.stepie przvtoc~ pogl~y · W'ypowiedziane dotych'Czas na ten:
teinat.
Uhlig (10) traktuje wapienny i tworz/icy skalki nadklad Wapienia.
<&orszty6Bkiego na ogOI: jako caloSl! i okre61a ten ko:r:n;pleks jako "tyton".
W kilkU jednak iniejscach S\Wjej pracy wyr6Znia W ob~bie "tytonu" ska!~·
11 Rozp:zestrzen!ienie p!bnowe: gOI1D.y tytollJ?-beriaSl-tbarem.
• iBod'mj Lae11aptuchus zanika prawie calkow:lcie mniej wi~cej DB granicy mal- mu d. neok.omu.
:290 STANISLAW MA'VEUSZ G.t\SIOROWSKI
nazywanll dbecnie wapieniem kiy.noidowym tytc;>Do-'beriasu. Mianowicie,
'W profilu Lorencowych Skal kolo' Dursztyna (Laurenzowe skaMti Uhliga) wyr6Znia be11(X>Srednio ponad ,.wapieniem czorsztynSkim i tytonem"
i w kontakcie z "oslorut" - #,ditnkelrother tithonischer Crinoidenkalk"
,(1. C., fig. 10); wprofilu zaS s'kalki ZamkU w Czorsztynie wyr6Znia bezpa-
Srednio ponad "czerwonym i 'bialym waPieniem tytonskim" i w lrontakcie :z "oslonq." - "dunkelrother, schieferiger Tithonc.rinoidenkalk" (1. c., fig. 14). Wobu przypadkach wapien krynoidowy tytonski Uhliga jest nie- wq.1lpliwie identyczny z wapieniem krynaidowym tytono-beriasu (cf. Bir- kenmajer, 2 i 3). W innym miejscu (10, s. 763) Uhlig pisze:
" ... die obersten Tithonlagen an vielen stellen die Form von dunkelrothen -diinnscmcbtfgm Crin<>idenkalken .und rofhen, von vielen Spathadern durobzoge- .nen Kalken aamehmen, welche -sehr arm. -an Verstei.nerungen Bind",
j przypUlSZc~a, ze skala ta re.prezentuje g6r.ny tyton, poniewaZ le~y po- wyZej utwor6w z faunll dolnego tytonu (niekt6re wapienie brachiopodo- . -we) i poniewaz paleontologicznie dowiedziony tyton gomy jest znany
z pasa' skalkowego. Tutaj ehodz.i. niewlltpliwie takZe 0 wapien krynoido- 'wy tytono-beriasu. Ublig (1. c.) nie podaje z wapienia krynoidowego ty- tono-beriasu zadnej stratygraficznie waZnej fauny.
D. Andrusow (1) nie opiBuje ze Slowacjizadnej skaly, kt6rll by moz- na uznac za identycZD4 z wapieniem krynoidowym tytono-beriasu.
K. Birkenmajer {3, s. 91.;.92) wprowadza pod n~ "ogniwo 7c,' seria czorsztynska typowa" uzywane w niniejszej pracy poj~ie wapienia 'krynoidowego tytono .... beriasu. Opisuje wapien krynoidowy tytono-beria-
;su z kilku skalek w okolicach Czorsztyna. W sPllgu tego wapienia znaj- dujq. si~ w romyc'h miejscach rome skaly: wapienie kalpionellowe, wa- 'pienie detrytyczne, wapienie 'brachiopodowe 4; nadkladem SIl zawsze war- stwjr globigerinowe, kt6re K. :airkenmajer zalicza, bez podania argumen- t6w paleontologicZIlYch, do neokomu. N ad warstwanrl globigerinowymi 1ezll warstwy globigerinowo-radiolariowe, kt6re w innych seriach Skaliko- 'wycb niewlltpliwie rozpoczynajll si~ w neokomie; wyzej [eZll warstwy
'cenomanu z Rotalipo1'a apenninica (Renz) (3). W wapieniu krynoidowym
'tytono-beriasu skalek Brynczkowa i Pomiedznik w Falsztynie wyst~puje
rzadko Globochaete alpina Lomb. i bardzo rzadko TintinnopseUa cf. '001'-
'pathica (Murg. &,Filip.) I> '.(3, s. 91-92). Wiek wapienia krynoidowego Bir-
, Z por6wnania l'Okalizacji (zwykle bard:ro malo d'oklOOnych) faun,tytonsldch czy dlOlno-tyoonskich, podanych pc.zez U!hUgs (1. c.), Z opisami profilOw Pfzez Bir- kenmajera wynika, Ze fauny te niekoniec:mie musZIl \Wzt:dzie tPocbodziC ze skal
:k(:nfaktQJl*lcych sedymentacyjnie z wapieIl'iem krynoidoWYQl tytono-beriasu lub
z g6rnych pertii tych S'k.al.
I F<>rmy 1e zostaly znalezione ponad dolnct czc;icill wapienia kryooidoweg<> ty-
',ton.o-beriasu tych skaiek (1Dformacja ustna. K. Birkeom&jera).
APTYCHY WAPIENIA KRYNOIOOWEGO OKOLIC CZODSZTYNA , 291
kenmajer O'lUeSla iako tyton-:berias. W' innej swej pracy (4,.s.· 9-10) aut~r
ten, opierajllc mE: na pracaoh G. Coloma, A. Lombaroa, D. Andrusowa i wlasnych, przyjmuje, :i:e TintinnopseUa ca-rpathica (Murg. &: Filip.) wy- .stE:puje od g6mego tytonu do .baremu,· przy czym najczE:stsza jest w. be- :riasie i w waian:i:ynie, oraz :i:e Globochaete alpina Lamb. wyst~pule od .argowu do beriasu ¥IlC najlcz~stszll w tytonf,e. SIld7A:, :i:e na podstawie tyCll twierdzefl moina okreSlic wiek zesporu rirlkroorganizm6w z Po- miedznika i Brynczkowej. jako tyton-berias, bardziej prawdopodobnie, jako g6my tyton-berias.
K. Birkenmajer (2) wprowadza u:i:ywanll w niniejszej praey nazwE:
"wapiefl krynoidowy tytono-beriasu" i 'okreSla wiek tej skaly jaiko tyton-
berias '. . .
Ta&: wi~c, IIlCZIlC' rezldtaty . wymienionych autor6w Z moimi obser- wacjami, dysponujemy obecnie nastE:pu1llcymi danymi 0 Wieku wapienia krynoidowego tytono-beriasu okolic Czorsztyna:
A. Fauna aptych6w. znajdowana w §rodkowej lub Srodkowej ipra- wie calej dolnej cz~sci tej skaly, jest wieku: g6my tyton~najniZszy neo- kom albo prawdopodobniej: najniZszy ~eokom.
B. Mikroorganizmy; 'znadezione 'przez BirkenmaJer·a' powyzej dol- nej cZE:sci .tej skaly w innyoh slmikach 7 nit fauna aptych6w,SIl 'wieku:
tyton-!berias alba prawdopoddbniej·; g6rny tyton-lberias.
C. W9d>ien lm'ynoidowy tytoho-beriasu leiy ponad (nie ma podstaw do przypuszczenia, Ze bezposredriio)
Sk81ami
ddlno-tytoDskimi, i ponitej (nie bezpoSrednio )skal, ,kt6l=e W inJ;lych niz czorsztyIiska. seriach ~k~~owych rozpoczynajll siE: w neO'komie i kt6re we ws~tkich seriaoh·skalko- 'wych lezll paniZej cenomanu.
Na podstawie tych danych moma okr~c na~bardziei:'·prawdopo-.
do:bny wiek wapienia krynoidowego tytono-beriasq ·okolic Czorsityna,
i
wyj~tkiem najrniZszej ~i tej skaty, jalto 'berias. .CZEtSC~A
1. Opis aptychow wystlWUjqcych w wapieniu krynoidowym tytono-beria,ruokolic Czorsztyna
Uiywana nomenklatura opiera si~ na nomenklaturze.Trautha (-p. pra- -ce Trautha, podane w spisie literatury).
Stan za'Chowania opisanych poniZej . okaz6w aptych6w c~sto .. ~ie
jest dobry. SkorlllPY przylegajll bardzo silnie dosltaly, szczeg61nie ioehnie-
• IIla tabeU stratygraficznej; w tek8cie zalicza ~ .skah: do tytonu.
1 .Nie ma podstaw dQ twierdzenla, Ze.na Pomiedzniku Wy~uje tak:a' sllma
:fauna aptyeb6w, jak w innych !profiilach '(p. I1~j s .. 294-295). .
292 STANISlJA.W MATEUSZ GJ\SIOROWSKI
rowna powierzchnia wYiPuk1a. Cala' powierzchnia skorupy daje si«: odslo- nie tyl'ko wyjlltkowo.
Na wBt«:pie podaj~ 8Ch.ematy skorupy aptycha dlla ,og61nej orienta- cji (fig. 1 i 2):
r
L Slrorupa aptycha (nil' Fig. 1 podstawie, Traut,ba, '1~
, :fig. 1). ,
S ,brzeg ay]nfYzainy;Z brzeg zewn~my; L brzeg l-atera,lny;' pa przeklttna apikalna;'a apekS"
, , d!ugoSC
Fig. 2
Schemat przekroju 'przez skorup~ aptycha pro- stopadle dO, brzegu symfyzalnego
, Z8 flbocze symfyzalne
Lamellaptychus anguZocostat'Us (pet.)
1938. LcmeU4ptychua lmgUIbcostatua (Pet); Trauth (9), s. 2()4:.212, tabl XIV, fig.
lw.e
(cUm' synonY~.Okazy na1l.eZllce do tego gatunku dzie~ na podstawie kryteri6w Trautha na nastE:pUjllce grupy:
A. LamelZaptych'U8' '-angulocostat'Us (Pet.) cf.
f.
typ. Trauth (pI. I~fig. 1-2). - Wymiary: dlugOlSc skorup od ca. 10 mm do ca. 25 mm.
KBztalt ogolny: si1na wypukloSc wzdluz przeklltnej apikalnej; brak zagl«:- bienia na cZ~Sci skorupy mi~dzy ~' WYiPukloScill a brzegiem lateraInym.
Rzezba powierzchni wypukle;: Ibra·k ;bruzd' radialnych (~ to delikatne bruzdy, art6rych osie przecinajll si«: w wierzc:hol'ku, apex); zebra i bruzdy W1lSIde i niesfalowane, zalamuj~ si~ z wyjlltkiem najmlodszych wstecz- nie (tzn. zebra tworzQ kQt zwr6cony wierzcholkiem do' brzegu zewn~trz
nego); wierzcbolki ~llt6w nie zaokr~one lub niemacznie zaokrllgtlone, znajdujQ si~ na prostej lezQcej na' zboczu symryzalnym i. prz-ecinajllcej 'brzeg symfy~alny bliBko, wierz~olkaoraz brzeg, zewn~trzny; brak zgi~
cia .zeber stroIut,wypuldll do br2;egu symfyzalnego (Sigmoidalbiegung, Inflexion) na ~i skorupy mi~ ~ prostQ a brLegiem lateralnym.
APTYCHY W~LENIA KRYNOlDOWEGO OKOIJIC C2lOBlSZTYNA 288
B. LamelIaptychus angulocostatus (Pet.) var. cf. atlantica (Henn.) (plo I, fig. 3-4). - Wymiary i ksztalt og6Lny, ja:k wyzej cl.
f.
typ. R6znice . rzezby lPowierzchni wypuldej odef.f.
typ.: zebra starsze i zazwyczaj tak",,:ze srednie ~aj~ s~ wstecznie (tzn.. Zebra tworz~ ~uk zwr6cony stroDll . wyp~~ . do brzegu zewnE:trznego), pozostale z wyj~tkiem najm1ods~h
zalamuj~ siE: wstecznie pod!, k~tami C2!aBem wi~kszymi od odpowiednich
k~t6w u cf.
f.
typ.; niekt6re wierzchoHd· tych kllt6w s~ nieco silniej za- o'kr@one niz u cf.f.
typ.; punkty, w kt6rych nastE:puje zmiana przebie- gu zeber.na wSteczny, znajdujll si~ na prostej albo na hlku zwr6conym wypuklll stroDll do brzegu 6ymfyzaln~o, przy czym po~ozenie tyc1;t Iinii na powierzchni skorupy jest takie same, jak odpowiednich linii u cf.f. typ.
C. Lamellaptychus anguloco8tatus (Pet.) var. nov.? (pI. I, fig. 5). - R6Zni siE: od var. cf. atlanuca tym, ze starsze zebra i bruzdy s~ wyraZnie szeI'6Ze od odpowiednich u ,var. cf. atlantica.
MiE:dzy opisanymi wyzej odmianami wystE:puj~ przejscia. Zalieza- nie w obr~bie L. angulocostatus do tych odmian jest w niekt6rych' przy- padkach doSt: dowolne.
, D. Lamellaptychus angulocostatus (Pet.)" var. ind. - Stan zacho- wania .pozwida tylko na wy~~czenie przynaleznoSci do nasu:puj~cych od- mian L. angulocostatus (pet.): var. radiata Trauth, var. fractocosta Trauth, var. atlantica-Ndiata Trauth, var. cristobalen.sis (O'Conn.).
LameUaptychus sp. ind. ex gr. c4 Trauth; cf. Trauth, 9.
Szereg malych fragment6w skorup, na kt6rych jest widoczne wstecz- ne zahmanie zeber i wsteczne ich dochodzenie do brzegu symfyzalnego.
Stan zachowania nie pozwala na dokladniejsze oznaczenie.
~mellaptychtLS Bp. indl ex gr. d ~uth; ef ~rauth, 9.
Szereg malych fragment6w skorup. Zelbra zmieniajll 8w6j przebieg na wsteczny i wstecznie doC'hodz~ do brzegu symfyzalnego. W niekt6rych przypadkaoh Sll to wsteczne zgi~ia. Stan z·achowania nie pozwala na do- kladniejszeoznaczenie,
LamelIaptychus .sp. ind.
ex
gr. a Trauth?; cf. Trauth, 9.J edna niekompletnie zachowana skorupa. Zebra starsze i srednie
przebiegaj~ na widocznej c~ei skorupy r6wnolegle do brzegu symfy-:- zalnego, co jest cechll bardzo rzadk~ poza gruPII a, wyj~tkow~_zas.w gru- pie dj brak cZE:Sci skorupy przy brzegu zewn~trrznym i cz~sci brzegu. sym- fyzalnego nie· pozwala. zaliczyc z. pewnoSci~ tego okazu do zadnej' grupy.
294 STANISl..AW MA'I'lEUSZ Gi\SronowsKI
Lamellaptych'U~ Sp. ind.
Kilka niekomp'letnych skorup. Zebra na cz~ci powierzchni wypu- It!ej polozonej przy srodkowej cz~ci brzegu symfyzalnego nie dochodzll 'wstecznie do tego brzegu. Jest to cecha niewielu i rz·adkich odmian VI gru- :pie d. Brak c~ci skorupy przy brzegu zewn~trznym i najblizszej tego :brzegu cz~scibrzegu symfyzalnego nie pozwala zaliczyc okaz6w z .nale- :zytll pewnoBcill do zadnej grupy.
2. LokaZizacja aptych6w
W poniZszym zestawieniu millZszosci Sll podane wedlug K. Birken- majera (ustna informacja); cyfra po nazwie Iformy oznacza liczb~ znale-' :zionych w danej warstwie okaz6w tej formYi sYmetryczne pary skorup :Uczone Sll j-alko pojedyncze okazy. .
A. CZOTsZtyn, skalka na W od Zamku (przedstawiona na profilu Uhliga, 10., fig. 14; opis profilu tej skal'ki podaje takZe Birkenmajer 3, s. 91).
Mill2;szosc wapienia krynoidowego tytono-beriasu ca.· 700 cm.
700-665 cm od Btropu -fauna lameUaptych6w, w kt6rej wi~~c
okaz6w nie na3.ezy do grupy d Trauth.a; L. ang'Ulocostat'US nie znaleziono.
470-440 cm od stropu - L. arng'Ulocostat'Us (pet.) cf.
f.
typ. Trauth: 1;- L. angulo~status (pet.) var. cl. atlantica (Henn.): 1; La'T1/l?:llaptych'Us SIP.ind. ex gr. dt T.rauth~ 2.
390-370 cm od stropu - L. angulocostat'US (Pet.) .var. nov.?: 1; La- mellaptych'US Bp. ind. ex gr. dt Trauth:-4; Lam:.etlaptych'Us sp. ind. ex gr. d Trauth: 8; Lamellaptych'Us sp. ind.: 3.
370-0 cm od stropu.i powyzej - aptyah6w nie ~naleziono.
Ponadto w luinych. fragmentach wapienia krynoidowego tytono- beriasu, mogllcydh. pocbodzic.~ odlegloSci 550-100 cm od stropu, znalezio- no: L. angulocostat'Us (pet.) cf.
f ..
typ. Trauth: 1; L. anguZocostat'U8 (Pet.) var. ind.: 1.B. Zielone Skaly mi~dzy CZOTsztynem a Falsztynem, skaJ:ka nale- zllca do drugiego od p6lnocy r~du skalek i polo zona na poludnie od za- chodniej cz~ci R6
wn
i Falsztyiiskiej. .MillZszoSC wapienia krynoidowego tytono-lberiasu ca. 1100 cm.
1550· cm od stropu - fauna lamellaptyoh6w j·ak wyzej w Czorszty- nie w ocUeglooci od stropu 700-665 cm.
640 cm od stropu - LameZlaptych'US sp. ind. ex gr. d Trauth:
3:
550 cm od stropu - Lamellaptych'US sp. ind. ex gr. d Trauth: 2.
300 cm od stropu - L. angulocoStat'Us (P.et.) v~r. cf.' atlantjca . (Henn.): 2; L. angulocostat'US (Pet.) var. nov.?: 1.
200··c:!'rn od /:Itropu ..-- L. angulocostat'US (Pet.) var. ind.: 1.
. 200-0 cm od stropu i powyzej ...,..- aptych6w nie maleziono.
· APTYCHY WAIPLENIA KRYNOIDOWEGO QKOLIC CZORSZTYNA 295
C. Pomiedznik w Falsztynie (opis tej skalki podaj~ Birkenmajer, 3).
Mi~osc wapienia krynoidowego tytono-b~riasu nie jest znana.
200 cm od stropu - ·Lamellaptychu8 Sp. ind. ex gr. d. Trauth: 1;
Lamellaptychu$ Bp. ind. ex gr. a Trauth?: 1.
200-0 cm od stropu i powyzej aptych6w nie znaleziono.
D. lJysa Skala ca. 750 m na SW od Falsztyna (Opis tej skalki podaje Birkenmajer, 3).
Mi~siO'Sc wapienia krynoidowego tytono-beriasu ca. 650 cm.
700-650 cm
Od
stropu - fauna lamellaptych6w jak wyzej vii Czorsz- tyrue w odleglosci od stropu 700-665 cm.575-555 cm od. stropu - L. angulocostatUs (pet.) cf.
f.
typ. Trauth: 6;L.angulocostatus (pet.) var. cf. atZantica (Henn.): 1; L. angulocostatuB .. (Pet.) var. Jnd.: 4; Lamellaptychus sp. ind. ex gr.
et.
Trauth: 2.555-:-0. cm od stropu i powyoZej -:- aptych6w nie znaleziono ..
Ponadto w lufnych fragmentach opisywanego wapienia, mogElcych pochodzic z dowolnej odlegloSci od ·stropu, znaleziono: L. angulocostatus (Pet.) cf.
f.
typ. Trauth: 2; Lamellaptychus sp. ind. ex gr. ds Trauth: 4;., Lamellaptyehu8sp;' ind. ex gr. d Trauth: 4.
3. Uwagi og6lne 0 skladzie ilo§ciowym opisywanej fauny
Wszystkie znalezione okazy nalezEl do rodzaju Lamellaptychus.
LiCzba opisanych okaz6w - 56; VI tym okaz6w z grupy d Trautha - ·52;
w obr~bie grupy d:okaz6w L. angulocostatus - 22. W.szystkie oznaczalne gatunkowo okazy. nalezEl do L. angulocostatus, pozostale, prawdopodob ...
nie z wyj4tkiem czterech, mogEl takZe nalezec do tego gatunku. Odpowied- nie lic2iby dla okaww L. angulocostatus, malezionych in situ i innych oka..,.
z6w aptych6w znaleziQnych takie in situ razem z L. arz.gulocostatus lub powyzej jego najniZsZego stwierdzonego w danym profilu wystepowania, SEl: 37, 34, 18.
POZ8 okazami opisanymi wyzej w punkcie 1 znalaz!em kilkandcie Zle zachowanych skorup liune1laptych6w. PochodzEl one ze wszystkich wyZej' wymienionych warstw opisywanego wapienia, opr6cz warstwy 700-665 cm od stropu w profilu Czorsztyna. Stan zaohowania kaZdej z tych skorup z osobna ~ pozwala na zaliczenie do kt6rejkolwiek z grup Trautha. Wi~kszoSc ich prawdopodobnie nie nalezy do grupy d, gdyz ce- chy charakterystyczne tej grupy widoczne sq zazwyczaj na zle naw~ za- ch()wanych 9korupach, 'byloby wiec malo prawdopodobne, zeby te wldnie
296 STANISLAW MATEUSZ GJ\SIOROWSKI
trudno zniszczallne cechy mialy bye w okazadh z· opisywanych wapieni zniszczone. Przypuszczam wi~c, ze procent okaz6w z grupy d jest·
tU
nie- co niZszy od tego, kt6ry- by moma bylo wywnioskowac z podanego wyZej sldadu ilosciowego.4. Wartosc stratygrafic:rna opisanych aptych6w i wartosc stratygrajiczna lewaptych6w
A WartoSc stratygraficzna La:melIaptychtLs anguloc08tatus (Pet.).- Trauth (9, -s. 207) podaje zestawienie mi~sc ~naiJ.~eirla okaz6w,. kt6re najprawdopodobniej naIezq do L. angulocostattLS '(Pet.) j. typ. Trauth 8 i wyciqga wniosek, ze lorma ta:
" .. .fst eine im Neolrom des alpifll-mediterrmen Gebietee weit verbreitete
~zies: im Berriasien frellich waIll noeh ganz sporadisch el1lcheinendlo charakteri-:- . siert sie hilDg~en in grossuer !Diutig,keit die Valen.d.is-, vor allem aber die ganze Hauterive-Stu«e .. ~ im BBrrfunien erscheint ale hlngegen wohl nur g.anz
selten. ...
Zasi~ pionowy pozostalyc!h odmian L. angtilocostattLs Trauth (1. c.
s. 207-212) okreBla tylkoog6lnie jako neokoDi, z wyj"ltkiem var. atlantica- radiata Trauth (znaleziona w baremie) i var. atlantica(Henn.). 0 jej oka- zach z archipelagu Zielonego Przyl~dka pisze W opisie, ze pochodzq" bye moze, z malmu wyspy Maio, ale prawdopodObniej z neokomu tej wyspy, natomiast w l.Zestawieniu miejsc znalezienia twierdzi, ze pochodzll z neoko- mu wyspy Maio. Nie jest jasne, czy cZE:st0S6 wystwowania, 0 kt6rej jest mowa w cytowanym wyzej twierdzeniu Trautha, odnosi si~ do. licztby miejsc znalezienia, czy do procent6w okaz6w w faunaoh danego wieku, czy tez do jedriego i drugiego. Co do lokalizacji znalezisk L. anguZocostattLs, wymienionych w zestawieniach Trautha, naleZy zauwazye, ze w niekt6- rych z podanych lniejsc utwory jury nie r6zni"l si~ lito}ogicznie od utwo- r6w neokomu. Moglo wi~c doj§c do pomieszania faun z r6Znych pOziom6w.
Trauth w liScie do Pires Soaresa, przyslanym po ostatniej wojnie, pisze 0 okazach· L.· angulocostatus z wyspy Maio:
" ... LameZl.ap-t. l1~tat/u,s var. atZClllot~, I think, i.nidicates already tran6i- tion from Upper JUl'assic to Neocom (sic!) (ev. Bel'rias?) or Neocom, and Stahlecker's L4mel1a.pt. Clngu1oco8tatUS' and L. Bem7lOo7lob certainly, as also demonstrate the Am- moniti!6, Lower Cretaceous (Neoc·om)" (Trauth t.n iPi'l"eB Soa.rEllf, 5, s. 64).
Zdanie to jednak nie jest jasne. Wydaje si~. ze jest to ten sam po-
gl~d,kt6ry Trauth wyrazil juz w roku 1938 (9):
8· Nie j.est je.&ne, czy Trauth ma na m.yW ty~ ~ odmiaD~, czy caly gatunek.
• Tzn. L. anguloCOBtatUB ~.). f. tllP. Tuuth. . .
APTYCHY WARENIA KRYNOlJlX)~ OKJOIJIC C2'lOBSZTYNA 2911
. Q podanych niZej informacjach p L .. anguZocostatus Trauth nie wspo- mina. Wecfhtg Glangeauda 10 Aptychus anguZooostatus Pictet & d,e Loriolll i A. seranonis Coqu~d 12 {ozna~zen.ia G~ Sayna) wysuWujll, w Algerii .w gornej jurze, gdyz zostaJy tam znalezione razem z Pygope z grupy P. ;anitor (Pict.). Wydaje mi si~ jednak,ze informacja ta jest za malo
szczeg61owa, aby m,ozna bylo z niej korzystae.
Pires Soares (5, s. 77-78), opierajll,c si~ na wspomnianej wyzej infor- macji Glangeauda i na mOl1qgrafii 'l;'rautha (9), wypowiada przypuszczenie,
·ie L. seranonis jest fortnll, neokomSkll, w Europie, tytotDSkll, zas w Afryce P6lnocnej. Analogiczne przypuszczenie mozna by wYpowiedziec o. L. an- guZocostatus. Jednakzjawisko diachronizmu nie wydaje. mi si~ u apty- ch6w prawdopodobne, i to z. r6znych powod6w .. Kwesti~. ~ przedst~wic::
bliZej w·prZygotowywanej· obecitie innej-pracy 9: aptychach.·
Znane s/il nast~pujll,ce dane 0 wystc;wowaniu L. angulocostatus w pa- sie skalkowym pienillskim. WedlugAndrusowa (1, s. 361) na N od Medne, w 'brekcji wapiennej sedymentacyjnej, nalez/ilcej do serii pieninskiej przejkiowej, znajduJe si~ fauna nasU:puj/ilca. We· fra,gmentach wapieni wyst;Ewuje Calpionella alpina Lorenz, w spoiwie - ?Tintinnopsella car- . pathica (Murgeanu-Filipescu), L. seranonis (Coqu.), L. angulocostatus atlanticus (Hennig) lS. Gdzie indziej w tejZe pracy (s. 388) Andrusow z tej samej slmly i miejsca: wymienia "Tintinnopsella carpathica (Murgeanu- Filipescu)" bez pytajnika. Wiek w obu cytowany;ch miejscach Andrusow okretla jako granic~ tytonu i beriasu [ub sam berias. Wedrug tego autora (1. c. s. 385) L. angulicostatus angulic08tatus (Peters)
l'
wys~ujle w- neo-komskiej cz~ci wapienia rogowcowego serii pieniitskiej w kUku miej- Beach w dolinach Wagu i Orawy. Wedlug Uihliga (l0, s. 770-771) Aptychus amgulicostutus Pict.l15 wys"bE:Pujew wapieniu rogowcowym. serii pienin-
·skiej (w znaczeniu Uhliga) w Krempachach, w okolicach Maruszyny i Ku:"
rz6wki (w ostatnim miejscu razem z faun/il uwazan/il przez .. Neumayra za neokomskv i w brekcji wapienia rogowcowe.go (10, s. 638) wPotoku Kiz- linkowym (Kremlitzabadh Uhliga). Ani Andrusow, ani Uhlig nie podajll, opis6w wymienionyeh przez siebie form. L. angulocostcttus nigdzie w pa- sie skalkowym nie zostal znaleziony razem z.faunll, niewlltpliwie tytonskll,_
o
zadnej z tych faun nie moma twierdzic, ze reprezentuje najwyZszy ty- ton (Andrusow, 1, Uhlig, 10). Fauny te Sll, na tyle dobrze zbadane, ze nie-10 Glangea'lld. £tude geologique de la r~on ,uttorale de la !Province d'Alger, 1932, l'~kopis cyt. pl'rez P. Soaresa w 5, s. 76~77.
11 Tm. L. angulooostatus (Pet.).
1. Tzn. L. Beranonis (CoqualDd).
111 Tm. L. angulocostatus ((Pet.) var. atta7ltica l)lIenn.).
U Tzn. L. a.n.guWC08tatus (!pet.) f. typ. TrauUh_
111 Tzn. L. angulOCOS'tatus (iPet.).
298 STANISLAW MATEUSZ GJ\SIOROWSKI
znalezienie w nich L. angu.ZocOBtatus odpowiada niewl\tpliwie brakowi tej formy.
Na podstawie tego, CO powieciziano wyiej, moma twierdzie, ze ga- tunek
t.
angulocostatu.s (pet.) pojawia si~ w g6rilym tytonie albo, co jest prawdopodobniejsze, w beriasie i Wyst~puje do baremu (bye moze, nie ca- lego) w1llcznie. W obr~bie tego gattmkU dolna granica wysU:powania var.atlantica (Henn.) pokrywa si~ prawdopodobnie z dolnll' granicll calego·
gatunkuj dolna granica
f.
typ. Trauth ptzebiega, bye moze, nieco wyzej.Bl'E;ik danych 0 g6rnej granicy var. atlantiCa (Henn.)j g6rna granica
f.
typ.Trauth znajduje si~ prawdopodobnie w baremie.
B. Wartos(! stratygraficzIia ' gnip lamellaptych6w wyr6mionych p~z Trautha. --- Na podStam.e mOIiografll Trautha (7; 9) i dailych przed- stawionych wyZej moma ulozyc nastc:pttjlloo zestawieni~. Na 13 odmian.
naleZllcych do grupy d1, cztery Sll znane tylko z malniu, dwie - z tytonu i neokomu; Siedem - tylko z neokomu. Na 14 odmirui; naleZllcych do gI'1J.PY d2 , dwie Sl4 znane tylko z malmu, dwie (L. angulocostatu.s
f.
typ.i var. atlantica) pojawiajl\ si~, bye moze, w tytonie, ale wystc::pujl\ pmede wszystkim w neokomie, dziesic::c ZaB jest znanydh tylko z neokomu. Gru- pa d nie wys~puje w doggerze, lameHaptychy zaS z innych grup Sll VI tym czasie slabo zr6Znicowane idose rzadkie. Z lJ.amellaptyohow malmu i neo- komu, naiezllcych do grup a, b, c, 11 odmian zostalo znalezionych tylko wneokomie, 14- w malmie i
w
t;leokomie, '40 - tylko w malmie. Wszyst- kie lameliaptychy z· grupy d stWierdzone w maImie zostaly znalezione w niewielu miejscacb.j w.sr6d stwiercizonyc'h w neokomie Sl4 odmiany bar- dz(1 paspolite. Wic::kszosc lameUaptychow ·z grup a; b, c, stwierdzonych w neokomie, znaleziono w niewielu miejscach; wsr6d stwierdzonych w malmieSl4 odmiany ibardzo pospolite. Brak w literaturze dokladnych informacji 0 sldadzie procentowym faun aptych6w. Na okolo tysillc oka- z6w lamellaptych6w znanych ·mi z malmu pasa Skalkowego zaledwie kil- ka nalleZy do grupy d, na adlkadziesillt zaS okaz6w lameUaptych6w, zna- nych mi z wapienia rogowcowego bez kalpionelli serii braniskiej (wa- lamyn-barem, Birkenmajer, 2)' wyraZna ~kszoSe nalezy do grupy d.Na podstawie powyzszego mozna twierdzie, ze
1
°
grupa d jest najbardZiej zr6znicowana i najszerzej rozpowsiech- niona w neokomie, grupy ZaB a, b, c - W malmie;2° grupa d jest mniej wi~cej tak samo zr6inicowana w neokomie jak grupy a, .b, c, lecz jestszerzej rozpOwszechniona; w malmie grupa d jest 'znacznie mniej zr6Znicowana i rozpowszechniona niZ grupya, b, c;
3° procent indywidu6wz grupy d jest w faunach neokomskich prawtio,podbbnie zna~ie wic:kszy, niZ procent indywid1i6w z grup ' a, b, c, w malmie zaS jest prawdopodobnie odwrotnie; niewlltpliwie tak jest w pasie skalkowym.
APTYCHY WAlPIENIA KRYNOLDOW!EGO OKOIJIC CZORSZTYN:A 299
C. Wartosc stratygraficzna rodzaju Laevaptychus. - Rodzaj ten jest prawie ca:tkowicie ograniczony do malmu {kelowej-tyton). Do neoko- mu przechodz~ nieliczne i znajdowane w niewielu miejscach odmiany.
Niewiadomo doldadnie; kiedy nast~puje to zubozenie (cf. Trauth, 8).
~nta G.eo~-St,.at'JIQRfic;zM.
PolB1dej Akc&d.emiI ,lJauJo 10 K$kDwie . ,Kr4k6to.. ~ 1958 r.
LLT.ERAlTURA CYTOWANA
1. ANDBUSOV D. Etude g~ll()gique de la zone des Xlippes. Internee de Xarpates·
,Qccldentales, IV-V. - Geol. Price, 31&, Slov. Akad~ Vied a Umen!. Bratislava lQ1513.
2. BIRKENMAJER K. Preliminary revisioon. of tbe stratlgrapby Gf the Pien.iny KliPtPezH:Jelt series in Poland. - Bull. Acad .. Pol. Sei. Cl. Ill, v. I, no. 8 ..
WarszaWJl. 1953. • . .
3. ~ It. Sprawoidani.e z badaD geologieznych wykona~ch w pien.tn.;.
skim pasle skalkowym w latach 1000-1951 (Geo~i;>g'lcal researches in ~
Piendin:y KliIJIlen-belt, Central Carp&thi8lllS). - Bjul. I. G. (Bull. Inst. Geel.
PoL) 86, Warszawa 1954. . . .
4. BllRKENMAJER K. & urosK.o J. Pnyczyllek dQ stratygraIii dOueru i. malniu.
pieniDskiego pas.a skalkoweg.c) {Contribut.l.on. to the stratigraphy of the Dag- ger and MaIm in the Piendny Kl'ippenr-belt, Central carpathians~. - Roem.
P. T. Geol. (Ann. Soc. Geol. Pol.) t. XXIII, 1950. lU'ak.6w 1950.
5. PIBES SOARES J. M. A prop6sUo dos ,;Aptyclhl" da Ilha de Maio (Arc~lllgQ
de cabo Verde). LiBi:loa 1963.
6 .. 'DRAUTH F. AptychenStudlen, I. - Ann. Naturhist. MUll. Wlen, Bd. XLI. WJao 1927 • .
7. 'l"RAUTH F. Aptyohenstudien, m-v. - Ibidem, Bd. XLIV. l.8S0.
8. TRAUTlI F. Aptychenstudien, VI. - Ibidem, Bd. XLV. 1931 ..
9. 'l'RAUTH F. Die Lamellaptyohi des Oberjura und <ler Unterkreide. - Palaeonto-
. graphica, Bd. LXXXVIIiI, Abt. A. Stuttgart 1938.
lO.UHLIG V. Ergebnisse geologls00er AU!fnahmen in: deJ,ll westgaliz.isohen. Kal'- pat'hen,
:no -
Jb. X. X. Geol. R.-A., Bd. 40, H. 3/4. Wien 1890.Pll
LameUaptych'U3 angulocostatuB (pet.) CIf. 1.
tw.
Il'rauth1. - iPow1erzchnie. wYPuklla skorupy - Czomztyn, ska&a na W oel" Zamku, wapien. krynoidowy tytoiliHberiasu., lutny :f:raginent X 5,5 2 -Pawiel'Z'Cbnia wypukla skorupy - Ibidem, 4!10 cm od. stropu X 4.2
IJameUaptyCh'U3 oogu.1ocostat'U3 (Pet.) var. cf. atZan.ticG (Henn.) :3 - Powi.erzchnia wypulda S'kOrupy - l.ysa Skabi na SW Od Fa1sztyna,
waplen krynoidowy tytono-beriasu, Mo cm. od .stropu . X 5 -4 - Odcf.!jk powierzclmi wypWdej skorupy - Zielone Skaly Ini~z;y
Czorsztynem a Falsztynem, w~ieil. krynoidDwy tytono-beriasu, 300 cm
od stropu X 4,7
Lamellaptychus ooguZoooetat'U3 ~.) var. nov.?
:; - iPowlerzc.hnia wypulda skorupy - CzorSlZtyn) ska1ka na W od· Zamku, wapieil krynoidowy tytono-beriasu~ 390 cm od stropu . X 5,5
Fot. M. Ro8t1DOT01DBki
ACTA GEOLOGICA POLONICA. VOL. VI
1
4 (objaMl,ienie ob ok)
s. ill. G~SIO~OWSKr. PLo I
2
3
5
CONSPECTUS
C. M., rOHCHOPOBOHH
IPAYHA AllTHXOB H3 KPHHOH)J;HOrO H3BEC'1;HHKA THTOI:IO.BEPPHACA B OKPECTHOCTHX QOPWThlHA
(PealOMe)
B, IRpHHOBlJtHiOM HlSBecTHlfme 'lOPWThmCKOitcepHH IB OKpeCTHOillfIX 1!OIpillTblHa (l\alPIIaTbI,ILoJIbIIIa), KoroPbdt ce,l{HMeliTaqHOHHQ ROHTaIR'l'HpyeT c rJIOOHrepHHO'BbIWI CJlWIMH {2, 3),* asTOpoM HJ8H:~eHbI '55 8K3mmJIapoB aaI'TRXOIB B 2 npoqmJlfIX (1 a
2,
B HHmHei!: H Op~HeH: 'laCTSX aTom IH3BecTHltRa" B o,AHOM me npo<pHJIe (3) - B ero cpe~Heti trlliC'l1H, ABTQP onpe~emIeT lax, OCHOBbIBaltCb Ha KpHTepHfIX T,pa:y'ta (9) 'BaR:
Lameuaptychus a1l.{1'Ulocostatus (Pet) cf. f. tvp. ~ (1006pa3~OB)
Lamellaptychus anguZocostatus (Pe~.) var. cf. atZantica (Henn.) (4 ofipaan;a)' Lamellaptychus anguZocostatus (Pet.) var. nov.? (~ 06p83~a)
LameUaptychus angu.l.ocostatus {Pet) VIBl". died. (6 o~a)
Lamellaptychus sp. ind ex gr. d2 Trauth (13 06P83:qoB)
LameUaptychus ~. Iind. ex gr. d TrasIltIh (17 06pa3~OB)
LameZZaptychus sp. ind. (IIO' ocef! iBeax>HTHOCTH He IIp!tH~JIemaIqHe R rpynIIe d 'I'pllQ'm (3 06pat3'~a).
BoJIbIIWHC'DBO <mHCl;>lIBaeMblX 06paGl~oB npH'H~JIemHT R l1pynne d T{paYTa (1. c.).
aB Heit ',lKe IK L. anguZocostatus.
Raf( lKalKeTCll, B H()clI~OBaHHblX IlipoqmJIfIX He cy~ec'l'lBOB8JIJH Pa3lHHD;bI !B Bep- THKaJIhHOM pa~OCTpaHeH'RH <ra~e HaXO~HMbIX JIaMeJIJIaIITHXOB rpytII1IIbI d 'I1payra.
CJIe,JtyeT IIO~ePKHYTb OTOy'l'CTmle JIeBaIITHXOB iB ami!: $lYHe.
B npocpHJHlX 1 H 2 n<RTH H€lIIOOP~HHO l1o,A ca'MbIMH HHmHHMK CJIOHlMH C BbWIe 'Y'IIOMmJY'l.'Oii: q,aYHoit, H83iBaIHHOil: aBTOpOM xrepooil:, OH HameJI ,lU>\y,rylO q,il(yHY aI1'1IHXOB. 3Ta q,aY-Ha OTJIH"laeTell or nepooti nOlIHbIM OTCYTCl\BH~M L. anguZocostatus
H 6oJIb'IIllHiM [hpou;eHl'roM JIaMeJIJI<III1TlIIXOB, He BX~IqHllC IB ['pymy d TpaYTa. IIOOTOMY nepBaH q,ayaa MOrJIaB S'11I{X npocpHJlH'X IIOHBHTI>CSI JIHIDb HeMHOOO lHR'iKe Tex 'HH)KHHX. - enoea HJl'H B HHX caMbIx, ~e OHa 6bIJIa 'Hail\rleHa aiB"1'QpOM. :(3ePXHltlt rpa.HHD;a aToit , IIapBOH: cpaYlHbI HH 'B OAlIDM Ha IJ)poq,~meil: He wrJIa 6bITb ~OCTOBepHO IYICTaHOBJIeHa;
TaR K8'K OOBbIme Ca'MbIX BblOORRX CJIDeB CllIepBOH: q,aYHOil: anTHXH BOo6~e HeHa~eHbI.
,l#lHHbIe, 'KaCalO~HeClt J300paC'l'a OIIIRCbIBaHHoit iPaYHbI aJIITIHXOB, CtJIe):(yIO~He:
1. BHI,t{ L. aniNlocostCLtus; COMaCHO C M1HeHHeM· MHODHX 'asTOpOB, BbIC'rynaeT
Ha'i!HHaH ~'lBepxHero TH'l'OH'8? - no 6e.ppHI8iC-6apPeM. JIeBa1IlTHXIPI HC'leaa'lOT noqTa
• JJ;IH$PbI 'KYJlCHIBOM IB CH06Hax OTIroCH'lIClt K onHC'KY JIHTepaoryPbI B DOJlbC'KOM TefCCTe.
69
kcrA GEOLOGlCA ROLOINlCA, VOL. VI
-COBepllIeHHO II:pH6mi3HTeJIbHO Ha ['paH~e lITaJIbMa H 'HeoKaMa. BepmKaJIbHOe pacIllpO- CTpaHeme 'rpymIbI d IB lIDPe~eJIax OIIlOCbl'BIae'MOitcpayHbI 'He ~epe~BaHO. B 3rolt rpyiIllIie 'HMeroT MeC:TO Hel«lTOlpbIe ,R3IM6HeHHH 'B ne.pHop;e sepXHett TR11OH-68,p,peM.
IIOaTOMY paooMaTpHOOeMaH B 3TOlt pa60re tPaYHa all'I''lIXOB, 0 M~ -6bITb !lPep;waBH-
!. J ~ ~, . "~ ·,,,·",.1 ", .. ,. [ : : .. ~-! ,
TeJ1!eM TOJI:bIKO 'qa .. CTH '9TorO nepHO,ll;a. DHa ,BeCbMa C~.A'Ha B pa3iHOB~HOCTH H3 ,rpYIlUlbI ' d; 3TO 6e3Cll70pIlO X'il'pBtKrepH3'YeT r.,:aJIbM,MOm.e-r' 6brib~I-':L.6IipPeM; i3' }{iJroPOM HaCTY- TIaeT iH,oqe3aime JIa~eJIJlarrrnxOB. C ,lJtixyIrottcropoHlil,' iipOr(~~'HT 'Hil~:ifB.~OB r:pynnbI d mott q,aYHbI O'leBb 6oJIDllIIolt, 'iTO, no ,MHeHlH:~ IlIBTopa, HIBJIHeilCH X8IpaKTe'ptHott 'IepTolt H€OKOMa. If 'raIt, HCCJIep;yeMM q,aYHa Jm60 yKa3hIBaeT Ha nepe~ MaJIbMa B HeotroM,
;JT..H60 l1Ke, OHa IlIPHHaJ(,]IeDRRT K (i8.'ppeMy •.. B'rQPYro lB<JI3MimIroCirb' ;'cJiBi(y&r'jfcIDIIOtfH'1'b,
,~aR;;RIliK, ~ra .q,aym;' nomwre11CH, H&nocpejlC'l1BElHHO: lBbtnie.,aepiIieltr.paHii!ibI.re q,aYH.6lt
iiapaRTerplwit . P;JIlIIoPbI, TO OOTb' iOCiJi~aro~ett:: MalIhnfqlpoi:(eHroM 'HH~QB"Ha
rpymn,r d,
2. ' K.< PHPKeHiMailep, lFiameJITiiitinnop8e'llci cl: 'J ,cafpdtht'ea'; ~Mifrg;; .' & FIlip;),
ROTOPIliH I)JCT,pe'laerea: !BecbMa Ipew(o,',H'GlobocMeta.atptnaLomb.; ~aH BC'1lpe'la- ' e'l'0lI peJ\Xo IB J@HHOIH,llOBOM RS'BeCTHH'Re'l1H'itiH0-6eppaaOaco ,~ecTHOcTeii.';lR>pIIITbIHa (3). 3TH IHaXO~lG{ ObBepllIeHbIIIOBbIllIe Hmmieit "IaC'l'Hstott "lilopoAi>l,H ~ B "Iul'bix npo- q,HJl!HX, HeiKeJIH Te, H3 1ROT0PbIX ~HJOX~T cpa'YHa .1lIIITBxOB' alBTOpa-•. HaJIIHqlie 3'l1HX MH~raHH3MQB OIIIpe.t\eJIHeT 'ooapaC1' :nb-pop;blxalC 'l'Wi'oH-6eppHaG-:(d~-4).,
,3. RPHlHOHlp;HbIii H3BOOl'H'HK THTOHo-6ePlPHa..ca 3aJIerae-r i[[()lBbIll:rEH10Polt· 'Ic'THTOU- cKOti :HJlH '.HotmoHe-THTOH'QKiOlt,; iPayHolf. ·Hs OOIIOc-TaMeHHJI 06bI'IoolIeTD'IHOtt'nOKaJIH- 3a~HH 3'DHX q,BlfH B MOHOll'paq,HlH YJIHtI'a (10) ,C OIIlIHCIliHHeM:ttPO$iJIeil:
" le
BHpKeH-,~aitepa'; (3) ,He" CJIep;ye,-r,'lroCibI aTHq,aYHbI" ilIPoHCX~IHg'3 : n6pop; '3a,JIeraIO~ He- nocpeA'CTBelIlIO HlHJiKe .Jl!PHHO~OI'O H'3IBecTHmta 'Im'OBD-OepPHB.;c'a;" Bbllne, "'Ho'ne :ae- flOCip~BeHHO ,BbIme 9TOI'O ,H3B8CTHfllKa, 3aJIeralOT" IIOPDlllbI;,,®OTo,pbIe<EiHe :qOPllIThlH- CRqii coptm' B KJI)IDTIOBaM lJJO.lIce.rro~ 'HeC~];fHeHIW;:'Slt~e.,"E~a'Bhlru~\:~
BO IBcex \CepiHHX KJImlIIOBO\J:1O', IiORlca .c-',·'3'aJI6ffilOT :n;elJomlHlOOHe,.c.nOR c·R6tC(l.iflora lGpenninica', (Ranz).
Bce;3'l'H ; ,p;8IHHbIe'npuBOJ(1HT 'lIt ~Ga!KlIIO'leHJHIO, .. 'iTO HaJ£60Jiee"',~onOillo6IfbIM '!BOapaCTOM' mcJIep;yeMott q,aYHbI aIITHXOB, SIaJl.He'l'CH 6eppaac.
<70
CONSPECTUS
.s.;M;:·G4S:r<mOWSKI
FAUNA
OF
AJ."TYCBl FROM THE ORINOIDAL LIMESTONE.OF.' ~ TlTH()N~-BERRIAsIANNEAR 'CZORSZTYN' (pIENINY KLWPEN-BELT)
(Summary)
AlBSTRACT: . The author "deScribes the faUlna of Lamellaptychi;. from the ctinoidaI lime.stone which. forms the· .highest.!part . of the . so-called TdthOOiian of.' sOme. types .of-the Czorsztyn series,(piendny Klippen-tbelt). This fa1.l1Ila is characterized~ a· high -percentage of individuals from Trauth's gtoup cl and by a -low number of ailf(erent
fonms ·within this group. Its, age is most probably.Berriasian .
. ~~er.e are, several l>?st-Kimmenidgian crinoidal limestone.s in the Czorsztyn series. They diMer :iln thetr stratigraphic position (1, 10) *. Only'one'lies directly beLQw
" ._. , .. , - . ' :. . .,' . . " ... - .
-!;h~ 9wbigerina Ibeds. Lt has been ca~'1ed: the Crinoidal Limestone of the Toithonian •
..Berriasian (2, 3).
I faund 54 SiPE!clmens of Aptychi 1 in tlu-ee, profiles of the Cril:l0idal Limesro.?e
~:';"the a'ilthondan-gerriasian near C:oorsz11yn .. On T.ra'Uith's (9) criteria I classify them as:
Lametlaptychus .. a114}ulocosta.tus (pet) cf. f. typ .. Trauth - .10 specimens Lamellaptychus angulocostatus (Pe.t.)' var ... cl.atia'lttica·(Heim.) ~4s~imens Lamellaptychus a114}Uwcostatus (pet.) va!!:. nov.? - 2 sPecimens
Lamellaptychus angulocx>s1Jatus ((pet) var .. ind . .,.--.6 sp€ciIn€ns La7neHaptychus sp. irtd: ex gt. d~Trauth~:
13
specimens LamellaptyOhus . sp. ind:. " ex gr. d Tra'll1lh ". ~ ., 17 sPEicirileDis . ,. Lamellaptychus
sp: :
md. {pr6lbably not belonging to Ttatith's group d) - 3 spe':' Cimen9.ThEH:onv;ex surfate of the L. angulocoBtcitus (!pet.) var. ~v.? dififEirs fr~ni the c6nve~- ... '~;'rface of the' L.angulocostatus .(pet.) v~t. atlantica (H~Iin.) only in the Width
' . . . . . .
~t" the lamellae and the corresponding furrows, and from the convex sui'face of th-e L. an{}Ulo-didayi Trauth .in the co~pI1et,e lack ·Of· und~ati.o~ CJf the lamellae. L~ ~n
guiocostatus (pet.) vat. nov.? may be !placed betweerCL; angu10Costa.tus (Pet.)·f.typ.
T;auth
and
i . didtiy {Coqu.) 'in the sa~rwa;' asi.
·lm(J'ur6c~stat'r.i~~· (Pet)-··var.atlantvqa (Henn.)-may ~ plaeej:lpetweenL.angulocostatus (pet.) f. typ. Trauth and
' F,igures i.n italic~stn btaCtkets ~efer~ fo'literature qootedat the end of the Polish' text.
1 $ymmetrici((. pa~rs . of Shells when fQl;IDd . have. been counted· as single sPecimens.
..7:;1
· kCTA GEOLOGrCA POWiNICA, VOL. VI
L. seranonis~Coqu.) f. typ. Torauth. IdO not, oif COUl'Sle, mean evolutionary sequences but only sequences of geometrical forms which con-stitute a passage between two distinctly d:jjjfereni· forms. .As can .be s·een from the aibove list,- the madority of specimens of Aptychi from the Orinoidal Limestone of the Tithonian-Berriasdan belong to. Trauth's group cl. Within this group at least an important pal't of·· the specimens belongs to L. angulocostatus. There are, however, reasons to suppose that in the described fauna the percentage of individuals belonging to group cl is actually smaller, though not much, than the percentage which could be inJfe!l'!ed from my list. In all the profiles of this crinoidal limestone Lamellaptyohi! be!longing to group cl (excl. of L. angulocostatus (jPet/) var. nov.?) appear to ocrur aIwaY'S together. As ID the· remainilng Ll:imellaptychi, specimens are too scarce to allow an . analog.ous con- cIlus.ion. Laevaptychi were absent in all the prof-iles studied by me.
In two profiles of the here studied cil'inoidal! limestone, almost direct1l.y under the lowest strata ID which I fOlmd :tJhe a'bove described fauna, I observed a sub- stantially different fauna of Aptychi. [n this fauna L. angulocostatusseems to be absent and the percentage of Lamellaptychi not belonging to group cl appears to be nearly as high as that of Lamellaptychi belonging to group cl in the former fauna.
Therefore, the former fauna must have appeared ,in these profi.les either just under the lowest strata by which it waS' yielded or within these strata. As to the upper limit of the former fauna, no such inlference is· possible as I observed no Aptychi in all the profiles of the crinoidal limestone studied by me above the highest strata where it was collected.
Three gl'OUPS of data as to the age of the described faUlIlJa are available. The first is sUlPplied by the faJlllIl81 itsellf, the second - by microorganisms found in the Crinoidal Limestone of the Tithonian-Berriasian !by K. Birkenmajer (3), and the third - by the stratigraphical position of this'. limestone ..
10 The species L.angulocostatus appears perhaps in the Upper Tithonian but more probably in the Berriasian and is found up to the Barremian I. Too little is mown about the vertical distribution of the varieties of L. angulocostatus to justify their use here, the more so as my determinations; are only "cif". Laevapty- chi almost completely disappear about the UlP!Per limtt of MaIm (cif. Traurth, 8).
I think that thegeneral.characte:r of the fauna of Aptychi from the Crinoi~al Lime- stone of the Tithonian-Berriasian permits to determine its age more exac1!ly than as Upper Tithonian?-Berriasian-iBarremian. As group cl in this fauna -is vertically un- differentiated, and as it changes OUTing the Upper Tithonian-iBarremian period (cf •.
II Cf. Trauth, 9, p. 204-2.12; Tmuth in Pires S'Oares, 5, p. 54;. GIlangeaud in Pi'l"e8 Soares, 5, p. 76-77; Andrusov, 1, pp. 49, 73, 76; UhUg, 10, pp. 212-213, 80; L. angulo- costatus has not been found in the undou'btedly Tithonian faunas from the Pienilny Klippen-belt. As these faunas are very abundant and rather well known (!cf. Andru- sov, 1, Uhl!ig, 10), it can be definitely stated that this Aptychus is absent from them.
But it should Ibe remembered that in the Pienilny 'Klippenl"lbelt no fauna is known of undJou:btedl'Y /highest-Tithonian age, although WIe know few faunas of Upper Tithoni'an age.
72
