MGE 2015

(1)

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.

MGE 2015

MGE

WPISUJE ZDAJĄCY

KOD PESEL

EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

P OZIOM ROZSZERZONY

P RZYKàADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY

DATA:

18 grudnia 2014 r.

CZAS PRACY:

180 minut

LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA:

60

Instrukcja dla zdającego

1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 24 strony (zadania 1–45) oraz barwny materiaá Ĩródáowy (strony IíIV). Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu.

3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu albo pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.

5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.

6. Podczas egzaminu moĪesz korzystaü z linijki, lupy i kalkulatora prostego.

7. Barwny materiaá Ĩródáowy moĪesz oderwaü, ale po zakoĔczeniu pracy wáóĪ go do arkusza egzaminacyjnego.

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem.

9. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora.

miejsce na naklejkĊ pobrano z www.sqlmedia.pl

(2)

Zadania od 1. do 8. rozwiąĪ, korzystając z barwnej mapy ĝnieĪnickiego Parku Krajobrazowego, poáoĪonego w Sudetach.

Zadanie 1. (0–1)

Na fotografii przedstawiono stok Czarnej Góry (E2) z narciarskimi trasami zjazdowymi.

Na podstawie: www.czarnagora.info Zaznacz nazwĊ szczytu, z którego wykonano powyĪsze zdjĊcie.

A. Smrekowiec (E4) B. Przednia (C2) C. Stroma (G4) D. Rudka (G2) Zadanie 2. (0–1) Podaj:

– cechĊ Ğrodowiska przyrodniczego, która sprzyja lokalizacji narciarskich tras zjazdowych na stokach Czarnej Góry

– skutek dla Ğrodowiska przyrodniczego, który moĪe wynikaü z tworzenia tras narciarskich na stokach Czarnej Góry.

Cecha Ğrodowiska przyrodniczego

...

Skutek dla Ğrodowiska przyrodniczego

...

pobrano z www.sqlmedia.pl

(3)

Zadanie 3. (0–2)

Oblicz Ğredni spadek wyciągu krzeseákowego na stoku Czarnej Góry, jeĪeli górna stacja wyciągu znajduje siĊ na wysokoĞci 1170 m n.p.m., a dolna na wysokoĞci 810 m n.p.m.

Zapisz obliczenia. Wynik podaj w promilach.

Obliczenia

OdpowiedĨ ...

Zadanie 4. (0–2)

Przedstaw trzy przykáady wpáywu Ğrodowiska przyrodniczego na dziaáalnoĞü czáowieka na obszarze objĊtym mapą.

1. ...

...

2. ...

...

3. ...

...

Zadanie 5. (0–1)

Zaznacz poprawne dokoĔczenie zdaĔ 1. i 2.

1. WejĞcie do Jaskini NiedĨwiedziej (G3/4) znajduje siĊ na wysokoĞci okoáo A. 800 m n.p.m.

B. 1200 m n.p.m.

2. Dziaá wodny miĊdzy zlewniami KleĞnicy i Morawki przebiega A. wzdáuĪ grzbietu wzniesieĔ Zawada i Stromy (J3).

B. wzdáuĪ grzbietu masywu MáyĔsko (H3).

Wypeánia egzaminator

Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5.

Maks. liczba pkt 1 1 2 2 1

Uzyskana liczba pkt pobrano z www.sqlmedia.pl

(4)

Materiaá Ĩródáowy do zadaĔ 6.–7.

Na rysunku przedstawiono profil topograficzny wykonany wzdáuĪ równoleĪnika przechodzącego przez niĪszy szczyt masywu MáyĔsko (H3), na odcinku od 16°50ƍE do 16°55ƍE. Profil wymaga uzupeánienia.

Zadanie 6. (0–1)

Wpisz w puste pola na rysunku numery, którymi oznaczono trzy obiekty wybrane z podanych poniĪej.

1. Sztolnia

2. Muzeum Ziemi

3. Przystanek autobusowy w Kletnie

4. Szlak rowerowo-narciarski na wschodnim stoku MáyĔska Zadanie 7. (0–1)

Zaznacz literĊ (A–D), którą oznaczono rysunek przedstawiający brakujący fragment profilu.

Zadanie 8. (0–1)

WskaĪ i uzasadnij, która z dwóch miejscowoĞci: Sienna czy Kletno, jest bardziej atrakcyjna pod wzglĊdem turystycznym. W uzasadnieniu podaj dwa argumenty.

MiejscowoĞü ...

Uzasadnienie:

1. ...

...

2. ...

...

(5)

W obserwatorium astronomicznym zmierzono wysokoĞü górowania SáoĔca w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór roku. Wynik przeprowadzonego pomiaru przedstawiono na rysunku.

Oblicz szerokoĞü geograficzną obserwatorium, w którym zmierzono wysokoĞü górowania SáoĔca. Zapisz obliczenia.

Obliczenia

SzerokoĞü geograficzna ...

Zadania 10.–11. rozwiąĪ na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono Ğrednią roczną amplitudĊ temperatury powietrza na Ziemi (strona II barwnego materiaáu Ĩródáowego).

Zadanie 10. (0–1)

Sformuáuj dwie prawidáowoĞci dotyczące rozkáadu Ğredniej rocznej amplitudy temperatury powietrza na Ziemi.

1. ...

...

2. ...

...

Zadanie 11. (0–2)

WyjaĞnij, uwzglĊdniając związek przyczynowo-skutkowy, dlaczego na obszarze oznaczonym na mapie literą X Ğrednia roczna amplituda temperatury powietrza jest mniejsza niĪ na obszarze Y, choü oba obszary poáoĪone są w tych samych szerokoĞciach geograficznych.

...

Nr zadania 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 2

(6)

Zadanie 12. (0–2)

Na mapie Ameryki Póánocnej numerami od 1. do 5. oznaczono wybrane stacje meteorologiczne.

Na podstawie: Atlas geograficzny Ğwiata, Warszawa 2003.

W tabeli podano dane klimatyczne dla czterech stacji meteorologicznych wybranych spoĞród oznaczonych numerami na mapie Ameryki Póánocnej.

Numer

stacji I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok

t 21,3 22,8 23,1 24,5 26,2 27,4 27,7 27,2 26,3 25,2 23,7 22,3 24,8

o ₇₅ ₄₀ ₄₅ ₄₅ ₁₃₀ ₁₄₅ ₁₁₀ ₁₁₀ ₁₃₀ ₁₈₀ ₈₀ ₆₀ ₁₁₅₀

t 12,3 12,9 14,0 15,1 16,6 18,9 20,9 21,4 20,3 18,2 15,7 13,4 16,7

o ₇₈ ₈₄ ₇₀ ₂₆ ₁₁ ₂ ₀ ₀ ₄ ₁₇ ₃₀ ₆₆ ₃₈₈

t _-0,4 _-0,7 _4,4 _9,7 _15,6 _20,3 _23,4 _22,3 _19,3 _13,5 _7,1 _1,3 _11,3

o ₇₉ ₈₉ ₈₅ ₈₉ ₇₈ ₈₉ ₁₀₆ ₁₁₀ ₈₁ ₉₃ ₆₁ ₉₀ ₁₀₅₀

t -13,6 -10,5 -4,3 4,6 10,4 14,1 16,7 11,4 10,1 6,1 -3,5 -10,1 2,6

o ₂₅ ₁₇ ₁₉ ₂₁ ₄₈ ₈₄ ₈₉ ₆₅ ₃₄ ₁₈ ₂₀ ₂₀ ₄₆₀

t – temperatura powietrza w ºC o – opady atmosferyczne w mm

Na podstawie: B. PydziĔski, S. Zając, Klimatologia w szkole, Warszawa 1990.

Przyporządkuj do danych klimatycznych przedstawionych w tabeli stacje meteorologiczne, dobierając je spoĞród zaznaczonych na mapie. Wpisz do tabeli numery, którymi oznaczono stacje na mapie.

(7)

Zadanie 13. (0–1)

PoniĪszy klimatogram zostaá sporządzony dla miejscowoĞci Quibdo (5º41ƍN; 76º39ƍW), poáoĪonej niedaleko wybrzeĪa Pacyfiku w zachodniej czĊĞci Kolumbii.

Na podstawie: J. Staszewski, F. Uhorczak, Geografia fizyczna w liczbach, Warszawa 1966.

Zaznacz poprawne dokoĔczenie zdania.

NajwiĊkszy wpáyw na rozkáad i sumĊ rocznych opadów atmosferycznych na stacji meteorologicznej w Quibdo ma

A. napáyw zwrotnikowych mas powietrza znad poáudniowego Pacyfiku.

B. utrzymywanie siĊ wyĪu zwrotnikowego z centrum nad poáudniowym Pacyfikiem.

C. czĊste wystĊpowanie cyklonów tropikalnych na wybrzeĪu pacyficznym Kolumbii.

D. dziaáanie miĊdzyzwrotnikowej strefy zbieĪnoĞci, wzdáuĪ której zachodzi wstĊpujący ruch mas powietrza.

Zadania 14.–16. rozwiąĪ na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono ujĞcie Gangesu i Brahmaputry (strona II barwnego materiaáu Ĩródáowego).

Zadanie 14. (0–1)

OceĔ prawdziwoĞü poniĪszych informacji dotyczących Bangladeszu. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacja Prawda Faász

1. W Bangladeszu są dogodne warunki do rozwoju energetyki wodnej ze wzglĊdu na duĪy spadek wielkich rzek.

2. WiĊkszoĞü obszaru poáudniowej czĊĞci Bangladeszu zajmują gleby astrefowe.

3. W póánocnej czĊĞci Bangladeszu wystĊpują lasy namorzynowe.

Nr zadania 12. 13. 14.

Maks. liczba pkt 2 1 1

(8)

Zadanie 15. (0–2)

Podaj po dwie cechy Ğrodowiska przyrodniczego Bangladeszu, które w tym kraju:

– sprzyjają rozwojowi rolnictwa

1. ...

2. ...

– utrudniają rozwój rolnictwa

1. ...

2. ...

Zadanie 16. (0–2)

Na wykresach przedstawiono rozkáad opadów atmosferycznych w ciągu roku w miejscowoĞciach CzerrapundĪi i Guwahati.

CzerrapundĪi Guwahati

opady atmosferyczne w mm

Na podstawie: www.klimadiagramme.de WyjaĞnij, dlaczego CzerrapundĪi i Guwahati róĪnią siĊ wielkoĞcią rocznej sumy opadów atmosferycznych. Przedstaw dwa argumenty.

1. ...

...

2. ...

...

(9)

Zadanie 17. (0–1)

Na mapie przedstawiono Ğredni roczny bilans wodny w wybranych regionach hydrograficznych Polski.

Na podstawie: L. Starkel, Geografia Polski. ĝrodowisko przyrodnicze, Warszawa 1999.

Przyporządkuj do kaĪdego z opisów bilansu wodnego region, do którego dany opis siĊ odnosi. Wpisz do tabeli obok kaĪdego opisu literĊ, którą oznaczono region na mapie.

Opis bilansu wodnego Region

1.

Odpáyw, który jest mniejszy od parowania, ograniczany jest wystĊpowaniem licznych szczelin wyksztaáconych w skaáach

wĊglanowych i uáatwiających migracjĊ wody opadowej w gáąb podáoĪa.

2. DuĪe nachylenie terenu decyduje o wysokim odpáywie wody, który w tym regionie przewaĪa nad parowaniem.

3. Bardzo maáe iloĞci parującej i odpáywającej wody mają związek z poáoĪeniem tego regionu w cieniu opadowym wzgórz morenowych.

Nr zadania 15. 16. 17.

(10)

Zadanie 18. (0–2)

Na wykresach przedstawiono zmiennoĞü przepáywów wody trzech rzek: Gangesu, Kongo i Woági.

1 2 3

Na podstawie: E. Czaya, Rzeki kuli ziemskiej, Warszawa 1987.

Podaj numer wykresu, na którym przedstawiono przepáywy Woági. WyjaĞnij wystĊpowanie wezbraĔ i niĪówek w tej rzece w ciągu roku.

Numer wykresu ………

WyjaĞnienie

...

Zadania 19.–20. wykonaj na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono budowĊ geologiczną Europy (strona III barwnego materiaáu Ĩródáowego).

Zadanie 19. (0–1)

OceĔ prawdziwoĞü poniĪszych informacji. Wstaw znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacja Prawda Faász

1. Struktury faádowe poáudniowej Europy powstaáy wczeĞniej niĪ struktury geologiczne póánocnej czĊĞci kontynentu.

2.

Skaáy masywu prekambryjskiego, tworzącego znaczną czĊĞü Skandynawii, wystĊpują takĪe pod skaáami osadowymi platformy wschodnioeuropejskiej.

3.

WiĊkszoĞü obszaru Polski przykryta jest pokrywą skaá osadowych, zalegających we wschodniej czĊĞci kraju na prekambryjskim trzonie krystalicznym.

(11)

Zadanie 20. (0–1)

W czĊĞci Europy objĊtej najmáodszym faádowaniem nie wystĊpują A. rowy tektoniczne.

B. strefy ryftowe.

C. obszary sejsmiczne.

D. zapadliska Ğródgórskie.

Zadanie 21. (0–1)

Na wykresie przedstawiono rozkáad gáĊbokoĞci ognisk trzĊsieĔ ziemi na jednym z kontynentów.

Na podstawie: www.scielo.org.mx

Przedstawione na wykresie zróĪnicowanie gáĊbokoĞci ognisk trzĊsieĔ ziemi jest konsekwencją

A. kolizji dwóch páyt kontynentalnych.

B. odsuwania siĊ páyty oceanicznej od kontynentalnej.

C. podsuwania siĊ páyty oceanicznej pod kontynentalną.

D. poziomego przesuwania siĊ páyt kontynentalnych wzglĊdem siebie.

Nr zadania 18. 19. 20. 21.

Maks. liczba pkt 2 1 1 1

(12)

Na rysunku przedstawiono przebieg Pradoliny Warszawsko-BerliĔskiej na tle wspóáczesnej sieci rzecznej oraz zasiĊg jednego z lądolodów w okresie plejstocenu.

Na podstawie: www.zycieaklimat.edu.pl

Zadanie 22. (0–1)

WykaĪ związek miĊdzy wspóáczesnym ukáadem sieci rzecznej regionu przedstawionego na rysunku a przebiegiem Pradoliny Warszawsko-BerliĔskiej.

...

Zadanie 23. (0–2)

WyjaĞnij, w jaki sposób na obszarze nizin Polski w plejstocenie powstawaáy pradoliny.

UwzglĊdnij dwie przyczyny.

...

(13)

Zadania 24.–25. rozwiąĪ na podstawie poniĪszej mapy oraz barwnych fotografii, na których przedstawiono wybrane zbiorowiska roĞlinne wystĊpujące w Polsce (strona III barwnego materiaáu Ĩródáowego).

Na mapie zaznaczono granicĊ zasiĊgu jednego z gatunków drzew rosnących w Polsce.

Literami (A–D) oznaczono charakterystyczne obszary wystĊpowania wybranych zbiorowisk roĞlinnych.

Na podstawie: Geograficzny atlas Polski, Warszawa 2000.

Zadanie 24. (0–1)

Uzupeánij poniĪsze zdanie.

Na mapie przedstawiono zasiĊg wystĊpowania ... – drzewa, które dominuje w zbiorowisku roĞlinnym przedstawionym na fotografii oznaczonej numerem ... .

Zadanie 25. (0–1)

Przyporządkuj do kaĪdego z przedstawionych na fotografiach (1.–3.) zbiorowisk roĞlinnych charakterystyczne dla niego obszary wystĊpowania, które oznaczono na mapie literami A–D. Wpisz przy numerze fotografii wáaĞciwą literĊ dobraną z mapy.

Fotografia 1. ... Fotografia 2. ... Fotografia 3. ...

Nr zadania 22. 23. 24. 25.

(14)

Zadania 26.–29. rozwiąĪ na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono gĊstoĞü zaludnienia na Ziemi (strona IV barwnego materiaáu Ĩródáowego).

Zadanie 26. (0–1)

WyjaĞnij, dlaczego na obszarach oznaczonych na mapie literą A duĪa wysokoĞü nad poziomem morza jest czynnikiem sprzyjającym zaludnieniu tych obszarów.

...

Zadanie 27. (0–1)

Zaznacz czynnik, który ma najwiĊkszy wpáyw na gĊstoĞü zaludnienia obszarów wskazanych na mapie literą B.

A. ĩyzne gleby.

B. Zasoby surowców.

C. Maáa odlegáoĞü od oceanu.

D. Gorący klimat o cechach morskich.

Zadanie 28. (0–1)

Uzupeánij zdania (1.–2.). Wpisz w kaĪdym z nich nazwĊ jednego z obszarów, na którym podany czynnik decyduje o gĊstoĞci zaludnienia. Nazwy obszarów dobierz z podanych poniĪej.

Jawa Tybet poáudniowo-zachodnie wybrzeĪe Morza ĝródziemnego Wielki Basen Artezyjski delta Nigru

1. WysokoĞü nad poziomem morza decyduje o maáej gĊstoĞci zaludnienia (poniĪej 10 osób/1 km²) na obszarze

...

2. Warunki klimatyczne są najwaĪniejszym czynnikiem decydującym o duĪej gĊstoĞci zaludnienia (powyĪej 100 osób/1 km²)na obszarze

...

(15)

Zadanie 29. (0–2)

Na podstawie mapy sformuáuj trzy wnioski dotyczące zróĪnicowania gĊstoĞci zaludnienia na obszarze Azji.

1. ...

...

2. ...

...

3. ...

...

Na wykresach przedstawiono strukturĊ wieku i páci ludnoĞci Polski oraz Nigru w 2012 roku.

Polska Niger

Na podstawie: www.census.gov Zadanie 30. (0–1)

DokoĔcz zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedĨ A albo B oraz jej uzasadnienie spoĞród odpowiedzi 1–3.

SpoáeczeĔstwo Nigru znajduje siĊ

A. w I fazie rozwoju demograficznego,

która

charakteryzuje siĊ 1.

wysokim wspóáczynnikiem urodzeĔ i równoczesnym wysokim

wspóáczynnikiem zgonów.

2.

spadkiem wspóáczynnika zgonów przy utrzymującym siĊ wysokim wspóáczynniku urodzeĔ.

B. w II fazie rozwoju

demograficznego, 3.

spadkiem wspóáczynnika urodzeĔ przy utrzymującym siĊ wysokim wspóáczynniku zgonów.

Nr zadania 26. 27. 28. 29. 30.

(16)

Zadanie 31. (0–1)

Na podstawie wykresów podaj trzy demograficzne róĪnice pomiĊdzy Polską i Nigrem.

1. ...

...

2. ...

...

3. ...

...

Zadanie 32. (0–2)

Podaj po dwa przykáady dziaáaĔ w zakresie polityki demograficznej Polski i Nigru, które powinny byü podejmowane w celu uzyskania znaczącej zmiany udziaáu ludnoĞci w wieku przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludnoĞci tych krajów.

Polska

1. ...

...

2. ...

...

Niger

1. ...

...

2. ...

...

(17)

Zadanie 33. (0–2)

Na mapie oznaczono literami A, B, C wybrane regiony Ğwiata.

Na podstawie: Atlas geograficzny Ğwiata, Warszawa 2010.

Uszereguj oznaczone regiony wedáug podanych kryteriów. Wpisz w puste pola litery odpowiadające regionom na mapie.

Kryteria:

– intensywnoĞü wietrzenia chemicznego

najwiĊksza najmniejsza

– ĪyznoĞü gleb

– wielkoĞü plonów uprawianych zbóĪ

Nr zadania 31. 32. 33.

(18)

W tabeli przedstawiono liczbĊ pracujących oraz ich udziaá w caákowitej liczbie ludnoĞci Polski w latach 1950–2011.

Rok 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2011

Pracujący

(w tys.) 10 186 12 401 15 175 17 334 16 484 15 489 14 233

Udziaá

(w %) 40,7 41,6 46,4 48,6 43,3 40,1 37,0

Na podstawie: J. Kądzioáka, K. Kocimowski, E. Woáonciej, ĝwiat w liczbach 2013, Warszawa 2013.

Zadanie 34. (0–1)

Podane poniĪej informacje dotyczące udziaáu pracujących w caáej populacji Polski przyporządkuj do lat, do których siĊ one odnoszą. Wstaw znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacje 1950 1960 1980 2011

1.

Udziaá osób pracujących byá wynikiem bezrobocia oraz starzenia siĊ populacji, co skutkowaáo przejĞciem w wiek poprodukcyjny duĪej grupy ludnoĞci.

2.

Udziaá osób pracujących byá wynikiem duĪej liczby osób w wieku produkcyjnym na skutek wysokiego przyrostu naturalnego, który zaznaczyá siĊ ponad 20 lat wczeĞniej.

Zadanie 35. (0–1)

Podaj rok, w którym udziaá pracujących w caákowitej liczbie ludnoĞci Polski byá najbardziej korzystny dla gospodarki. Uzasadnij odpowiedĨ.

Rok ...

Uzasadnienie ...

...

(19)

Zadanie 36. (0–1)

W tabeli przedstawiono strukturĊ zatrudnienia wedáug dziaáów gospodarki w Polsce w 1992 roku.

W prawej kolumnie tabeli przy kaĪdym sektorze gospodarki wpisz znak „+”, jeĞli lata 1992–2013 r. charakteryzują siĊ tendencją wzrostową udziaáu danego sektora w zatrudnieniu, albo znak „–”, jeĞli charakteryzują siĊ tendencją spadkową.

Wyszczególnienie Udziaá zatrudnionych (w %)

1992 r. 2013 r.

Rolnictwo, leĞnictwo, ryboáówstwo 26,8

Przemysá i budownictwo 32,0

Usáugi 41,2

Na podstawie: J. Kądzioáka, K. Kocimowski, E. Woáonciej, ĝwiat w liczbach 2004/2005, Warszawa 2005.

Zadanie 37. (0–2)

Podaj trzy przyczyny zmian w strukturze zatrudnienia ludnoĞci Polski, które zachodzą od 1992 roku.

1. ...

...

2. ...

...

3. ...

...

Zadanie 38. (0–2)

W tabeli, w kaĪdym wierszu, podano cechy rolnictwa wspólne dla trzech krajów spoĞród wymienionych.

PodkreĞl w kaĪdym zestawieniu kraj, do którego dana cecha rolnictwa siĊ nie odnosi.

Cechy rolnictwa Kraje

Intensywna i pracocháonna uprawa zbóĪ. Chiny Mongolia Wietnam Filipiny Chów zwierząt w formie okresowej

wĊdrówki ze stadami w poszukiwaniu pastwisk.

Sudan Kongo Mali Niger Wysoki udziaá duĪych gospodarstw

w strukturze wielkoĞciowej,

prowadzących ekstensywną uprawĊ zbóĪ i ekstensywny chów zwierząt.

Kanada Australia Japonia Brazylia

Nr zadania 34. 35. 36. 37. 38.

(20)

W tabeli przedstawiono udziaá powierzchni upraw wybranych roĞlin w caákowitej powierzchni upraw w Polsce w latach 1960–2011.

RoĞliny uprawne 1960 1970 1980 1990 2000 2011

% caákowitej powierzchni upraw

A. ĩyto 33,4 22,8 20,9 16,3 17,2 10,3

B. Owies 10,7 10,2 6,9 5,2 4,6 5,2

C. Ziemniaki 18,8 18,5 17,0 12,9 10,4 3,7

D. Rzepak 0,7 2,0 2,2 3,5 3,5 7,8

Na podstawie: J. Kądzioáka, K. Kocimowski, E. Woáonciej, ĝwiat w liczbach 2013, Warszawa 2013.

Zadanie 39. (0–1)

PoniĪej przedstawiono przyczyny zmian udziaáu trzech z wymienionych w tabeli roĞlin uprawnych w caákowitej powierzchni upraw w Polsce.

Przyporządkuj do kaĪdej z podanych przyczyn roĞlinĊ uprawną. Dobierz ją z wymienionych w tabeli. Wpisz literĊ (A–D), którą oznaczono daną roĞlinĊ.

Przyczyny RoĞlina uprawna

1. Zmiana udziaáu powierzchni upraw tej roĞliny w duĪym stopniu uzaleĪniona jest od pogáowia koni w Polsce.

2.

Na zmianĊ udziaáu powierzchni upraw tej roĞliny w ostatnich latach ma wpáyw zastosowanie otrzymywanego z niej produktu w przemyĞle paliwowym.

3.

Zmiana udziaáu powierzchni upraw tej roĞliny wiąĪe siĊ m.in.

ze zmianami pogáowia trzody chlewnej oraz kondycją przemysáu gorzelniczego w Polsce.

Zadanie 40. (0–2)

PoniĪej zawarto informacje odnoszące siĊ do trzech roĞlin uprawianych w Polsce, wymienionych w tabeli.

Rozpoznaj, do których roĞlin uprawnych odnoszą siĊ podane w tabeli informacje. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacja ĩyto Owies Ziemniaki Rzepak

SpoĞród wymienionych jest to roĞlina o najwiĊkszych wymaganiach glebowych oraz najwiĊkszej koncentracji upraw na Dolnym ĝląsku i Kujawach.

DuĪa czĊĞü upraw tej roĞliny koncentruje siĊ w rejonach górskich oraz na Podlasiu.

Jest to roĞlina przemysáowo-pastewno- -Īywieniowa, której znaczenie spoĪywcze w ostatnim czasie zmalaáo.

(21)

Zadanie 41. (0–1)

Na fotografii przedstawiono centrum magazynowo-produkcyjne, które powstaáo na terenach wiejskich w okolicach Poznania.

Na podstawie: www.swarzedz.pl

Gáówną funkcją wsi jest wytwarzanie ĪywnoĞci i surowców rolniczych. Obecnie w Polsce na wsi obok rolnictwa czĊsto rozwija siĊ pozarolnicza dziaáalnoĞü gospodarcza, czego ilustracją jest powyĪsza fotografia.

Podaj dwie korzyĞci, które mieszkaĔcy terenów wiejskich mogą odnosiü z rozwoju nowych funkcji wsi.

1. ...

...

2. ...

...

Zadanie 42. (0–1)

W 2007 roku Polska podpisaáa pakiet 3x20, który zakáadaá, Īe do 2020 r. w Polsce 20%

energii bĊdzie pochodziü ze Ĩródeá odnawialnych, o 20% zredukowana zostanie emisja CO2

i o 20% zostanie podniesiona efektywnoĞü energetyczna kraju. Obecnie polska energetyka zuĪywa rocznie okoáo 50 mln ton wĊgla kamiennego i 65 mln ton wĊgla brunatnego, dla którego ciągle nie ma alternatywy, zwáaszcza Īe czĊĞü opartych na wĊglu bloków energetycznych byáa lub jest modernizowana.

Na podstawie: K. RóĪycki, Popióá czy diament, „Angora” nr 48/2013.

Podaj przykáad korzyĞci ekologicznej i gospodarczej, które Polska mogáaby odnieĞü, gdyby zrealizowaáa zaáoĪenia zawarte w pakiecie 3x20.

KorzyĞü ekologiczna ...

...

KorzyĞü gospodarcza ...

...

Nr zadania 39. 40. 41. 42.

(22)

Zadanie 43. (0–1)

W tabeli przedstawiono przykáadowe wskaĨniki rozwoju spoáeczno-gospodarczego w 2012 r.

dla wybranych paĔstw.

Nazwa paĔstwa HDI

PKB na 1 mieszkaĔca w tys. dol. USA

Oczekiwana dáugoĞü Īycia

w chwili urodzenia

Oczekiwane lata nauki dla dzieci zaczynających

edukacjĊ

Nowa Zelandia 0,92 24,4 80,8 19,7

Irlandia 0,92 28,7 80,7 18,3

Zjednoczone

Emiraty Arabskie 0,82 42,7 76,7 12,0

Katar 0,83 87,5 78,5 12,2

Na podstawie: www.hdr.undp.org Na podstawie analizy danych zawartych w tabeli podaj, który z dwóch wskaĨników:

HDI czy PKB na 1 mieszkaĔca, jest bardziej miarodajny w ocenie rozwoju spoáeczno- -gospodarczego paĔstw. Uzasadnij odpowiedĨ, posáugując siĊ przykáadami paĔstw wymienionych w tabeli.

...

Zadanie 44. (0–1)

Uszereguj chronologicznie wydarzenia dotyczące przyczyn i przebiegu konfliktu w rejonie Zatoki Perskiej w latach 1990–1991. Wpisz na osi czasu odpowiednie litery.

A. Rada BezpieczeĔstwa ONZ przyjĊáa rezolucje: potĊpiającą agresjĊ i nakáadającą embargo gospodarcze oraz wzywającą wojska irackie do wycofania siĊ z Kuwejtu.

B. Wojska irackie wkroczyáy na terytorium Kuwejtu, ogáoszono aneksjĊ Kuwejtu.

C. Powstaáa koalicja antyiracka, upowaĪniona przez RadĊ BezpieczeĔstwa do uĪycia wszelkich dostĊpnych Ğrodków w celu zmuszenia Iraku do przestrzegania rezolucji ONZ.

D. Wáadze Iraku oskarĪyáy Kuwejt o bezprawną eksploatacjĊ pola naftowego leĪącego na granicy iracko-kuwejckiej.

E. RozpoczĊáa siĊ operacja „Pustynna Burza”.

VII 1990 I 1991

E

(23)

Zadanie 45. rozwiąĪ na podstawie barwnych zdjĊü satelitarnych, na których przedstawiono terytorium Kuwejtu (strona IV barwnego materiaáu Ĩródáowego).

Zadanie 45. (0–1)

DokoĔcz zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedĨ A albo B oraz jej uzasadnienie spoĞród odpowiedzi 1–3.

Po ugaszeniu poĪarów szybów naftowych, w porównaniu z sytuacją sprzed konfliktu, wartoĞü albedo powierzchni pustyni

A. spadáa

na skutek

1. zmiany temperatury piasków podczas poĪarów.

2. wycieku páonącej ropy naftowej do Zatoki Perskiej.

B. wzrosáa

3. osadzenia siĊ pyáu podczas poĪarów.

Nr zadania 43. 44. 45.

(24)

MGE 2015

MGE 2015

MGE

EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

P OZIOM ROZSZERZONY

P RZYKàADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY

18 grudnia 2014 r.

180 minut

60

E

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)